Lezhe – Dielli

Militantizmi e ka dëmtuar rëndë sistemin arsimor të vendit

October 10, 2018 by dgreca

“Shkolla vlen aq sa vlen edhe mësuesi”./

Frederik Vilhelm/

1 fran-gjoka-2

Shkruan: Shkruar nga Fran Gjoka,Lezhë*/

Arsimi nuk është një pirg reformash subjektive që kanë mbetur në letër, por një projekt inteligjent që kërkon një menaxhim intelektual në rang qarqesh dhe rrethesh të vendit. Në këtë kuptim, jo kushdo mund të bëhet drejtues, pavarësisht nga vullneti e dëshira e mirë e njërit apo tjetrit. Parë në këtë këndvështrim, mendojmë se militantizmi e ka dëmtuar rëndë sistemin e arsimit të vendit. Përzgjedhja e kuadrit drejtues të arsimit, i thënçin me konkurs, por që kanë vepruar ndryshe, duke i emëruar drejtuesit mbi bazën e kritereve të tjera si ato nepotike, partiake e, pse jo, edhe korruptive e servile, e kanë kompromentuar rëndë realizimin e reformës, duke krijuar mendimin e gabuar se drejtor arsimi dhe, për më tepër, drejtor shkolle, mund të bëhet kushdo. Në këtë kuptim është paradoksale dhe i ofrohet një shërbim i keq institucionit të arsimit dhe të ardhmes së tij, kur drejtori, “që ka fituar” të ashtuquajturin konkurs, ka më pak arsim dhe përgatitje shkencore e pedagogjike sesa kolegët e tjerë.

“Meritat”e tij ai le t’i shfaqë në një vend pune tjetër, por kurrsesi në fushën e arsimit, këtë sektor delikat, prioritar dhe shumë të ndjeshëm për shoqërinë dhe të ardhmen e saj.

Të shqetëson fakti se në mesin e vitit shkollor MAS bën ndryshime, duke ndryshuar strukturën e orëve dhe lëndëve mësimore. Pra tre lëndë të ndryshme në një ditë, nga gjashtë lëndë që bëheshin. Kjo demagogji afatshkurtër e peshës së çantës së lehtë do të zëvendësohet ngadalë me dije të cunguara të nxënësve. Ministria e Arsimit Sportit dhe Rinisë e përligj me faktin se s’kemi shkollë e kushte minimale të domosdoshme për punë në shumë fshatra e qytete të vendit, prindërit s’kanë pasur ndonjë informacion paraprak për orët e ndryshuara, kuadrin ligjor dhe, mbi të gjitha, s’janë parë kushtet sociale dhe ekonomike të familjeve shqiptare.

Portali “Mësues për Shqipërinë” i huazuar dhe formal

I ashtuquajturi portal “Mësues për Shqipërinë”, është huazuar në formën më të shëmtuar në arsimin tonë. Është paradoks i vërtetë, aplikimi i kësaj formule abstrakte, kur në Itali dhe vende të tjera europiane bazohet në meritë dhe është i vërtetë e kuptimplotë. Për Italinë mësuesit shkojnë ku ka nevojë vendi, sepse motivohen dhe u krijohen kushte optimale për punë dhe jetesë. E kundërta ndodh në sistemin tonë arsimorë. Ky është portal që po shërben si fasadë djallëzore e MAS–s, dhe Drejtorive Rajonale e ZA – ve, për të mbuluar korrupsionin në këto drejtori të vendit, që si pasojë sjell një paligjshmëri të vërtetë që po bëhet me emërimet dhe shkarkimet e mësuesve. Vazhdojmë me metodën “alla shqiptarçe”. Me të drejtë Frederik Vilhelm thoshte “Shkolla vlen aq sa vlen edhe mësuesi”. E kemi thënë edhe herë të tjera se kemi drejtorë shkollash që po e shkatërrojnë sistemin tonë arsimor, që nuk i shërbejnë vendit të punës, që janë nën nivelin e formimit shkencor – pedagogjik dhe profesional të mësuesisë në shkolla.

Me keqardhje shikojmë aty-këtu një liberalizim të theksuar të veprimtarisë mësimore dhe edukative. Në shkollat publike mungon kërkesa unike e llogarisë ndaj nxënësit, ku mësuesi e sidomos nxënësi, fillon e mbaron ditën e mësimit duke lëvizur sa andej – këtej dhe, më keq akoma, duke e lënë vetëm klasën e tij në kujdestari. Në pikun e punës së ditës mësimore grupe mësuesish i gjen kafeneve, të ulur për shtatë palë qejfe, madje shpesh, bashkë me drejtuesin, ndaj ndodhin dhe ngjarje të pakëndshme në shkollat tona.

Drejtues shkollash dhe të ZA-ve që janë kthyer në feudalë

Kemi drejtues shkollash që kanë mbi 25 – 30 vjet në drejtim dhe janë kthyer si feudalë, apo pronarë në shkollat e tyre. Ka ardhur koha të kemi një lidership të formuar në mënyrë të plotë, kundër konformist e racional, që me kurajë civile dhe guxim intelektual pranon se ky sistem arsimor duhet ndryshuar, të gjenerojë intelekt e qytetari, duke iu larguar “lidershipit të tenderëve e bandave” të të gjitha niveleve që ka kapur për fyti sot shumë drejtorë qarqesh dhe të ZA-ve të vendit.

Fatkeqësisht, sot kemi drejtorë qarqesh dhe të ZA-ve, që kanë hyrë në vitin e gjashtë të drejtimit. Kjo zgjatje e pasuksesshme në drejtimin e arsimit ka dhënë mundësinë e pasurimit të tyre përmes emërimeve pa kriter. Kemi plot raste të vërtetuara, për veprime abuzive dhe korruptive, nga media e shkruar dhe ajo vizive. Me sa vëmë re, MAS nuk e ka pikën e impenjimit për të parë në se është e domosdoshme një ndërhyrje e tillë në reformimin e kuadrit drejtues në të gjitha nivelet në arsimin tonë. Si në çdo institucion tjetër, edhe administrata rajonale e arsimit ka nevojë urgjente për një reformim total të saj.Mendoj se duhet të vendosen në krye të arsimit rajonal, apo të ZA – ve drejtues që kanë guxim intelektual, persona apolitikë dhe që janë kundër konformizmit, të jenë racional dhe të realizojnë dy synime të mëdha: aktin e pastrimit dhe të ndryshimit në administratën publike të arsimit. E themi këtë, se ka mbi 20 vjet që qëndrojnë në një vend pune, pa kontribuar në asnjë fushë të kërkimit shkencor, pedagogjik, apo didaktik, në një kohë që kemi breza të rinjsh që janë të shkëlqyer e me një apo dy mastera shkencor e profesionalë, që i mbajmë larg institucionit të arsimit rajonal.

Kjo administrate, do të thosha e fryrë, po mbahet me paratë e taksapaguesve shqiptarë.

Nga ana tjetër, nuk ka një sistem të vlerësimit të performancës së punonjësve në nivel DAR dhe ZA-ve dhe drejtuesve të institucioneve arsimore vartëse, gjë e cila le për të dëshiruar. Në çdo drejtori qarku apo dhe të ZA-ve të arsimit ka specialist, që fatkeqësisht janë kthyer vetëm në zbatues të shkresave dhe vendimeve burokratike që vijnë nga lart dhe që në shkollë pak ose aspak shkojnë. Çdo gjë ka mbetur vetëm në besimin absolut të drejtuesve të shkollave, ndërsa me mësuesin, vështirësitë e punës së tij, nuk merret askush. Fatkeqësisht u hoq kontrolli i inspektoriatit rajonal të arsimit. Mendoj se ishte një gabim i rëndë për MAS-n. Shpresoj të rikthehet, sepse drejtuesit e shkollave dhe mësuesit do të jenë më impenjativ për punën e tyre mësimore.

Sado të flasim, përsëri është politika që po e shkatërron sistemin arsimor, sepse simpatizantët po e mbajnë gjallë politikën e ditës në arsim. Ka ardhur koha që drejtorët e arsimit duhet të largohen, duke sjellë prurje të reja në drejtimin e arsimit në qarqet dhe rrethet e vendit. Vetëm kështu i bëjmë nder shkollës dhe komunitetit arsimdashës. Vetëm kur të heqim dorë nga preferencat politike dhe servilizmat në punën me kuadrin në arsim dhe të orientohemi vetëm nga ana profesionale, do të garantojmë disi realizimin me sukses të reformës dhe plotësimin e standardeve në arsim.

Vijon formalizmi në përmbajtjen e shkollës.

Është folur dhe shkruar për ngarkesën mësimore të mësuesit, për libra të mbingarkuar me material pa vlerë, për asimilim të vështirë të marrjes së njohurive nga nxënësit, për peshën e rëndë të çantës etj. Çfarë po ndodh me tekstet shkollore, ku janë vlerat intelektuale kombëtare që përçohen me anë të tyre? Po bota akademike pse është mënjanuar në mënyrën më të qëllimshme dhe më dashakeqëse përballë këtyre fakteve që na shqetësojnë? Vazhdojmë të kopjojmë librat e vendeve të tjera të botës, kur kemi programet tona mësimore, të cilat mund të përshtaten fare mirë, duke ruajtur kulturën, pavarësinë dhe vlerat tona të çmuara kombëtare. Të gjitha këto kanë ardhur si pasojë e lirisë së shfrenuar, në emër të liberalizimit të dijes, e cila ashtu si edhe në ekonomi, ka prodhuar fakte të renda në arsim. Me keqardhje janë krijuar në të gjithë vendin “një xhungël” e vërtetë shkollash e universitetesh private, që nga numri i tyre në raport me popullsinë zor se gjen në një vend tjetër të botës si Shqipëria, ku dihet se arsimi është një e mirë publike, e cila nuk mund te ndahet me privatin në këtë mënyrë. Aq më tepër që e ka të pamundur të kontrollojë nivelin e dijeve që merren tek privati. Fatkeqësisht nuk ka ende një standard shtetëror të dijeve që duhet të përvetësojnë fëmijët në çdo hallkë të sistemit arsimor.

Ne zgjedhjet politike të 2013-tës Edi Rama e cilësoj arsimin si “emergjence kombëtare”. Dhe shpresuam se do t`ia ndryshonte faqen për mirë arsimit tonë kombëtar. Por realisht arsimi mbetet për t`u dëshiruar. Kjo ka ardhur edhe nga papërgjegjshmëria në vendosjen e dy mandateve radhazi të Ministres së Arsimit dhe Sporteve dhe kjo e fundit në mungesën e përzgjedhjes së individëve vizionarë për menaxhimin e së ardhmes së gjeneratës së re të vendit.

Nuk janë alternative dhe “frymë e re” as portalet e mësuesve, as tekstet e reja të future “an block” as provimet e mësuesve apo blerje kreditesh, as formularët e maturanteve dhe, ajo që e shqetëson më shumë komunitetin e prindërve, është rritja galopante e çmimeve të teksteve shkollore e shumë veprimtari të tilla. Fatkeqësisht, kemi në institucionet qendrore dhe rajonale me diploma fallco të marra në universitetet private si “Kristali” apo ndonjë tjetër të vendit, ku i shoqëron një brez sharlatanësh me diploma dhe servile të regjimit.

Në çdo takim që kryenin mësuesit, ku përbetoheshin se Rilindja do të rrisë këtë mandate pagën e mësuesit në masën 40%, pra çdo vit nga 10%. Por, korriku dhe gushti ikën me vapën e madhe, ndërsa rritjen e pagës se mësuesve nuk u kujtua askush. Duke qenë mësuesi i nëpërkëmbur, i denigruar dhe i keq paguar, të gjithë të rinjtë po i largohen sektorit të arsimit.

Për të shkuar në rrënjë të problemit, duhet të kthehemi te qëllimi themelor i menaxhimit intelektual të arsimit që, me keqardhje, themi se askush nga drejtuesit e arsimit në qarqe dhe ato të ZA – ve e shkollave se kanë marrë ende seriozisht dhe të kenë një përgjigje se si duhet drejtuar dhe administruar në të ardhmen arsimi ynë kombëtar. Ne na duhet gjithashtu, ta shndërrojmë këtë në mesazh sensibilizimi për shkollën, që arsimi ynë të jetë sakaq i pranishëm dhe frymëzues për të ardhmen e brezit të ri. Ai të mos jetë si riprodhim i një shoqërie të korruptuar dhe konfliktuale, por si institucion që gjeneron inteligjencë e qytetari.

*E falenderojme autorin per bashkepunimin me Gazeten “Dielli”, SHBA

Kongresmeni Eliot Engel merr titullin qytetar nderi në Lezhë

September 1, 2016 by dgreca

“Qytetar Nderi” për kongresmenin Eliot Engel dhe “Mirënjohje e Qytetit” për shqiptaro-Amerikanin Harry Bajraktari ishin dy titujt e akorduar gjatë të enjtes nga Bashkia dhe Këshilli i bashkisë Lezhë.

Në ceremoni mori pjesë edhe ambasadori i SHBA në Shqipëri Donald Lu. Kongresmeni Eliot Engel e vlerësoi maksimalisht këtë titull dhe foli për vazhdimin e marrëdhënieve të mira mes Shqipërisë dhe SHBA, ndërsa Harry Bajraktari vuri në pah mbështetjen që Amerika i ka dhënë Shqipërisë e Kosovës ndër vite.

Në fjalën e rastit ambasadori Lu falenderoi qytetin e Lezhës për nderimin që iu bë zotit Engel, duke thënë se ai ka qenë një nga mbrojtësit më të mëdhenj të çështjes shqiptare në New York.

ZËRAT E LASHTË TË NJË QYTETI

September 23, 2015 by dgreca

NGA PËLLUMB GORICA/

Lashtësia me zërin e saj,këtu në Lezhë shpesh herë të çon në gjeneza mahnitëse,që zëvëndësojnë mrekullisht edhe muzetë e biblotekat me në zë.Ajo, si një trung peme,ka ngulur rrënjët thellë,dhe me degët e gjelbërta,të shtrira në shekuj.Koha,kjo rrafshuese,nuk ka mundur në asnjë mënyrë të fshijë çdo gjë nga lavdia e hershme.Mjafton të prekësh një fragment muri të lashtë,një relike, një armë prijësi,që edhe pse të ndryshkura nga shekujt,emblemën e tyre të lirisë e kanë mbajtur përherë të re dhe të pandryshuar,dhe kjo është Lezha.

* * *

Atje ku gjithmonë janë përplasur stuhitë e kohërave,vëmendja e gjithë studiuesve është ftesë për ta hulumtuar atë.Rishkrimi dhe pasqyrimi i historisë janë treguesit më bindës të atdhedashurisë dhe krenarisë tonë,si dhe një respekt më shumë për identitetin tonë,kulturën e lashtë.Ndaj,duhet të hidhet dritë mbi të shkuarën e largët.Historia e Lezhës ka kaluar nëpër pushtime, shkatërrime,djegie,emigrime për mbijetesë nga kërcënimet,presionet e pushtuesve dhe zhvillim ekonomik e arkitekturor të lartë. Gjurmët e lashtësisë dhe qytetërimit të kahershëm,të pranishme që nga thellësia e shekujve nuk janë tretur në shfarosjen shkatrrimtare,edhe pse pushtimet dhe fatkeqësitë natyrore kanë zhdukur jo pak prej tyre.Kalaja, muret e qytetit antik,të Lisit të Poshtëm,të çngjyrosura nga koha dhe me kaq shumë mistere,e shtrijnë hapin deri më sot si vazhdë stërgjyshore të këtyre trojeve.Ato si dëshmitare të shumë ngjarjeve në shekuj,e të ndodhura pranë tyre,e kanë përjetësuar historinë herë si mbrojtëse të armikut,që mund të asgjesonte jetën në këto troje. Jetën e kanë përgjuar dhe kërcënuar pabesisht erërat e grykave të errta.Kohë pas kohe rrapëllimat e turmave me mishmashet e gjuhëve,flamuj e stema të praruara, shpata e mburoja nën trokëllimën e kuajve janë maihsur prej hijeve të zgjatura të mjegullave,që zinin vend shpesh herë dhe toka hapej e nuk ngopej me gjak luftëtarësh.Kronikat e kohës kanë shkruar këto, dhe jeta sado me vështirësi prapëseprapë është përtërirë.

Lezha e pajisur me bukuri natyrore:male,fusha, lumenj,detin pranë, shtrirë në fushë dhe rrëzë një kodre shkëmbore mes një peizazhi të gjelbër e të kaltër,të shfaqet si një pasqyrë drite. Sapo shkel aty përballesh me rrënoja të braktisura industriale,shenja këto të ndërtimeve të sistemit të kaluar komunist,dhe godina pallatesh me një arkitekturë të varfër,e uniformë kaq të ngjashme me njëra-tjetrën,që të futin në shpirt një zbraztësirë të mërzitshme.Kjo është edhe përshtypja e parë që të krijohet.Ndërsa, kalon urën mbi lumin Drin, qyteti të deh me ngrohtësinë e diellit,gjurmët e heshtura të qytetërimit të lashtë,që të bëjnë të mbash hapat gjatë,e këto të fusin në mendime të thella.Të befasojnë ato bashkë me ndërtimet e reja,të dukshme në këto vitet e fundit,me një stil bashkëkohor, duke dëshmuar se lashtësia ka udhëtuar në shekuj bashkë me jetën e qytetit. Duke soditur gjithçka që të shfaqet para syve,ne përfitojmë një pafundësi emocionesh.Ndaj bëhesh tjetër njeri nga moria e tyre që i ndjen çdo çast.Tej,në horizont,në një nga lartësitë shkëmbore që arrijnë në majën e malit Sheldun,ku antena e repetitorë (dhënëse) kërkojnë të zgjasin majat e tyre,ravijëzohet kalaja. Vështrimi të përhumbet në një meditim të thellë në historinë e saj,por ndjesia më e këndshme të kaplon kur ngjitesh dhe e viziton atë,nga ku qyteti të shfaqet anë e kënd.Ajo është e njëjtë si shumë kala të tjera ilire,të ngritura në maja kodrash për vetëmbrojtje,e cila vërteton lashtësinë e këtij vendbanimi.Një kala,që e ruan madhështinë e saj edhe sot,ku ndërthuren ngjarje, prinjës, legjenda.Këtu kanë jetuar pirustët,një nga fiset e njohura ilire.Autorë të ndryshëm që nga antikiteti si Polibi,Tit Livi,Prokopi i Çezarës,Anonimi i Ravenës,Ana Komnena në shënimet e tyre e përmendin Lezhën,si një ndër qytetet tepër të fortifikuar dhe luftarak në bregdetin e Adriatikut.Aty ku mbretërit ilirë Pleurati,Agroni, Bardhyli, Teuta, Genti jetuan e luftuan gjatë. Mbretërit ilir dhe të tjerë që kanë sunduar pas tyre me ngjarjet madhore e kanë bërë Lezhën,që në shekuj të shfaq qëndresë në segmente të rëndësishme mbijetese,falë vitalitetit shpirtëror dhe atij luftarak.Lavjerrësi i kohës ngecte dhe i ndryshonin emërtimet qytetit.Ndaj,në kohërat e ekzistencës së tij,shumë herë e ndërroi atë sipas rrethanave.Është njohur:Lissitan,Lisi, Lissos, Lisum, Lission,Lesh,Alesio,për të arritur tek emri i sotëm,Lezhë.Kur i hedh një vështrim të shkurtër rrjedhës së historisë së Lezhës,sikurse është dokumentuar,qyteti është përmendur edhe për rolin e madh në bashkimin e Arbërisë.Mjafton fakti se këtu,në 2 mars të vitit të largët 1444,u bashkuan kryetrimat e Arbërisë: Gjergj Kastrioti,Gjergj Arianiti,Andrea Topia,Tanush Topia,Teodor Korona Muzaka,Gjergj Stres Balsha,Pal dhe Nikollë Dukagjini,Lek Zaharia Altisferi, Pjetër Spani,Lek Dushmani,etj,të cilët vendosën një aleancë të bashkimit arbëror,me kushtrimin për të mbrojtur trojet nga vërshimet shkatërruese osmane.Një akt historik,që u kishte hije prinjësve për t’u bashkuar,se osmanët po kërcënonin Arbërinë.Ajo ishte edhe pika kulmore e shtetit në mesjetën shqiptare.

Të gjitha këto të nxisin kureshtjen për ta njohur më mirë këtë qytet historik. Kalaja ishte edhe një kryeqendër e familjes princërore të Dukagjinasve, zotëruese e territoreve të Veriut të sotëm të Shqipërisë në shekujt XIV-XV,që përbën edhe një krenari për lezhjanët.Është tepër interesante kjo periudhë për këtë vendbanim të lashtë.Ndaj arkeologjia shqiptare së bashku me bashkinë e qytetit i kanë kushtuar më shumë interes kësaj kalaje,që ne(edhe vizitorët e huaj)të ndjejmë e të prekim bukuritë e vlerat historike,të cilat flasin me zërin e së shkuarës e të na bëjnë të rritet krenaria,duke e shfrytëzuar atë maksimalisht,për avancimin e turizmit,sidomos kur bëhet fjalë për lashtësinë tonë.

Të duhet shumë kohë të vizitosh Lezhën,por në pamundësi për të parë gjithçka,ne i kushtuam interes qendrës historike ku,pamje,ndërtime arkitekturore i japin qytetit një bukuri të veçantë.Një kishë madhështore,e ndërtuar në anën djathtë të qytetit,është një vepër e shkëlqyer arti me mjeshtëri në teknike e kombinacione.Diku,afër saj shtrihet një lagje me shtëpi të shpërndara në pjerrësinë e kodrës dhe pamje të tjera të bukura.

Historia e lashtë,kultura e trevës ka frymëzuar skulptorët të krijojnë kryevepra për Lezhën,të bukura,tingëlluese,shprehëse.Ata janë përpjekur të shpalosin vlera artistike,duke e ngritur në art çdo gjë të thjeshtë,që kënaqin e lumturojnë shijet e vizitorëve.Janë këto vlera të spikatura dhe befasuese, për këdo që vjen për herë të parë këtu,të njihet me traditat kombëtare,të cilat marrin vlerë.Në qendër të qytetit të tërheq vëmendjen monumenti i Besëlidhjes së Parë Shqiptare.Më tej,një gur simbol,që në thelb ka një mbishkrim kuptimplotë: “Mirënjohje atyre që shtegtuan me vdekjen në kërkim të ëndrrës së vrarë të një kombi”.Pak më tutje,të mrekullon magjishëm statuja e poetit tonë kombëtar, At Gjergj Fishta,një prej figurave më poliedrike shqiptare.Ajo ka gjatësinë e 3 metrave dhe është ndërthurur me një skulpturë tjetër pranë, e mbështetur në një shtyllë, ku figura e një burri lakuriq ka forcë shpirti,të disa elementëve plotësues:Ora e Shqipërisë,libri,koka e dhisë dhe lahuta.Kush e ndjen artin,nuk mungon të gjej në këto simbole rikrijimin e muzës poetike,të vargjeve epope të kryeveprës së At Gjergj Fishtës“Lahuta e Malcisë”,njërës prej veprave më të famshme të poezisë sonë kombëtare.

Memoriali i Heroit tonë Kombëtar,Gjergj Kastrioti në trajtën e një katërkëndëshi,apo ndryshe siç njihet vendvarrimi i tij,përbën një tjetër pasuri të jashtëzakonshme dhe me vlerë historike e kulturore për kombin,ku ruhen gjurmë nga e kaluara e largët,dhe si çdo monument tjetër që ngjall kureshtjen ai është tepër i rëndësishëm për gjithë shqiptarët.Të vizitosh atë është një krenari e veçantë,sikurse dhe historia që mbart ky vend.Memoriali është ngritur në rrënojat e kishës katedrale,që mban emrin e Shën Nikollit,e cila pas pushtimit turk u kthye në xhami.Megjithëse e dëmtuar nga erozioni i kohës,ajo përsëri ruan pjesë të saj.Por,e kthyer në një qendër të vizitueshme për qindra e mijëra vizitorë të moshave të ndryshme,vendas e të huaj,dhe e ndërtuar para 30 vjetësh me formën drejtkëndore,natyrisht me një konfiguracion imponues,

është në sytë e tyre rrezatuese,e krenari legjitime.Ndërsa hyn brenda tij,i vështron me admirim objektet e pasqyruara,të një periudhe të ashpër për fatet e kombit tonë.Aty janë ekspozuar shpata,heshta,mburoja,por,ajo që evidentohet më shumë janë flamuri i kuq i thurur me një mozaik gurësh, të vegjël me shqiponjën dy koka dhe një bust reliev i Gjergj Kastriotit,vepër e Skupltorit të mirnjohur,Artist i Popullit Odhise Paskali,shoqëruar nga përkrenarja dhe shpata e tij(kopje).Janë 25 mburoja prej bronzi,që artistikisht simbolizojnë tablo të betejave kryesore:Vajkalit, Mokrës, Oronit, Pologut, Dejës, Ohrit,Krujës, Beratit etj,që flasin jo vetëm për fitoret e arritura,por edhe ato të humbura,të cilat fatkeqësisht janë vetëm dy(ajo për mbrojtjen e kalasë së Beratit dhe beteja e Stefigradit).Si pika nevralgjike,të ngjarjeve aq të rëndësishme të shekullit XV,mbeten një pjezës e vogël e historisë së luftërave në trojet tona për mbijetesë nga pushtimi osman,ku shqiptarët përballuan stuhitë e fuqishme pushtuese.Kalojmë nga njëra mburojë në tjetrën dhe ndjejmë se këtu gjëmon historia e bëhemi më krenar për betejat e largëta të lidhura me Heroit tonë Kombëtar,Gjergj Kastriotin,shqiptarin më të çmuar të të gjitha kohërave.Ishte koha kur fama e tij kaloi kufijtë e territoreve tona,të cilit koha i dha përgjegjësinë e madhe të luftonte për arbërinë,që edhe pse nga osmanët mbajti emrin Skëndërbe.

* * *

Ngjatetohesh me Lezhën dhe dëshira për të ardhur përsëri,e për të shkruar më shumë për këtë qytet me histori të lashtë e krenare është ftesë e përhershme.Rrezet e diellit me shkëlqimin e tyre përplasen në rreshtat e kolonave të mermerta,të memorialit dhe rrënojave të vjetra të kohërave antike. Ato shkëlqejnë ashtu si shkëlqejnë dallgët në diell dhe historia plot lavdi e këtij qyteti.