Perkujtohet Fan Noli ne Kishen Katolike “ Zoja e Shkodres” ne New York/
Diten e diele me 8 mars 2015, i Perndershmi At Pjeter Popaj perkujtoi Peshkopin Fan Stilian Noli gjate mesheve te dites, me rastin e 50 vjetorit te kalimit te Tij ne jeten e pasosur, qe bie me 13 mars.
Dom Pjetri i foli gjate publikut mbi kete figure te madhe poliedrike te kombit shqiptar, duke theksuar trashigimine e madhe qe la ne fusha te ndryshme, jo vetem si bari shpirteror ku la gjurme me rendesi historike, duke themeluar Kishen e Pare Ortodokse Shqiptare ne Amerike dhe duke u sherbyer besimatrevet shqiptare ne gjuhen shqipe, perketheu liturgjine nga greqishtja dhe luajti rolin kryesor ne themelimin e Autoqefalise se Kishes Ortodokse Shqiptare. Gjithssdhtu Ai la vepra do dores se pare edhe si krijues i artit te letersise, poezise, muzikes, histories dhe zhurnalistikes, si perkethyes kryeveprash boterore dhe si intelektual i larte me parime te demokracise amerikane, parime te cilat u perpoq t’i sjelli edhe ne jetn politike ne atdhe.
(Kerespondenti i “Diellit”)
Fan S. Noli dhe Koshienca Shqiptare *
Nga Atë Arthur Liolin*/
Fan Noli ishte njeri i të gjitha kohërave. Tërë jetën, talentin dhe aftësinë e tij të pashoqe ai i vuri në shërbim të popullit shqiptar.
Në fe dhe letërsi, qeverisje dhe gazetari, studime skolastike dhe në muzikë, ai u përpoq t’i jepte popullit të vet – aq të vuajtur nën pushtimin shekullor – një bazë të shëndoshë për të rizbuluar identitetin kombëtar pas disa shekujsh shtypjeje dhe asimilimi kultoror. Në këtë drejtim, ai e përqëndroi tërë energjinë e tij intelektuale e shpirtërore me një vullnet të paparë në lëmitë ku ai e pa të domosdoshme, sepse ai e kishte kuptuar mirë thënien biblike: “një popull pa vizion zhduket.”Çdo pjesë e punës që bëri ai gjatë jetës përbën një përpjekje të vetme për ndërtimin e kombit dhe ngritjen e koshiencës kombëtare. Po përdor fjalën koshiencë, me qëllim për ta dalluar këtë kategori shoqërore nga ksenofobia e ligë që po u kërcënohet shumë shteteve tani kur po kalojmë në shekullin tjetër. Kjo përpjekje e Nolit në bërthamë çonte drejt bashkimit dhe afrimit dhe nuk ndante apo përjashtonte. Le të shohim disa aspekte.
Shqiptarët orthodokse po ballafaqoheshin me pengesa të mëdha në përpjekjen e tyre për të krijuar një kishë kombëtare në gjuhën e tyre, përpjekje kjo plot martirizime e sakrifica. Kështu, në fillim si prift në vitin 1908 dhe pastaj si peshkop, Noli vuri themelin e një kishe autoktone përmes përkthimeve dhe botimit të librave kryesorë të shërbimit fetar dhe duke frymëzuar Shpalljen e Autoqefalisë në vitin 1922. Për këtë, ai u quajt, pas Shen Palit, apostulli i dytë i shqiptarëve. Bash për këtë arsye, mbështetja që ai pati prej popullatës muslimane, katolike, protestane, hebreje si dhe asaj kristiano-orthodokse dhe bile edhe të mosbesimtarëve ishte shprehje e një bashkëpunimi kulturor midis tyre, që më vonë u bë standard për shoqëritë multi kulturore.
Në fillim të këtij shekulli, menjëherë pas shpalljes së Pavarësisë, Shqipëria u gjend pa një arkivë kombëtare. Si një atë i urtë, Noli përktheu në shqip, në mënyre sistematike kryeveprat e autorëve dhe poetëve të mëdhenj botërorë, duke u shtuar atyre veprat e veta orgijinale, të cilat që atëherë vazhdojnë të jenë inspirim i intelektualëve tanë për të menduar, kompozuar, shkruar dhe krijuar në gjuhën e tyre të njësuar. Dimensionet kozmopolite të të menduarit, entusiazmi patriotik, ironia ideologjike dhe rrëfimi i thjeshtë karakterizuan gjuhën e tij, ndërsa me individualitetin e tij të madh dhe respektimin e parimeve në veprat e tij, me forcën tronditëse të luftërave të tij personale, të dyshimeve dhe epifanive u jepte shkrimeve të tij një vërtetësi çliruese: vulen e një njeriu të ndershëm.
Para më pak se një shekulli, vendet e banuara me mija vjet nga shqiptarët ishin ende pjesë te padefinuara të perandorive dhe konfiguracioneve gjeopolitike të huaja. Dihet nga të gjithë se gjysma e popullit shqiptar jeton tani jashtë kufijve të vërtetë të Shqipëris dhe se shumica është e privuar nga të drejtat më elementare humane dhe civile të mbledhjeve dhe të shprehjes së lirë. Meqë Shqipëria qe shndërruar në një korridor për fiset endacake dhe për ushtritë invaduese, banorët e saj shpesh reflektonin divergjenca kulturore. Por, megjithatë, ky popull antik mbeti kompakt dhe në thelb homogjen deri në ditët e sotme.
Si themelues i Federatës Panshqiptare Vatra dhe editor i gazetës “Dielli”, Noli prej viteve 1909 deri 1919 udhëtoë nëpër vende të ndryshme ku banonin shqiptarët dhe ku ata kishin të drejtë organizimi – një gjë që ishte mohuar në vendin e tyre autokton. Shtetet e Bashkuara ishin një nga këto vende që e mirëpriti Nolin. Këtu ai fitoi respektin e Presidentit amerikan Ëodroë Ëilson, më 1918, dhe përfaqësoi Shqipërinë në Gjenevë, më 1920, duke siguruar kështu futjen e saj në Lidhjen e Kombeve. Duke fituar admirimin e shokëve dhe respektin e bashkatdhetarëve të rinj të ndërgjegjshëm, ai shërbeu si anëtar parlamenti, ministër i Punëve të Jashtme dhe Kryeministër: një karrierë diplomatike që do të kishte kërkuar një jetë të tërë për t’u përmbushur.
Një provë tjetër për orientimin, durimin dhe ndërgjegjen e tij qe mërgimi i tij politik, në vitin 1925, kur ai ia kushtoi jetën kishës së tij, studimeve shkencore dhe zgjërimit të veprimtarisë letrare. Muzika shqiptare, që kishte lindur nga temat antike të luajtura me instrumenta antike, ishte ende e lokalizuar dhe e kufizuar në ritualet e fshatrave. Kështu Noli u regjisrua në Neë England Conservatory për të marrë mësime në një fushë krejt tjetër. Duke kompozuar një Rapsodi Shqiptare dhe Uverturën Bizantine, ai u dha shqiptarëve shembullin se atë që kishin bërë të tjerët mund ta bënin edhe ata vetë. Nëse ai mund ta bënte këtë, nuk ishte pse mos ta bënin edhe ata. Ishte ky një mësim për kurrajo. Për këtë ai është njëri nga modelet kryesore për vendin tonë.
Në Shtetet e Bashkuara, ai pat studiuar historinë dhe shkencat politike në Harvard (1909-1912) dhe më vonë në Universitetin e Bostonit, gjithnjë duke u përpjekur për të bartur shpirtin e demokracisë dhe qytetërimit amerikan në tokën e të parëve të tij, duke arritur kulmin e përpjekjeve me reformën agrare që bëri qeveria e tij në vitin 1924. Në këtë kohë Shqipëria ballafaqohej me pengesa të mëdha që nuk lejonin ndryshime, si ekonomia e varfër, mentaliteti feudal, besnikëria ndaj klaneve primitive, numri i vogël i miqve dhe numri i madh i kundërshtarëve grykës. Kjo ishte një nismë e guximshme, që edhe sot na habit për nga trimëria dhe largpamësia. Qeverija dhe përkrahësit e tij pasqyronin më së miri diversitetin krahinor dhe fetar, që nuk ishte gjë e zakonshme në atë kohë dhe dëshmonte për tolerancën dhe zemërgjerësinë e të gjithë udhëheqësve shqiptarë të këtij zgjimi kombëtar të shqiptarëve. Gjatë tërë kohës Nolin, kuptohet për interesate e veta, shumë e shpallnin si të vetin, por kurrë nuk u bë vegël e ndonjërit.
Nuk ka dyshim se kishte edhe kontradita të brendshme në këtë eksperimentim fillestar të lirisë dhe të një qeverisje iluministe. Realiteti politik i kohës, mungesa e një baze të përshtatshme arsimore, pavendosmëria e tij që menjëherë të formonte një bazë kushtetutare, mbështetja e tij vetëm në mjeshtërinë diplomatike dhe presionet e panumërta nga jashtë ishin gabime të trashëguara, që pengonin suksesin e menjëhershëm. Duhej kohë, dhe kohë ai nuk pati.
Sidoqoftë, qeveria e vitit 1924 qe fillimi: një Pranverë e shkurtër por e ndritur që edhe sot frymëzon zemrat dhe mendjet e atyre që aspirojnë një Shqipëri të lirë, demokratike, të lulëzuar dhe të barabartë, me besim të plotë në vetevete, por gjithmonë e gatshme për të bashkëpunuar me fqinjët e ndershëm në rajon, në kontinentin e saj dhe në tërë botën… Një Shqipëri që e respekton vendin stërgjyshor, por mbron edhe parimet universale të drejtësisë…Një Shqipëri e zellshme për të rritur potencialin e saj ekonomik, por dhe e vetëdijshme për grykësinë njerëzore, shfrytëzimin dhe mungesën e përgjegjësisë ekologjike….Një Shqipëri e udhëhequr nga prijës të aftë dhe të besuar, por që në të njëjtën kohë i japin llogari parlamentit dhe elektoratit të tyre…Një Shqipëri që respekton lirinë e besimit dhe diversitetin fetar, por që nuk lejon fanatizmin eksklusiv…Një Shqipëri që përkran talentin dhe ëndërrat e qytetarëve të saj plot vitalitet, por që edhe pranon parametrat e provuara nga koha të ligjit kushtetues dhe të konventave ndërkombëtare.
Por ky synim i vlefshëm ka edhe çmimin e vet. Bashkë me lirinë vjen edhe detyra. Me krenarinë kombëtare duhet të vijë edhe përgjegjësia. Me dëshirën për tokën dhe pasurinë personale duhet të vijë edhe shpirtgjërësia dhe synimi personal duhet të përputhet me mirëqenien e përgjithshme.
Në fund të fundit, këto janë çështje të ndershmërisë dhe të drejtësisë, të mëshirës, të trimërisë dhe të mikpritjes. Të koshiencës. Këto janë çëeshtje të etikës dhe moralit që përbëjnë ndërgjegjen e një kombi dhe popullatës së tij. Të gjitha sistemet jetëgjata demokratike kanë këtë element të domosdoshëm për bazë. Noli e dinte këtë dhe, mu për këtë, u mundua ta kultivonte në të gjitha fushat e lartepërmendura.
Republika e Shqipërisë sot, me udhëheqësinë e saj ekzekutive dhe gjykatën, qytetarët dhe diasporen, klerikët dhe fermerët, minatorët dhe mësuesit, tregtarët dhe mjekët, ushtarakët dhe intelektualët, shumicën dhe pakicën e saj ka detyre para gjeneratave të ardhshme dhe vetvetes të shfrytëzoje shansin për ta mbushur jetën e tyre me liri, siguri dhe nder.
Duhet të jemi të bindur se realiteti demokratik i Shqipërisë sot ende mbetet të përceptohet plotësisht, të absorbohet plotësisht dhe të zbatohet plotësisht. Është gjithashtu e qartë se ky proces filloi vetëm para ca vitesh dhe si i tillë nuk mund të mohohet. Janë të shumtë ata që përjetuan çnjerëzimin dhe manipulimin në mungesë të demokracisë. Pavarësisht nga provat dhe sfidat që duhet të përballojnë koshienca dhe vullneti i këtij vendi, ka shenja shpresëdhënëse se populli shqiptar po përpiqet t’i tejkalojë pengesat e mëdha dhe të sigurojë vendin e tij të merituar në këtë botë.
Qeveria e Noit e vitit 1924 ishte faza e parë dhe do ta ruajë përherë vendin e saj si lajmëtar i idealit demokratik në Shqipëri. Prandaj, Fan Stilian Noli do të përkujtohet jo vetëm për veprimtarinë e tij voluminoze dhe përpjekjet e tij në emër të interesit kombëtar të atdheut. Noli përkujtohet sot sepse ai ndihmoi në hedhjen e themeleve të gjera të një qëllimi kombëtar të bazuar në kultivimin dhe vlerësimin e asaj që vlerësohet nga i gjithë njerëzimi. Duke bërë këtë, ai nderoi veten, popullin e tij dhe Zotin e tj.
*“Kumtesë e mbajtur në Tiranë, me rastin e 70-vjetorit të Qeverisë Demokratike të vitit 1924 nga I Përndershimi Atë Arthur Liolin Tiranë, 15 Qershor 1994
LUTJE NE DITN E FLAMURIT
Nga Fan S Noli/*
E duam flamurin me shkabën e zezë me dy krerë se është flamuri ynë, se nën të do të rrojmë të lirë, të nderuar dhe kryelartë në mes të kombeve të qytetëruar të Europës.
E nderojmë flamurin e kuq me shkabën e zezë me dy krerë se është flamuri i kurorëzuar me nder e lavdi i kryeushtarit dhe luanit të shkëlqyer që çuditi botën me trimëritë e tij, duke thyer njëzet e pesë vjet me radhë, njërën pas tjetrës, ushtritë më të forta të asaj kohe të kryesuara prej Sulltanëve më të mëdhenj të Turqisë.
Kur Europa dridhej nga mizoritë Otomane, dragoi shqiptar që s’dinte ç’është frika, me një grusht trimash të zgjedhur, vërvitej mbi armikun si rrufe, që tundëte malet dhe shkëmbinjtë dhe u jepte arratinë kuçedrave aziatike me atë shpatën e tij të rëndë, që vetëtinte e tmerronte, nën atë flamur të kuq me shkabën e zezë me dy krerë.
E ngremë lart flamurin e madh të Skënderbeut se ay që e mbajti i thirri tërë botës me trumbetë ç’është i zoti të bëjë shqiptari, kur bashkon trimërinë me besën, me nderin e me dashurinë e vendit të tij.
Papa, kryetari i Krishtërimit në Perëndim, Republika e Venedikut, mbretëresha e deteve dhe gjithë mbretërit dhe princërit e Europës, në kohën e Skënderbeut e përshëndoshën flamurin tonë me bekime, përgëzime dhe lavdërime.
…E qajtëm kur u ul për katërqind e pesëdhjet vjet, se Shqipëria u shua nga lista e shteteve të lira dhe varfëria, mjerimi, robëria e shtypën dhe e vogëluan në sy të botës.
Por kur u ngrit dhe valoi përsëri në Vlorë dhe u salutua në Durrës me gjëmime topash prej anijeve europiane, koskat e shenjtëruara të Skënderbeut u drithëruan në varr dhe ne, kur e pamë si në ëndërr,derdhëm lot mallëngjimi, gazi, shprese dhe kryelartësie kombëtare.
E kujtojmë këtë ditë historike dhe e kremtojmë, se mësuam se çdomethënë flamur i huaj, shpatë, kamxhik dhe zjarr armiku: fshatra të djegur, ara të shkretuara,pleq, gra, fëmijë të therur pa mëshirë, a të arratisura nëpër shpella a përronj, të zhveshura, të zbathuara,pa bukë; të rrahura prej të ftohtës, të çjerrë prej urisë, të shtrydhur prej sëmundjeve, me syrin t’errur prej helmit dhe të dëshpërimit.
Nga goja e kësaj ushtrije dëshmorësh të pafajshme të barbarisë dhe pashpirtësisë s’armiqëve të pabesës në Shqipërinë e shkretuar dhe nga zemra e gjithë shqiptarëve të mërguar e të shpërndarë si zoqt’ e korbit në vise të huaja ngrihet sot një lutje e nxehtë, e mëshirshme, e mallëngjyer përapa fronit të perëndisë:
“O Zot I madh, I drejtë dhe I dhembshur, shpëtoje popullin dhe vendin tonë të mjerë dhe dneroje përsëri me liri nën flamurin tonë, flamurin e Skënderbeut, flamurin e kuq me shkabën e zezë me dy krerë.”
*(Marrë nga libri”Këndime” i Kostë Chekrezit, botuar nga “Vatra” më 1921 në Boston)
Robert C Austin: Noli was really a “jack of all trades”
Exclusive interview of journalist, researcher and professor Robert C Austin, given to editor, DalipGreca/
When was your first contact with the Albanians and their cause?/
Prof. Robert C Austin – I have been working on issues related to Albania and the Albanians since the late 1980s. As an undergraduate student in Ottawa I was already interested in the 19th and 20th century history of the Albanians with a particular focus on Albania’s communist period. I started visiting Albania in 1991, lived there for a while as a journalist and have been a regular visitor since then. I became much more focused on Kosova in the late 1990s and have been also regular visitor there for many years now. I was lucky enough to be in Prishtina in February 2008 together with a group of ten of my students from Toronto for Independence Day. Every year I bring a group of students from Canada to Kosova.
I have tried as much as possible to maintain my links with Vatra and my many friends in the United States. I have always enjoyed the hospitality of my friends there and hope to again take part in an event that celebrates the varied contributions of Vatra and its membership.
Which of Albanian personalities have impressed you the most?
-In historic perspective, I most admire Faik Konica but Fan S Noli as well. I maintain a deep interest in the period between the two World Wars as this was an extremely challenging period for Albania and its people. In my own research, I take a relatively critical view of many of Albania’s political leaders, especially King Zog for the failure to address the problems faced by Albania’s peasantry. In contemporary perspective, I have come to know many leaders in Albania, Kosova and Macedonia and have been in the region at several historic moments. For me, it was extremely touching that I was able to host President Rugova in Toronto in 2001. I enjoyed that visit immensely.He left a very deep impact on the people that he met in Canada.
How do you see Noli: as a poet, writer, leader, religious leader or interpreter?
-Noli was really a “jack of all trades.” There are few things he could not do and that is what makes him so interesting. I see Noli’s legacy of multi-layered. But first and foremost, I see his greatest impact within the realm of Albanian Orthodoxy. I think his time in Albanian politics was too short and fraught with challenges that his legacy there is less substantial.
Those who read my book will note that my assessment of Noli’s principal political decisions is negative. I am also highly critical of Albania’s neighbors who often did their best to thwart Noli’s well-intentioned policies.
How would you compare Fan Noli to Konica in the political aspect?
Noli and Konica were remarkably different people. I have always maintained that things would have been different for Albania had Konica taken a more active role on-the-ground inside Albania in the 1920s. Konica was probably a better politician and certainly better suited to navigate Albania’s political scene but he clearly did have the stomach for that kind of life.
In the 1920s, Konica’s writing, while deeply thoughtful and often extremely humorous, are also cynical and extremely critical. Konica was ultimately a pragmatist while Nolifell victim to his unrelenting idealism. This cost him dearly in the long run while Konica was able to retain his role in Albania over a much longer period of time. Noli and Konica have highly praised each other, but they had conflicts too.
Do you think their controversies have affected the way they are perceived by the people?
-I do not see much impact of the quarrel between the two men as impacting now how they are perceived now. For sure that was part of the picture in the 1920s but not now. I think that the 20th Century in Albania gave us several remarkable figures. Noli and Konica come first to mind when one thinks this period. Both had similar ideas, both understood Albania’s serious challenges but both pursued different means. With the benefit of hindsight, it appears Konica was right and Noli was wrong.
Next year it is going to be Vatra’s 100th anniversary, what do you think of its historical contributions to the Albanian nation?
-One cannot deny the huge impact Vatra had in the Albanian National Awakening, independence and the 1920s. I also tell my students that the Albanian – American community is unique in many aspects but primarily for its decisive role at key moments and the significance of many of the community’s leaders. I would also add that even during the very difficult communist period Vatra ensured that Albania was not forgotten by policy makers. Moreover, its role after the collapse of the regime in Albania, Vatra again assumed an important role for Albanians in the region and in the United States.
What are some of the new features that the book that you are republishing has?
-The biggest single difference is that it is English. The version in Albanian was never available to the North American and more broadly English – speaking world. That version was essentially my doctoral dissertation from 1997. The present version has been revised and has benefitted from the intervening decade of reflection. While it remains a scholarly book, I think it is accessible to a wide audience who are interested not only in Albania but also the problems faced by small states in the Balkans after the First World War. I also maintain that the book offers some important lessons for Albanian leaders in the Balkans today. Lots of mistakes were made then that do not need to be made again! I hope they see that. Finally, the chapters that deal with foreign relations are substantially revised, especially the section on Kosova.
Do you have a message for your New York friends who are helping you with the book?
-This book went through a very rigorous peer review process. Publishing a serious academic study is an extremely time consuming and meticulous process. It is also expensive. When I learned that I would need a subsidy to bring the book to fruition, I immediately knew that my friends in New York could help me. I have had a long and special relationship with the Bitici brothers. I have met them in NYC and Prishtina – I was in the same hotel with Sergio and Mike on Independence Day.
I appreciate maybe more than they know their leadership role in helping me. I can only say that when the book is finally in print, I can sit down with everyone over a nice meal and say thanks in person. The book was ultimately written for an Albanian audience. It is a great honor for me to have such wonderful supporters. See you in New York very soon with your copies!
New York-Budapest, 14 April 2011(Dielli-arkiv)
Caption: – At the fundraising dinner at Fiorino Restaurant on April 7th, hosted by Sergio and John Bitici for Robert Austin, author of newly published book in the occasion of the 100th Anniversary of Vatra. Other supporters who participated in the event were: Harry Bajraktari, Lewis Gjelaj, Sejdi Husenaj, Zef Balaj, Elmi Berisha, Gjok Deckaj, Sergio and Sabit Bitici, Anton Raja, HalilMulaj and Dalip Greca.
FAIK KONITZA
BY FAN S. NOLI/
First of all, I want to thank you for inviting me to come to this memorial service. This gives me a good opportunity to talk to you at some length about Faik Konitza and the problems in which he was interested./
CAUSE OF FAIK KONITZA’S DEATH/
Faik Konitza had been suffering from high blood pressure for ten years and was under the care of his friend Dr. Oden, one of the most distinguished physicians in Washington. Like all Albanians, blessed with a good appetite, Konitza did not follow his doctor’s advice, and this is the reason that he died unexpectedly though he was not very old and appeared to be in the very best of health.
WAS NOT ALONE WHEN HE DIED
Faik Konitza had a stroke on Monday, December 14, 1942, at about five o’clock in the afternoon. His servant, Mrs. Hattie Williams, helped him to his bad and telephoned at once for his secretary, Mrs. Charlotte Graham to, and for Dr. Oden. The latter came at once at once saw that Faik Konitza was a very sick man; therefore he advised Mrs. Graham to stay with Faik Konitza and to let him know of any new developments. Mrs. Graham stayed with him all of that night and it seemed to her that he was sleeping peacefully. When she approached his bed to wake him up at about eight in the morning, she saw that Konitza had already passed away in his sleep. Mrs. Graham immediately informed Dr. Oden, the Department of Sate and myself. As you see , it is not true that Konitza died alone, with nobody at his side during his last moments.
THE FUNERAL EXPENSES
As soon as I received the sad news I got in touch with Mr. Vasil Pani, acting president and treasurer of Vatra, Mr. Peter Tyko and Dr. Andrew Elia, and we decided that the funeral would take place on Sunday, December 20, in Boston, Mass. There wasn’t much time, so we four took all the responsibility. Tuesday evening, December 15, Mr. Vasil Pani, Mr.Peter Tyko and I had a meeting at my home, and we decided to ask the various branches of Vatra to contribute the money necessary to the funeral. Vatra’s members answered promptly and generously. They collected not only the money for the funeral but also enough to pay all of Konitza’s personal bills and to put his library in storage.
When King Zog heard of Konitza’s death he sent a cable to Vatra, expressing his desire to settle the funeral expenses himself. But the members of Vatra felt that the King should not be asked for any contribution because they wanted to be the ones to pay their last tribute to their departed leader.
THE FUNERAL
Dr. Andrew Elia took charge of the details of the funeral, and performed his task with devotion as an old friend of Faik Konitza. In the general confusion of that tragic event, somehow or other, a misunderstanding arose from a long distance telephone conversation between Washington and Boston, to the effect that Faik Konitza’s body would be sent to Albania by the American Government at the end of the war. Of course all Albanians were delighted by this piece of news, and it was for this reason that I mentioned it in my funeral oration in order to express our appreciation and gratitude to the State Department. We are all sorry for this unfortunate misunderstanding.
KONITZA’S LIBRARY
There has been a rumor that we have not taken care of Konitza’s library. This is not true. After his death, his secretary stayed in the apartment and looked after Konitza’s rare and valuable books which he had collected with the zeal of a true book-lover. On the day of the funeral Vatra delegates from all over the United States took steps to save these books. A few days later, Mr. Vasil Pani and Mr. Peter Tyko went to Washington and pecked the library into thirty-two wooden boxes which they stored in Vatra’s name at the Fidelity Storage of Washington, where we pay twelve dollars a month rent. The library will remain there until the end of the war, when it will be sent to Albania, according to Faik Konitza’s expressed desire.
KONITZA’S LAST WORD’S
According to his secretary, Konitza repeated these words several times on his death-bed:”There is no answer.” What was this answer that Konitza was expecting? At first we thought that he was worrying about an answer from the State Department concerning the recognition of an Albanian government in exile under the leadership of King Zog. We know definitely that he was contemplating writing such a letter, because he had mentioned it in a telephone conversation to Dr. Elia but death prevented him from carrying out his intention. What really happened was this: Faik Konitza had asked the King, a few days before he died, for appropriate credentials in view of the situation prevailing in Washington. So this was the answer that Konitza was expecting when the end came.
KONITZA’S LAST ACT
We had thought that Konitza’s last act was a request to the State Department for the recognition of an Albanian government in exile. Instead, we now know that we made jointly on November 19th (1942), which was the declaration for a United Front. And I want to say a few words today about this United Front. First, let me tell you that the United Front is not just a whim of mine, as Mr. Chekrezi maintains. Not am I its originator. It was suggested to me by my friend, Mr. Tajar Zavalani, of London. Later on I discussed it Mr. Chekrezi, who approved of it whole-heartedly, and asked me to win Konitza for it, which I did. We agreed to meet with Faik Konitza and discuss the details. The very next day, however, without informing us of his change of heart, Mr. Chekrezi began to attack us in his paper for boosting King Zog, although he himself had assured us that he had no objections to the King’s leadership.
THE UNITED FRONT
The United Front, dropped by Mr. Chekrezi, was taken up by the Albanians of America in general with enthusiasm. For instance, it was unanimously approved by Vatra’s convention. It was also approved by Mr. Chekrezi’s organization with a joker. This joker was used by the latter to sabotage the United Front at the meeting of the two committees of “Vatra” and “Free Albania” that met on the 12th of July, 1942, in the hall of at George’s Church in Boston. But the popularity of the United Front was proved beyond a doubt by the mass meeting, held in New York, Boston, Philadelphia and Worchester. Furthermore, the last camping of Vatra gave us added evidence that the people want the United Front which we advocate and not the civil war that Chekrezi is preaching. The people certainly showed this when they gave Mr. Chekrezi about one fifth of what he had demanded. Such facts as these prove clearly that the United Front enjoys the full support of our people as a whole.
THE DANGER OF PARTITION
Before last December some of us may have had doubts about the necessity of the United Front. But Mr. Eden’s last declaration in the House of Commons has left no room for doubt. From this declaration we learn that partition of Albania is a real and not an imaginary danger. Mr. Eden told us very plainly these three things: First that Albania has no frontiers; second, that the fate of Albania will be settled by Yugoslavia and Greece, who openly advocate the partition of Albania; third, that Albania will not be represented at the Peace Conference which is going to discuss that partition. The worst of it is that this third implication is found not only in Mr. Eden’s declarations but also in Mr. Hull’s and Mr. Molotov’s declarations concerning Albania. I hope with all my heart that Albania’s international situation is not as black as I see it. But Mr. Eden’s declaration made me much more pessimistic than I was when I talked to you here in New York eight months ago, on the 13th of June 1942. Only people who are unable to understand the full implication of Mr. Eden’s declaration can afford to be optimistic. Perhaps we ought to be grateful to him for being so frank and for warning us of the dangers that hang over Albania, while the declarations of Mr. Hull and Mr. Molotov might have lulled us to sleep in a fool’s paradise. From this point of view, Mr. Eden’s declaration is as momentous as the secret treaty of London concerning the partition of Albania, which was published by Lenin in 1917.
THE GOVERNMENT IN EXILE
Now that we fully realize the dangers we must unite to avert them. In the first place, we must have an Albanian government, represented at the Peace Conference, to protect the right of Albania and prevent its partition. Of course, the recognition of an Albanian government in exile is not an easy matter because Albania’s enemies are very strong. But with a United Front we have at least a fighting chance; without it we have hardly a chance. Therefore whoever opposes the United Front is unwittingly an enemy of Albania and helps those who would dismember the country. The time has come for you to make your choice and do something about it.
NO TIME TO LOSE
It is necessary to organize the United Front without delay because peace may come very quickly. It is quite possible that the downfall of Germany may be as unexpected as that of France. Usually both French and German generals stop fighting when they see that there is no longer any hope for victory. Thus the Germans stopped fighting in 1918 and thus the French stopped fighting in 1940. Therefore we have time to lose. The official recognition on an Albanian government in exile is a matter of the first importance. It cannot wait. It is a matter of life or death for Albania.
NO PERSONAL AMBITION
The opponents of the United Front seem to believe that this idea is motivated by personal ambitions, so I will take this opportunity to tell you what my ambitions really are. They have nothing to do with political offices because Albania has already given me all the offices I could dream of. Once is enough. I have no desire to repeat the experiment. On the other hand, I hope I have made it quite clear that I am not a candidate for any office the United Front might offer me. My present ambitions happen to be along lines in which Faik Konitza excelled-namely literature of Skanderbeg, Ali Pasha of Janina and Mehmed Ali of Egypt. Speaking about literature reminds me of the poem on Skanderbeg, written by the American poet, Longfellow, to which Konitza called our attention about 26 years ago. Longfellow, mentions the flag of Scanderbeg in this poem –that Flag discovered by Faik Konitza-so I will conclude by reciting this masterpiece, which I translated into Albanian and dedicated to him many years ago with these words:
“TO Faik Konitza
The Master of our Mother Tongue
And the Knight of our National
Crusade
As a token of respect
This Work is Dedicated
By a Comrade in Arms”
to which…
(Bishop Noli’s address at the Memorial Service for Faik Konitza in New York, March 7, 1943, delivered in Albanian-Reprinted from Dielli No. 5571, June 19, 1943)