Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Njohja njerëzore, ky proces që fillon nga vetja

by

Irena Kuka Dragoti/

Njeriu është qënie komplekse me virtyte e të meta po aq sa me përceptime e vlerësime të ndryshme ndaj njohjeve që ofron jeta. Të lexosh njerëzit nuk është aftësi e lindur, por një aftësi që fitohet e përmirësohet. Të lexosh njerëzit nuk ka lidhje me çfarë janë ata, por me çfarë jemi ne e cilat janë pritshmëritë tona. Të lexosh njerëzit është një ndërlidhje veprimesh në një hark kohor që e nuk e përzgjedh veç ti, duke qenë objektiv e mendjehapur, duke i kushtuar rëndësi pamjes, veshjes, heshtjes, qëndrimit, lëvizjeve, pa shmangur bisedat e thjeshta në dukje, por edhe personi që pretendon të njohësh. Nëse doni të njihni një njeri thotë Dostojevski në romanin e tij “Djali” shiheni gjatë duke qeshur. E qeshura është testi më i mirë i një shpirti sepse nuk manipulohet. Kjo ndihmon të afrosh të mirën tek vetja e të largosh të keqen deri diku. Realisht ekzistojnë dy lloj interpretimesh njerëzore pas prezantimit e udhëtimit me një individ.

Së pari, rëndom thuhet:

Arrita ta njoh që në fytyrë apo sa hapi gojen….

Së dyti e cila zgjat në një hark më të gjatë kohor themi:

Nuk e paskam njohur sa e si duhet, u zhgenjeva.

Në rastin e parë prezantojmë vehten si një njohës smart në kohë e aftësi.

Në rastin e dytë prezantohemi si njohës të mirë por shumë të sinqertë pothuaj naiv, në besimin që japim. Ky zgjat më shumë ,shpesh dhe me vite, ku zhgënjimi është jo pak herë një justifikim i paaftësisë sonë.

Në rastin e parë njohja që të ofrohet nga pamja apo me një bisede të vetme nuk është njohje por paragjykim sepse ti kurrë nuk ia di rrethanat e kushtet individit me të cilin prezantohesh apo zhvillon nje bisedë të vetme. Njohja në këtë rast nuk është proçes real e i plotë që varet vetëm nga ti. Personi që ke përballë mund të jetë një njeri i drejtpërdrejtë po aq sa mund të jetë një njeri shumë herë më inteligjent e racional se ti, apo një individ me dy a më shumë personalitete apo një individ i sëmurë mendërisht e për më tepër ai mund të jetë aq i lodhur nga jeta sa nuk ka dëshirë të të japë ty sikur një mundësi njohjeje. Atëherë në keto rrethana vetbindjen tënde se je i aftë të njohësh dikë që në fytyrë apo sa hap gojen klasifikoje tek aftësitë e tua për përmirësim sepse çdo konkluzion i gabuar të degdis në një vlerësim fake ndaj këtij individi. Fill pas ketij vlerësimi të gabuar fillon një trajtim e qëndrim i gabuar qoftë pozitiv a negativ i cili është i pamerituar. Thuhet se sytë janë pasqyrë e njeriut. Por sa paradokse në jetë e kanë zhvlerësuar këtë thënie. Spontaniteti dhe lirshmëria në njohje ofrojnë rrëfim më real njerëzor se mijëra pyetje të formuluara mirë a teknika njohjeje ndaj duhet ti besojmë më shumë lirisë së komunikimit dhe kohës.

Në rastin e dytë, ndoshta që në fillim nuk ke bërë përpjekje të njohësh kënd, por ke marrë të mirëqënë një dëgjues të zellshëm, duke prezantuar plotësisht veten duke konsideruar njeriun përballë si të njohur ose e kundërta ke tentuar të njohësh si në rastin e parë por në një kohë më të gjatë e sërish nuk ke marrë realen prej tij. Ndodh të mos i jepet kohë bashkëbiseduesit për asgjë veç e vendos në piedestal si dëgjuesi dhe aprovuesi më i mirë. Dhe kur nuk është i tillë të kthehet në sfidë imponimi i vetes si vlerë para individit që sapo njeh. Futesh në garë me veten për një kohë të gjatë, shpenzon energji sepse është instikt njerëzor deri diku iluzionimi i të saponjohurve për virtyte që i ke apo edhe kur nuk i ke. Në rastin kur dëgjuesi është i mirë, me pak fjalë e pyetje, me enigma e tërheqje, ti përparon e zhytesh në një botë marramendëse miqësie që mund të të hajë dhe vite kohë pa e njohur dot në të vërtetë. Në çastin që i ke dhënë të gjitha e pret të marrësh mbrapsh njëjtë, atëherë ndodh të ndeshësh përballë një mur ose të kesh përballë sozinë tënde që nuk ka ç’të ofrojë më. Në rastin e dytë ti nuk e ke problemin me njohjen e të tjerëve por me atë të vetes sepse bindjet tua të lënë në baltë në çastin që ti kupton se efekti postprezantim u bë zhgënjyes. Zhgënjimi yt ka të bëjë me mërinë tënde të brendshme se si personi përballë nuk arriti të të njohë sa vlen. Dyzimi mes asaj që je dhe asaj që transmenton për efekt njohjeje është angazhim i panevojshëm kur ti nuk e di çfarë bashkëbiseduesi meriton. Përballë teje mund të jetë dikush që mbulon padijen me arrogancë, prepotencë apo me heshtje e nuk do ta kuptojë kurrë sa vlen ose mund të jetë e kundërta, një njeri tejet i përsosur që nuk të lejoi ta njihje por thjesht të ndjeu larg vetes e të dha duart ndoshta deri në lëndim. E në të dy opsionet fjala zhgënjim është etiketa jote në procesin e njohjes.

Në çastin që ti njeh veten, njohja e të tjerëve nuk është më një preokupim e ankth por natyrshmëri.

Njohja e vetes ky proces i vështrë kërkon më shumë se kohë e aftësi për ta bërë, kërkon ndërgjegje dhe forcë për ta parë në sy atë po aq sa guxim për të pranuar që jemi të ndryshëm…

“Njeriu, inteligjenca dhe media sociale”

by

Irena Kuka Dragoti/

A duhet të ulërasim për ti treguar botës sa inteligjentë jemi? Në Bio-n e facebookut tim kam shkruar një thënie të Rochefoecauld “Është shenjë inteligjence, të dish të fshehësh inteligjencën tënde”. Jo më larg se dje pata një debat konstruktiv me një mike të mirë,me argumente e kundërargumente në lidhje me këtë postulat. Unë mbroja e mbroj mendimin se inteligjenca nuk është shtizë, që duhet tu shpojë sytë njerëzve, që duhet trumbetuar e valëvitur si flamur në rrjete sociale, kurse sipas saj, inteligjenca duhet shfaqur sepse në të kundërt të vendos përposhtë injoranca. Jo rrallëherë mendoj se ulërasin më shumë ata që nuk e kanë, ata që nuk kanë shënuar asnjë arritje në jetë, ata që duan vëmendje të pamerituar, apo ata që duan ti shpëtojnë harresës, ndaj ende më mundon pyetja :

-A duhet të ulërasim për ti treguar botës sa inteligjentë jemi? A duhet ti imponojmë njerëzve, klasifikimin që i bëjmë vetes?

Kur vetë koncepti inteligjencë edhe sot e kësaj dite nuk ka një përkufizim konkret, nga e dimë ne, nëse realisht e meritojmë këtë emërtim? Mos vallë duhet të presim që për inteligjencën tonë të flasë me kohën vepra e jeta jonë? Gjithkush beson, se ka mjaft prej inteligjencës – thotë Rene Descartes. Këtu bëj pjesë unë, ti e kushdo njeri në glob. Inteligjentët e vërtetë, as vetes nuk ia pranojnë këtë. Për ta jeta është një udhëtim i gjatë ku ka shumë për të mësuar kurse pjesa tjetër e njerëzve ia thonë çdo ditë vetes, por njëherazi përpiqen ti mbushin mendjen mjedisit që e rrrethon me deklarata e zhurmë të panevojshme. Inteligjentët e shohin intelektin si një ndërthurje mes trashëgimisë e mjedisit e jo si një dhunti të paarritshme nga kushdo. Këtu më vjen ndëmend thënia: “Nuk është e vërtetë se jam më i mençur, unë u qëndroj më gjatë problemeve mbi kokë” – Albert Ajnshtajn. E kujt i intereson inteligjenca jote kur edhe nëse e ke, e sheh veç si medalje? A je vallë aq inteligjent sa thua, o njeri?

Cili është etaloni me të cilin ti e mat veten? Intelekti nuk është vetëm një diplomë universiteti, as një titull a gradë që një zot lart e di si e ke marrë, sepse shkollimi jorrallëherë ka qenë mundësi e luks për shumë individë që e meritonin. Çdo individ gjatë gjithë jetës së tij nëse do, mund të mësojë nga përvoja e problemet, nga leximi i vazhdueshëm, puna e miqtë apo mjedisi ku jeton. Është në dorën e gjithkujt, gjate gjithë jetës nëse do ta perfeksionojë e maturojë inteligjencën e tij qoftë edhe pa iu imponuar askujt. Është po kaq në dorën e gjithkujt nëse do ta lejojë egoizmin e narcizmin ta mbytë duke mbetur në vendnumëro. Eshtë e pamundur që njeriu të zoterojë dijen për çdo gjë. Eshtë e pamundur fizikisht, por edhe moralisht më mirë që nuk i di, sepse janë mbingarkesë e pavlerë. Mjafton të dish diçka të rëndësishme: Prej nga vjen shpirti yt e drejt kujt shkon. Kjo është dija e të gjithave. Kështu që kudo që të jetosh, shiko drejt pafundësisë e do të kuptosh se kush je ti dhe fundësia së cilës i përket.

Inteligjencë nuk do të thotë të zhbirosh e analizosh cdo ngjarje e individ jashtë teje me vështrimin negativ.

Nuk do të thotë të mbledhësh detaje për të deliruar në fantazi…

Nuk do të thotë krizë besimi e hije dyshimi te gjithkush duke i renditur armiq.

Nuk është një postim bullizues në facebook për të mbledhur duartrokitje, ndërkohë që arti yt nuk merr as një shikim mëshirues.

Nuk është të ndjekësh e gjuash me gurë çdo qen, që del e leh rrugës tënde.

Inteligjenca është pikerisht e kundërta, është heshtja në vend të ulërimës…

Eshtë përmirësimi e leximi i vetes çdo ditë, është largimi nga detajet duke u marrë me thelbin.

Eshtë të mos imponosh tek askush mendimet e zgjedhjet e tua e ca më keq vlerësimet. Është gjetja e së mirës tek çdo gjë sado ligësi e paaftësi të bartë ajo. Është një madhësi mendimi përtej vogëlsisë së dënimit apo poshtërimit. Është një sprovë e vetes po aq sa një udhëtim i vështirë. Është të bësh atë që di më mirë, të ndjekësh pasionin e ëndrrën tënde plot dashuri pa pritur të të ndjekë pas si etalon, askush. Inteligjenca fle e zgjohet me veten, e nuk vuan nga vetja apo deliri i madhështisë. Për hir të inteligjencës që pretendon se posedon përpiqu që e mira jote të tejkalojë veten. Inteligjenca njerëzore është kapaciteti intelektual i njerëzve, që karakterizohet nga perceptimi, vetëdija dhe vullneti. Përmes inteligjencës së tyre, njerëzit mësojnë, kuptojnë, aplikojnë logjikën dhe arsyen, duke krijuar modele e zhvilluar ide, projektojnë ëndrra, zgjidhin probleme, marrin vendime, memorizojnë, dhe përdorin gjuhën e zemrës për të komunikuar. Si përfundim sejcili nga ne duhet të pyesë veten sa përjeton e sa mendon? Ndoshta marrim një përgjigje sa inteligjentë jemi realisht.