NGA KRISTO ZHARKALLIU
Jo njëherë kam shkrojtur për të rinjtë shqiptarë që dallohen në emigracion, sidomos në Greqi, si në shkolla ashtu dhe në punë, duke luftuar racizmin që ushtrohej kundër shqiptarëve akoma dhe në shkolla kur këta dalloheshin në mësime dhe, duhet theksuar, se nuk ishte aspak e rrallë dallimi i fëmijëve shqiptarë që na bënin të ndiheshim krenarë. Prindërit e tyre vuanin e rropateshin në punë shumë here të papërshtatëshme për moshën dhe atrsimimin e tyre duke u përpjekur që fëmijëve të tyre mos u mungonte asgjë dhe të mos dalloheshin nga fëmijët e vendasve, sidomos në veshje dhe në paraqitje të jashtme. Shumica e grave-dhe nënave- shqiptare, megjithse kishin në xhep një diplomë universiteti, u detyruan të bëhen pastruese në shtëpitë e grekëve madje shumë here duke pasur burrin papunë, kësisoj, ato mbajtën familjen me buke dhe fëmijët të rriten sa më mire. Por kjo pati dhe pasojat e saj negative në familje, sidomos në edukimin e fëmijëve që po rriteshin në një shoqëri të egër kapitaliste dhe aspak miqësore ndaj tyre si të huaj që ishin. Duke pasur si justifikim “mbrojtjen nga racizmi”gjënë e pare që bënë-dhe bëjnë- shumë nga këta ishte të “harronin”gjuhën e “memes” ( e cila shumë pak kohë kishte të mirrej dhe të fliste gjuhën e saj me ta) dhe të paraqiten si vendas me shpresë se kështu vendasit do t’i pranonin sit ë barabartë në mes tyre. Ndërkohë, duke mos pasur kontrollin ose kujdesin e duhur prindëror, po përqafonin përherë e më shumë dukuritë e pahijëshme të të rinjve të vendit, madje duke u përpjekur t’u a kalojnë atyre në këtë drejtim.
Masakra e një të riut në Tiranë i cili vrau katër veta, si pa të keq, sikur ishte e drejta e tij të mirte jetën e kaq bashkëmoshatarëve të tij, nuk duhej kurrsesi të shfrytëzohej politikisht por të vështrohej nga ana shoqërore të një sistemi “demokratike” që po lind e krijon përbindsha të tillë. Nuk mund të mos brengosë fakti se shumica e kriminelëve shqiptarë (të çdo krimi), janë të rinj që janë lindur e rritur në këtë shoqëri 25vjeeçare “demokratike”. Duke lexuar e dëgjuar kaq komente dhe “opinione” rreth këtij krimi, mendova se edhe njëherë po diskutohej më shumë për “politikë” se sa për një tatëpjetë të rrezikëshme që ka marrë rinia shqiptare e cila po rritet e edukohet se mund të bëjë ç’të dojë se demokracia kjo do të thotë: gjithsecili të jetë i lire të bëjë ç’të dojë! Nga ana tjetër u “shënjtërua” paraja: kushdo që mund të pasurohet në ç’do mënyrë, është i aftë! Brënda pak viteve, Shqipëria që në kohën e diktaturës nuk dinte ç’ishin lëndët nakotike, u shndërrua në një “Kolumbi” europjane, madje kjo me “bekimin” e pushtetarëve. Shqiptarët pra “furnizonin” me drogë të gjithë Europën dhe ngahera dëgjonin se si arrestoheshin të rinj shqiptarë që përpiqeshin të “transportonin” “kontrabandë” lëndë narkotike. Madje Llazarati, një fshat i vogël dhe i papërfillëshëm në jug të Shqipërisë u bë i famëshëm sepse prodhonte me mijra ton bimë narkotike, duke pasur edhe…mbrojtjen e shtetit (ose duke pasur imunitet të plotë nga qeveritarët se kaq vite asnjëherë nuk lejuan të ndërhynte policia…madje ka të ngjarë që pushtetarët e asaj kohe të krenoheshin me famën e Llazaratit!). Por dihet se droga krijon dhe kriminalitet. Këto të dyja nuk ndahen kurrë, ecin të kapur dorë më dorë! Sa të rinj shqiptarë u arrestuan dhe u dënuan për trafik droge në të gjitha vendet e Europës e më tej? Askush nuk ka marrë mundimin t’i numërojë. Tekefundit, kujt i intereson? Të tjerë vijnë pas këtyre…
Një dukuri tjetër po kaq e rrezikëshme dhe e vajtueshme, është prostitucioni- edhe kjo dukuri e panjohur në kohën e diktatutrës. Sa femra shqiptare u shpërndanë në botë të trafikuara nga të afërmit e tyre, shumë here të fejuar, bashkëshortë akoma dhe vëllezër, për të ushtruar “profesionin” më të lashtë në botë? Sa të rinj dhe të reja shqiptarë kanë humbur jetën, ose janë mbyllur në shumë burgje të huaj për këtë “trafikim”? Sa shqiptarë kanë mundur të lexojnë- nuk besoj të jetë përkthyer shqip se shtëpitë botuese mirren me shkrimtarë të “mëdhenj” librat e të cilëve “shiten”,- librin e tmerrëshëm të anglezes Sophie Hayes “Trafficked: The Terrifying Story of a British…” ku flitet për shfrytëzuesit shqiptarë të një vajze të re angleze, që u paraqit akoma dhe në OKB? Si dhe kur këta të rinj shqiptarë u edukuan dhe u mësuan me të gjitha të këqiat e botës perendimore kapitaliste? Pse kudo që ndodh diçka e keqe një shqiptar do të jetë domosdo brenda? Vetëm pak ditë më pare në qender të Athinës një shqiptar i ri duke vrapuar në mënyrë marramendese me makinën e tij, mori zvarrë disa makina të tjera duke vrarë katër veta një prej të cilëve ishte një vajzë 24vjçare shqiptare? Ku e mori patentën ky dhe ku i gjeti paratë për të blerë një veturë të tillë kur nuk dihej të kishte punuar gjëkundi? Dhe jo vetëm kjo…Shikoni dhe lexoni se kudo që ndodh ndonjë gjëmë e madhe patjetër një shqiptar do të jetë aty. Ku u rritën, ku po rriten të gjithë këta të riinj? A nuk duhet dikur shqiptarët ta marrin veten dhe të kuptojnë se fitimi i parasë nuk është mbi të gjitha, nuk është gjithçka? A nuk duhet kuptuar se kësisoj shoqëria shqiptare po kalbet përditë e më tepër?
Ndoshta jam pak i ashpër, por ka ardhur koha që të shqetësohemi dhe të kuptojmë se duhet të bëjmë diçka. Jo rrallë herë-si thamë më sipër, ndeshemi me dukuri të pahijëshme të të rinjve shqiptarë-kryesisht adolishentë- në rrugët e Athinës. Këta dallohen nga veshja ekstreme, nga prerja e flokëve në mënyrë qesharake dhe nga fjalori i tyre tepër i bezditëshëm, që të mos përdorim ndonjë shprehje më të rëndë. Të gjithë këta qarkullojnë me nga një celular-zakonisht model i fundit- flasin me zë të larttë, bezdisin femrat (fatmirisht vashat shqiptare akoma nuk janë dukur të shoqërohen me këta!) dhe ngahera janë në grupe nga tre katër e lartë. Jo njëherë kam qënë i detyruar t’u bëj vërejtje me rreptësi, por shumë here tallen me çdo njeri që guxon t’u bëjë ndonjë vrejtje. A e dine prindërit e tyre ku janë fëmijët e tyre? Apo i kontrollojnë nëpërmjet celularit? Sigurisht vitet e fundit është në mode “kontrolli” nëpërmjet celularit, madje prindërit justifikojnë pajisjen e fëmijës së tyre të mitur me një vegël të tillë komunikimi se gjoja e kontrollojnë. Por celulari ka një të metë të madhe: nuk të thotë vetë ku gjendet fëmija dhe çfarë bën kur prindërit e…kontrllojnë. Që të mos flasim për internetin që nënat shqiptare pajisin fëmijët e tyre që në moshën dhjetvjeçare, pa njohur vetë përdorimin e tij dhe pa mundur kurrë se si komunikon dhe me cilin fëmija e mitur akoma. Të gjitha këto duhet t’i kenë të rinjtë por në një moshë pak më të pjekur dhe, kryesisht, kur prindi është në gjendje ta kontrollojë. Ndryshe e mori ferra uratën…
Moskontrollimi i fëmijëve të emigrantëve- nga nevoja për të jetuar sigurisht- nuk e justifikon qëndrimi i prindërve ndaj tyre, të cilët u plotësojnë të gjitha kërkesat e tyre parakohe. Kohët e fundit dy ngjarje që më ndodhën mua më bënë të shqetësohemn seriozisht se diçka nuk shko mire me fëmijët e pakontrolluar nga prindërit kur këta janë në moshë të njomë. Një ditë udhëtoja me tramvajë dhe në një stacion u “sulen”pesë gjashtë djema, të gjithë të qethur keq dhe me tatuazhë në krah (këto nuk i shikojnë prindërit e tyre?) dhe, duke folur zëlatrtë nisën sharjet më banale here shqip here greqisht, duke bezdisur të gjithë pasagjeret.Në të kaluarën në raste të tilla kur u bënja ndonjë vërejtje, menjëherë mblidheshin dhe më kërkonin të falur, prandaj dhe kësaj radhe mendova t’i “qetësoj” pak. Veçse u tallën me vërejtjet e mia duke më quajtur…plak I mjerë dhe vazhduan sharjet dhe shëmtimet e tjera. Ç’të bëja? E ndieva veten keq se të gjithë pasagjërët, sidomos disa të moshuar,gjetën rastin të komentonin “shqiptarët e pacipë që po u prrishin…shoqërinë e tyre të…bukur!” Ajo që më brengosi më shumë ishte se të gjithë këta-më i madhi nuk i kalonte të pesëmbëdhjetat- kishin në duar celularë dhe paketa cigaresh. Rasti i dytë më ngjau disa ditë më pare. Pranë shtëpisë sime është një ndërtesë e re që akoma nuk ka përfunduar. Në hyrje ka një hapësirë për parking, ku ndërtuesi ka vendosur rreth e rrotull mermerë të bardhë dhe një ambjent për të mbjellur lule. Përkohësisht atje futej vetëm një automjet, madje më sa më thane në atë pallat banonte vetëm një familje. Çdo mbasdite deri natën vonë atje mblidheshin rreth dhjetë pesëmbëdhjetë adolishentë që punën e pare që bënë ishite të shkruanin të gjitha muret dhe mermerët me gjëra nga më të çuditëshme, por ajo që mbizotërone, ishin sharjet ndaj femrave në gjuhën shqipe. Një mbrëmje më mori telefon pronari i ndërtesës dhe m’u lut të ndërhyja se mos “ata rrugaçët shqiptarë”(ashtu më tha) do të më dëgjonin mua dhe do të largoheshin dhe të mos dëmtonin më ambjentin e pallatit. Ishin rreth pesëmbëdhjetë “fëmijë” (më i madhi nuk i kalonte të pesëmbëdhjetat dhe më i vogli të dhjetat) të cilët të gjithë tymosnin duhan, dhe shkruanin parrulla të fëlliqur. Njëri prej tyre ishte ngjitur çati të makinës dhe kërcente valle atje sipër! Unë u luta të largoheshin dhe të mos dëmtonin më ambjentin…por ata nisën të talleshin me mua, madje më kërcënuan me arrogance. Pasi u largova unë ata thyen të gjithë mermerët gjë që detyroi pronarin të ftojë policinë…
Ç’do të bëhen pra këta kur të rriten ose kur të kthehen në Shqipëri-në se dikur do të kthehen? Vandalistë, drogamanë, kriminelë… A ja vlen për prindërit e tyre të rrisin fëmijë të tillë duke u përpjekur të fitojnë para? Duke mbyllur këtë shkrim dua të theksoj se shumica dërmuese e fëmijëve dhe të rinjve shqiptarë në emigracion rriten miirë dhe na nderojnë kudo. Shqiptarët shkëlqejnë në shkolla, në profesione në jetën e përditëshme.Rrugaçët dhe vandalistët janë një pakicë, por gjithandej kjo pakicë duket, kjo dëmton emrin e shqiptarit se racistët tek ata mbështeten që të shajnë dhe të akuzojnë shqiptarët… NJë shqiptar kapet për drogë- të gjithë shqiptarët të tillë janë, thonë, një shqiptar kapet për vjedhje, akuza bie mbi të gjithë ashtu si akuzohen të gjithë për kriminelë kur dikush kryen krime. Prandaj kujdesi duhet të drejtohet ndaj asaj pakicë që në mënyrë të pavetëdijëshme dhe të papërgjegjëshme, lënë fëmijët e tyre pa kujdesin e duhur prindëror, duke krijuar kështu, rrugaçët, vandalistët dhe kriminelët e së nesërmes. Për fëmijët e mire-të tillë janë shumica dërmuese, si thamë- kemi shkrojtur dhe do të rishkruajmë në të ardhmen se këta na bëjnë krenare të gjithë se kur je në emigracion nuk mund ta ndash veten nga komuniteti i bashkatdhetarëve nuk mund t’u shpëtosh akuzave dhe sharjeve raciste sepse je një pjesë e atij komunitetit kombëtar, je një përbashkët me të gjithë. Prandaj besoj se duhet një punë e madhe që fëmijët e shqiptarëve-fëmijët tanë- të rriiten jo vetëm të shëndetëshëm por edhe të moralëshëm me ndienja të larta mëmëdhetare.