Ilir Levonja – Page 84 – Dielli

Fjalori shqiptar

September 9, 2015 by dgreca

Shkruan: Ilir Levonja-Florida/

Eshtë një opinion i tërë që beson se ne shqiptarët vetëm kombëtarja na bashkon. Pa përjashtim…, të madh e të vogël. Madje edhe dekori, ngjyra e kuqe, shqiponja e zezë. Xhamadani vijavija. Qeleshja me shqiponjën dy krenare. (Për aq e aq vite nuk çohej nëpër mend e shkreta. Madje mjerë kush e përmende jo ta vendoste në kokë.) Megjithatë në këtë dalldi të kuqe, vlon si jehonë gjithnjë një thirrje.

O sa mire me qënë shqiptar, o hej, o hej, ohej.

Dhe çdo frymë kohë, një kujtesë po në thirrje; një komb, një atdhe, një gjuhë, një flamur.

Pastaj prapë xhamadani vijavija ja Kosova ja Shqipëria. Ovacione qeleshesh. Dallgë shqiponjash.

O hej, o hej, o hej…

Dalldisë plot brizë zërash që të kujtojnë jehonat në alpet e këtij e dheu, bash mu në mes rë ashtit të tij. Në kërthizën e tij, nga dje u shtua edhe keqardhja e përbashkët. Trishtimi i përbashkët…, ose pafatësia e minutës 92′.

Dukej se bash ai asht kërthizor i jehonës o hej, o hej, o hej…., u përfshi në gjëndjen e natyrës pas shiut. Në atë qetësi pikëllimi prej floriri dromcash. Ku këtej avullon kurmi…, e dielli ngrihet përditmërisht njësoj. Pra një vraje e përbashkët. Një dhimbë a trishtim i përbashkët. Ashtu sikur edhe natyra në luginat dhe lugjet e atij ashti kërthizor kullon po, përbashkësisht. Pasi qofshin edhe në skajin jugor, Patagonian e Argjentinës. Ata qeleshexhinj, kuqaxhinj apo xhamadan shqiponjaxhinj. Kanë kërkuar leje nga puna, janë mbledhur diku. Qoftë në shtëpinë njërit prej tyre, në një local po shqiptar. A, edhe atje përjashta a brenda ku punojnë, ndjekin në celularë atë luginën e kuqe ku rrotullohet një top. Dëgjojnë të dënuar mirësisht xhamdanin vijavija. Dhe brizën drithëronjëse, o hej, o hej, o hej…

Po ku ndahen shqiptarët atëhere?

Ende pa u larguar nga dalldia o hej, o hej o hej…, që çuditërisht është më e madhe se bota. Përhapet dalldia tjetër…, lexojini dhe mëshirojeni. (Eshtë mirësia e modernizmit, mëshira.) Barku i pushtetit tuaj gëlltit gjithçka. Horra, ndyrësira, qelbësira. Kriminelë. Vrasës. Hajdutër.

Burra kurvash. gra kurva…, lavire.

Turkoshak. Me një fjalë me mentalitet Turku. (Këtej presim inagurojmë fushata synetllëku, i marrim para Erdoganit për të ndërtuar besimin tone.)

Mafiozë, familje mafiozësh. Ju doni varur në litar. Të gjithë në burg do përfundoni. Keni vjedhur sa keni qënë në pushtet. Keni vrarë. Hajdutë që po vidhni tani. Pushtet i familjes. Çunat e grupit.

Pushta. Njerëz të sigurimit. Me dosje. E ke pseudonimin qukapiku. Plepi, Nëpërka. Të happen dosjet. Po nuk i hapni ju. Keni veten brenda. Pizevenë. Tregoje me kë pive kafen mbrëmë. Jo po tregojua shqiptarëve. Prapë qelbësirë.

Nga ana tjetër, koha. Përballë situatave të tilla, fare të pakta parlamentare. Pasi demokracia në Shqipëri është një bina prej konstrukti rakitash. (Përtekash). Kanë ekzistuar edhe zëra që thjesht kanë pasqyruar realitetin. Por që ushtria e turkoshakëve modernë i ka përdorur për interesin po turkoshak. Duke i quajtur si demaskues të këtij apo atij regjimi. Në fakt ata ishin thjesht, pasqyrues të realitetit njerëzor. Atij që nuk i përket as njërës dhe tjetrës palë… Realitetit të shoqërisë, popullit.

I tillë ishte Nonda Bulka. Ja realiteti i tij për shoqërinë. Përballë realiteti të atyre që kanë dhe përdorin fjalorin e mësipërm.

”Shën Maria hesht!

Që nga larg, zhurma e muzikës së radios tingellon në veshët e mëmës. Dhe djali fle, pa bukë, pa zjarr, pa dritë.

Neno!

Bir!

S’jam mirë!

T’u bëfte nëna, fli!

Dhe djali fle perseri. Dhe mema qendron si shtatore! Hedh syte tej e pertej, veshtron koren, veshtron djalin dhe psheretin thelle. Dhe djali fle! Mema i ve doren ne balle! Balli eshte i ftohte! Mema i trazon dorën. Dora ka ngrire. Mema e puth ne buze. BUzet jane mbyllur perjete. Mema qan me ze, por djali nuk zgjohet. Dhe zerit te memes i pergjigjet heshtja e natës. Kora perkarshi vështron dhe hesht. Nje trup i ngrirë. Nje mëmë me sy pa lot. Një natë dimri vdiq i biri i një lypseje. S’u prish bota, as fukuaralleku s’mori fund.”

Megjithatë sot mjerimi është më modern. Ka emrin papunësi, pasiguri, drogë, prostitucion etj. Prit me sytë nga deti. Nga azilet politike dhe nga teserat e partisë.

Kush i bashkon pra dhe kush i ndanë shqiptarët.? Dhe a kanë lidhje me kombin, kombëtaren, realitetin e shqiptarëve ndarësit e tyre? O hej, o hej, o hej….

ANALIZA: Përse ikin sirianët

September 8, 2015 by dgreca

Nga Ilir Levonja-Florida/

Në dhjetorin e vitit 2010, Tunis’i ose kryeqyteti i Tunizisë, u zgjua nën një valë protestash. Ato filluan paqësore por në fakt aty ka edhe zanafillën pranvera arabe e 2011ës. Përpjekja për demokratizim do kapërcente kufijtë. Radha ishte e Egjiptit, Libisë, Jemenit, Siria, Algjeria e me radhë. Pa përjashtuar edhe Irakun që ndodhej nën post periudhën Sadam Hysein. Dhe mbikqyrjen e Amerikës. Edhe disa vende të tjera u përfshinë, por protestat ishin më të buta. Megjithatë asnjë nga qeveritë e reja nuk kaloi periudhë të qetë. Ashtu sikur edhe ndërrimi i pushtetit. Madje me dënime e ridënime paraardhësish nga pasardhësit në drejtimin e vendeve. Rasti më i freskët është dënimi me vdekje i ish presidentit egjiptian, Muhamed Morsi këtë vit.

Ajo që është qartësisht e kuptueshme, vendet arabe e kanë tepër të vështirë të instalojnë demokracinë. Sado që kanë patur suport, prapë dhuna është prezente. Madje në Siri më keq akoma.

Ajo është kthyer në një luftë vëllavrasëse. Ose luftë civile. Përpos kësaj në territoret ku sundojnë të ashtuquajturit rebelët. Shto edhe rajonet në Irakun fqinj, u shpik edhe ISIS. Apo shteti i islamikëve radikalë. Dhuna është prezente kudo. Jo vetëm nga lufta e pabarabartë në front, bombardimet që bëjnë avionët e Assadit mbi qytete. Por edhe demonstrimet publike, me prerje kokash nga ISISi.

Dhunën mbi objektet kulturore dhe historike etj. Siç ishte dhe rasti tempullit Palmiera në Siri, dy ditëve më parë.

Nuk ka asnjë diskutim që është pjesa më e nxehtë e rajonit. Po të kemi parasysh edhe luftën frontale që i kanë shpallur kurdët në rajonet e Irakut. Situata konfliktuale e Ukrainës me Rusinë.

Dhe përqëndrimi i Amerikës në normalizimin e marrëdhënie me Iranin. I ka dhënë kohë të mjaftueshme si Asadit në Siri. Ashtu edhe radikalistëve të ISISit. U bënë katër vite që konflikti civil sirian vetëm se po e shkatërron atë vend. Nga ana tjetër cilado zgjidhje që pritet të pasojë, ka në horizont edhe një tjetër parashikim konflikti të ri. Kësaj radhe janë kurdët. Ose nomadët e Mesasopotomisë. Një etni me mbi tridhjetë milion banorë. Por që të dërrmuar nga Turqia, Siria, Iraku etj, kurr nuk mundën të kenë shtetin e tyre. Megjithatë ata flasin një gjuhë dhe janë një komb. I ndarë në pesë shtetë. Por që këta të Irakut, e që kanë një zhvillim prezent. Në të njëjtën kohë janë të vetmit që po luftojnë për mos përhapjen e ISISit në territoret tyre. Kjo e trëmb Turqinë, ashtu edhe Irakun.

Çfarë është konkretisht ISIS ose ISIL siç edhe e quajnë në disa vende arabe jashtë territorit sirian.

Shteti i radikalëve islamik që pretendojnë se janë përfaqësuesit e Allahut në tokë. E kanë zanafillën nga viti 1999. Dhe kanë qënë aleat të Alkaedas dhe pjesëmarrës aktivë në disa luftra civile në vendet arabe. Janë kryesisht të përfaqësuar nga shtresat fanatike. Jo vetëm në praktimin e besimit por edhe në marrëdhëniet me të tjerët. Sidomos me shtetet e perëndimit. Por formën e plot, ose fuqizimin e ka në Irak, në kohën e ndërhyrjes ushtarake të Amerikës. Pra rrëzimi i Sadam Huseinit do i sillte botës arabe edhe fuqizimin e ISISit. Kjo bëri që në konfliktin civil sirian, këtë të sotshmin, ata të futen edhe në territoret ku dominonin forcat opozitare. Duke u fuqizuar shumë përmes dhunës. Me pak fjalë pellgu qëndror i Mesopotamisë midis Irakut dhe Sirisë është sot nën zotërimin e tyre. Çfarë po ndodh atje dhe vendimarrjet në emër të Allahut, konsiderohet si një periudhë e errët. Që nuk i përket aspak kulturës dhe besimit islam. Pra unitetit.

Kjo është aryeja apo shkaku i ikjeve masive të sirianëve nga toka e tyre. Jo vetëm qeveria e Assadit, jo vetëm opozita e armatosur, por edhe ISISis, që kërkon vetëm bindje dhe nënshtrim.

Ndaj çdo popull apo qytetar që është sot në paqe, duhet të bëj llogari për vlerën që ka sistemi i dominuar nga suksesi i rotacionit. Të mbrojë atë duke i mundësuar ujit të rrjedhë. Dhe jo një akumilim ku të qelbet.

Lamtumirë Ajlen dhe Galip!

September 3, 2015 by dgreca

Nga Ilir Levonja/
Bota është e tronditur mbrëmë nga pamjet që shpërndan në internet disa fotoreporterë dhe dhe aktivistë të të drejtave të njeriut. E para qe Liz Sly reportere e Washington Post, për luftën në Siri.
Më pas Nadim Houry, Peter Bouckaert dhe David Miliband. Kryetari i Laburistëve britanikë. Këto janë dhe personat më të ndjekur për momentin në twitter. Madje statuteve të tyre u referohet edhe New York Times. Bëhet fjalë për një djalë të mbytur, 3 vjeçar me emrin Ajlan Kurdi. Atë e ka gjetur një oficer i policisë së qytetit Bodrum, në Turqi. Nga ku pretendohet se fëmija është pjesë e një grupi prej dymbëdhjetë vetash. Të cilët po i drejtoheshin ishullit Kos në detin e Kretës. Mirëpo, tragjedia nuk mbaron me kaq. Diku më tutje, gjendet edhe trupi vëllait të Ajlanit. Galipi pesë vjeçar. Eshte e pabesueshme. Dhe miliona e zërave të indinjuar ka kapërdirë natën deri sa duket sikur njerëzimi është zgjuar.Nga Siria, një vajzë hedh në faqen e Los Angeles Time, gazetës më të madhe të Kalifornisë, këto vargje:
Toka është e mbushur plot me martirë
Detet po përpijnë trupat e tyre,
Kur zemrat njerëzore refuzojnë të japin strehë
Të jesh tashmë njeri qënka veç asgjë.
Nafisa Sulejman Kushdo që zgjohet sot.
Kushdo që merr frymë.
Kushdo që ecën ca çape për diku.
Kushdo prej nesh, kudo…. I duhet të mbaj pak frymën dhe të provojë nëse i ka mbetur sado pak ndjesi njerëzore.
Të pyesi veten, se a ka zemër të fort. Të shpiki një lutje, por jo nga ato të Zotit. Të Zotit të sunitëve, katolikëve, orthodoksëve, më the e të thashë. Ta shpiki ashtu si i vjen për mbarë. Si ia ndjen shpirti. Shpirti i tij, ai i njeriut. Sepse edhe Zotin me sa duket e ka marrë porrropia. Eshtë mekur pas absolutizmit të Tij karshi ekzistencës së të vobektëve. A e keni vënë re. Shërbëtorët e të Madhit janë më fanatikë se ushtarët e të ashtuqujturave luftra të shenjta. Luftë për mbrojtjen e këtij apo atij. Çfarë të them…, gjithsesi lutuni për dy djem. Dy vëllezër. Dy të vegjël. Dhe mbyllini sytë kur t’i shikoni. Sidomos foton e Ajlanit tre vjeçar. Një herë përmbys. Një herë në duart e oficerit turk. Me rrobat e lagura nga uji i kripur. Me flokët plot shkëlqim. Një kërthi i pa jetë për shkak se klasa politike botërore ka dështuar. Merreni kështu pasi sot, nuk ka më qytetar lindje apo perëndimi. Por ka qytetar. Dhe në çdo grimë frymëmarrje besoni se kafshëria tek njeriu është më
brutale se nga vendi i origjinës së saj.
Lamtumirë Ajlen dhe Galip, ne sot nuk jemi sirianë.

Shakaxhinjtë e klasës së ballkanit

September 1, 2015 by dgreca

… *Kanë krijuar shtete të fortë, por që i mbron Nato. Kanë makineri shërbimi për emergjenca civile aq sa i fikin zjarret masive me forca vullnetare. Kanë krijuar një klasë nxënësish hokatarë, ku Orban, Rama apo Aleksandri i Serbisë, ngrenë zërin. Tallen, qeshin. Po qeshin ama. Aq sa i shkulën zorrët e barkut shokëve popull.Tallen me mësuesen Merkel. Po, ia thanë në sy ama. Turp të kesh që nuk na pranon në klasë. Turp!/

*Të ashtuqujtur reformatorë të përjetshëm, Bashkimi Europian nuk është paraqitja gjeografike e Europës. Por thjesht një marrëveshje shtetesh me një listë kriteresh. Askush nuk u ka lënë përjashta./
Nga Ilir Levonja/

Të rejat nga Europa? Në kufirin austriak, nga ana e Hungarisë, Westebanhof rail. Stacion i vjetër treni. Refugjatët me qindra. Ndërrojnë trenat. Vendet më të lakmuara?! Së pari Gjermania. Edhe Austria. Asesi Greqia, Italia apo Spanja. Janë vende të zhytura në krizë ekonomike. Preferohet edhe ishulli britanik. Por Franca ka dyfishuar kontrollet që lidhin Anglinë me pjesën tjetër të kontinentit. Hungaria akuzon Gjermaninë. Populli gjerman ka hapur dyert. Kjo e tundon Hungarinë që hodhi miliona rrota telash me gjëmba. Gjermanët kanë hapur dyert në fakt, më shumë të ngacmuar nga mirësia për popujt që kanë seriozisht probleme të azilantit politik. Dhe
luftës civile në Siri. Të kërcënuarve nga Isis. Nga ana tjetër edhe Austria akuzon , Hungarinë.
Trafikantë rumunë, bullgarë…, gjithfarësoj. Të çojnë ku të duash me ca mijë euro. Mëngjes gushti data 28. Gjëndet në Burgenland një kamion që tashmë quhet i vdekjes. Ose makina e turpit. Jo pak por 71 njerëz. Njëzet e katër orë më pas. Në periferi të Vjenës. Fund gushti, fund fare. Kapet një kamion që e drejtonte një 29 vjeçar nga Rumania. 26 persona gati të mbaruar. Shto edhe tre të vdekur, fëmijë, dy binjake vajza nga pesë vjeç. Dhe një djalë 6 vjeçar. Akoma turp.
Kështu ndihen gjermanët dhe austriakët. Vendet që po përpiqen të përballojnë peshën e fluksit, Të tjera nga Europa. Hungaria. Stacionet, policët u bërtasin turmave. Ata nuk janë qytetarë vendas.
Por refugjatë. Rrugët nga Turqia, Maqedoni apo Greqia janë kthyer në lumenjë. Kalendari i ditës së fundit, i kufirit të Austrisë shënon shifrën 107 000. Angela Merkel, e ashtuqujtura gruaja e hekurt. Ose liderja e Europës, kërkon një tjetër samit më 14 shtator. Duke se marrëveshjes së Shengenit po i vjen fundi. Fluksi vazhdon dhe i gjalli nuk e ka problem të udhëtojë me të vdekurin. Madje të gëzohet se do shtrijë pak më tutje këmbët.
Sa të reja të tjera? Hungaria vazhdon të akuzojë Gjermaninë. Rikthimin e pyetsorit të Shengenit për emigrantët. Për të ndarë njëfarësoj ata hallexhinjë nga lindja e mesme. Me hallexhinjtë e lindjes së afërt. Pasi për vendet e komunitetit, lindja e Europës gjithmonë pohon se i ka plotësuar kushtet. Ka rritur mirëqënien. Ka siguruar që lëvizja e lirë të mbetet e tillë dhe jo të transformohet në fluks refugjatësh. Dhe Merkel i përgjigjet qetë. Thjesht se është krenare për ata qytetarë gjermanë që kanë hapur dyert. Dhe shton se, sa kohë që nuk respektohen marrëveshjet, sigurisht që do u kujtojmë Shengenin.
Duket sikur gjithçka është jashtë kontrollit. Çuditërisht shenja është Gjermania. Vendi që edhe sot e kësaj dite akuzohet dhe i kërkohen reparacionet e luftës së dytë botërore. Nga ana tjetër blloku i lindjes që e mbajti të ndarë këtë vend deri në vjeshtën e vitit 1989. Vazhdon përjetësisht me akuza.
Ose me ankesa. Pa e kuptuar akoma se përse sot, vendi i Hitlerit, i luftës apo i kampeve të shfarosjes. Eshtë aty ku ata duan të jenë. Ku duan dhe mbetën historikisht duke i premtuar popujve të tyre, se do i bëjnë pjesë të komunitetit prej 27 vendesh, atij europian. Akoma nuk duan ta kuptojnë se si një gjerman punon deri në 67 vjeç dhe bejlerët e lindjes flasin për repacione etj.
Akoma nuk duan të kuptojnë se midis asaj që thuhet dhe që bëhet është në mes një det i tërë.Kohët mund të kapen shumë shpejt. Pavarsisht nga memoria që mbush rafte bibliotekash.
Nganjëherë mjafton pak vështrim. Mbi atë që di, mbi atë që ka ikur. Mbi çfarë është thënë. Dhe çfarë po ndodh. E gjitha është një ironi. Megjithatë djemtë e bllokut të lindjes e akuzojnë Gjermaninë se i po i lë jashtë ata. Po ndan Europën. Kjo është padrejtësi. Dhe informalitet.
Djemtë e lindjes, vrapojnë të vendosin intervista nëpër muret e fb dhe twitter. Me gishtin kërcënues. Madje e akuzojnë për turp. E akuzojnë për padrejtësi. Dhe kënaqen me brohorimat e ndjekësve duke numëruar numrin e shikuesve. Madje duke paguar edhe ndoca dhjetra vetë që të shkruajnë për bravon që u tha në sy europianëve. Ndërsa po kështu edhe analistë politikë pranë tyre, tjerrin ditën me parashikime dhe mëkatin e Gjermanisë me refuzimin e vazhdueshëm për mos bërjen e detyrave të shtëpisë. Për një ndarje të qëllimtë të Europës, derisa lindja është pjesë e saj.
Nga ana tjetër…, Gjermania e nazizmit i kërkoi ndjesë njerëzimit, i pagoi reparacionet. Dhe sot po përpiqet deri në pamundësi. Të mbulojë turpe si ai i kamionëve të vdekjes që vinë nga Hungaria dhe Rumania. Njohu krimet brenda vetes dhe demonstroi vullnet civil në dënimin e tyre. Në mbajtjen larg të personave të inkriminuar me reformat. Ndërtimin e një ekonomie formale dhe jo informale. Dhe lufton pa kompromis korrupsionin etj.
Nga ana tjetër janë vendet e lindjes, akuzatorët, ata që kanë për arritje këto. Nuk kanë kërkuar akoma falje për luftën e klasave. Që ishte më e ashpër dhe brutale se ajo e Hitlerit. Nuk kanë paguar asnjë dëm reparacioni. Madje i kanë shtatëherë pronësuar, ripronësuar. Dhe kanë bërë reforma agrare të diktaturës, në emër të reformave të demokracisë. Ka shpikur dhe shpikin përditë investitorë partish, nga fondet borxhe. Dhe kanë aktualisht persona fiktivë të liçensuar gati mbi 60% të popujve nga vinë. Janë kthyer në kantiere të hashashit, marihuanës dhe trafikut të qënieve njerëzore. Kanë temperaturën politike antinjerëzore, prej 80 gradësh, sa nuk e kanë për gjë të vriten në emër kryetarit të partisë. Kanë nxjerrë diplomantë më shumicë malesh zhavori, me vrullin e reformave të denigrimit. Gjen kaq shumë juristë, sa kur i pyet se për çfarë kanë mbaruar të thonë, korrespodencë në vend të jurispudencës. Mburren për treg të përbashkët energjitik, kur disa prodhojnë energji akoma me praktikën e diktaturës. Që vazhdon të mundësojë ngrohjen globale. Përshembull Serbia, apo Greqia me qymyr dhe gaz. Apo Shqipëria jonë që pretendon se mundëson plotësisht vendin e saj përmes digave të hidroncetraleve. Në fakt prodhon dhe mbulon 70% nëse do i shfrytëzojë plotësisht. Kur faktikisht operon një treg deri në 40% të vlerës reale. Për shkak të vjedhjes, korrupsionit dhe çmimit të lartë. Ndërsa në kohë fatkeqësish natyrore, si përmbytjet, i shkaktojnë vendit dëme të atilla që e shumzon me zore atë 40% kryeneç. Pra ato që të jep për tre vjet, kjo energjia e ujit, t’i merr për tre orë shi. Çfarë reformash të tjera? Kanë krijuar shtete të fortë, por që i mbron Nato. Kanë makineri shërbimi për emergjenca civile aq sa i fikin zjarret masive me forca vullnetare. Kanë krijuar një klasë nxënësish hokatarë, ku Orban, Rama apo Aleksandri i Serbisë, ngrenë zërin. Tallen, qeshin. Po qeshin ama. Aq sa i shkulën zorrët e barkut shokëve popull.Tallen me mësuesen Merkel. Po, ia thanë në sy ama. Turp të kesh që nuk na pranon në klasë. Turp!
Të ashtuqujtur reformatorë të përjetshëm, Bashkimi Europian nuk është paraqitja gjeografike e Europës. Por thjesht një marrëveshje shtetesh me një listë kriteresh. Askush nuk u ka lënë përjashta.

Mjerë me qënë besimtar

August 29, 2015 by dgreca

Nga Ilir Levonja/
Në gusht ka sherr në Himarë. Edhe në Dhërmiun e humanistit të madh Petro Marko. Me që jemi tek Himara…, unë kam jetuar aty. Dhe çfarë mbaj mend, ishte që njerëzve ua kishte qejfi të flisnin greqisht. Por kur shaheshin u mbushej gjoksi në shqip. Atyre kohëve Himara ishte e ushtarakëve. Dhe grekofonët i ishin avitur Tiranës. Aty kishte oficerë nga veriu dhe nga jugu. Kryesisht ata që nuk i shikonte mirë qëndra. Kishte dhe xhenjerë fortifikimesh. Kishte edhe bujq që ushqenin me mundim dy fabrika. Të gjithë militonin të ndërtonin socializmin. Madje vendet e kultit apo kalatë e kështjellave, u kishin hedhur ferrat ose u kishin vënë drynin. Ose ose i kishin bërë edhe reparte ushtarake. Sot është perla e sherrit greko-shqiptar. Po bëhet edhe perla e sherrit ortodoksë shqiptarë dhe bazilianë. Apo katolikët e lindjes. Edhe perla e turizmit stratosferik. Himara sado që sot bërtasin, ndërtonte me entuziazëm bunkerë dhe tunele. Bëhej më grusht me pushtetin. Pikërisht përballë armikut në pellgun e jonit. Kështu edhe sot, ndërtojnë me entuziazëm bunkerët e luftës ndaj njëri-tjetrit. Aq sa i ka kapur marrëzia e dasmave ku të gjithë vrapojnë të dorovisin një shesh ahengu. Jo vetveten. Jetën e tyre. Por sherrin e kot. Dhe më e keqja, ose bjerrja e vetvetes fillon kur gjithkush mendon se po i shërben Shqipërisë. Dhe dikush tjetër Greqisë. Dhe dikush tjetër kishës orthodokse. Dhe dikush tjetër kishës katolike. Apo priftërinjëve bazilianë në Himarë. Gjithmonë nën emrin e asaj viraneje që quhet vendosja e së drejtës në vend. E para fillon që nga përpjekjet e një deputeti që hiqet patriot. Nga një kryeministër apo minister kulture që po ashtu hiqen patriotër. (Prishin në terr, në emrin e Maliqit një objekt të betonuar qëllimisht) Nga një opozitë që bëhet po me patriote dhe vrapon sipër gërmadhave duke ngritur një flamur të dalëboje.
Një flamur rreckash mbi një muranë nga ato, që janë shenja në anë të rrugës. Kur ka të tjera punë për të bërë. Në një vend që ka një qeveri që, u tregon drejtimin e duhur qytetarëve. Duke i quajtur refugjatë nga Greqia për shkak të krizës greke. Pastaj nisen me radhë ”patriotë” profesorë e qytetarë të radhitur si grek, si ortodoks grekë. Mbetën në gojë me të drejttat e njeriut. Pastaj qytetarë shqiptarë, me ”patriotizëm”. E kujt i është kisha, e Thanasit apo Nilo Catalanos. Ashtu sikur është e mënxyrtë përdhosja e eshtrave. Pastaj një peshkop që vrapon në Athinë. Rrëmues dhe kërkues, jo kur erdhi, jo kur vdiq. Jo ishte italian, jo spanjoll. Jo kështu e ashtu. Dhe fatkeqësisht, është thjesht sherr. Grindje, gici-vici. Ja kaq…
Pse mjerë me qënë besimtar? Sepse më shumë se mirësisë po i kushtohen të drejtës boshe që jam grek, shqiptar, italian apo spanjoll. Jemi ortodoksë, jemi katolikë, apo jemi hibrit. Pra po shtohemi e riprodhohemi me mërinë e së drejtës. Gjoja duke luftuar për të drejtën pa pranuar tjetrin. Në hullinë e atyre argumentave që sillni me fakte gjoja…(pasi fakte sjellin të gjithë), për vitet 1500 apo 1600. Se çfarë bënte Thomai dhe çfarë bëri Nilo Catalano. Nga ana tjetër flasim për shtet laik, por shfaqemi arrogantë, gjoja besimtar, gjoja patriotë, gjoja mbrojmë të drejtën. Pse mjerë me qënë besimtar? Sepse po pjellim luftëtarë fanatikë besimesh, se sa besimtarë që të qetojmë hallet apo dertet. Ndërkohë në janar të këtij viti marshuam në Paris kapur krahësh. E megjithatë asnjë nga besimet nuk u ulën e të diskutojnë se çfarë dhe si mund të meremetohet apo t’i kthehet kulturës fetare ai objekt. Ajo mollë e kafshuar nga të gjitha anët. Pse mjerë me qënë besimtar? Sepse ikonat e kishave, ajo qetësia e amëshuar, ajo era drurit të shplodhur kohërash. Po na kthehet në makthin e viteve kur diktatura e njësonte me varrin. Dhe normalisht që mund të pyesim, ku po shkojmë, të falemi apo të vdesim? Pse mjerë me qënë besimtar? Sepse tërësia e atyre viteve që sjellim për argumenta. Përfytyrojeni…, luftra, dyndje, genocide, shpërngulje. Kush? Shqiptarë, grekë, turq, serb, bullgarë, rumunë, vlleh apo çfarë tjetër.
Pse mjerë me qënë shtetarë tani? Qofshi grekër minoritarë, qofshi shqiptarë autoktonë, qofshi vlleh apo bullgarë? Para së gjithash jeni shtetas shqiptarë. Shikojeni kështu ekzistencën tuaj. Dhe të gjithë duhet të kuptoni se patriotizmi më i madh është kur mbroni së pari njëri-tjetrin. Jo duke jetuar në oborrin e njëri-tjetrit dhe duke bërë duvanë e vendit që e konsideroni si vend origjine. Vendi juaj është vendi ku keni varrosur njerëzit tuaj. Ku shkoni i kujtoni. Besimi juaj është besimi që praktikoni realisht duke mos evokuar kohën e mesjetës. Mesjeta përpara se e drejta e gjithkujt prej jush, është turpi i njerëzimit. Pse mjerë me qënë edhe shtetar aty? Sepse një qeveri, jo vetëm kjo e Edi Ramës. Por të gjitha. Dhe ato që kanë shkuar. Dhe ato që do vinë…, më përpara se të ndreqin objekte kulti. Të ndërtojnë shtëpi banimi. Prandaj mbledhin taksa. Shteti nuk ndërton objekti kulti. As nuk mbjellë të tillë. Shteti mbjell shtëpi, pemë. Hap vende pune. Përmison jetën e qytetarëve, pasi është një soj kryefamiljari që merret me ato që sjellin shtetarët nga dita e punës. Pse mjerë me qënë qytetarë, shtetar, e besimtarë aty? Sepse ngelëm duke gatuar çorbë. Që vetëm po helmon njerëzit. Nuk po i ushqen.
Me që përmenda dhe Petro Markon. Ka një moment në librin e tij, Retë dhe gurët ku përshkruan bregun. Që e gjitha, historia njerëzore e bregut, është në këtë sherrnajë. Jo e imja, jo e jotja. Jo e Turqisë, e Greqisë, e Shqipërisë, e Napolit etj. Dhe asnjëherë e bregut. Që edhe pse jetojnë bashkë mbetën duke u grindur. Ja si e thotë Petro Marko, ”shumë fanatikë ishin fshatarët e mi! Njëzet e gjashtë kisha kishte. Mbaj mend unë se kishim tetë priftërinj”. Çfarë i duheshin Dhermiut gjithë ato kisha? Asgjë tjetër. Veçse sherrnaja e kohës për të cilën sot i sjellim si argumenta se kush e ka kafshuar i pari atë mollë bregu. Thjesht fatkeqësi.