Nga Hysni Syla, Mitrovicë/

Në Mitrovicë, nën përkujdesin e kryetarit të Komunës, Agim Bahtiri të organizuar nga Lidhja e Historianëve të Kosovës “Ali Hadri” dega Mitrovicë, dhe TV MITROVICA, në prani të një numri të madh pjesëmarrësish, që kishin ardhur nga e tërë Kosova, Shqipëria e Mali i Zi, është shënuar  100 vjetori i lindjes së atdhetarit të devotshëm, intelektualit të shquar dhe gazetarit të njohur, Dr. Xhelal Mitrovica. Në tubim ishin edhe tri vajzat dhe djali i tij, që jetojnë në Kanada, Belgjikë, Shqipëri e gjetiu.

Nënkryetari i Komunës, Safet Kamberi, falënderoi në mënyrë të veçantë pinjollët e atdhetarit dhe intelektualit Dr. Xhelal Mitrovica që kishin ardhur nga shtete të ndryshme të botës në Mitrovicë, disa prej tyre për herë të parë, për të marrë pjesë në shënimin e 100 vjetorit të lindjes së babit të tyre.

Për nënkryetarin Kamberi, Dr. Xhelali, por edhe i ati Dervishi, dhe të tjerët, ishin atdhetarë të devotshëm dhe të përkushtuar për të ndihmuar me të gjitha forcat avancimin e çështjes mbarëkombëtare.

“Dr. Xhelal Mitrovica, së bashku me disa intelektualë tjerë, si: Xhafer Deva, Rexhep Mitrovica, Bedri Pejani, Bedri Gjinaj, Ago Agaj, Tafil Boletini, Ymer Lutfiu, Kudret Kokoshi, Gjon Logoreci, Ferat Draga, Vehbi Frashëri, Ali Draga, Pajazit Boletini, Shaban Mustafa e të tjerë, ndër të tjera u angazhua me tërë qenien për organizimin e pushtetit lokal e administratën në gjuhën shqipe, për hapjen e shkollave shqipe në Prefekturën e Mitrovicës (Mitrovicë, Vushtrri, Podujevë e Pazar të Ri – Novi Pzari i sotëm). Ishte shumë dinamik, prandaj përcillte dhe ndihmonte çdo aktivitet me karakter politik, kulturor, arsimor etj”, tha ndër të tjera nënkryetari Kamberi.

Ai i njoftoi pjesëmarrësit në tubim se komuna e ka emërtuar një rrugë me emrin e Dr. Xhelal Mitrovicës, ndërsa kryetari Bahtiri i ka propozua Presidentit të Kosovës, Hashim Thaçi, ta dekorojë këtë atdhetar të devotshëm.

Intelektuali dhe shkrimtari i njohur mitrovicas, që ka merita të mëdha për ndriçimin e shumë figurave të shquara nga Mitrovica, që kanë dhënë gjithçka për çështjen kombëtare, Fazli Hajrizi, tha fillimisht se shumë ngjarje me rëndësi kombëtare e jetike për popullin shqiptar fillimin e përfundimin e tyre e kanë pasur pikërisht në Mitrovicë dhe në rrethinat e saj. Këto ngjarje, sipas tij kanë pasur si protagonistë atdhetarë të shquar, kundërshtarë të përjetshëm të pushtuesve të huaj, sidomos atij osman e serb. Patriotët e intelektualë të këtij mjedisi kanë qenë dalëzotës të flakët e të mençur të të drejtave kombëtare dhe virtyteve shqiptare, të lirisë dhe demokracisë.

“Në historinë kombëtare shqiptare janë të njohura personalitete të shquara që mbajnë si mbiemër emrin e qytetit MITROVICA, si: major Dervish Mitrovica, delegat në Kuvendin e Vlorës (1912), qarkkomandant i xhandarmërisë në Shkodër në Qeverinë e Fan Nolit (1924); Rexhep Mitrovica, firmëtar i Shpalljes së Pavarësisë, ministër i Arsimit e kryeministër i Shqipërisë; Dr. Xhelal Mitrovica, sekretar i “Lidhjes Popullore Shqiptare” (1941), drejtor i Radio Prishtinës (1941), mësimdhënës në Gjimnazin “Sami Frashëri në Prishtinë, përfaqësues i Mitrovicës në Parlamentin e Shqipërisë (1943-44). gazetar i spikatur; Shejh Muharrem Mitrovica, veprimtar i devotshëm i çështjes kombëtare e fetare, pjesëtar i tarikatit Sa’adi, kryetar i Organizatës “Drita”, bashkëpunëtor i revistës “Njeriu”; Muharrem Mitrovica, nënprefekt i Mitrovicës, patriot i dalluar, i burgosur në Pejë në Kullën e Sheremetit, i vrarë në mënyrë mizore më 11 gusht 1946 dhe i varrosur në vendin e quajtur “Gropat e zeza”; Kimete Mitrovica, vajza e Xhelal Mitrovicës, e cila jeton në Bruksel, veprimtare e dalluar bashkë me të shoqin Idriz Basha, bashkëpunëtore e rregullt e gazetës “Koha e jonë” që u botua gjatë periudhës 1962-1992; Rexhep Mitrovica – i Riu (1959), sot njëri ndër artistët me famë botërore, aktor në Teatrin e Komedisë në Paris, Dervish Xhelal Mitrovica, sot një personalitet i njohur në Kanada e të tjerë”, tha profesor Hajrizi..

Sipas tij, Dr. Xhelal Mitrovica ka qenë sekretar i Komitetit “Mbrojtja Kombëtare Shqiptare e Kosovës” e pastaj edhe anëtar i“Lidhjes Popullore Shqiptare” themeluar në gusht të vitit 1941 në Mitrovicë, nëpunës i përgjithshëm me shërbim në Prizren (korrik 1941), drejtor i Radio Prishtinës dhe mësimdhënës në Gjimnazin, përkatësisht në Normalen “Sami Frashëri” në Prishtinë gjatë Luftës së Dytë Botërore, pjesëmarrës në Lidhjen e Dytë të Prizrenit (shtator 1943), sekretar i Komitetit (KEP) i zgjedhur në mbledhjen e Kuvendit Kombëtar më 6 tetor 1943, deputet i Mitrovicës në Parlamentin e Shqipërisë (18 korrik – 28 gusht 1944) në qeverinë e Fiqri Dinës, njëri ndër gazetarët më të sprovuar e më të mirë të kohës, bashkëpunëtor në të përkohshmet “Kosova”, “Lidhja e Dytë e Prizrenit”, organ i Komitetit Lidhja II e Prizrenit, “Bashkimi i Kombit”, Koha e Jonë”, drejtues  i gazetave “Vatra Shqiptare” dhe “Buletini i Lidhjes së Shqiptarëve” në Australi etj.

“Xhelal Mitrovica u lind më 14 shtator të vitit 1916, në Mitrovicë në një familje bujare e atdhetare me prejardhje nga Pazari i Ri (Jeni Pazari). Dr. Xhelal Dervish Mitrovica, ishte patriot i shkëlqyer i kombit shqiptar i cili punoi e luftoi tërë jetën për një Shqipëri të lirë, të bashkuar si komb në Europën demokratike, dhe ishte orator e poliglot që mahniste me dijet dhe kulturën, një ndër gazetarët më të njohur në kohën e vet. I ati i tij, Dervish Mitrovica, oficer i shkolluar, arsimdashës i flaktë, politikan, patriot i kulluar, bashkëluftëtar dhe bashkëmendimtar i Hasan Prishtinës, Isa Boletinit, Bajram Currit, Mustafa Krujës, Tafil Boletinit, Rexhep Mitrovicës, Azem e Shotë Galicës, kundërshtar i rreptë e luftëtar i pa kompromis i politikës serbe, ishte i lindur në Pazarin e Ri, por që nga mosha e re e kishte lidhur jetën me qytetin buzë Ibrit (Angrin e lashtë). Duke qenë se jetonte në Mitrovicë dhe ishte i lidhur me tërë qenien e tij me këtë mjedis që e donte dhe e admironte shumë, e mori për mbiemër emrin e qytetit – Mitrovica. Xhelal Mitrovica, pa mbushur moshën trevjeçare prindërit e tij migruan në Shqipëri (Shkodër). Aty në Shkodër, e kaloi fëmijërinë e hershme, ku i vijoi mësimet në shkollën Severiane. Në fillim të vitit 1925, disa muaj qëndroi me familjen e tij në Itali, për të kaluar pastaj në Zarë (Dalmaci të Kroacisë), ku përfundoi filloren dhe Gjimnazin. Ishte njëri ndër nxënësit më të zgjuar e më të talentuar. I etshëm për dije dhe me qëllim që t’i thellojë e zgjerojë njohuritë, në mesin e viteve ’30 shkoi në Itali, ku studioi për drejtësi në Universitetin e Bolonjës. Mori edhe gradën shkencore “Doktor i shkencave juridike”. U kthye në Shqipëri, ku u mor kryesisht me gazetari, me çështjet e përparimit të atdheut e të popullit të tij. Bashkëpunoi me dhjetëra gazeta të kohës dhe u shqua si njëri ndër publicistët më të talentuar.  Bëri emër sidomos në gazetat “Kosova”, “Lidhja e Dytë e Prizrenit”, “Bashkimi i Kombit”, Koha e Jonë” etj.”, tha tutje profesor Hajrizi.

Ai i njoftoi të pranishmit se në mesin e prillit të vitit 1941, kur Mbretëria Jugosllave kapitulloi, Dr. Xhelal Mitrovica, i cili atëbotë ishte sekretar i Komiteti “Mbrojtja Kombëtare e Kosovës”, bashkë me Bedri Pejanin – kryetar, Rexhep Mitrovicën – nënkryetar, anëtarët: Ibrahim Gjakova, Tafil Boletini, Qerim Begolli, Shaqir Curri, Qemajl Prishtina, Rexhep Krasniqi, Tahir Zajmi e të tjerë, erdhi në vendlindjen e tij, në Mitrovicë.

“Në mesin e vitit 1941, Dr. Xhelal Mitrovica u emërua drejtor i Radio Prishtinës. Në vitin shkollor 1942/43, ai u angazhua edhe si mësimdhënës në Gjimnazin, përkatësisht Shkollën Normale “Sami Frashëri” në Prishtinë, ku jepte lëndën mësimore Elementet e së drejtës ekonomike me nga dy orë në javë. Më 6 tetor 1943, në mbledhjen e Kuvendit Kombëtar, Dr. Xhelal Mitrovica u zgjodh sekretar i Komitetit (KEP). Po në këtë kohë u zgjodh përfaqësues i Mitrovicës në Parlamentin e Shqipërisë, ministër për propagandë. Në një fjalim të tij, ndër të tjera, thotë: “Zani i Shqiptarizmës së krahinës që unë kam nderin këtu me e përfaqësue, po buqet i fuqishëm, atje në fushën e burrave, atje ku luftohet dhe vdiset për Shqipni”, tha ndër të tjera profesor Fazli Hajrizi.

Për disa aspekte të angazhimit politiko-diplomatik të Dr. Xhelal Mitrovicës, foli Prof. Dr. Nexhemdin Spahiu, opinionist i njohur dhe drejtor i RTV Mitrovica. Ai tha se tani kur Kosova po krijon identitetin e vet politik, apo më saktë atë kombëtar, ajo ka nevojë që ta pastroje pluhurin e harresës për figurat më të shquara të saj, të së  kaluarës, të cilët përbëjnë boshtin e këtij identiteti, për të shtuar se  Dr. Xhelal Mitrovica dhe baba i tij Dervish Mitrovica, si dhe daja i tij, Xhafer Deva, janë shtylla kurrizore e identitetit të Kosovës dhe se këta, secili në fushën e vet, i dhanë Kosovës shëndritjen më të madhe në histori, kurse Shqipërisë ia dhanë shkëlqimin e Kosovës.

“Periudha e errët komuniste u përpoq të hidhte baltën dhe pluhurin e harresës, por vepra e tyre po rikthehet tani shumëfish më fuqishëm. Fatkeqësisht, kurrikulumet e shkollave dhe universiteteve tona akoma dominohen me shkrimet e historianëve që ishin shërbëtorë të Enver Hoxha. Është për keqardhje që nxënësit dhe studentët tanë ende e mësojnë historinë e shtrembëruar, por përmes manifestimeve kësisoj, si ky sot, publiku ynë po e mëson të vërtetën historike”, tha ndër të tjera ai.

Për veprimtarinë e suksesshme në gazetari të intelektualit Dr. Xhelal Mitrovica, foli gazetari Hysni Syla. Ai ndër të tjera tha se Xhelal Mitrovica ka lëruar me mjeshtri të gjitha gjinitë e publicistikës dhe ka ngritur probleme madhore që lidhen me çështjen tonë kombëtare: me kulturën, ekonominë, arsimin, politikën, historinë, etj. Ai ishte njëri ndër intelektualët më të fuqishëm në fushën e gazetarisë dhe publicistikës shqiptare, ishte një emblemë e kësaj fushe, drejtues i disa gazetave.

“Dr. Xhelal Mitrovica është një ndër emrat e mëdhenj të gazetarisë (publicistikës) shqiptare. Gazetaria në gjuhën shqipe, siç dihet, fillon me De Radën, vijon me Sami Frashërin, Faik Konicën, Fan Nolin, Nikolla Naçon, Ernest Koliqin, Gjergj Bubanin e të tjerë që punuan me mish e me shpirt nga diaspora e larg atdheut atje, ku kishin emigruar. Ajo u konsolidua me Gjergj Fishtën, Jorgji Meksin, Branko Merxhanin, Vangjel Koçën, Nebil Çikën, Maz’har Sopotin, Dr. Xhelal Mitrovicën e të tjerë. Në kohën e tij Xhelali  dëshmoi se është një intelektual i formuar, me kulturë të gjerë e botëkuptime të avancuara për kohën, një studiues i zellshëm e luftëtar konsekuent për çështjen shqiptare, një politikan i kompletuar e një njohës i shkëlqyeshëm i historisë popullit shqiptar, një analist i hollë i problemeve ndërkombëtare e sidomos atyre ndërballkanike, një njohës i mirë i interesave të fuqive që ndërthureshin në Shqipëri e më gjerë”, tha Syla.

Në vazhdim ai shtoi se Dr. Xhelal Mitrovica si intelektual dhe politikan gjithmonë nxirrte përfundime të qarta dhe të sakta dhe se është fatkeqësi që veprimtaria e tij e madhe dhe e gjerë në gazetarinë shqiptare ka mbetur e panjohur për lexuesin shqiptar. “Etiketimi që iu bë si kundërshtar i ideologjisë komuniste dhe regjimit të Enver Hoxhës ka zhdukur një pjesë të madhe të dokumentacionit të tij. Megjithatë, një pjesë e krijimtarisë së tij publicistike gjendet e përqendruar në disa gazeta, si: Bashkimi i Kombit”, “Kosova”, Lidhja e Dytë e Prizrenit”, “Vatra shqiptare” etj”, përfundoi fjalën e tij Syla.

Ndërkaq, në emër të familjes Mitrovica, ka folur vajza e madhe Lolita Mitrovica-Kupi. Sipas saj, pjesa më e madhe e nacionalistëve sot janë lënë në harresë ose ju është hedhur baltë prej të cilës ende nuk kanë dalë. Ajo ka bërë të ditur se e ka njohur Xhelalin si një bashkëshort dhe baba të dashur, të përkushtuar dhe të interesuar për zhvillimet shoqërore, intelektuale e njerëzore të Kombit shqiptar.

Nënkryetari i komunës, Safet Kamberi ia dorëzoi zonjës Kupi mirënjohjen që ia dedikoi, pas vdekjes, kryetari i komunës së Mitrovicës  Bahtiri dhe Emblemën e Komunës së Mitrovicës.

Iniciatori i shënimit të këtij përvjetori të figurës së madhe të Dr. Xhelal Mitrovicës, profesor Fazli Hajrizi, kishte përgatitur për këtë tubim një dokumentar mbi jetën dhe veprimtarinë e patriotit Mitrovica, duke e ilustruar me fotografi të vjetra të kohës, disa nga të cilat u publikuan për herë të parë.

Në qytetin e Mitrovicës edhe një rrugë u pagëzua me emrin Dr. Xhelal Mitrovica.