Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

KINA AKUZOHET PËR STERILIZIM TË FEMRAVE DHE PERSEKUTIM TË UJGURËVE

by

– Sipas investigimeve të kohëve të fundit nga Fondacioni Përkujtimor i Viktimave të Komunizmit, ritmi i shtimit të popullsisë në dy prefekturat ma të mëdha të ujgurëve në Xinjang asht paksue më ma se
80 përqind ndërmjet 2013-2018.

MBRETNIA E BASHKUEME KRITIKON  KINËN PËR ABUZIME TË RANDA TË DREJTAVE TË NJERIUT KUNDËR UIGHURËVE-

Përktheu për Diellin: Gjon Kadeli/

Ministri i Jashtëm Dominic Raab e akuzoi Kinën për abuzime tejet të randa të të drejtave të popullsisë Ujgure muslimane dhe shtoi se , nuk përjashtohet mundësia e vendosjes të sanksioneve kundër Kinës. Lajmet se po bahen sterelizime të detyrueshme të femnave dhe të persekutimeve të ndryshme,”ishin dicka që nuk ka ngja për nji kohë të gjatë.”
Mbretnia e Bashkueme do të bashkpunojë me aleatët për të marrë masat e përshtatshme, tuej insistue lidhun me këtë gja.
Ambasadori kinez në Londër i ka hedhun poshtë këto akuza. Besohet se nji milion Ujghurë janë dërgue në qendra të ndryshme gjatë vjetëve të fundit, në ato që kinezët i quejnë “kampe
riedukimi.””Ministri në fjale u duk shumë i shqetësuem.”
Kur u pyet nëse trajtimi i këtyne njerëzve mund të konsiderohet legalisht “Cfarosje në masë.” Zotni Raab tha se Komuniteti ndërkombëtar duhet të tregohet i “matun”përpara se të bajë nji
pretendim të ktillë. Por ai shtoi “pamvarsisht se cfarë terme(fjalë) legale përdoret, asht e qartë, se abuzime të randa të drejtave njerëzore po bahen kundër grupit etnik turk që banojnë në zonën
veriperëndimore të Kinës.
Simbas kërkimeve që janë ba kohët e fundit nga Fondacioni Përkujtimor i Viktimave të Komunizmit, ritmi i shtimit të popullsisë në dy prefekturat ma të mëdha të ujgurëve në Xinjang asht paksue më ma se
80 përqind ndërmjet 2013-2018.Ujgurët janë grupi etnik turk që jetojnë në Kinë.

DEXAMETHASONE- ILAÇI QË SHPËTON JETËN E TË INFEKTUARIT NGA KORONAVIRUSI

by

– Ekspertet britanike thone se përdorimi i këtij ilaci e pakson rrezikun e vdekjes për një të tretën e atyre të sëmundjeve, për të cilët përdoren ventilatorët, kurse për ata që duhet përdorur oksigjen e pakson njezet për qind.

-Po të kishte ekzistue ky ilaç në Britaninë e Madhe, përpara se të fillonte pandemia e virusit korona 19-të, deri në gjashtmijë vetë ma pak do të kishin vdekun në atë vend./
  Nga Michelle Roberts
Përktheu Gjon Kadeli
 Një ilaç që kushton lirë dhe që gjindet me sasi të mjaftueshme në
treg, që quhet dexamethasone mund të ndihmojë me shpëtue jetën e atyne
që janë prekun rand nga smundja që shkakton virusi korona-19 të.
Ekspertët britanikë thonë se zbulimi i këtij ilaçi është shumë i
randsishëm, sepse përdorimi i një sasie të vogël të tij mund të
ndihmojë me mjekue këtë sëmundje vdekjepruëse.
Përdorimi i këtij bari e pakson rrezikun e vdekjes për një të tretën e
atyre të sëmundve, për të cilët përdoren ventilatorët, kurse për ata
që duhet përdorun oksigjen e pakson njizet për qind.
Me këtë bar po bahen prova të mëdha në të gjithë botën për të pa nëse
ndihmon kundër virusit korona-19-të.
Kërkuesit llogarisin, se po të kishte ekzistue ky ilaç në Britaninë e
Madhe, përpara se të fillonte pandemia e virusit korona 19-të, deri në
gjashtmijë vetë ma pak do të kishin vdekun në atë vend.
Tuej qenë se ky bar kushton pak, kjo gja do të ndihmojë shumë vendet e
vobegta që të përballojnë vështirësitë e mëdha që ka shkaktue numri i
madh i njerëzve që janë prekun nga sëmundja e naltpërmendun
vdekjepruëse.

SI E RREZIKOI BOTËN PARTIA KOMUNISTE KINEZE

by

– MBAJTJA FSHEHTË E VIRUSIT  CORONA-19 NGA PARTIA
KOMUNISTE KINEZE SHKAKTOI PANDEMINË QË PO RREZIKON JETËN E
NJERËZVE NË GJITHË BOTËN/ – The Epoch Times sygjeron përdorimin e nji emni ma të përshtatshëm, jo koronavirus, por “Virusi i Partisë Komuniste Kineze”/
BOTOI: THE EPOCH TIMES/

Përktheu: Gjon Kadeli/
Kohët e fundit ka pasë kundërshtime se si me e quejtë këtë lloj
virusi,që ashtë përhapun në gjithë botën. Partia Komuniste Kineze
preferon me e quejtë këtë lloi virusi  “Koronanavirus”.Të tjerët e
quejnë “Wuhan virus.” dmth ,emnin e vendit ku e pat pikënisjen ky
virus,gja që asht e zakonshme me e emnue nji sëmundje.The Epoch Times
sygjeron përdorimin e nji emni ma të përshtatshëm dmth “Virusi i
Partisë Komuniste Kineze”.
Ky emën e mban P.K.K. përgjegjëse, për mosmarrjen parasysh jetën e
njerëzve,dhe si rrjedhim përhapjen e kësaj sëmundje në gjithë botën.
Kjo gjë ka krijue gjithashtu nji frikë të përgjithshme,dhe dame shumë
të mëdha ekonomike, në shumë vende të ndryshme, të cilët po përpiqen
të përballojnë këtë sëmundje.
Në të vërtetë, zyrtarët e P. K. K. e dijëshin që në fillim të
dhjetorit të vjetit të kalue, se sëmundja në fjalë ishte përhapun në
Wuhan; por ata për gjashtë javë, nuk morën masat e nevojshme kundër
kësaj sëmundje. Në të vërtet, autoritetet, ata që u përpoqën të ngrinin zanin, të vinin
në dukje rrezikun e kësaj sëmundje,i akuzuan se po përhapnin
“lajme të pavërteta” dhe përdorën censurën e rreptë të regjimit për
të mos lejue të shkruhej rreth kësaj sëmundje.
Masat për të ndalue përhapjen e virusit, nuk u morën sic duhej dhe
kështu sëmundja u përhap në gjithë Kinën. Qeveria nuk vuni në dukje
numrin e njerëzve që u prekën nga kjo sëmundje. Nga fundi i Kallnorit
kishte njoftime se qendrat e vorrimeve në Wuhan vepronin 24 orë në 7 ditët e javës për të vorrosun të vdekunit. Ndërkohë, masat për të
izolue dhe mjekue popullsinë e Wuhanit ishin shumë antinjerzore, e tuej
rrejtë rreth rrezikut ndaj Kinës. Partia komuniste e shpjegoi cështjen
tuej thanë  se “Partia asht madhështore, e lavdishme dhe e përpikët
(korrekte).”
Mospranimi i faktit, se, virusi në fjalë e pati pikëfillimin në Wahan
të Kinës asht i pa pranueshëm.Bota duhet të dijë prejardhjen e
tij. Megjithë këtë, Kina nuk ka pranue të bashkpunjojë dhe ekspertët
nga jashtë, nuk janë lejue të shkojnë në Wuhan. Pytjeve rreth
origjinës së virusit, Përkundrazi  P. K.K ka fillue fushatën e akuzave,
tuej thanë,se,gjoja Shtetet e Bashkueme janë përgjegjëse për virusin
në fjalë. Në nji mënyrë ose nji tjetër ky problem duhet të përballohet
nga bota.
Në të vërtetë, P. K. K. ka viktimizue popullin e saj , tuej mohue
virusin dhe tashti, don të viktimozojë përsëri, tuej zhvendsë tek të
tjerët përgjegjësinë për veprimet e saj. Kjo gja tregon ma së miri
sepse, emni “virus i P.K.K..” asht i nevojshëm, për të dallue viktimat
nga viktimizuesi.
Populli i Wuhanit dhe i gjithë Kinës janë viktima të arrognacës dhe të
paaftësisë që treguan autoritetet e vendit gjatë kësaj sëmundjeje tejet
helmuese.

DARDANIA (KOSOVA), ALTARI I ARBËRISË 1910- 1941


by

IMZOT LAZER MJEDA, KRYEIPESHKËV 1869-1935 DHE
ARBËRIA NË KOHËN E TIJ/


Dokumente të pabotuara, të mbledhur, të mikrofilmuar dhe të përgaditura për shtyp nga Gjergj Gashi.


            PARATHËNIE
“Nuk do të them pothuajse asgja për vuejtjet e arbërorëve
muhamedanë që në fillim të pushtimit serb, sepse të tregosh torturat e kryeme ndaj tyne, do të duheshin vëllime”. Dok.
Nr. 4.(shënim: 25) “E ndërsa serbve (qeveria) u jep armë e municion,muhamedanët dhe katolikët arbër i torturojnë për t’u nxjerrë ato armë që nuk i kanë….”
Lazer Mjeda -Kryeipeshkëv i Shkupit me d. v. Prizren me 29 gusht 1919

Përgatiti për Diellin: Gjon Kadeli/ Në këto të dhana, përfshihet kryesisht pjesa e popullsisë katolike e Kosovës martire, udhëheqsi shpirtnor i të cilëve ka qenë Kryeipeshkvi i Shkupit. Lazer Mjeda në atë kohë bani nji përmbledhje të masakrave që serbët banë kundër kësaj popullsie, në zonat qe ata banoshin ne Kosove.
Kryeipeshkvi Mjeda bani çdo përpjekje, tuej u shkrue letra
autoriteteve Austriake në Vjenë, të Vatikanit në Rromë e tjera, që tëndërhyjnë për ndaljen e masakrave që serbët po bashin kundër shqiptarëve të Kosovës, por,fatkeqsiht këto përpjekje dështuen.
Në vazhdim vihen në dukje nji pjesë e masakrave të ndryshme që serbët banë prej 1910-1941.
Në Shkup gjatë 18 ditëve të para të operacioneve ushtarake, çdo mbramje hidheshin në lumin Vardar 20-30 vetë dhe e njëjta gja u ba edhe me të plagosunit që ishin në spital. Të gjithë këta ishin të besimit mulsiman.
Në Ujzi të Gjakovës, ku pothuejse të gjithë ishin muslimanë, ushtarët morën burra, gra e fëmijë, i mbyllën nëpër shtëpitë e tyne dhe u vunë zjarmin ku vdiqën 74 vetë, mandej me dinamit shkatrruen shtëpitë.
Në qytetin e Pejës, natën e Bajramit u rrahën të gjithë muslimanët qëndesheshin rrugës, pa përjashtue edhe Myftinë që ishte i vjetër dheudhëheqsi fetar i qytetit. Ditën e Bajramit vranë nji hoxhë, ndërkohë që kthehej në qytet, mbasi kishte shkue me ba nji shërbim fetar në nji
katund.
Në Berishë 6 vetë u vranë, të tjerë për të shpëtue paguen 400 lira turke dhe me i dhanë komandarit (komandantit) 28 deshë.
Në Borodosane dogjën 40 shtëpi, vranë 46 vetë, midis të cilëve edhe gra e fëmijë.
Në Bjelushë u dogjën 36 shtëpi, u vranë 68 vetë tuej përfshi edhe tri gra me fëmijë në gji, plaçkitën çdo gja dhe përdhunuen gratë.
Në Ballobrad u dogjën 28 shtëpi, 18 vetë u vranë, 33 mashkuj dhe 6 gra u therën me bajoneta.
Në Plavë u dogjën 18 shtëpi, 18 mashkuj dhe 4 gra me fëmijë në gji u therën me bajonetë, plaçkitën çdo gja që gjetën.
Në Lojma katundi u dogj, 93 mashkuj dhe të gjitha gratë me fëmijë që u gjetën u vranë.
Në Kolovoz të gjithë banorët u zhdukën dhe vetë katundi u dogj.
Në Nimcë u dogjën 64 shtëpi e 130 mashkuj u vranë.
Në Breki dogjën 65 shtëpi e vranë veç grave e fëmijve edhe 80 burra.
Pebrek, nga ky katund që përbahej prej 112 familje vetëm katër fëmijë,mbetën gjallë.
Shumica e këtyne masakrave tejet barbare kanë ngja nëpër katundet rreth Gjakovës dhe Pejës ku ka banue popullsija e besimit katolik.

ÇFARË RENDI SHOQËROR DO TË KRIJOHET MBAS MBARIMIT TË
 SISTEMIT TË TASHËM QË U FORMUE MBAS LUFTËS SË DYTË BOTËRORE
?

by

Nga Jonathan Markus/
Përktheu për Diellin Gjon Kadeli/
Ishte lufta, që ma shumë se çdo gja tjetër, i dha formën sistemit të tashëm.
Fitorja në Europë, ishte e qartë se nuk ishte faza përfundimtare e
luftës, sepse në Japoni nuk kishte përfunduar. Por megjithë këtë, ishte
një hap i madh përpara që krijojë kushtet e domosdoshme dhe përfundoi
në krijimin e një sistemi të ri botnor.
Shtetet e Bashkuame mbas përfundimit të luftës, si fuqija ma e madhe
ushtarake botnore, sepse e fituan garën me Moskën, për zhvillimin e
armëve bërthamore, kështu që u banë një fuqi strategjike botnore.
Megjithë këtë, mbrenda një kohe të shkurtë edhe Rusët i zhvilluan
armët bërthamore. Vendimi i tyne për të mbajtë nën kontroll pjesën ma
të madhe të Europës Lindore, u dha fund disa shpresave ma ambicioze,
për një sistem botnor ma pak ballafaques. Kjo gja shkaktoi krijimin e
Aleancës Ushtarake të Atlantikut Verior (NATOS), dhe siÇ dukej një
lidhje të përhershme ushtarake e diplomatike ndërmjet Shteteve të
Bashkuara dhe Europës Perëndimore. SiÇ e vuni në dukje përpara disa
ditësh gazetarja edhe historiania  Anna Applebaun “Kjo gja krijon iden
në perëndim për krijimin e një sistemi të bazuar në vlera e në ide, e
jo vetëm në çështje kufijsh” Ajo Shtoi se “Shumë pak kishte mbetur nga
struktura ndërkombtare e institucioneve dhe si rrjedhim kuptohet, në
mënyrë të ndërgjegjshme, edhe më tepër se më 1919, se ishte e
nevojshme për të krijue një rend botror nga gërmadhat e luftës.”
Krijimi i Organizatës së Kombeve të Bashkuara ishte suksesi i parë
themelor. Mandej në Bretto Woods, u krijua sistemi ekonomik domethanë
Banka Botrore dhe Fondi Monetar Ndërkombtar.Britania e Madhe pati një
ndikim në shumicën e këtyre veprimeve, por Shtetet e Bashkuara luajtën
rolin vendimtar.
Pothuejse Çdo institucion ndërkombtar varej me interesin e Shteteve
të Bashkuara dhe në përkrahjen për themelimin e tyne. Nga ky sistem që
u dominua nga Perëndimi pati një zhvillim gjatë vjeteve 1950-1960-të.
Ky sistem i bazuar në rregulla, gjendet tashti nën një shtypje të
vërtetë, sepse vlerat e tij themelore janë duke u ndryshuar në mënyrë
shumë të dukshme. Këtë gja e vërteton edhe fakti se kjo gjë është
pjesë e lajmeve të përditshme.
Arsyeja për këtë gja asht fuqizimi Kinës.Zhvendosja e fuqisë ekonomike
në Azi dhe në Lindjen e Largët, asht rritja e tendencës popullore edhe
në shumë vende demokratike perëndimore. Për shembull shif grindjet
(tensionet) e qarta në NATO, të shkaktueme nga Presidenti  Trump që vë
në dyshim vlerën e saj për Uashingtonin dhe rritjen e qeverive
autoritare në vendet antare të Aleancës si Turqia dhe Hungaria.
Anna Applebaum ka vu re se në Shtetet e Bashkueme ka një tendencë
izolimi në politikën e jashtme, e cila po dominon Partinë Republikane.
Ajo shton se ka një dobsim në sistemin e vlerave perëndimore dhe në
brezin e ri të popullsisë, gja që do të thotë se, pak nga politikanët
kanë njohuni rreth fazes fillestare të mbas luftës. Një problem tjetër
asht edhe mungesa e njohjes së historisë së përkohshme.
Kina nuk doli në skenë kohët e fundit. Ajo në të vërtetë ishte një nga
antarët fillestare të përhershme të Këshillit të Sigurimit të Kombeve
të Bashkueme. Shtetet e Bashkueme kishin një preokupim për
Kinën, përpara dhe mbas luftës. Tash kjo gja nuk kujtohet shumë, por
megjithë këtë Shtetet e Bashkueme e kanë shikue Kinën parakomuniste si
një fuqi madhore për botën e re, dhe një vend që natyrisht do të
kundërbalancojë perandoritë e vjetra Britaninë e Madhe dhe Frncën. Kjo
ishte arsyeja sepse Shtetet e Bashkueme u shqetësuen aq shumë kur ato e
humbën Kinën të komunistët më 1949. Ky shqetësim vazhdoi deri më 1972,
dhe tash mund të kthehet prap mbrapa tuej krijue njëfarë humbje
iluzioni rreth rrolit të Kinës në botë.
Simbas Michael Clark dobsimi i Uashingtonit asht ma shumë e simtome se
sa një arsye për marrjen fund të sistemit të mbasluftës. Megjithë
këtë, ai beson se Uashingtoni tash asht tuej shpejtue përpjekjet  për
ti dhanë fund këtij rendi. Ai shton “rendi i ri” që po vjen “asht i
bazue në faktin e thjeshtë, se ma shumë se gjysma e pupullsisë botnore
tashti banon në zonën që përfshinë Indinë, Kinën dhe Azinë Juglindore”
Kjo gja përcakton gjeografinë ekonomike të botës, dhe kjo, si
rrjedhim, me kohë, vetëvetiu krijon fuqi politike kombtare, dhe kështu
edhe një strukturë politike ndërkombtarë.
Atëherë, çfarë, nëse ndonjë gja do të ndryshojë si rrjedhim i krizës që
shkaktoi Covid-19? Michael Clark argumenton se bota pas-pandemike do
të quhet “qindvjetshi Aziatik”. Por ndikimet, ka shumë gjasë të
krijojnë disa shregullime të theksueme, për dhjetëvjetshin e
ardhshëm.Në këtë pikpamje “Kina do të pësojë një humbje afatgjatë mnga
kjo krizë, si në reagimet politike, se si e trajtoi problemin, si edhe
për problemet e brendshme si rrjedhim i gjendjes së krijueme.”
Sigurisht asht e parakohshme me ba një vlersim rrajsor, se si do të
duket sistemi ndërkombtar mbas Covid-19Mund të thuhet se dëshira për
shërbim publik dhe solidariteti qe u tregue gjatë Luftës së Dytë
Botnbore, që bani të mundun krijimin  e rendit të ri të mbas luftës,
do të ishte një gja shumë e mirë që të ngjante, por fatkeqsisht, të
gjitha shejet tregojnë, se një gja e tillë nuk do të ngjajë.