Eugjen Merlika – Page 55 – Dielli

LETËR E HAPUR Z.Z. EDI RAMA E LULZIM BASHA

June 1, 2016 by dgreca

NGA EUGJEN MERLIKA/ITALI/

Me kënaqësi mora vesh lajmin se Ju, në cilësitë e Kryeministrit të Shqipërisë dhe të Kryetarit t’Opozitës demokratike të këtij Vendi, keni vendosur të takoheni për të biseduar, sigurisht jo për çështje vetiake, por për probleme të rëndësishme të çastit politik të veçantë, që po kalon Atdheu dhe Kombi. Temat e bisedimit do t’ishin të panumurta, ashtu si janë sot problemet e shqiptarëvet kudo ku jetojnë, por ata mund të ceken kalimthi, duke u thelluar në ato më të ngutëshmet.

Kjo letër nuk ka për qëllim as t’u lavdërojë as t’u qortojë, sepse në jetët tuaja , si n’ato të gjithë njerëzve të politikës kudo e kurdoherë, nuk mungojnë as dritat dhe as hijet. Kjo letër nuk ka si synim as t’u këshillojë dhe as t’u drejtojë, sepse do të dilte jashtë arsyes për postet në të cilët jeni. Kjo letër kërkon t’u nxisë. Vjen nga një bashkatdhetar i juaji, që si moshë, i përket brezit të prindërvet tuaj, që ka mbi shpinë një përvojë jetësore të hidhur, duke pasë paguar familjarisht e në vetë të parë, fatkeqësisht ashtu si shumë shqiptarë, “faje” të paqena e “krime” që ekzistonin vetëm në fantazitë e sëmura të të tjerë shqiptarëvet. Por kjo nuk është tema e bisedimit, e cila i përket takimit tuaj.

Fati, rrethanat, aftësitë ju kanë ngarkuar me një detyrë jo të lehtë, të drejtoni në rrugën demokratike Shtetin në të cilin keni lindur. Nuk e di si e konceptoni këtë detyrë : si një zotim shpirtëror, mendor, moral e fizik për t’i shërbyer interesave të nënshtetasve tuaj, apo si një synim për t’u arritur, i cili siguron mirëqënie (nuk po them pasuri), famë, pushtet mbi njerëzit, pjesëmarrje në mbledhje të institucioneve ndërkombëtare e hyrje n’ata qarqe dhe një vend në histori. Të dyja konceptet janë të ligjëshme, por ndryshimi mes tyre është i madh, si përsa i takon vendit në histori, ashtu edhe përsa i takon ndërgjegjes suaj. Uroj me gjithë zemër, për të mirën e Shqipërisë dhe tuajën, të keni bërë zgjedhjen e parë.

Nëse është kështu takimi juaj i ardhshëm do të jetë guri i provës. Si pjesëmarrës i brezit tjetër, i atij që, për mangësi të çdo tipi përvojash, mendësish, largpamësie e guximi për t’u shkëputur nga e shkuara, e solli Shqipërinë në gjëndjen që është sot, larg asaj që ëndërronim një çerek shekulli më parë, ju ftoj të jeni të vetëdijshëm për rëndësinë që merr takimi juaj. Ju i njihni shumë më mirë se un rrethanat e brëndshme dhe të jashtëme, që përcaktojnë veçantinë e këtij çasti politik. Në rast se do të shkoni n’atë takim, të pa detyruar nga të tjerë, për të ripohuar qëndrimet tuaja të njohur e të kundërt me njëri tjetrin, duke patur si yllin polar të ecjes suaj vetëm numurin e votave që do të merrni vitin e ardhshëm, atëherë përfundimi dihet që në nisje. Mund t’a kurseni mundimin e atyre orëve për veten tuaj, duke kursyer edhe iluzionet e shumë bashkatdhetarëve tuaj që ju besojnë. Nëse niseni me idenë e qëllimin që nga ajo bisedë e të tjera mbas saj, duhet të dalë një marrëveshje e mundëshme e në dritë të diellit, për të zgjidhur ngërçin e Reformës së Drejtësisë, si më e ngutëshmja, por edhe të tjera probleme, atëherë besoj se takimi, në vartësi të përfundimeve, mund të marrë dhe epitetin “historik”.

Do t’u kujtonja këto ditë të mbanit parasysh historinë e vërtetë të Vendit tonë, të cilën uroj t’a keni studjuar, të kujtonit sa i pamëshirshëm ka qenë dënimi i saj për Kombin tonë, pothuaj në të gjitha fazat e ecjes së tij në shekuj, vetëm e vetëm se nuk kemi patur vullnetin dhe aftësinë për t’u marrë vesh me njëri tjetrin, sepse mbi interesat e bashkësisë kemi vënë gjithmonë ata vetiaket, të grupit, të krahinës e, në shekullin e fundit edhe të partive. Është një përvojë tepër e hidhur, nga e cila duhet të nxjerrim mësimet e duhura. Ndoshta do të jetë meritë e brezit tuaj të filloni kthesën e madhe në atë drejtim.

Takimi juaj ndoshta do të jetë rasti për t’a sendërtuar atë kthesë, që duhet të na çojë në ndreqjen e gabimeve të së shkuarës, për të vënë bazat e të mirave të s’ardhmes. Për t’i u afruar kësaj ëndërre, duhet të hidhni mbas krahëve gjithë arsenalet e fyerjeve, dyshimevet, padive e të tjera veprimeve të ndërsjellta që nuk ju nderojnë, t’a quani njëri tjetrin kundërshtar politik me të cilin duhet të ballafaqoheni ndershmërisht, e jo armik për t’u asgjësuar me të gjitha mjetet. Mbani parasysh se atë ditë tek ju do të jetë i pranishëm edhe shqetësimi i bashkatdhetarëvet tuaj, të cilët dëshërojnë të jetojnë në një Shtet në të cilin të sundojë ligji i qytetërimit e jo ai i mafjes, merita e jo klientelizmi partiak, drejtësia e jo e kundërta e saj.

Atë ditë, nëse ju do të jeni në lartësinë e detyrës suaj, për të projektuar një rrugë që do të jetë ajo e respektimit të interesave të vërteta t’Atdheut dhe banorëve të tij, e jo e kastave dhe sahanlëpirësve të tyre, mbi ju do të jenë edhe sytë e atyre që u flijuan për Shqipërinë “Zonjë të madhe”, por dhe t’atyre që do të vijnë e kanë të drejtën që Vendi i lindjes t’u japë shpresën e një jete normale. E kuptoni shumë mirë se çfarë dua t’u shtie ndër mend. Ju jeni njerëz të politikës dhe dini mirë se n’atë fushë marrëveshjet janë të domosdoshme. Dini gjithashtu se ato janë të shumëllojshme e se ato që përcaktojnë vlerën e tyre të vërtetë, janë qëllimi dhe thelbi i tyre. Një kompromis në ulje, që do të prodhonte një “reformë” formale kozmetike, për t’i lënë gjërat kështu si janë, që nuk do t’ishte në gjëndje të luftonte me rrënjë korrupsionin që shfaqet në prirjet e shtrembëra për t’u pasuruar, në sajë të detyrës shtetërore, pra duke shfrytëzuar atë, nuk është ai për të cilin ka nevojë Shqipëria. Marrëveshje të tilla të hapura e më shumë të fshehta, në këta vite kemi parë mjaft e ja u kemi parë edhe sherrin, mjafton të kujtojmë kalvaret e shqiptarëve të shpronësuar nga komunizmi, në kërkim të të drejtave të tyre të ligjëshme.

Ju dhe kolegët tuaj të politikës jeni para një prove të madhe, jo vetëm për Reformën e Drejtësisë, që është bërë e domosdoshme për një seri arsyesh, jo vetëm për të tjera reforma, për të cilat ka nevojë të ngutëshme Vendi, por edhe për përfytyresën që jep politika shqiptare sot, në një kohë kur nuk është më ajo e “kalasë së pamposhtur të socializmit në botë”, por e pjesëmarrjes në Bashkësinë e popujve t’Evropës. Ju duhet të tregoni se jeni t’aftë të kryeni ato veprime për të cilët jeni të ngarkuar nga detyra shtetërore apo partiake, që janë në kompetencat tuaja, e të cilat i kërkon koha dhe Vendi. Ju duhet të tregoni me fakte se nuk keni nevojë për ndërhyrjet e ambasadorëve të huaj që t’u nxisin për të kryer detyrat tuaja në dobi të Vendit, se ata vendime që duhen marrë jeni në gjendje t’i merrni vetë, se ato reforma e ligje që duhen hartuar e miratuar, jeni t’aftë e të gatshëm t’i sendërtoni e t’i veni në jetë. Deri tani nuk e keni dhënë këtë provë jo vetëm ju personalisht, por e gjithë politika shqiptare, kur ka qenë fjala për të ndërhyrë në çështje që kanë të bëjnë me sferën e interesave të saj korporative.

Jam i vetëdijshëm se “kalimi i Rubikonit” nuk është i lehtë, por nuk është i pamundur. Gjithshka varet nga ndërgjegja juaj dhe dashuria për Vendin tuaj. Mosha e pjekurisë mendore, por dhe e vrullit dhe energjive fizike, e një farë idealizmi që duhet të jetë i pranishëm, ende i pafikur krejtësisht nga llogaritë e vogla, duhet t’u japin fuqinë e duhur e vendosmërinë për të hedhur hapin e nevojshëm. Ky është hapi i rishkrimit të rregullave e duhet t’a bëni së bashku, me bindjen se ato rregulla do t’i shërbejnë për një kohë të gjatë këtij Shteti. Pastaj do të vijë ballafaqimi zgjedhor e secili prej jush do të shpalosë projektin e tij politik dhe ekonomik për Shqipërinë.

Tregohuni shqiptarë të mirë, politikanë të zgjuar e largpamës, të ndershëm e guximtarë ! Koha, e vetmja gjyqtare e paanëshme dhe e palëkundur do t’u gjykojë….

Zoti ju ndihmoftë, punë të mbarë !

Qershor 2016

SOVRANITETI I INTERESAVE

May 17, 2016 by dgreca

“Interesi i flet të gjitha gjuhët dhe reciton të gjitha rolet, edhe atë të të dizinteresuarit”-/

La Rochefoucauld/

Shkruan: Eugjen Merlika/

Aktivizimi i ambasadorëve të SHBA-ës dhe BE në Shqipëri, kohët e fundit, është vënë në tehun e kritikës së disa politikanëve e gazetarëve në bisedat e tyre. Takimet e tyre me grupet parlamentare për të shpejtuar proçesin e miratimit të Reformës së Drejtësisë, është quajtur si diçka e pazakontë, si kalim i “vijës së kuqe”, madje edhe si shkelje e “sovranitetit” të Shtetit shqiptar, anëtar i NATO-s. Ky përshkallëzim, edhe se në dukje të jashtëme mund të ketë diçka të vërtetë, sinqerisht më duket i tepruar dhe kundërprodhues.

Pa hyrë në imtësi të teorive të sovranitetit në politologjinë e sotme, jam i mendimit se bashkësitë e shteteve nuk mund të shkojnë përpara, pa respektuar dhe zbatuar rregulla të pranuara njëzëri, pra pa patur një kalim kompetencash nga Vendet e veçanta tek Institucionet e Bashkësisë. N’Evropën e sotme ka një krizë funksionimi të kësaj ideje, madje kjo shpjegon edhe faktin se pse ajo ka mbetur prapa në proçeset vendim marrëse, në krahasim me një tjetër Bashkësi më të hershme e më të konsoliduar si SHBA-ës.

Por tema për të cilën flitet këto ditë nuk ka asgjë të përbashkët me këto pikëpamje. Besoj se ka të bëjë me një farë provincializmi të mendimit e politikës sonë, që kushtëzohen jo nga teori akademike, por nga interesa të ngushta e një farë vështirësie për të pranuar gabimet e përgjegjësitë, edhe kur këto janë të dukëshme. Shprehjet e mësipërme janë shqyti i fundit që politika shqiptare ka gjetur për t’u mbrojtur nga padia që i vjen nga vetë rendi i gjërave, që detyron masa të shpejta, të cilat nuk janë vetëm kërkesa të brëndëshme të jetës së Vendit, por edhe një “detyrim” që e kërkon BE, në përputhje me strategjinë e tij të zgjerimit.

Është një gjë e pazakontë që ambasadorët më të rëndësishëm të trupit diplomatik t’akredituar në Tiranë, të ndërhyjnë në grupet kuvendore për t’i bindur ata që të miratojnë Reformën e Drejtësisë, por anomalia e rastit nuk qëndron tek ta por tek përfaqësuesit e politikës sonë. Kjo duhet të dalë nga bizantinizmat e një çerek shekulli, të sqarojë idetë e saj, të thotë shkoqur, shqip, nëse don të hyjë në BE apo jo. Dyfaqësia e qëndrimit kundrejt kësaj zgjedhjeje është në dritën e diellit prej vitesh. Të gjitha shtetet që janë futur në BE kanë qenë të detyruar të kryejnë disa reforma, të cilat janë quajtur të domosdoshme nga Komisioni Evropian. Sot e tillë për ne quhet Reforma e Drejtësisë, për të cilën prej shumë muajsh po punohet nga dhjetra specialistë të së drejtës, shqiptarë e të huaj, me këshillimin e vazhdueshëm edhe të Komisionit të Venedikut, një autoritet i njohur në kontinent në fushën e ligjevet. Në drejtim të pavarësisë së sistemit të drejtësisë, kusht i domosdoshëm për reformën, jam i bindur se ai Komision është një siguri e plotë.

Në një Vend normal, me një klasë politike të vullnetëshme për të çuar përpara atdheun në rrugën e demokracisë dhe modernizimit, një proçes i tillë do të kishte zgjatur jo më shumë se tre-katër muaj. Tre apo katër fishi i kohës, që kërkojnë partitë politike në Shqipëri, bëjnë pjesë në anormalitetin e gjëndjes. Ngulmimi për të ruajtur gjëndjen ekzistuese, e cila e ka kaluar me kohë “vijën e kuqe” të rrezikut të përhershëm, tregon se në lojë janë interesa madhore vetiake apo të grupeve. Janë ata interesa që kanë përcaktuar ngjarjet në Shqipëri, në këta vite të kalesës mbas komuniste, që përkojnë me strategjinë e Katovices, të shpallur dikur nga Ramiz Alia.

Gjithshka ka shkuar simbas atyre udhëzimeve e parashikimeve, në të cilët mungonte vetëm integrimi në BE, i cili ishte i parakohshëm edhe për t’u menduar në 1989, por që mbas 15 vjetësh u bë një flamur që kalon nga një dorë në një tjetër, simbas alternativave pushtetore. Në këtë drejtim mendoj se ka një marrëveshje të fshehtë, të pashpallur, të mbuluar e pa zë : Shqipëria nuk duhet të hyjë n’Evropë, sepse interesat e drejtuesve të saj nuk përkojnë me atë veprim. Një Vend që, në një çerek shekulli, ka krijuar miliarderë nga njerëz që janë marrë vetëm me politikë, nuk mund të jetë i interesuar për rregulla, ligje, kode që rregullojnë jetën e Bashkësisë. Si pasojë, politika ka vetëm një synim, vegjetacionin, statu-quon, por duke dhënë përshtypjen se lëviz, se përpiqet të ndryshojë, se do të plotësojë kushtet që i kërkohen. Kështu është shkuar përpara për shumë vite, por sot nyja ka hasur në krëhër.

BE kushtëzon gjithshka në proçesin e integrimit me Reformën e Drejtësisë. E po atij mendimi është edhe Qeveria e SHBA-ës. Përfaqësuesit e tyre, përballë pingpongut të shkarkimit të përgjegjësivet nga njera parti shqiptare tek tjetra e anasjelltas, kanë mbetur keq. Duan të bëjnë katalizatorin e një proçesi politik, që shkon kryesisht në dobinë tonë si komb, sepse interesat e tyre, në një Vend të vogël e problematik si i yni, janë të vogla e të realizueshme.

Politikanët tanë, përfaqësuesit e popullit, “të zgjedhur me vota të lira “ në listat e paracaktuara, nuk dihet mirë se mbi çfarë kriteresh, fyhen e ankohen se u është shkelur “sovraniteti”. Po t’ishte e vërtetë, qoftë edhe për një refleks atavik të krenarisë kombëtare, do të kishim qënë të gjithë përkrah tyre. Nuk ka nevojë për të shtjelluar teoritë e ndryshme gjeopolitike mbi temën e marredhënieve mes shteteve. Kujtoj se vlen më shumë të ndërgjegjësohemi për gjëndjen e Shqipërisë së sotme, të bëjmë krahasimet me të tjerët e raportin mes asaj që kemi bërë e asaj që duhej të kishim bërë, mes asaj që jemi e asaj që duhej t’ishim. Besoj se para këtij kuadri nuk ka vend as për një grimcë vetëkënaqësie. Përulësisht klasa politike, që është përgjegjësja kryesore e kësaj drame shqiptare, duhet të bëjë një provim ndërgjegjeje. Por ajo nuk e bën atë, fle mbi dafina të përfytyruara, edhe se gjithandej ka vetëm ferra. Provimi i saj është ai i interesave, i milionave të fituara. Sigurisht, kjo nuk vlen për të gjithë, por pjesa e ndershme, nëse ekziston, duhet t’a thotë me forcë fjalën e saj, sepse kemi hyrë në ceitnot politik e nuk mund të ecim më me ritmet e këtij çerek shekulli.

Për reformën ka gati një vit që diskutohet, mund të diskutohet përsëri, mund të merren këshillat e të huajve të painteresuar, por nuk mund të fshihemi mbas gjethes së fikut “se atë do t’a bëjnë shqiptarët” Po, ata do t’a bëjnë, por deri tani, fatkeqësisht, nuk e kanë bërë dhe gjasat janë se nuk do t’a bëjnë, se nuk kanë dëshirë t’a bëjnë, se sovranitetin e duan për interesat e tyre. I jepet rëndësi formës për të mbuluar mungesën e përmbajtjes. Nuk kam dëgjuar asnjë prej këtyre zotërinjve politikanë, apo analistë në justifikim të tyre, të flasin ndonjëherë për sovranitetin kombëtar dhe thelbin e tij, synimin strategjik të bashkimit të kombit. Ai i delegohet Evropës, si përgjegjësi e si perspektivë, pa patur kurajën as t’a venë në tryezën e bisedimit. Ngrihet “problemi” i sovranitetit, kur dikush me njerëzi u thotë se drejtësia në Shqipëri është një kazan në pikën e vlimit.

A e dijnë këta zotërinj se si funksionon, në Vendin e tyre, ky segment, nga më të rëndësishmit për një shtet ? Ka gjyqtarë e gjyqtare në Shqipëri që janë kthyer në kohën e Hasan Zyko Kamberit : “Kadiut po t’i rrëfesh paranë / Ters e vërtit sherianë”. Ata tjetërsojnë pronësitë e qytetarëve, duke ligjësuar padrejtësisht në dobi t’atyre që paguajnë më shumë, lirojnë kriminelë e dënojnë një fakir që kishte gjetur një ombrellë në rrugë dhe e kishte shitur, detyrojnë qytetarin të paguajë dy herë faturën e korrentit, i japin burrit gjithë pasurinë e një familjeje të ndërtuar nga puna e të dyve, kur gruaja kërkon ndarjen, arrijnë të venë në diskutim edhe testamentet e firmosura para një noteri, një përbindshmëri juridike e panjohur n’asnjë Vend të qytetëruar etj., etj.

Idhtarët e sovranitetit të interesave, në vënd të padisë për sedrën vetiake të “fyer”, do të ishte mirë të na thonin se si u arrit në këtë gjëndje, kush e mban përgjegjësinë e cila është zgjidhja e këtij problemi që po i merr frymën Shqipërisë. Në vënd që t’i tregojnë “vijën e kuqe” ambasadorëve, të cilët po përpiqen të futin bisturinë e kirurgut në plagën tonë të gangrenizuar, do të ishte mirë të hynin shpirtërisht në dramat e mijëra bashkatdhetarëvet të tyre, që përballen prej vitesh me një drejtësi të korruptuar e me një shtet që është bashkëpuntor me të.

Personalisht nuk gjej asgjë shqetësuese në marredhëniet e ambasadorëve me klasën politike, madje si një qytetar i Shqipërisë, edhe se jetoj jashtë saj, e quaj për detyrë t’i falënderoj për punën e tyre, në dobi të çështjes sonë. Jam i bindur se duke ruajtur gjëndjen e tanishme, duke mbajtur në brendì të institucioneve njerëz jo të pastër moralisht, duke u dhënë mundësi atyre t’a kthejnë Shqipërinë në një çiflik për t’u vjelur nga bijtë e bijat e saj të pandershme, humbasim të gjithë ne, dëmtohet Atdheu, por nuk humbasin asgjë SHBA-ës dhe Evropa.

Maj 2016

“GJYKATËSI I NDERSHËM”

May 3, 2016 by dgreca

“Si shkon kjo botë, të jesh i ndershëm do të thotë të jesh i zgjedhur mes dhjetëmijë vdekësorësh”-/

William Shakespeare “Hamleti”/

Shkruan:Eugjen Merlika/

Një lajmërim vdekjeje në një derë pallati, në një rrugë të Tiranës së re, më shkaktoi një drithërimë në zemër e më ringjalli kujtimin e një periudhe të pazakontë të jetës sime. Emri dhe fotografia e lajmërimit mortor të Bashkim Cakës, më solli parasysh një ndodhi, tashmë të largët në kohë, të ngjarë 36 vjet të shkuara. Në një qendër të vogël bujqësore e blegtorale, rreth dy km. larg qytetit të Lushnjës, punonja si ndërtues në një objekt që ngrihej çdo ditë. Ishte mëngjez dhe po fillonim punën e përditëshme. Papritmas dy makina Gaz 51, të mbushura me oficerë dhe policë, i a behën mes nesh.

Shefi mustakoç i Sigurimit të rrethit i u printe dhe m’u drejtua me këto fjalë : “Ti je i nipi i Mustafa Krujës ?” Përgjigjes sime pohuese ai i shtoi shprehjen, mjerisht tepër të njohur : “Në emër të popullit je i arrestuar!”. Mbas dy orësh isha në një qeli, së bashku me një njeri tjetër. Ishte një praktikë e njohur dhe kjo, që shërbente për të nxjerrë ndonjë gjë nga i sapo arrestuari. Mbas disa orësh erdhi polici i shërbimit, më lidhi duart e më shoqëroi lart, në zyrën e hetuesit, që do të merrej me proçesin tim.

Ishte një djalë i ri në moshën 27 vjeçare. Nuk e kisha njohur më parë, e kisha parë atë mëngjez në grupin e njerëzve që kishin ardhur të më arrestonin. Takimi i parë me Të qe befasues për mua. “Ti nuk më njeh, por un të njoh shumë mirë ty. Quhem Bashkim Caka, dëshira ime është të shkojmë mirë, pavarësisht roleve që kemi.” Kjo qe njohja e drejtpërdrejtë dhe ato fjalë të pakta shkaktuan një pështjellim mendimesh në trurin tim. Me ecjen e ngadalëshme të proçesit u binda se fjalët e takimit të parë, apo të njohjes vetiake, ishin të sinqerta.

Djaloshi hetues nuk ngulmonte të nxirrte të dhëna të tjera, veç atyre që kolegët e Tij të Sigurimit i kishin sjellë, nëpërmjet një proçes – verbali të gjatë padije, të hartuar prej vetëm një njeriu. Bashkimi, vullnetarisht, e kufizonte punën e Tij, në atë të një “noteri”, i cili duhej t’a kthente atë dokument padije në një tjetër ballafaqimi, me të cilin duhej të mbrohesha un vetë nga akuzat e një paditësi të vetëm, për më tepër të një shoku tim. Në Shqipërinë komuniste ishte zhdukur institucioni i avokatisë, nga i cili përfitojnë edhe kriminelët më të rrezikshëm në gjithë botën. Ai quhej i “kotë” dhe i “panevojshëm”, mbasi hetuesitë dhe gjykatat ishin “mbrojtësit” më të mirë të qytetarëve shqiptarë !!!

Hetuesia nuk ishte një bisedë vetëm dy palëshe ndërmjet meje dhe atij djali. Në të ndërhynin edhe të tjerë personazhe t’asaj bote mizore, në të cilën zotëronte filozofia e dhunës, e shpalosur në format e veta më të ndryshme. Kështu, gjatë atyre tre muaj e gjysmë qëndrimi në qelitë e degës së punëve të brëndëshme të Lushnjës, m’u desh të ballafaqohesha me mizorinë proverbiale të Kapllan Shehut, kryetar i saj, me dinakërinë e hetuesit të ministrisë, me trashësinë deri në naivitet të prokurorit për çështjet hetimore, me vendosmërinë e dëshmitarit paditës për të vërtetuar akuzat. Bashkimi ishte gjithënjë i pranishëm, por fizionomia e Tij ndryshonte simbas çastit dhe njerëzve që vinin aty për t’u ballafaquar me mua.

Thelbi i mesazhit që më përcolli n’ata muaj dramatikë për mua, që kisha lënë një familje me shumë probleme e me një fëmijë një vjeçare të sëmurë, nëpërmjet bisedave kokë më kokë, ishte ai i ndërgjegjësimit të sinqertë të gjëndjes sime të vërtetë juridike. Me pak fjalë, herë mbas here Ai më pohoi se faji i vërtetë i imi nuk qëndronte n’atë për të cilën paditesha, por në mbiemrin që mbanja. Nuk ishte diçka e re, madje përkonte me të vërtetën zyrtare, që “fajin” e njëshit e inkuadronte në “gjynahet” e katër brezave të shkuar. N’ato rrethana e n’ata çaste shërbente për të larguar nga vetja kompleksin e “fajit”, pasojat e të cilit rëndonin mbi familjen e, si të tilla e shumfishonin dhimbjen, por bënin të strehohesha në fatalitetin e pashmangshëm, që më jepte qetësinë e nevojshme për të shtyrë një nga një ditët e netët e qelisë.

“Po të ishte një tjetër” – më thonte – “do të ishin mjaftuar me një demaskim publik, shumë shumë me ndonjë shpullë, e do t’a kishin çuar në shtëpi.” Aftësia e Tij psikologjike për të hyrë në thellësi të problemeve që mundonin trurin dhe ndërgjegjen e bashkëbiseduesit, i kalonte kufijtë e së zakonëshmes. Kur prokurori vinte të bisedonte me mua e të bënte propagandën e tij të dalë boje, për të paditur ndonjë shok apo njeri tjetër, Bashkimi buzëqeshte dhe mbasi largohej ai shtonte : “Mos i ven re se ç’thotë ai se i them un që na ka dhënë diçka. Ti vazhdo punën tënde.” Çdo bisedë me Të n’ata muaj më çonte në fjalët e para të njohjes. Ai e dinte mirë se çfarë ankthi e cfilitje shpirtërore kisha kaluar në dy vitet e fundit para arrestimit, për të kryer atë që më kërkonte prokurori me fjalë të buta, por që të tjerët e mëtonin me trysninë më të papërfytyrueshme. Thellë në vete Ai respektonte atë që kisha mundur të shpëtonja nga ajo luftë për dinjitetin, ndërgjegjen time, ndershmërinë. Duhej t’ishte vetë i ndershëm të çmonte tek tjetri, për më shumë tek “armiku” atë cilësi.

Ishte kjo nyja e padukëshme që na lidhte, që nuk e dinte askush e që buronte nga vlerat morale të forta me të cilat ishte mbruajtur. Në bisedën e ngushullimit me bashkëshorten mësova një fakt shumë interesant. Ai ishte njohur e dashuruar me Naunkën, mbasi kishte qënë i pranishëm në dëshminë e saj në mbrojtje të katër njerëzve, të cilët partia e fshatit donte t’i bënte fajtorë pa faj. Ajo kishte pohuar të vërtetën mbi pafajsinë e tyre e si “shpërblim” nga partia kishte marrë punën e krahut në fushë, edhe se ishte një agronome e lartë. Me këtë agronome të “deklasuar” Bashkim Caka ishte dashuruar e kishte lidhur jetën. Ky fakt, i mësuar pak ditë më parë, më forcoi bindjen e krijuar 36 vjet të shkuara mbi brumin me të cilin ishte formuar ky njeri.

“Do të mundohem të mos marrësh më shumë se shtatë vjet si dënim” më tha një ditë kur hetuesia po mbyllej. Prokurori nuk ishte i atij mendimi, kërkoi edhe një vit më shumë e gjykatësi e miratoi atë kërkesë, që qe shpëtimtare, mbasi amnistia e 15 nëndorit 1982 më këtheu në familjen time, si i internuar në Grabian. Për të plotësuar mirësinë e Tij, Bashkimi më organizoi një takim me familjen, dhe ai shumë i dobishëm, mbasi veç të tjerëve, pashë për herën e fundit gjyshen time të shtrenjtë, që më mbante dorën mes duarvet të saj …

Gjithë kjo histori, e ngulitur thellë në trurin tim, u ringjall kur pashë atë lajmërim. I përjetova me dhimbje ata çaste, sepse figura e Tij në përfytyresën time, me kalimin e kohës, rritej e plotësohej. E kam takuar në vitin 1995, në ndërtesën e Kuvendit, në veshjen e deputetit të PS. Kishin kaluar 15 vjet nga ndarja e jonë. Jetët tona nuk ishin puqur më, por ajo nyja e padukëshme, e krijuar në mjedisin e zymtë të qelisë dhe zyrës së Tij, vazhdonte të jetonte. “Nuk kandidohem më” – më tha – “nuk është për mua kjo jetë.” E mbajti fjalën, sepse ishte njeri i fjalës. U kthye në profesionin e Tij të gjykatësit e të mësuesit, duke arritur maja si antar i Gjykatës së Lartë e si pedagog i Shkollës së lartë të Magjistraturës, deri në frymën e fundit.

Një mikja ime, nëpunëse në Këshillin e Evropës në Strasburg, më thonte për Të, se ishte ndër të paktit përfaqësues të respektuar të Shqipërisë atje, kur e sillte puna që të shkonte. Nëpërmjet një miku të përbashkët më kërkoi që të takoheshim. Në gushtin e shkuar, kur isha në Shqipëri, nuk qe e mundur, mbasi ishte jashtë Tiranës me pushime. Shpresonja t’a shihnja në këtë muaj të prillit po, fatkeqësisht, gjeta lajmin e hidhur se Ai ishte ndarë nga kjo botë.

Duke e kujtuar gjithmonë me mirënjohje e dashamirësi, për sjelljen e qëndrimin kundrejt meje, shpresoj e uroj që ai qëndrim të ketë qenë një kostante e vazhdueshme e jetës së Tij, duke vërtetuar një fakt të rëndësishëm, se njeriu i shëndoshë moralisht, i pajisur me cilësi të çmuara njerëzore, edhe në kushtet më përshkallëzuese të së keqes, mund të japë ndihmesën e tij, për të kufizuar forcën e saj të verbër. Mendoj se dukuri të tilla duhen mbajtur parasysh në shqyrtimin e bëmave të një epoke të gjatë e tepër të dhimbëshme për kombin tonë. Vlerësimi i shfaqjeve të së mirës njerëzore edhe në kuadrin e zi të së keqes zotëruese, do të ishte dëshmi e evolucionit tonë shpirtëror e mendor, e afrimit me respektin ndaj së vërtetës dhe arsyes së mirëfilltë.

“Vlerësimi vlen më shumë se sa nami, konsiderata më shumë se fama, nderi më shumë se lavdia.” Ky gjykim i një shkrimtari të shquar francez të më shumë se dy shekujve të shkuar, Sebastien Chamfort, besoj se do t’i shkonte për shtat “Gjykatësit të ndershëm”, Bashkim Caka, atij që un njoha në një ditë të zezë prilli të vitit 1980, por që mbeti në kujtesën time si një krijesë njerëzore që lehtësoi ditët e netët e periudhës më të vështirë të jetës sime.

Eugjen Merlika tregon atentatin që i bëri njësiti guerril i Tiranës gjyshit Mustafa KRUJA

April 13, 2016 by dgreca

Nga Roland QAFOKU- “Debati në Channel One”/

Eugjen Merlika, nipi i Mustafa Krujës, kryeministrit të 16-të të shtetit shqiptar, rrëfen pjesë nga historia. Ai jep versionin e tij se si u plagos Mustafa Kruja nga njesiti gueril i Tiranës, duke treguar edhe xhaketën e shpuar nga plumbi. Lexoni më poshtë intervistën dhënë për gazetarin Roland Qafoku në emisionin “Debati në Channel One”.

-Jeni larguar nga Shqipëria në vitin 1991 dhe prej 25 vjetësh jetoni në Itali. Gjyshi juaj Mustafa Kruja është cilësuar tradhëtar nga historiografia komuniste. Çfarë ka ndryshuar në këto 25 vjet në këtë cilësim në Shqipëri?

Ju falenderoj që më jepni mundësinë të flas për historinë e gjyshit tim, një figurë kontradiktore, por besoj do të kem mundësinë të shpreh mendimin tim. Ndryshimi është shumë i madh sepse gjatë këtyre viteve është shprehur për të, për veprimtarinë e tij, janë bërë diskutime edhe në TV ka mendime të ndryshme, vazhdon historia ta konsiderojë si personazh negativ, më tepër sesa pozitiv, por kjo është pasojë e një mendësie të trashëguar nga komunizmi dhe është vështirë të ndryshohet. Por ka përpjekje që figura e tij të shihet në kompleks, të mos gjykohet vetëm për kohën kur ka qenë krysministër. Unë falënderoj një pjesë të medias që kanë shkruajtur mjaft për figurën e tij.

Unë e kam cilësuar Mustafa Krujën po aq tradhtar sa Ismail Qemali, Ahmet Zogu dhe Enver Hoxha të cilët për një pjesë të shqiptarëve janë heronj dhe një pjesë janë tradhtar. Edhe Mustafa Kruja cilësohet për një pjesë hero dhe për një pjesë trëadhëtar. Do doja një koment për atë që mendojnë për gjyshin tuaj.

Mua më pëlqeu komenti juaj se ka trajtuar në dritë origjinale tradhtinë, me këtë akuzë është përballur edhe Ahmet Zogu edhe Ismail Qemali edhe Enver Hoxha. Ne si popull e kemi shumë të pakursyer këtë epitet. Tradhtar quhet dikush që tradhton një ideal për të fituar diçka për veten e tij, ndërsa në këto raste ëshët çështje konceptesh e mendësish politike. Ne jemi vend i vogël, në mes të dy popujve të tjerë që që kanë dashur gjithmoën të marrin tokat tona. Jemi të detryuar si popull të manovrojmë në këtë ambjent politik.

Përse Mustafa Kruja sipas jush nuk ishte tradhtar?

Vetë jeta e tij tregon se nuk ishte tradhtar. Që në rininë e tij ka punuar me pasion për atdheun. Qëkur ishte student në Stamboll është shquar për veprimtarinë atdhetare, për luftën për shkronjat shqipe, për të drejtat e komuniteteve, për të cilat ëshët përjashtuar nga universiteti, por më në fund u pranua pas një ndërhyrjeje nga deputetët e parlamentit. Gajtë gjithë jetës ai ka punuar për interesat e Shqipërisë. Akuza atij i bëhet për kohën që ka qenë kryeminsitër, pra gjatë kohës së pushtimit fashist. Ky është problemi më i diskutueshëm i jetës së tij. Ai e ka dhënë shumë mirë shpjegimin tek nëj dokument që i ka bërë qeverisë amerikane për të marrë strehim politik atje. Ai shpjegon motivet dhe rrethanat që e kanë shtyrë. Ai vetë thotë se kur ka ardhur në Shqipëri ishte i vendosur të mos pranonte asnjë funksion qeveritar në Shqipërinë e pushtuar. Nga 1939 deri në 1941 Mustafait i është propozuar 3 herë të bëhet mininistër i Brendshëm në qeverinë e Shefqet Vërlacit dhe Mustafai nuk ka pranuar. Është marrë me studime. Viti 1941 solli ndryshime të mëdha. I pari është bashkimi i trojeve shqiptare, Kosova, Dibra e madhe një pjesë e trojeve të Malit të Zi, ndërsa Çamëria sado që ishte në synimin e atdhetarëve shqiptarë nuk u realizua. Pra, bashkim solli një erë të re në historinë shqiptare sepse menjëherë pati entuziazëm të madh sidomos në Kosovë. Atje shkollat shqipe u hapën gjithandej. Më vonë filloi lufta mes BS dhe Gjermanisë, Hitleri vendoi të prishë paktin me Stalinin dhe e sulmoi. Sulmi i BS ndryshoi raportin e forcave në Evropë se në gjitha vendet e pushtuara u aktivizuan komunistët, të cilët deri atëherë kishin qenë pasive. Komunistët nuk ekzistonin deri në qershor të vitit 1941. E njëjta gë ndodhi dhe në Shqipëri. Në vjeshtën e vitit 1941 organizimi arriti majën me krijimin e Partisë Komunsite, që u krijua nga 2 jugosllavë si Miladin Popoviçi dhe Dushan Mugosha se grupet komunsite shqiptare nuk qenë të aftë në 2 vjet e gjysëm të krijonin parti. Ky moment shpjegon faktin që Mustafa Kruja pranoi të marrë qeverinë me propozimin e Jakomonit. Ai parashikoi që ky bashkim vihej në rrezik, sepse nëse lëvizja që po krijohej do të kishte sukses, do të rrezikonte pikërisht fitorja që ishte arritur. Ai pranoi të behej kryeministër që komunsitët të mos vinin në pushtet, sepse rezultati i parë do të ishte braktisja e trojeve shqiptare dhe së dyti do të vendosej një diktatur staliniane.

Po cila ishte më e rrezikshme komunizmi që po lindte apo lufta ndaj pushtuesëve italianë?

Rreziku më i madh nuk ishte Italia se ajo ishte në gjendje lufte ndërsa komunizmi vërtetoi se qe shkatërrimtar për kombin, duke iu dorëzuar sllavëve tokat e Shqipërisë dhe vendosi diktaturë jo demokraci.

Por, i bie që Mustafa Kruja ka dështuar në këtë synim, pasi komunistët në këtë 1 vit, 1 muaj e 1 ditë që ai ishte kryeministër kanë kryer organizimin më të madh të tyre. U themelua Debatiku, u themelua gazeta “Zëri i Popullit” dhe Kushtrimi i Lirisë, u organizua konferenca e Pezës dhe u ngritën çetat e para bashkë me njësitete guerile.

Kjo është e vërtetë por ka arsyet e veta. Mustafa Kruja kur ka marrë qeverinë i ka vënë 3 kushte mëkëmbësit Jakomoni. Kushti i parë që Shqipëria të kthehej në vendimet e 12 prillit të 1939 të cilat ishin, bashkim kurorash, bashkim si shtetesh, por Shqipëria mbetej me të gjitha institucionet e saj, më vonë italianët i suprimuan këto institucionee dyta. E dyta të hiqeshin simbolet fashiste në flamurin e Shqipërisë. E treta Mustafa Kruja i kërkoi një forcë milicie prej 10 mijë vetash për të mbajtur rendin. Meqënëse këto kërkesa nuk u realizuan, ai nuk arriti të këtë sukses në projektin e tij, por kjo nuk do të thotë që ishte tradhtar dhe projekti ishte i gabuar.

Çfarë pasojash konkrete pati Shqipëria nga fakti që Mustafa Kruja ishte kryeministër. Sa shqiptarë vuajtën nga ky bashkëpunim i Mustafa Krujës? Kam parasysh këtu edhe një deklarim të Artan Shkrelit, këshilltarit të kryeministrit Rama sipas të cilit edhe ai po të jetonte gjatë Luftës së Dytë Botërore do bënte të njëjtën gjë që bëri Mustafa Kruja.

Unë e përshëndes këtë deklaratë të Artan Shjkrelit sio një studiues serioz dhe i saktë dhe e falenderoj për vlerësimin. Problemi është ky, cilat ishin interesat e Shqipërisë në atë periudhë. Bashkimi kombëtar dhe përballja me luftën në mënyrë sa më të mundur të padëmshme. Nuk ishte lufta ndaj fashistëve, ishte bashkimi kombëtar, qoftë dhe me përkrahjen e fashistëve.

Sipas jush, a bëri populli shqiptar rezistencë ndaj pushtuesve?

Qenë disa vatra rezistence të monarkistëve, por jo të komunsitëve, ata nuk kanë bërë asnëj rezistence. Deri në 42, Enver Hoxha rrinte te kafe Flora në mes të Tiranës, më pas nuk kanë bërë beteja të mëdha, kanë bërë luftë çetash në funksion të marrjes së pushtetit, jo në të mirë të vendit.

Ju po mohoni luftën që kanë bërë shqiptarët që morën armët për të shporrur fashistët dhe jo për tu bërë komunistë.

Shqiptarët e thjeshtë po u ngritën, por jo komunistët dhe Enver Hoxha. Ata synonin marrjen e pushtetit dhe gjithçka e drejtonin jugosllavët.

A pati një konkluzion për ato që bëri Mustafa Kruja, për gabimet dhe të mirat?

Konkluzioni varet nga këndvështrimi. Historiografia zyrtare e ka marrë si dicka negative. Mua nuk më duket se është ashtu jam i bindur që vlerësimi nga historiografia nuk është i saktë dhe historia e vërtetë që do të shkruhet në të ardhmen nuk do të lërë asgje nga kjo historigrafi që është tani. Unë kam disa thënie për Mustafa Krujën nga personalitete të poltikës. Karl Gurakuqi, Martin Camaj Eqerem bej Vlora, Kolë bej Miraka etj (vlerësime maksimale për Mustafa krujën). Fakti që Kosova sapo u bë e pavarur i vendosi 3 rrugëve emrin e Mustafa Krujës, tregon se për ta mbetet shumë i rëndësishëm.

Po në Shqipëri a ka emra institucionesh dhe sheshesh me emrin e Mustafa Krujës?

Në Shqipëri në një shesh në Krujë është emri i tij. i’u vendos me rastin e 100 vjetorit të pavarsisë. Ai punoi gjithë jetën as për famë as për pasuri por për të realizuar interesat e shqipërisë. Jam i bindur që ka bërë mirë që mori detyrën e kryeminsitrit.

Një ngjarje të bujshme që ka kaluar në jetën e tij ka qenë edhe atentati që komunistët dhe njësiti gueril i Tiranës i bëri Mustafa Krujës ku mbeti i plagosur. A mund të na tregoni dicka më shumë për atentatin që i është bërë gjyshit tuaj në tetor të vitit 1943?

Po. Kjo që po ju tregoj është xhaketa që Mustafai ka pasur kur i kanë bërë atentatin. E ka ruajtur që nga ajo ditë nusja e xhaxhait. Dallohet që ka marrë 4 plumba, por shpëtoi sepse plumbat e morrën në dorë. Duket se instikti i mbrojtjes ka bërë të ngrejë dorën dhe plumbat e kanë marrë të 4 në krah, ndërkohë që një tjetër i ka shpuar xhaketën në pjesën e poshtme. Ai sapo doli nga klinika dentare në oprën 11 paradite. Pjestarë të njësitit gueril i dolën përpara dhe qëlluan mbi të. Menjëherë mbërritën gjermanët dhe në të gjithë Tiranën u vendos shtetrrethimi. Nëna ime, pra nusja e djalit të Mustafait më ka treguar gjithçka nga ajo ditë dhe ajo natë e trazuar. Në mesnatën e asaj dite, ka rënë dera dhe dilte vetëm nëna ime, si gruaja e re, dhe mendohej se mbi grua nuk qëllohej. Ishte kapedan Markagjoni, Gjon Markagjoni kapedan i Mirdites, me dy djemtë, Mmarkun dhe Sandrin të shoqëruar me 500 mirditorë të armatosur që kishin udhëtuar për tërë ditën nga Mirdita në Tiranë. U futën në shtëpi dhe kanë diskutuar nja 2-3 orë me gjyshin sepse Marku dhe Sandri donin të merrnin hak për atentatin. Ata ishin gati për të bërë raprezalje në Tiranë ndaj komunistëve në shenjë hakmarrje. Mustafai u tha në asnjë mënyrë, këtë ma ka bërë partia komuniste, jo njerëz të vecante, prandaj sdo te derdhet asnjë pikë gjaku. Gjyshi im ishte paqësor dhe nuk lejonte gjëra të tilla. Të nesërmen ata ikën dhe e morën me vete në kullën e kapedanit. Mustafai qendroi tre muaj në kullën e tyre pas kësaj ngjarje.

Ka një arsye pse ai iku nga detyra e kryeministrit. Vrasja e mikut të tij Qazim Koculit, mikut me te afërt. A mund të na thoni arsyen ose ndonjë detaj për dorëheqjen?

Arsyeja është vrasja e Qazim Koculit. Ai ishte i dërguar i qeverisë në Vlorë me fuqi të plota nga Mustafai. Unë nuk kam dokumente, por mesa më ka treguar im atë, qëllimi ishte për të filluar dhe organizuar një rezistencë anti italiane që do të shpërthente në momentin e duhur, meqë nuk i plotësuan kërkesat e tij. Qazim Koculi çoi armë në disa shpella por italianët e kuptuan dhe e vranë. Mustafai kërkoi hetim dhe nxjerrje para gjyqit të personave përgjegjës, nuk ia pranuan dhe dha dorëheqjen. Këtu dua të tregoj edhe një detaj që Hysni Kapo bashkë me Qazim Koculin kanë ardhur në shtëpinë e gjyshit tim Mustafa Kruja kur ai ishte në detyrën e kryeministrit. Një gjë e habitshme po të mendosh se Hysni Kapo ishte sekretar i qarkut të Vlorës. Por lidhja është se si Kapo dhe Mustafa Kruja përgatiteshin për rezistencë dhe ky bashkëpunim do sillte rritjen e saj. Ata donin të bënin të njjëtën gjë si luftë si në 1920. Por gjërat nuk shkruan mirë pas vrasjes së Qazim Koculit dhe ky bashkëpunim nuk u arrit kurrë.

Sa e njihte Mustafa Kruja aktivitetin e Enver Hoxhës?

Hoxha në atë kohë nuk ishte shumë i njohur, rrinte më tepër tek shtëpia e të kunatit Bahri omarit. Më shumë se ai vetë njihej pseudonimi i tij.

Paska qenë i zoti ta fshihte identitetin dhe kryeministri të mos e njihte atë që do drejtonte Shqipërinë për 50 vjet.

Mesa di unë, Mustafai mund ta ketë njohur si emër, pro nuk ka pasur lidhje ose marrëdhënie me të. Ai ka një shkrim ku thotë pse Enver Hoxha u vendos në krye.

Pse u largua jashtë Shqipërisë Mustafa Kruja?

Sepse djali i tij 19 vjecar që ishte ne Vjene për studime u sëmur dhe ai u nis menjëherë. Djali vdiq në spital nga tuberkulozi, ai ndenji dhe pak kohë në Austri, më pas kaloi në Itali, prej aty ka shkuar në Egjipt. Ka pasur periudhe vështirësish ekonomike shumë të mëdha, nuk punonte se ishte klandestin. Këtë gjendje ia ka treguar Abaz Kupit që ishte me mbretin në Egjipt dhe mbreti e ka marrë në Egjipt. Mustafa Kruja kishte me vete 1 djalë, 2 të tjerë im atë dhe xhaxhai ishin ne Shqipëri, ndërsa Bashkimi mbeti në Itali, e ndërsa njëri vdiq. Ndërsa motra e tij, e shoqëroi në Egjipt e më pas në Amerikë. Ai shkoi në Egjipt deri në 1956, ndërsa në 1958 vdiq.

Ka dyshime që mund të ketë dorë Sigurimi i Shtetit në vdekjen e tij. Operacioni doli me sukses por menjëherë pas përmirësimit ai vdiq krejt papritur.

Nuk ka asnjë të dhënë të saktë, mund të ketë pasur dorë, mund të mos ketë pasur dorë. Halla më ka thënë që nuk beson të ketë pasur dorë sigurimi, sepse atë natë që ka vdekur 2 agjentë të CIAS amerikane i kanë thënë ne kemi qenë gjithmonë pranë jush.

Cilat ishin gabimet e Mustafa Krujës?

Siaps mendimit tim, gabimet e tij ishin në marrëdhënie me Zogun, ai ka qenë mik me të përpara se të bëhej armik politik. Ai është njohur me Zogun kur ishte në Stamboll. Në kohën e Haxhi Qamilit, ata kanë bashkëpunuar, pas ikjes së princ Vidit ai është kthyer e ka ndenjur disa muaj në Mat te Ahmet Zogu. Në Kongresin e Lushnjes, ai nuk shkoi sepse ishte minister i qeverisë së Durrësit. Kongresi i Lushnjes bëhej per të rrëzuar qeverinë e Durrësit dhe ai nuk e ndjente moralisht veten të aftë të tradhëtonte qeverine e Durrësit. Ai donte marrëveshje me shoket e tij gje që nuk mundi ta bënte. Lidhjet ishin nëpërmjet letrave.

Ka një histori ndryshe nga të tjerët Muastafa Kruja. Ai nuk ishte bej dhe nuk ka dalë nga bejlerët, por nga populli, që e thotë dhe Jakomoni si arsye përse e zgjodhi atë për kryeministër.

Kjo është e vërtete dhe është një meritë e tij, Esat Toptani ka thënë se më në fund edhe Kruja do të ketë një vezir. Ai nuk kishte ndërmend të bëhej vezir.

ZEMRA E PLAGOSUR E QYTETIT SIMBOL, I KTHYER NË KRYEQYTETIN E GJITHË EVROPËS

March 25, 2016 by dgreca

(Nuk është vetëm selia e burokracisë, por edhe vendi ku përcaktohen fatet e miliona njerëzve)/

Shkruar nga FEDERICO FUBINI- “Corriere della Sera”/Askush nuk do t’i besonte sigurinë e Washingtonit policisë së Distriktit Kolumbia ose shërbimeve të fshehta të Virgjinias. Askujt nuk do t’i shkonte ndër mënd të mbronte kështu Shtëpinë e Bardhë ose Kongresin e SHBA-s e, megjithatë, është saktësisht ajo që ndodh në Bruksel. Kryeqyteti i Bashkimit Evropian është selia e Aleancës atllantike, një qytet në qendër të një sistemi të 508 milion njerëzve e të një ekonomie të madhe si ajo e Shteteve të Bashkuara, por i mbrojtur si një ngulim i vjetër fushor. Mbrojtjet e saj thonë gjithshka mbi ngurimin e Evropës për të pranuar rolin politik që, poshtërsisht, edhe vetë islamistët i kanë njohur nëpërmjet gjakut të derdhur dje.

Në Bruksel përcaktohet në këta muaj e ardhmja e milionë të ikurish sirianë dhe ajo e monedhës së dytë të botës. Angela Merkel luan me kancelerinë e Berlinit dhe vendin e saj në librat e historisë. Ndërkaq siguria është në duart e autoriteteve belge e të Krahinës Bruksel-Kryeqytet. Kjo do të thotë se as nuk mund të mbështetet në një trupë policie të bashkuar – në qytet veprojnë gjashtë forca të ndara, mbi bazë rajonale e klientelare – dhe as mbi një shërbim të fshehtë të krahasueshëm me atë të një fuqie të mesme perëndimore. Mbas sulmeve të Charlie Hebdo në Paris në janar 2015, qeveria belge zbuloi se i mungonin 150 nga 750 agjentëve të zbulimit ; që atëherë ka marrë 42 por, shkruan Politiku, mbeten në stërvitje për së paku dy vjet.

Ndoshta problemi është se Brukseli është shumë gjëra së bashku, bashkon shumë kundërshti në një hapësirë më të vogël se Milano. Popullsia arabe ka filluar të vijë në vitet 50 nga Maroku, Tunizia e Algjeria së bashku me ato italiane, turke dhe portugeze : të gjithë të pajtuar në Vendet e tyre për minierat apo uzinat e çelikut të Valonias. Sot janë 300.000 brukselas të besimit mysliman, pak më shumë se një e katërta e banorëve të kryeqytetit ; nga 2013 Valonia, krahina frengfolëse, ka riemëruar pushimet e krishtlindjes në shkolla si “leje dimërore”, për të mos prekur asnjë ndjeshmëri. Shumica e madhe e myslimanëve bashkëjeton në paqe me bashkësitë e tjera. Ka një pakicë të dyshimtë, mjaft të gjërë, që i ka siguruar mbulim terroristit Salah Abdeslam në Molenbeek, gjysmë ore me biçikletë nga Komisioni i BE. Aty pranë, në tregun e thertoreve të Anderlehtit, është vështirë të gjindet edhe një njeri i vetëm me origjinë evropiane në një turmë prej stadiumi.

Në Bruksel mund të ecet ndërmjet një blloku ndërtesash e një tjetri e të ndryshojë gjuha në zyrat (nga frengjishtja në flamandçe). Edhe më shpesh, në një shëtitje prej pesë minutash, ndryshojnë aromat dhe rrobat e kalimtarëvet, nga kravatat e firmuara tek dollomaja salafite, tek festja fisnore e Kongos. Kulla Madou, nga ku fuksionarët e Konkurrencës së Komisionit BE vendosin t’ardhmen e bankavet italiane, brënda është përsosmërisht sterile. Praktike dhe e thjeshtë në stil të përsosur eurokratik. Jashtë është e mbështjellur nga popullsia myslimane e Saint Josse, demografikisht vërshuese dhe gjithënjë e më shpesh e radikalizuar tek të rinjtë në kërkim të identitetit.

Nga ana tjetër e lagjes evropiane, mbrapa krahëvet të Parlamentit të ri e të stërmadh, rrugët kryesore të Ixelit janë plot kafene të shijes franceze e të rinj të diplomuar në çdo qoshe t’Evropës. Por rrugicat e vogla janë të mbushura me Internet kafè të vjetëruara, ku bijtë e të mërguarvet marokenë apo bengalezë kalojnë netët gjithmonë mbi të njëjtit siti web në arabisht.

Brukseli është tepër kompleks, i rëndësishëm dhe simbolik për t’a quajtur atë të djeshmin një sulm vetëm kundrejt Belgjikës. Deri edhe armiqtë tanë, tragjikisht deklarojnë me një veprim lufte, se ky është kryeqyteti politik i Evropës dhe ka ardhur koha për qytetarët ashtu si për qeveritë t’a trajtojnë si të tillë. Brukseli kishte muaj që pregatitej për këtë ditë. Për Krishtlindje qeveria belge kishte shpallur deri edhe një shtetrrethim të gjatë ; megjithatë dje, më shumë se një orë mbas masakrës së parë në aeroport, askush nuk u kujtua të mbyllej metroja për të parandaluar goditjen e dytë.

T’i lihet siguria e Brukselit qeverisë belge dhe policive të saj rajonale është sikurse të mëtohet që qeveria greke dhe peshkatarët e Lesbos të mbarështojnë vetëm valët e refugjatëve. Duhet një forcë e sigurisë evropiane gjatë kufijve dhe në qendrën nevralgjike të Bashkimit. Terroristët, që kanë goditur zemrën e Bashkimit, duket se i kuptojnë këto kundërshtí më mirë se ne vetë evropianët. Duke shpërthyer bombat në aeroportin e Zaventemit dhe në metrò, dy hapa larg Komisionit dhe Parlamentit BE, e trajtojnë Brukselin – në mënyrën e tyre të tmerrshme – si kryeqytetin e Shteteve të bashkuara t’Evropës. Do të shihet shpejt nëse përgjigja do të jetë në lartësinë e duhur. Ose nëse mbas lotëvet do të mbizotërojnë ende ikjet iluzore mbas mureve apo kufijve të vegjël, pikërisht atje ku armiqtë tanë do të donin të na mbyllnin.

“Corriere della Sera”, 23 mars 2016 E përktheu Eugjen Merlika