Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

INA TOSKA-NJË HISTORI QË MË DHA RRAHJE TË FORTA ZEMRE DHE LOT NË SY

by

1 Ina portret ok Historia qe po përcjell sot do të mbetet e paharruar për mua. Më ka bërë që zemra të më rrahë fort, të  më dalin lot dhimbje dhe gëzimi!/1 Ina ekspoz1 Mesazhi Ina

Ina Toska  dhe pasioni për të sjellë dinamikën e jetës nëpërmjet fotografisë. ‘’Fotot e saj tregojnë  shumë’’. Ato janë një apel  për shoqërinë Shqiptare, të ndërgjegjësohet dhe te drejtojë sytë e mëndjes  tek fëmijët me  probleme  shëndeti, sepse  kur u jepet dashuri dhe kujdes, ata munden  të  ecin me vullnet, të  realizohen si profesionistë dhe vajza të mira, por mbi të gjitha janë  aktive  dhe  prekin  suksesin!

Nga Dr. Liliana PERE-TIRANE/

 Instinkti ynë bazë nuk është të mbijetuarit, por familja-Fëmijët në një shoqëri të integruar. Shumica nga ne do të jepnin jetën për një anëtar të familjes, pa diskutuar fare që  prioriteti ynë më i madh janë fëmijët.”Njerëzimi, u ka borxh fëmijëve gjërat më të mira që ai mund t’iu ofrojë”- Thuhet -Në hyrjen e deklaratës që Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara, shpalli më 20 nëntor, 1959 “Deklarta  për të Drejtat e Fëmijës”.Por sa bëjmë  ne  dhe  Shoqëria jonë për fëmijët ?Secili bën një  psikoanalizë në  raport me të  drejta-detyrimet –  dhe reflektimet në  tribu-në e tij familjare. Më tej shikon me lupë rfleksionet ne cdo strukturë  të  shtetit dhe shoqërisë deri në pushtetet  e mëdha.Në cdo  shoqëri,  kategoria më e ndjeshme janë fëmijët dhe të moshuarit, (sigurisht përfshihen dhe qytetarët) .Qytetarët intelektualë  janë  pjesa më  koshiente se si duhet të  reagojnë  në  raport me fenomenet e ditës, qëndrimin e ngujuar të opozitës. Apo analiza pseudoanalistësh që me fantazitë e tyre  kanë  mbushur televizionet dhe kanë trullosur njerëzit.Mendoj se këto qëndrime shkaktojnë një disekuilibër, një reaksion negativ  kombëtar dhe ndërkombëtar  prekin interesat e të  gjithë Shqiptarëve, mos kryerjen e reformave të detyrueshme për një shtet të fortë, të drejtë  dhe dëmtimin e imazhit të Kombit..

Le të  mos i bëjmë traumatike proceset dhe reformat integruese por  t’i   kalojmë me qetësi maturi, dhe mirekuptim të  vonuar,  dhe të  mos i mundojmë shtresat e dobëta,  me kriza artificiale  pushtetarësh.Për  të qëne nje individ i forte dhe i shëndetshem domosdoshmërisht duhet te kesh akses në shërbimet shëndetësore që do të thotë përdorimi në kohën e duhur të shërbimeve shëndetësore personale për të pasur një shëndet të mirë.Aksesi i kufizuar në kujdesin shëndetësor ndikon te aftësia e fëmijëve për të arritur potencialin e plotë të tyre duke ndikuar direct në cilësinë e jetës së tyre.Pavarësisht përmirësimeve që vërehen në vitet e fundit, mungesa e aksesit nga shtresat e dobeta që janë më vulnerabël, informacioni i paplotë mbi përfitimet e mbulimit nga sigurimet shëndetësore, dhe pagesat me lekë në dorë vazhdojnë të ngelen një shqetësim.Ndjej se duhet të përmënd -Familjet e varfra ne zonat e thella rurale, qofte  dhe  nëper qendra të Rajoneve, të cilat nuk janë në dijeni të marrjes së shërbimit dhe përjashtimit nga pagesat e sigurimeve shëndetësore.Ata  detyrohen të paguajnë shuma të konsiderueshme direkt në marrjen e shërbimit ose heqin dorë nga një trajtim që nevojitet së tepërmi. Eshte per të ardhur keq shumë  keq. Shpresoj shumë qe te rregullohet ky aksesim  i  nevojshem dhe jetik  në te ardhmen.Ne gratë duhet te advokojme fuqishëm për nje akses te fuqishëm në kujdesin shëndetësor dhe mbrojtjen financiar të atyre që janë më vulnerabël dhe që kanë më shumë nevojë për kujdes shëndetësor por nuk mund ta paguajnë atë, sidomos femijet, jeta jone.Nuk është e drejtë vetëm në parim por është e drejtë edhe në praktikë.Të fokusohesh  në realizimin  e te drejtave eshte realizim efikas për kostot që çojnë  në rritje ekonomike të qëndrueshme për një kohë të gjatë për të arritur objektivat per të  ndërtuar nje individ te forte, shoqëri të  civilizuar dhe  shtet  të drejtë e të  integruar.

-Në hulumtimet e mia, publikimeve të  profileve  të  dhjetëra e dhjetëra gra-ve shqiptare qe jane baza e krijimit te jetes dhe emancipimi i shoqerisë  në çdo cep të botës, gra elitare që kanë  arritur majat e Shkencës. Humanizmit .  Albanologjisë.  Politikës. Artit, Letërsise, Muzikës.  Piksynimi  im ka qene te sjell zerin e tyre, nepermjet historive, te shikojmë e degjojme boten e qyteteruar, per posibilitetet qe u krijohen, dhe  të marrim modelet më  te mira me shume vlera,  ti bejme pjese të  themeleve tona.Shumë  herë edhe  jam mallëngjyer thelle, inspiruar nga forca e  këtyre grave, nga rrugëtimi shpeshherë i vështirë që kanë përjetuar gjatë  jetës, sepse mbi  gjithshka ato jane gra, nëna dhe i presin dhe shumë detyrime të  tjera për femijet dhe familjen.Statusi i tyre eshte i ndryshem ne vënde te ndryshme, por i nderuar në  luftë  me sfidat që jep natyrshëm jeta,  per të  edukuar femijë  të mirë, per nje shoqeri te shëndetshme dhe te integruarNdjehem pjesë e historisë dhe perpjekjeve të  tyre për të ndërtuar nje sistem vlerash,  si grua, si nënë dhe si profesioniste dhe forcimin e rolit te gruas.

Por  nje ndjeshmeri dhe thirrje nga brenda meje vjen historia për femijët shqiptarë me probleme shëndeti. Sa mire dhe sa gezueshem ecin ata ne jetë  kur kanë dashurinë  dhe  përkrahjen totale te familjareve te tyre dhe shoqerisë.Midis semundjes -Doktorit –Dashurise dhe Perpjekjeve – ‘’Fiton Dashuria’’  je u jepet pa limit nga te afermit familjarët e me tej. Po kaq e suksesshme është dhe historia e Inës.  Sa shumë do të  dëshiroja të kisha mundësi të ndihmoja shtresa në nevojë.

Historia e Inës – Profili/

Historia që po përcjell sot do të mbetet e paharruar për mua. Më ka bërë që zemra të më rrahë fort, të  më dalin lot dhimbje dhe gëzimi!

Është historia e  një vajze të re që nuk u përkul kurrë para fatkeqësive të jetës, nuk pranoi asnjëherë të trajtohej si “e veçantë”, si dikush që s’mund të jetë e barabartë me të tjerët. Me vullnetin e saj të pashoq tregoi se mund të arrish gjithçka dëshiron në se lufton fort, pa u ndalur dhe më shumë se të tjerët. Kjo është historia e mrekullueshme e Inës, histori suksesi, shpengimi, lufte të përditshme… një histori që radhitet me merita të plota së bashku me ato të grave elitare.

Ina Toska lindi në qytetin e Fierit në një mëngjes të bukur korriku të vitit 1988. Ishte fëmija i parë që erdhi në jetë në familjen e re Toska, dhe lumturia e prindërve të saj ishte e papërshkruar. Emrin ia zgjodhi halla e saj.

Ina ishte një vogëlushe e bukur dhe mjaft e shëndetshme, gëzimi më i madh i familjes. Ishte vetëm tre ditëshe kur kaloi sëmundjen e verdhëzës e cila i shkaktoi temperaturë të lartë. Pas një qëndrimi të gjatë në spital e shoqëruar nga mamaja e saj, kthehet në shtëpi.

Me kalimin e ditëve dhe muajve kuptohej që kishte diçka që nuk shkonte me shëndetin e saj. Ishte gati një vjeçe, nuk fliste asnjë fjalë dhe nuk rrinte dot ulur. Prindërit filluan të shqetësoheshin sepse kuptuan që Ina kishte probleme edhe me dëgjimin. Ina rritej, por hapat e parë i hodhi kur ishte tre vjeçe, në rërën e plazhit ku prindërit e çonin shpesh. Ato hapa të parë ishin të pasigurt dhe rrëzohej shpesh.

Një rol të rëndësishëm në këtë periudhë ka luajtur gjyshja e saj, nënë Vita, e cila u përkushtua me gjithë shpirt. Në këtë moshë pas një vizite mjekësore në Tiranë, mjekët u thanë prindërve se Ina kishte një sëmundje të pashërueshme, por me kalimin e viteve do të kishte përmirësime të dukshme. Vitet kalonin, Ina rritej, ecte ngadalë dhe thoshte disa fjalë të thjeshta. I ati e shëtiste shumë, e çonte në cirk, në plazh dhe e merrte me vehte edhe kur gjuante peshk.

Ina ishte një vogëlushe e dashur, e zgjuar, simpatike, paqësore dhe me një vullnet të jashtëzakonshëm. Prindërit e regjistruan në një kopësht me fëmijë të tjerë që s’kishin probleme. Atje Ina u ndje me të vërtetë shumë  mirë  dhe dita-ditës bënte përmirësime.

Prindërit e çuan edhe në Greqi ku mjekët i këshilluan përdorimin e aparatit të dëgjimit dhe të  luante vazhdimisht me lodra dhe me fëmije të ashtuquajtur “normalë”. Kur Ina ishte katër vjeçe erdhi në jetë motra e saj Kaltra e më pas, vellai Arditi.

Ajo i donte shumë e luante me ta. Në moshën shtatë vjeçare me rekomandimin  e mjekëve shqiptarë, Ina shkon sërish me të atin në Greqi. Mjekët këtë herë  ishin më shumë entuziast për të ardhmen e saj duke dhënë shpresa të mëdha se Ina do të arrinte të fliste, të dëgjonte, sigurisht pa përjashtuar ndonjë vështirësi. Asaj i pëlqente të luante me lodra dhe shpesh  me top dhe me letra me djemtë e lagjes.

Ajo gjithmonë tregohej e dashur me ta. Kur shokët e saj grindeshin, ajo mundohej t’i ndante dhe me fjalët gjysma-gjysma mundohej t’u thoshte diçka.

Gjatë viteve që shkonte në kopësht, mësoi të ushqehej vetë, të vishej, arriti të mbante lapsin dhe ngjyrat në duar me pak vështirësi. Në moshën tetë vjeçare shkon në klasë  të parë në shkollën “Naim Frashëri”. Arriti të mësojë të shkruante, të lexonte e të fliste.

U miqësua shumë me shokët e shoqet e klasës  dhe mundohej me të gjitha forcat të ecte përkrah tyre.

Mësuesja thoshte se Ina ishte shumë  e zgjuar dhe kishte vullnet të jashtëzakonshëm. Gjithësesi klasa e parë ishte shumë  e vështirë.

Atë vit prindërit hapën edhe një lokal të vogël dhe mamasë  së Inës i duhej të punonte deri vonë. Ina e priste që të bënin së bashku detyrat. Ato duhej të ishin pa gabime sepse ajo dëshironte të merrte yll ose flamur.

Nuk ishte e lehtë për të, të shkruante me stilolaps; e shtrëngonte aq shumë saqë griste dhe fletën. Por nuk u  dorëzua; filloi t’i bënte detyrat me laps në mënyrë që gabimet të mund të fshiheshin. E përsëriti dy herë klasën e parë derisa arriti ta kalonte me sukses. Në klasën e dytë ishte në të njëjtën klasë me të motrën.

Mësueset e fillores, Fotini e Jorgjia, i qëndruan gjithmonë pranë dhe bënë të pamundurën që Ina të ecte përkrah fëmijëve normalë. Pas mbarimit të fillores, prindërit menduan që tetëvjeçaren Ina ta përfundonte në një qendër të fëmijëve me aftësi të kufizuara në Vlorë.

Por Ina atë ditë Vjeshte që shkoi me prindërit në këtë qendër, nuk pranoi të vazhdonte studimet aty. Ajo ndihej dhe ishte e barabartë me të tjerët!

Kështu, mbaroi nëntëvjeçaren në shkollën “Naim Frashëri”. Në të njëjtën kohë Ina shkonte me babain në Tiranë në qendrën e zhvillimit të fëmijëve duke u ushtruar me mësues të veçantë në shqiptimin e fjalëve, bënte fizioterapi dhe takime me psikolog.

Ina ishte e pandalshme, e pathyeshme; përfundoi me sukses nëntëvjeçaren dhe më pas  shkollën e mesme jo publike “Alen” ku u diplomua për mësuese.

Pas marrjes së diplomës, duke mos arritur të vazhdonte studimet e larta, filloi të aktivizohej në shumë aktivitete e qendra të ndryshme. Ina nuk kryqëzoi duart dhe të priste gjithçka nga të tjerët.

Kultivoi pasionin e saj për fotografinë dhe mënyrën e saj të veçante të komunikimit e vuri në shërbim të të tjerëve. Një vit pas përfundimit të gjimnazit, filloi të punonte si vullnetare në kopshtin nr 2 në Fier.

Ky ishte edhe momenti vendimtar i kthesës së madhe që mori jeta e saj. Në këtë kopësht ku shkoi për një vit rresht rresht, ajo ndjeu ngrohtësinë e stafit dhe të fëmijëve, e pa vehten për herë të parë të dobishme për shoqërinë.

Pas kësaj eksperience pozitive Ina u pranua si vullnetare në qendrën e fëmijëve me aftësi të kufizuara, “Jeta ime”. Gjatë punës në këtë qendër, Ina bënte fotografi të shumta të fëmijëve gjatë aktiviteteve të ndryshme.

Duke parë këtë pasion  të madh të saj për fotografinë, drejtoresha e qendrës e caktoi si fotografe zyrtare. Ajo ka realizuar fotografi të mrekullueshme të fëmijëve gjatë ditës së tyre dhe aktiviteteve të shumta.

Ka publikuar shumë nga këto fotografi në mënyrë që shoqëria civile të ndërgjegjësohet për këta fëmijë, për problemet që kanë, por mbi të gjitha për arritjet e tyre. Ina punon si vullnetare duke ndihmuar këta fëmijë, duke folur me ta, duke i shoqëruar në aktivitete të ndryshme.

Ajo i njeh shumë mirë problemet e tyre, flet me ta, u jep kurajë.

Aktualisht punon si vullnetare e fotografe në  qendrën  “Horizont” për fëmijë e të rinj me PAK, si animatore dhe fotografe pranë shoqatës “DEA”, fotografe në disa aktivitete të kopshteve e shkollave në Fier, fotografe në lëvizjet rinore të Parlamentit Rinor dhe të Bashkisë Fier në

nismën “Po, rinia mundet”, pjesëmarrëse në disa konferenca e seminare për të drejtat e PAK, e ftuar në disa emisione për promovimin  e talentit të saj, fotografinë. Në 3 dhjetor 2015, hapi ekspozitën e saj të parë me titullin shumë kuptimplotë “Mos fshi aftësitë e mia”. Me vullnetin e saj, me punën e saj, me talentin e saj, arriti të realizojë ëndrrën e saj më të madhe; të jetë e pavarur, të jetë e barabartë me të tjerët. Ja pse jam më se e bindur që një histori e tillë suksesi meriton gjithë vëmendjen tonë.

Për më shumë, ndiqni bashkëbisedimin që bëra me Inën:

Pyetje:E dashur Ina, kam parë disa nga fotografitë e realizuara prej teje dhe jam mrekulluar. Ke arritur të kapësh momente fantastike, tejet të veçanta dhe talenti yt bie në sy menjëherë. A mund të na tregosh si ka lindur ky pasion për fotografinë, për këtë art sa të bukur po aq dhe kuptimplotë?

Ina-Përgjigje : Është e vërtetë se fotografia është një art me të cilin mund të shprehen me mijëra fjalë edhe pa folur fare. Unë që ditët e para të jetës sime kam pasur probleme me komunikimin, dëgjimin, ekuilibrin. Por jeta, na kompenson me dhunti të tjera. Që e vogël, fillova të shikoja me kujdes e kërshëri çdo objekt, çdo gjë që më rrethonte, çdo lëvizje të personave që kisha përpara. Dhe çuditërisht arrija të kuptoja emocionet e momentit, domethënien e një shikimi. Për mua çdo moment i fiksuar në fotografi merrte një rëndësi të veçante.

Kur fillova të bëja fotografitë e para në qendrën për fëmijë me aftësi të kufizuara, m’u duk sikur më në fund, kisha rilindur, kisha gjetur vetveten, mënyrën time direkte  për të komunikuar me botën që shumë herë s’ka kohë të të presë, sepse është në lëvizje të vazhdueshme me një shpejtësi që jo të gjithë arrijnë t’i shkojnë pas.

Pyetje: Arrite të gjesh një mënyrë për të shprehur se ju mundeni që me anë  të fotografisë të shprehesh dinamiken e jetes me pozitivitet ? Por ti nuk je ndalur vetëm me kaq; ke mbaruar shkollën e mesme dhe je diplomuar për mësuese, ke dhënë ndihmën tënde si vullnetare në disa kopshte, shkolla dhe qendra të fëmijëve me aftësi të kufizuara… Sa e vështirë ka qenë kjo për ty dhe sa vendimtare ka qenë ndihma dhe mbështetja e familjes, e shkollës dhe shoqërisë?

Përgjigje:Nuk ka qenë e lehtë… Në klasë të parë shkova në moshën tetë vjeçare. Kisha probleme të shumta, nuk arrija të shprehesha siç duhet, kisha probleme me dëgjimin, nuk arrija të mbaja stilolapsin mirë në dorë. Për mua e rëndësishme ishte që mësuesit e shokët e shoqet e klasës të më shihnin si të barabartë me ta. Unë punoja shumë, më shumë se shokët e klasës sime që të arrija të njëjtat rezultate me ta. Kam pasur fatin të kem një familje të mrekullueshme e cila më ka mbështetur e mësuar që të mos dorëzohem; po të bija një herë, të ngrihesha sërish në këmbë. Edhe mësueset e mia kanë qenë të mrekullueshme. Dua të përmend këtu mësueset e fillores Fotini e Jorgjia, mësuesen  e klasës së pestë Egla Bare, mësuesen kujdestare të shkollës së mesme Blerta Begaj. Në vitin e parë drejtori i shkollës më dha edhe një medalje si nxënëse shembullore. Mbështetja e përditshme e tyre, durimi që kanë pasur me mua, kanë qenë vendimtare në ecurinë time.

Pyetje : Sapo mbarove shkollën e mesme fillove të kërkoje menjëherë punë. Fillimisht fillove punë si vullnetare në një kopësht. Kjo të ndihmoi edhe të bëje njohuri të reja jo vetëm me fëmije por edhe me edukatore, mësues, psikologe, duke krijuar kështu shoqërinë tënde. A të ndihmoi puna të bëheshe shembull edhe për persona të tjerë me aftësi të kufizuara? Mendon se arritjet e tua frymëzojnë edhe vajza e djem të rinj që të luftojnë me të gjitha forcat për të arritur ëndrrat e tyre, pikësynimet që kanë në  jetë?

Përgjigje :Është më se e vërtetë, se ambienti ku punoja si vullnetare më njohu me shumë persona të tjerë. Kam njohur mjeken veterinare Luiza, një psikologe në Fier që quhet Esmeralda, një psikologe nga Tirana, Brunilda. Kam njohur shumë fëmijë të mrekullueshëm dhe prindërit  e tyre. Gjatë një ekskursioni në Voskopojë kam njohur një shoqe që quhet Desa. Edhe  FRESSH-i në Fier ka qenë një forum që më ka ndihmuar me integrimin tim në shoqëri. Kaloj shumë kohë  duke punuar me fotografitë e mia, i shoh me kujdes. Më pëlqen të shikoj atë moment unik që ka kapur aparati fotografik. Jeta ime është e lidhur ngushtë me fotografinë dhe jam gjatë gjithë kohës duke punuar për të realizuar fotografi dhe për të marrë pjesë në aktivitete të ndryshme. Unë kam ecur falë punës dhe dua të vazhdoj të punoj e të bëj jetën time. Dëshiroj që të njëjtën gjë të bëjnë edhe shumë vajza dhe djem të tjerë e të jenë të zotët e vehtes së tyre. Shpresoj me të vërtete që të frymëzohen prej fotografive të mia e të kërkojnë pa reshtur vendin e tyre në shoqëri.

Pyetje: A mund  të na  përshkruash  dicka,  si ju mund të kapni një moment unik, një emocion të veçantë për projektet e deritanishme dhe pikësynimet për të ardhmen?

Pergjigje:Me fotografinë kam filluar të merrem herët duke u përmirësuar vazhdimisht  dhe duke  arritur drejt profesionalizmit. Besoj se puna ime dhe pasioni im janë paksa unik. Kam një eksperiencë mjaft të mirë dhe të pasur gjatë gjithë kësaj kohe. Personalisht mundohem t’i lëvroj të gjitha llojet e mundësive, mirëpo si çdo fotografe edhe unë kam një rrymë që e preferoj dhe i jap pak më tepër rëndësi dhe më shumë dashuri. Është një emocion i papërshkruar  që ti mund të kapësh një moment unik, një emocion të veçantë dhe mund ta ruash atë gjatë gjithë jetës. Të qenit fotograf është gjithashtu një hobi që të mban emocionalisht të lidhur më shumë me gjithçka që të rrethon në botën reale, bëhesh pjesë e saj dhe mundohesh ta “ruash” atë e ta shpërndash më vonë. Mua më pëlqen të jem sa më reale  dhe origjinale në punën që bëj. Publikoj punimet e mia në faqe të ndryshme në Shqipëri dhe jashtë saj. Kam filluar të kem mjaft pëlqime dhe shpërndarje të punës sime nëpër blog, faqe dhe portale të ndryshme.  Një ndër projektet e mia është hapja e një studioje fotografike personale ku mund të punoj gjatë kohës së lirë si një artiste/fotografe profesioniste.

Pyetje: Liliana. Ju jetoni ne qytetin e Fierit nje qytet i bukur me plot culture ne historine e tij, me njeres te bute dhe punetore keni cilesi qe te mahnisin, te lene pa fjale, per vullnetin dhe ambicjen positive si dhe bonsensin per te ndihmuar femijet me problem shendeti. Mund te tregoni pak me teper ju lutem?

Pergjigje : Prej disa vitesh jam e angazhuar vullnetarisht në jetën sociale të qytetit të Fierit e më gjerë. Tani për tani jam pjesë aktive e aktiviteteve në qendrën ditore “Horizont” që ka hapur dyert në qytetin e Fierit.

Qëndroj shumë kohë me specialistët e qendrës duke ndjekur terapitë e fëmijëve, duke ndihmuar me teknika te ndryshme, pasi duke qenë një person me aftësi të kufizuara, unë më mirë se kushdo tjetër mund të kuptoj dhe ndihmoj këta fëmijë.

Po ashtu, prej gjashtë vitesh punoj si animatore dhe fotografe në çdo aktivitet që zhvillohet jashtë, si në qendrën ditore “Jeta Ime”,  në Bashkinë Fier, në qendrën sociale Marialdo, Parlamentin Rinor Fier, Bibliotekën e qytetit, seminare e konferenca të ndryshme që zhvillohen brenda dhe jashtë qytetit për të drejtat e PAK. Çdo verë  jam pjesë aktive e kampeve verore që organizohen prej shoqatave  jofitimprurëse si DEA, Parlamenti Rinor, shkolla, kopshte… Pasioni im  për fotografinë nuk ndalet.  Më shoqëron në çdo moment; me një foto flas më shumë se çdo fjalë në botë. Kam qenë pjesëmarrëses në aktivitete që zhvillohen nga shkollat publike të Fierit ku kam qenë e ftuar si fotografe profesioniste.

I kërkoj t’më jap një mesazh mesazh per te gjithe shoqërinë shqiptare, nga shpirti i saj artistik, një mesazh nga Ina e forte, e zgjuar, simpatike me vullnet të pashembullt, aktive dhe plotesisht e suksesshme,  cili do të ishte ai?

Ina : Në Ditën Ndërkombëtare të Personave me Aftësi të Kufizuar,  3 Dhjetor 2015,  kam hapur  ekspozitën time të parë me titull: ”MOS FSHI AFTESITE E MIA”. Do të vazhdoj të shkoj përpara  në  këtë rrugë të bukur duke i thënë botës “PO, UNE JAM SI JU! ”.

Mesazhi im për të gjithë ata që hasin vështirësi  si të miat në jetë është që në çdo drejtim që të shkojnë, të punojnë me gjithë zemër. Jeta është një dhuratë për t’u jetuar në çdo moment. Bota është  shumë e madhe dhe ka vend për të gjithë. Prandaj unë apo dikush si unë, ka një pjesë vendi në këtë botë.

 

Musine Kokalari-Një shqiptare në Universitetin La Sapienca

by

Hulumtim nga Liliana Pere/15 Musine ok

“La mia vita universitaria” / Antropologu italian Mauro Geraci sjell në një libër ditarët e studentes shqiptare në Romën e viteve 1937-1941. Dashuria me djaloshin italian, letrat nga fronti i luftës …/Nën kujdesin e Institutit Italian të Kulturës, Mauro Geraci, Antropolog dhe Profesor promovoi një tjetër studim kushtuar vendit tonë, “Prometeu në Shqipëri”.Gati 70 vjet nga koha e studimeve të saj në “La Sapienca” një italian kërkon të ndalë kohën dhe të ringjallë kujtimet e studentes shqiptare. Ai është Mauro Geraci, antropolog dhe profesor, i cili kontakti me Shqipërinë do ta bënte të zbulonte jetën e një gruaje, me të cilën fati kishte qenë i pamëshirshëm. Mauro do të donte t’i kthente një faqe të lumtur kësaj shqiptareje kaq romantike, që dukej sikur kishte dalë nga një prej librave të letërsisë klasike italiane.

“La mia vita universitaria”, quhet autobiografia që Mauro ka në proces botimi në Itali, kushtuar viteve që Kokalari jetoi në Romë, 1937-1941. Mauro ka studiuar në të njëjtin universitet si Musine, dhe kjo e ka bërë më të lehtë rrugëtimin e tij në të panjohurat e saj. Në projektin e tij ai është ndihmuar nga arkivistja e Arkivit të Romës, Simonetta Ceglie, e cila ka bërë transkriptimin e vështirë të ditarit në origjinal të Musinesë në italisht. “Në këtë punim kritik të ditarit-roman të Musine Kokalarit, veç meje marrin pjesë Novruz Shehu dhe Visar Zhiti, por edhe Simonetta Ceglie, arkiviste në Arkivin e Shtetit në Romë, e cila ka bërë transkriptimin jashtëzakonisht të vështirë të dorëshkrimit origjinal, plot me ndërhyrje, korrektime, fshirje, mendime të shtuara.

Sfida është pikërisht kjo: të nxjerrësh në pah në një studim tërësinë e aspekteve të shumëfishta historike, memuaristike, psikologjike, antropologjike, letrare, sentimentale, që e bëjnë interesant tekstin autobiografik të Kokalarit”, thotë ai. Teksa ka lexuar ditarin e saj, ai ka gjetur të njëjtat dhoma, të njëjtat korridore, të njëjtën frikë, të njëjtat shpresa që dhe ai i ka përjetuar aty, në të njëjtin qytet universitar, ku ka jetuar Musineja.“Nga shkrimi i saj, Musineja duket një studente skrupuloze, shumë e përgatitur, e hapur ndaj nxitjeve që merrte prej leksioneve që ndiqte … Një studente shumë e ëmbël dhe ndjeshme, kaq e vendosur dhe e kthjellët në konceptimin e përmbajtjes politike të studimeve të saj që donte t’i vinte në dispozicion të ndërtimit të një Shqipërie demokratike, por që për fat të keq, nuk ishte kështu”, thotë prof. Geraci. Musineja nuk është i vetmi kërkim i tij që e lidh me Shqipërinë.

Letrat që djaloshi italian i shkruante nga Afrika: Më prit, do të dal i gjallë nga lufta…

Nga dritarja e pallatit të ri në “Piazza Bologna”, Musine Kokalari shihte pikat e shiut që binin mbi këtë qytet që e kishte mbyllur natyrën diku larg njerëzve. Roma i qe dukej aq e bukur teksa ecte në piazza “Venezia” apo teksa merrte rrugën “Umberto”, për të mbërritur në universitet. Kur lodhej nga zhurmat e këtij qyteti kaq të madh, ajo niste shëtitjet e gjata në rrugën “Nomentana”, që u bë dhe rruga e saj e preferuar. Ecte dhe mendonte për të papriturat që duhet të ishin gjithnjë diku. Rashela, mikesha e saj izraelite, i kishte folur aq shumë për gjuhën e shenjave. Aq sa Musine, kjo vajzë shqiptare me trupin e imët, flokët mbi supe dhe sytë plot jetë, besonte se këto shëtitje ishin më shumë se një çlirim për të. Përtej tyre ndodhej një histori, që do të vinte dhe do t’i ndryshonte jetën vajzës. Mbrëmjeve kur errësira pushtonte gjithçka, Musine ulej në krevatin e saj, merrte nga komodina bllokun e shënimeve dhe shkruante. Gjithçka çfarë përjetonte kjo e huaj në këtë qytet ku melankolia përzihej me historinë, ajo e shkruante me italishten e saj në ditar. Shkruante për vjeshtën në rrugën “Nomentana”, mbushur me gjethe të rëna që i rrëmbente era nëpër këmbë, e i shpërndante kushedi ku. Përjetimet për trishtimin e natyrës së zhveshur. Roma në vjeshtë. Mund të dilje nga shtëpia me një diell që të përvëlonte e të ktheheshe e qullur deri në palcë. Koha në vjeshtë ndryshonte befas dhe shpesh shiu binte aq pa pritur me pika të mëdha, sa s’kishe as kohë të hapje e mbyllje sytë. Nën kujdesin e Institutit Italian të Kulturës, ai promovoi një tjetër studim kushtuar vendit tonë, “Prometeu në Shqipëri”.

Por, ditarët e Musinesë marrin një kontekst tjetër duke u nisur dhe nga fati i saj i trishtë pas kthimit nga studimet në Shqipëri. Roma dhe këta ditarë ishin të vetmet vite të bukura të kësaj studenteje që ëndërronte të ishte shkrimtare dhe kishte një lidhje kaq të bukur me librin. Eglantina Mandia është një tjetër shkrimtare shqiptare që i ka kushtuar një roman jetës së Musine Kokalarit, në morinë e njerëzve që kanë shkruar për të. “Sonata e hënës” quhet romani i Mandisë që përpiqet të ndërtojë një tablo të jetës dhe karakterit të kësaj shqiptareje të rrallë. Musine e dashuroi Romën me gjithçka që ky qytet i fali.Historia e kësaj studenteje duket si një libër, për vetë mënyrën sesi ajo përpiqej ta shihte jetën.

Dashuria e pamundur me djaloshin Italian X..

“Ne s’kemi fuqi për të ndryshuar asgjë në këtë botë Musine. Ne vetëm mund të përpiqemi të jetojmë jetën tonë, ditën tonë, çastin tonë. Ti je një vajzë interesante dhe mua më pëlqen shumë”. Djaloshi italian x do t’ia thoshte këto djalë Musinesë një mbrëmje pas lajmit të hidhur që mikesha e saj izraelite nuk kishte mbërritur ende në shtëpi dhe nuk dihej fati i saj. Mes trishtimit të këtij lajmi, i cili kishte kohë që shoqërohej me studenten shqiptare, duke u konsultuar për temën e diplomës, gjen rastin t’i shprehë fjalët e zemrës. “A nuk është e bukur dashuria? Ti je mikja ime, po unë të dashuroj, Musine!”, i thotë ai. Por Musine nuk pëlqente ta dëgjonte zemrën, ajo ishte e përfshirë nga historia dhe i thotë që nuk mund të harrojë 7 prillin, raportet që dy vendet kishin pasur. “Se unë jam tepër, tepër e ndjeshme ndaj problemit ‘Shqipëri’, se nuk pranoj të më shikojë askush nga lart si racë superiore, si racë ariane, ta zemë? Dhe se vendimin, që të punoj tezën për poetin tim kombëtar e kam marrë për të treguar se krahas Dantes, Petrarkës, Pirandelos, edhe Shqipëria ime e vogël

ka Naim Frashërin…’”, i thotë Musine, sipas librit të Mandisë. Nëna e saj nuk mund ta pranonte asnjëherë lidhjen me një italian. Por historia dhe gjithë problemet që mund të sillte kjo dashuri për familjen e saj shqiptare u dorëzuan para zemrës. Ishte shkurt i vitit 1940. Sapo kishte mbushur 23 vjeç. E së bashku me ndjenjën e dashurisë, një luftë e egër shpirtërore dhendjenjash që ishte si një betejë. Në fund të fundit, edhe ndryshimet e fesë s’ishin një pengesë për t’u harruar. Dhe Musineja pyeste veten: “Si ndjehesh tani që zemrën ta ka rrëmbyer dashuria?”.

“As e lumtur, as e palumtur, i përgjigjej zëri brenda shpirtit. E dua s’e mohoj, po kjo luftë me vetveten dhe mendimet e mia janë kaq të ndryshme, do të thosha, të kundërta nga ato që Musineja u mbyll në vete, dëgjonte vetëm monologët e saj pa iu përgjigjur veçse në heshtje i cili ankohej: -Përse nuk më thua kurrë sa më dashuron? “Po përse, vijonte ajo mendimin e saj? Është e vërtetë që e dashuroj, vazhdimisht e çdo ditë e dua më tepër, po kjo ndoshta vetëm sepse jam përballë burrit të kulturuar dhe mendimi i tij e sundon mendimin tim totalisht? Atëhere përse u dashka të përsëris të dua, të dashuroj? Për hir të dashurisë s’do t’i ndryshoja kurrë idetë e arsyetimet e mia për jetën”.

Musineja nuk kishte asnjë dëshirë ta pyeste ..“Ç’ke bërë sot? “Ku ishe?”, “Përse s’ishe në shtëpi kur të telefonova? Etj. etj. I dukej sikur humbiste lirinë, që e kishte aq të çmuar. Po siç dukej kishte shumë dëshirë të fliste. Por, fillimi i Luftës së Dytë Botërore do të ndërpriste dhe dashurinë e tyre.. u thirr në ushtri. Dhe Italia e Roma provuan shijen e hidhur të bombardimeve të para. Musineja mbaroi provimet. Më 15 qershor 1940 u nis për në Napoli. Dhe filluan letrat e tij që vinin ditë për ditë, po që arritën në Romë më 22 qershor. Frika që ndihej se do ta nisnin në Afrikë u bë realitet. Musineja e dinte që po nisej për Tripoli, që andej erdhi letra e parë: “Këtu s’duken nëpër pragjet e qytetit veçse leckamanë dhe burra të veshur në të bardha. Siç duket do të futemi në thellësi. Ti më prit do të kthehem i gjallë sigurisht”. Musineja kishte mbetur krejt vetëm në Romë. Vëllai, Fejzia e Karolina u kthyen në Shqipëri. Shoqet ishin kthyer për pushime në Shqipëri. Erdhi letra tjetër nga Afrika: “Jemi në udhëtim. Kam mbetur pas të mive. Jemi të rrethuar vetëm nga rëra. Njerëzit ngjajnë si fantazma, ndërsa era e rërës vërshëllen e të nxjerr sytë. Më në fund arritëm në Nalut. S’duken veç gërmadha e kazerma. Jetojmë me shpresë që të kthehemi sa më parë. Hamë më tepër rërë dhe pimë të tromaksur mos gëlltisim ndonjë akrep. Në freskinë e natës, ndoshta çasti i pritur për qetësi, dëgjohen së largu ulërimat e hijenave, që s’të lënë të mbyllësh sy”. “Më fal, Musine, që ta vonova letrën një javë. Isha në një fortesë për pak ditë. Tani po bashkohem me shokët që pushojnë në tenda të shoqëruar me minj. Më shkruaj sa më shpejt. Më trego ç’bën, si e kalon kohën? Ji gjithnjë e gëzuar, sepse unë do të kthehem se s’bën”. Pastaj përsëri vinin letrat nga Naluti dy herë në javë.. përshkruante hollësisht vapën e jashtëzakonshme dhe mërzinë që po i merrte frymën si vapa. Ditë të mbushura me lodhjen e ushtrimeve e stërvitjeve ushtarake dhe vetëm në natën e thellë një pushim i shkurtër. Musineja e ndiente veten të lodhur. Posta nga Afrika po vonohej. Kishte mbetur e vetme në Romë, duke pritur letrat që t’i sillnin fjalët e dashurisë. Më 28 gusht 1940 mori një letër nga “Jam në Tripoli dhe nesër nisem në frontin egjiptian. Ti duhet të kesh besim Musinea ime e dashur. Unë jam i ri dhe do të rikthehem pranë teje. Nuk më shkruan kurrë një fjalë përkëdhelëse dhe s’më thua asnjëherë sa shumë më dashuron. Sapo të arrij në Egjypt do të të dërgoj lajme”. Pas kësaj letre kaluan afro dy javë pa lajm. Në datën 10 shtator 1940 erdhi përsëri një letër tjetër nga Bengasi: “Tani jemi vendosur këtu dhe shpresojmë të qëndrojmë më gjatë. Më fal se ta kam vonuar letrën. S’kam dashur të të jap lajme të pakëndshme, si plagosja ime e lehtë në Sidi Baram. Gjatë kësaj kohe kam qenë i shtruar në një spital fushor. Tani jam fare mirë. Këmba është krejt e shëruar aq sa mjeku s’e pa të nevojshme të më jepte pushime. Studjo, veç mos u mbyll si e ke zakon në shtëpi natë e ditë, sepse ti e di, sforcimi me studimet dhe monotonia e jetës të shpien deri në ezaurimin nervor. Si po shkon ‘Nënua plakë në Romë’? Do të qe shumë interesante të vinte edhe këtu në Afrikë. Mos u mërzit. Kur të kthehem do të të rrëfej shumë gjëra”. Gjatë kësaj kohe shërbimi postar në Romë sillte çdo javë në adresën e Musinesë nga një letër. “Bengasi është një qytet i bukur. Shtëpia ime është në breg të detit dhe valët vijnë deri afër palmave. E di që ti e do shumë detin. Të kujtohet? Më ke treguar si ke filluar të shkruash me mikeshën tënde pikërisht në breg të detit. Dhe kur ishe e vogël, prisnje mbi një shkëmb, si ajo ‘vajza e valëve’ që këndojnë në vendin tënd, ç’do të tregojë deti. Unë dal shpesh këtu në breg dhe kujtoj atë mbrëmje kur dolëm nga koncerti i ‘Sonatës së dritës së hënës’. Dhe thamë që një vajzë që është rrëmbyer nga kjo sonatë dhe nga Bethoveni është vajza ime, që më pret. Është Musineja ime. E mençura dhe shkrimtarja ime e talentuar. Ndërsa po të shkruaja, filluan bombardimet e këtij muaji. Po s’ndodhi asgjë. Jam fare mirë”.Më ka marrë malli: “Një minë galezhante shpërtheu pranë shtëpisë sime e shkatërroi një pjesë të fasadës. Të falënderojmë Zotin se për çudi shpëtuam të gjithë shëndoshë e mirë. Filluam të rindërtojmë shtëpinë duke vendosur në vend të mureve thasë me rërë. Edhe ky rrezik s’na preku fare. Kaloi siç kaluan edhe të tjerët. Shpesh më merr malli jo vetëm për ty, po edhe për ato vrapimet tona nëpër Romë dhe veçanërisht çastet kur studjonim në bibliotekë. Përpiqem të lexoj ç’më bie në dorë. Këtu kemi një kopësht të vogël që e kemi mbjellë, kemi edhe një viç që po shëndoshet çdo ditë dhe bashkë me ne, natën, ‘shtie mbi armikun’”.

Letra e të vëllait:

“E dashur Musine. Pardje mora letrën tënde, i mësuam sa më shkruan. Vetëm ti nuk na vë në korrent për të gjitha. A ia ke paguar pensionin zonjës Tomassini dhe gjer në ç’ditë? Na lajmëro menjëherë në qoftë se të duhen të holla, në rast se nuk ke marrë gjysmë burse akoma. Aty ka ardhur z. Vila, shko në legatë dhe e vizito se, më tha Hamiti, nuk do të qëndrojë shumë kohë. Me mësime si vete? Dje mbrëma më tha edhe z. Roço se dëshironte të dinte si vete me mësime. As mua nuk më ke shkruar gjë në letër, jam kurioz të di si e ke punën. Po deshe më shkruaj gjerë e gjatë, po deshe ndërro pak dorën, është e pamundur të këndoj shkrimin tënd. Këndej jemi të gjithë mirë. Hektori mëson mirë dhe veçan në arithmetikë. Shkruan shumë më qartë se halla e tij. Fejzia me Lolën mund të kthehen pas 10-12 ditësh, pse këtë radhë Hektori është i malluar shumë. Babait i ka mbetur pak hatëri që nuk i ke shkruar asnjë letër; ka të drejtë se të ka bërë kokën aqë. Më shkruaj kur janë provimet dhe kur parashikon të kthehesh? Anea, babai, Muntazi, Hamiti, Hektori, Milja e Hamit Seferi të përshëndesin.

I jap fund letrës duke të përqafuar me mall”.

Yt vëlla Vesimi

Tiranë 18 korrik 1940

E nderuar dhe e ndritur Zonjushe.

Besoj se do ta keni marrë letrën time të fundit, prej saj kuptuat brengën që kam gjer të ve në udhë çështjen e provimeve. Sot po Ju lutem të më ndjeni për këtë çqetësim të ri. Besimi që kam ne mirësia e zemrës t’uaj më bën t’Ju sillem kësisoj dhe këtë m’a jep ndjenja se më jeni shoqe e shkrimit. Ju lutem kësisojdhe këtë m’a jep ndjenja se më jeni shoqe e shkrimit. Ju lutem të bëni dhe njëherë mundimin dhe të blini e t’m’dërgoni librat si dhe dispencat e vitit të parë universitar (1939-40) për magjistër në pedagogji dhe filozofi. Të më shkruani njëkohësisht (në është e mundur) dhe kur në ç’muaj e ç’ditë bëhet kërkesa për të dhënë provimet e sesionit të vjeshtës 1940. Këtu mbyllur po u dërgoj një çek prej 25 frangash shqiptare për çmimin e librave dhe dispencave. Nuk mund t’Ju them me shkrim mirënjohjen time për shërbimet t’uaja fisnike, vetë me shpresë se do të kem nderin t’Ju shoh njëherë në kryeqytet.I Juaji me falënderime nga zemra ime.

Lasgush Poradeci

Biografi

Musine Kokalari lindi më 10 shkurt të vitit 1917, në Adanë, të Turqisë. Në vitin 1921, familja e saj kthehet në Shqipëri dhe vendoset në Gjirokastër, ku Musineja kreu shkollën fillore. Nëntë vjet më vonë, familja Kokalari vendoset në Tiranë.Në vitin 1937, Musineja mbaroi shkollën e mesme “Nëna Mbretëreshë” dhe më pas shkoi për studime në Universitetin e Romës, në Itali, të cilin e mbaroi shkëlqyeshëm në vitin 1941. Ajo botoi librin e saj të parë “Seç më thotë nëna plakë” në vitin 1939. Ishte viti 1943, kur Musine Kokalari së bashku dhe me disa shokë të tjerë formuan Partinë Socialdemokrate.Një vit më vonë, me përpjekjen e saj, doli numri i parë i gazetës “Zëri i Lirisë”. Në vitin 1944, botoi librin e saj të dytë “Rreth vatrës”, ndërsa më 12 nëntor të po këtij viti u pushkatuan vëllezërit e saj, Muntaz e Vesim Kokalari.Në janar të vitit 1945, u botua libri i tretë i Musine Kokalarit “Sa u tund jeta”. Më 23 janar të vitit 1946, ajo u arrestua për së dyti nga forcat e Mbrojtjes së Popullit e gjyqi e dënoi me 20 vjet heqje lirie.Në vitin 1961, mbasi kishte kryer denimin jeton në Rrëshen,. Në vitin 1981, sëmuret nga sëmundja e kancerit, që dy vjet më pas do ta largonte përgjithmonë nga jeta, vdiq në vitin 1983, nga kanceri.Dhjetë vjet më vonë, pra në vitin 1993, Presidenti i Republikës i dha pas vdekjes medaljen “Martir i Demokracisë”.Sot eshte ngritur Muzeu “Musine Kokalari” në Gjirokastër vizitohet nga studiues të shumtë nga Kosova, Shqipëria, Gjermania, Belgjika me synim njohjen dhe vlerësimin e veprës së Musine Kokalarit.

Hulumtoi

Liliana Pere

Dr Edlira Gjonca – Çelo, lektore në University College London

by

Histori suksesi – nga Liliana Pere/Edlira GjoncaProfili/Dr.Edlira Gjonca (Çelo) -e lindur në Tiranë nga dy prindër intelektualë e patriotë. Nëna e saj, Natasha, ka punuar mesuese ndersa babai Sinan, inxhinier ndërtimi.Edlira ka mbaruar Shkollen e Mesme Ekonomike në Tiranë me Medalje Ari dhe me pas studioi në Fakultetin e Ekonomik në Tiranë, ku doli me rezultate  të larta.Ajo filloi punë si Asistente Profesore në këtë fakultet (në Katedrën e Planifikimit Industrial, sic quhej në atë kohë), vetëm disa muaj pas diplomimit,në vitin 1990, në prag të rrëzimit të sistemit komunist.Në vitin 1991 Edlira dhe bashkëshorti i saj, Dr. Arjan Gjonca emigruan në Londër pasi bashkëshortit i doli e drejta e studimit për Master në London School of Economics and Political Science.Këtu filluan vite të vështira plot përpjekje, shumë sfida por edhe arritje.Këto vite përkuan dhe me periudha shume të vështira e tëtrazuara ekonomike e politike që po kalonte Shqipëria.Për asnjë moment, ata nuk i shkëputen lidhjet me Shqipërinë apo menduan të mos ktheheshin më për të punuar atje.Edlira pas pak muajsh pas arritjes në Londër filloi punënë OJQ te cilat kishin si mision te ndihmonin vendet e Evropes Lindore gjatë tranzicionit. Ajo punoi si mësuese e shqipes dhe pjesemarrese në trajnime te ndryshme per specialistet angleze që shkonin të ndihmonin në Shqiperi. Më pas ajo drejtoi nje projekt 2-vjeçar të financuar nga Komuniteti Europian, që kishte synim të mbështeste grupet e interesit dhe OJQ shqiptare që ndihmonin njerëzit me paaftësi mendore e fizike.

Pak muaj pas vajtjes së tyre në Londër, Edlira dhe i shoqi erdhën në kontakt dhe krijuan lidhje me ata pak shqiptarë (kryesisht nga Kosova) që kishin emigruar në Londer dhe në vitin 1992 u benë nga themeltarët e Shoqatës Shqiptare “Faik Konica”në Londer.Nderëkohë që numri i shqiptarëve në Londer rritej, edhe puna e tyre për të kontribuar në Pavarësinë e Kosoves apo mbarëvajtjen e Shqiperisë intensifikohej.

Nëvitin 1997-98 pas trazirave në Shqiperi, Edlira ishte nje nga iniciatoret si dhe u bëvullnëtarisht sekretare e Komitetit për Ndihmën për Shqipërinë. Në këtë Komitet morën pjesë individë dhe organizata të ndryshme bamirëse angleze që dëshironin të kontribuonin që Shqiperia të kthehej sa me parënë normalitet.

-Në vitin 1996 Edlira mbaroi me ‘Distinction’ Masterin në London School of Economics dhe London School of Hygienë and Tropical Sciences. Po këtë vit, ajo fillon punën si Visiting Researcher në London School of Economics në Departamentin e Politikave Sociale, e angazhuar në projekte të ndryshme, nje ndër ta ishte dhe ‘Financimi i Sistemit Shëndetësor në Shqiperi’.

-Në vitin 1998 Edlira shkon në Gjermani ku e bazuar në Institutin prestigjioz Max Planck per Demografi, fillon punë per doktoraturën si dhe angazhohet në punë kërkimore pranë Institutit. Doktoraturën e mori nga Universiteti i Danimarkës Jugore, Ødensenë vitin 2003.Tema e doktoratës ishte mbi plakjen dhe jetëgjatesinë e popullatës.Kjo doktoraturë u botua si monograf menjeheëe pas akordimit.

-Në vitin 2001, Edlira rikthehet në Londër ku punon si kerkuese shkencore dhe lektore në fushen e Demografise, Epidemiologjise dhe Plakjes së Popullates.Ajo ka punuar në University College London, Kings College London dhe per momentin punon në London School of Economics.Në keto universitete krahas punës shkencore, Edlira ka qenë lektore si dhe ka drejtuar studente në diplomat e tyre të nivelit master apo doktoraturë.Edlira ka prezantuar punën e saj në konferenca kombëtare dhe ndërkombetare.Ajo ka botuar monograf, kapituj librash dhe nje numër artikujsh shkencorënë revista prestigjioze.

-Pyetje: E dashur Edlira! Disa impresione nga vendlindja juaj e dashur, familja juaj, mbështetja e saj për ju, mund të sillni në vëmëndjen e publikut disa detaje për njohje ju lutem?

-Unë kam lindur në qytetin e Tiranës në vitin 1968, nga dy prindër intelektualë të cilet kanë punuar tërë jetën e tyre me përkushtim që te kontribuojnënë shoqëri, profesion por edhe në familje. Mamaja imeNatasha,ka lindur gjithashtu në Tiranë.Babai i saj, gjyshi im, Arif Gjyli, ishte nje intelektual qe u perfshi në LANC qënë oret e para dhe më pas u bëi pari Sekretar i Kuvendit Popullornë 1946. Ai ishte dhe nje shkrimtar i talentuar e i devotshem i librave për femijë dhe shumë nga këto arriti t’i botojë e të vlerësohet me çmime.Fatkeqësisht, ai në vitin 1947 u dënua politikisht.Më kryesorja,në jemi rritur me shume dashuri dhe hare në familje.Në çdo festëne mblidheshim, këndonim bënim humor.Më vjen keq që këto mundesi tani i kemi gjithnjë e më të rralla.Gjithashtu ne jemi rritur me shumë dashuri dhe krenari për vendin tonë dhe ketë e kam mbartur me vete nëLonder apo Gjermani ku jetova përkohësisht. Gjithnjë organizojmë festa, marrim pjese në aktivitete, mundohemi të ndihmojme shqiptarët jashtë por edhe vete Shqiperinë me sa kemi mundësi. Mendoj qe në nje menyrë apo nje tjetër me punën tonë, me korrektesinë dhe me krenarinë,ne të gjithe, (jo vetem unë por të gjithe shokët e shoqet që kemi ketu) jemi ambasadorë të vendit tonë.

-Pyetje:E dashur Edlira tregoni ju lutem disa nga kujtimet tuaja në momentet e ndarjes, cila eshte nostalgjia juaj nga fëmijeria dhe vendlindja juaj e dashur?

-Unë kam lindur në Tiranë në vitin 1968. Kurdoherë që flas për Shqiperinë apo mendoj per te, gjeja e parë qe më vjen në mend ështëTirana.Në kemi levizur disa here me shtëpi po gjithnje rreth qendres: Pallatet Shallvare dhe Parku Rinia, Pazari i Ri, tek ish Kinëma 17 Nëntori dhe së fundi afer Shkolles së Kuqe. Femijerinë e kam të lidhur ngushte me zonën e Pazarit të Ri, aty ku eshte Tirana e vjetër me ato rrugicat e bukura, me shtepitë me bahçe plot fruta, me njerëz shumë te mirë te cilët i kujtojmë gjithnje me nostalgji. Gjithnje e kujtoj dhe ua permend dhe femijeve faktin që luanim jashte gjithë ditën dhe s’kishim rreziqe.Shpesh harronim te mbyllnim derën dhe shtepinënuk e prekte njeri. Kujtoj qe të gjithe fqinjët kujdeseshin per njeri-tjetrin apo që mund te trokisje në derën e tyre në çdo orë.Tani sa herë që shkoj në Tiranë e gjej të ndryshuar. Me pëlqen që Tirana po ndryshon e po bëhet monopol por ndjej dhe nje keqardhje qe po rritet numri i pallateve, kafeneve, makinave në rruge e po pakesohen lulishtet, gjelbërimi, bibliotekat. Po pakësohen pergjithësisht edhe hareja, bisedat, kenget. Më duket sikur njerëzit takohen dhe flasin për halle, per politikë dhe shumë pak per gjërat e bukura tëjetes. Ndoshta kjo vjen nga nostalgjia që kam … Me kujtohen gjithnje shëtitjet nëmbremje nëbulevard, shetitjet apo pikniket nga Liqeni. Tani tek Liqeni depresohem edhe po të pi një kafe sepse ia kanë marre frymen pallatet.

-Pyetje:  Kur jeni larguar nga Shqiperia? Motivet tuaja kane qënë ato të studimit cili është diplomimi juaj dhe me tej si  jeni pasuruar me  kualifikime?

-Nga Shqiperia u larguam në vitin 1991.Si unë, edhe bashkeshorti im punonte si Asistent Profesor në Fakultetin Ekonomik.Ai ishte në Katedren e Statistikes.Në ketë kohë sapo kishin filluar ndryshimet politike në Shqiperi dhe organizatat ndërkombetare filluan të ofrojnë bursa studimi per pedagoget e rinj.Ideja ishte t’i parapriheshin ndryshimeve që po ndodhnin e të ndihmohej Shqiperia drejt ekonomisë së tregut.Në u larguam per një vit por pastaj bashkeshortit iu ofrua e drejta per të berë Doktoraturen pasi Masterin e mbaroi me rezultate shumë te larta.Ndërkohe unë fillova punë, bëra Masterin dhe më pas edhe unë fillova Doktoraturen pasi dola me Distinction në studimet e Masterit.

Tre-kater vitet e para punova si mësuese e anglishtes dhe bëja briefing për specialistet që niseshin per të ndihmuar dhe dhenë ekspertizënë Shqiperi. Kjo në vetvete u be nje shkollëper mua pasi brenda dy muajve të vajtjes në Londer fillova kontakte me OJQ, duke dhenë mesim në te njejten kohë perfeksionoja anglishten time te mësuar gjate monizmit. Anglishten e kisha filluar ta mesoja qe 9 vjeçe dhe nuk e flisja keq po kjo ishte thjesht e mesuar nga librat, filmat, kenget që me shume i dëgjoja vjedhurazi. Asnjë here nuk e kisha përfytyruar qe do ta përdorja gjuhen angleze apo që do të emigroja në Angli. Si shumë të tjerë kisha shkuar shumë here në Rinas per te percjellë familjarë qe udhëtonin jashte vendit per punë por asnjeherë nuk e kisha menduar qe edhe unë do ta kaloja vijen kufitare.Puna qe bëja në Londer në vetvete me mbante gjithe kohes në kontakt me Shqiperinë dhe kjo me ndihmoi mos ta ndjej shume distancën.Edhe temen e diplomës se Masterit të cilën e mbarova në vitin 1996, e zgjodha nga Shqiperia.Në keto vite njerezit në Angli nuk dinin shume per Shqiperinë, po nderkohë pershtypja për Shqiptaret nuk ishte e keqe madje njerezit ishin të interesuar të dinin per gjuhën, zakonët apo ushqimet tona. Nëse ka pasur racizem apo ksenofobi në nuk e kemi ndjerë atë direkt. Ndersa po mbaroja masterin, m’u ofrua mundesia të punoj si Visiting Researcher në po atë universitet – London School of Economics. Punova atje per një project per Financimin e Sistemit Shëndetesor në Shqiperi. Bëhet fjala për vitet 96-98 ku në Shqiperi lulëzonin firmat piramidale dhe ekonomia, shëndetësia, arsimi ishin lënë krejt pas dore.

-Doktoratura/

Në vitin 1998 na ofrohet të dyve të shkojme në Gjermani, në Rostock, ku s’kishte shumë që ishte krijuar nje Institut i ri. Kushdo që ka lidhje pune me Gjermaninë ka dëgjuar per Institutet Max Planck. Ai per Demografinë ishte i ridhe në ishim nga të paret që u punësuan atje dhe punuam nën drejtimin e Profesorit të njohur amerikan, James Vaupel. Ndërkohe unë fillova dhe doktoraturën në Universitetin e Danimarkes Jugore, Ødense.Ødense eshte nje qytet i vogel, shume miqesor e i bukur ku ka lindur dhe shkrimtari i njohur Hans Kristian Andersen.Ruaj kujtimet më të bukura nga udheheqesit e mi të doktoratës, nga Ødense dhe Kopenhagen.Në Kopenhagen punova në Drejtorinë e Statistikes per analizat e të dhenave statistikore.Edhe këtu ruaj pershtypje të mrekullueshme nga sjellja miqesore dhe gatishmeria për te më ndihmuar.Në vitin 2003 e mbrojta doktoraten dhe ajo menjeherë u botua si monograf (në anglisht).

-Rikthimi në Londër/

Ne na u ofrua të dyve mundesia qe të vazhdonim punënë Institutin Max Planck ose të punësoheshim të dy në Danimarke si Lektorënë Universitetin e Ødenses por terheqja e Londres ishte shume e madhe, qofte si qytet i madh e me gjalleri, qofte për faktin që aty ndodhen disa nga universitet me prestigjioze të botës.

Në vitin 2001 në University College London fillon nje studim i madh shumëvjeçar i financuar nga qeveria angleze, USA dhe organizma te ndryshme, i cili synonte të studionte çeshtjen e plakjes. Kjo përkonte shumë me punën time të doktoratës dhe unë u punësova menjeherë duke u berë kerkuesja shkencore kryesore e studimit.Kjo me dha mundesinë që të isha pjesë e vendimmarrjes në kete studim. Gjate kësaj kohe kam prezantuar punën time në konferenca në Britaninë e Bashkuar dhe jashte saj, të organizoj simpoziume, konferenca si dhe të bej nje numer botimesh në revista te njohura të fushës. Nderkohe im shoq punonte në London School of Economics, ne nuk njihnim orar.Largoheshim nga zyra vonënë darkë, punonim çdo weekend.Kështu e ka në pergjithesi puna akademike.

– Pyetje: Sa ndihesh e realizuar, veç punës si lektore, kërkimit shkencor dhe konsulencave, po menaxhoni dhe nje project, koha e lire si menaxhohet nga Edlira?…

-Pas gati 10 vjetesh punë unë kalova në Kings College si lektore në fushen e plakjes.Gjatë gjithe kësaj kohe kam punuar dhe si konsulente për organizata apo qeveri të ndryshme, qoftënë menyrë individuale, qofte si pjesë e grupit të punës.Per momentin veç kerkimit shkencor dhe konsulencave, po menaxhoj dhe nje project per Alumni të cilet po bëhen gjithnjë e më të rendesishem për universitetin. Ata per ne janë ambasadoret tanë.Në ketë aspekt unë po merrem dhe me botimin e nje flete-gazete periodike.Punoj në London School of Economics dhe mëduket sikur kam bere nje qark të plotë: ketu  fillova si studente e Masterit.

Gjate punës (në Angli, Gjermani apo Danimarke)  kam pasur fatin te punoj jo vetem në disa nga  universitetet më të mira të botes, por edhe të bashkepunoj me disa nga njerezit me të degjuar e qe i kanë dhenë shumë shkences. Prej tyre kam mësuar shumë dhe kam pasur në të njejten kohë kenaqesinë te jem bashkautorenë shumë botime.Kur flasim per ‘realizim’ gjithnjë shohim planin professional dhe atë familjar.Nëplanin professional ndihem shumë e realizuar për çka përmenda më siper. Patjetër që kam shumë per të berë dhe do të punoj fort. Ndërkohë plani familjar në vitet e fundit ka marrë përparesi pasi kam dy djem të vegjel në moshë. Duke i dhenë perparesi karrieres në vendodem t’i bejme vonë femijet dhe tani ata janënë moshë delikate por dhe që kerkojnë shumë vemendje e perkujdesje. Kuptohet kjo bën që të mundohemi të jemi efektivë me punën por te mos punojme aq shume jashte orarit apo gjatë fundjavave.Gjate kohes së lire lexoj.Lexoj në shtepi, në tren, kudo që kam mundesi. Gjithashtu me pëlqen të gatuaj, të kujdesem për kopshtin si dhe të bej punëdore gjë qe më relakson shumë. Kur gjejmë mundesi dhe ‘liri’ nga femijet ndjekim koncerte, pasi Londra të ofron shumënë ketë drejtim.Sa ishim pa femije mundoheshim të shetisnim në vende te ndryshme të botes, qofte per punë apo konferenca, qoftë per pushime. Tani mundohemi që pushimet t’i kalojmë kryesisht në Shqiperi. Kemi deshirë të shohim prinderit, shoket, familjaret por kemi dhe deshire që femijet t’i mbajme sa më të lidhur me Shqiperinë apo njerezit e familjes.

– Pyetje:Si jeni ndierë në punë, veshtiresite , kënaqesitë, vlerësimet, gjatë gjithë këtyre viteve dhe a do ta linit atë nje ditë Londrën, për cilin vend, dhe përse?

-Në u larguam shumëterinj nga Shqiperia dhe mendoj që pavarësisht veshtiresive shumë të mëdha, të gjitha sikur kalohen lehtë bashke me rininë. Mendoj gjithashtu që brezi ynënë pergjithesi e ka pasur të vështirë dhe kjo na pergatiti per t’i përballuar me lehtë hallet. E dinim qe s’mund të kërkonim ndihmë apo të ankoheshim tek dikush dhe kjo vetvetiu të bën te fortë.Anglia, Londra janë tani për ne si atdheu ynë i dytë.Jemi të lidhur ngushtë me kulturën e këtushme, me zhvillimet ekonomike e politike.Në të njejten kohe kemi mbetur shumë të lidhur me Shqipërinë dhe nëse do ta linim Anglinë nje dite kjo besoj që do te jete per tu kthyer në Shqiperi. Në asnje moment nuk kemi thenë qe s’do të kthehemi, përkundrazi.

–Pyetje: Si ju duken  zhvillimet e shoqërise shqiptaredhe Shqiperi , për ju  që jetoni në vendet perëndimore, ju si e shihni duke bërë nje krahasim?

 –Gjeja me e lehtë eshte të ankohemi dhe kritikojmë. Sigurisht që ka plot për të kritikuar por unë shoh që Shqiperia po ndryshon, po vijnë breza te rinj e të moderuar politikanësh që do ta çojnë edhe meëperpara. Shoh qe po behen reforma në territor, arsim, shendetësi. Nuk jam naïve qe te mendoj qe keto te gjitha po behen mire apo në mënyre perfundimtare. Kuptohet që vendi po evoluon dhe do ketë vazhdimisht nëvojë të ndryshohen gjërat, por kryesoja është te hidhen bazat. Shqiptaret tani udhëtojnëte lirë, kujt i kishte shkuar në mendje kjo në kohën qe isha unë student. Kam kënaqesi që kam qenë dhe jam pjesë e këtyre ndryshimeve historike. Ju përmendni fjalën ‘paralelizëm’.Mendoj që nuk mund të bëhet paralelizem midis nje vendi që ka dalë nga 46 vjet komunizëm me vendet e Europës Perëndimore të cilat kanë gëzuar zhvillim dhe liri prej shekujsh.Në mund të bëjmë krahasim me vende te tjera të Europes Lindore që kanë qenënë situate te ngjashme me në dhe vetëm në ketë rast duhet të shohim gabimet që janë bere në këto 26 vjet dhe qe e kanë lënë vendin prapa.

-Pyetje:E dashur Edlira, jeta juaj bashkëshortore është ndërthurur bukur me nje njeri të kapacitetit tuaj, ku qendron bukuria dhe vlera e kësaj lidhje?

-Me bashkëshortin u njohëm në vitin e parë të Fakultetit Ekonomik dhe kjo na ka ndihmuar që të jemi në te njejten kohe edhe shokë të mirë. Kemi përkrahur dhe nxitur njeri – tjetrin në çdo moment edhe kur kemi pasur shumë vështirësi.Në jemi bashkë prej 30 vjetesh.Bashkëshorti punon professor nëLondon School of Economics.Ai ështe shumëi njohur në fushen e tij.Edhe ai vjen nga nje familje intelektuale.Babai i ka punuar mjek, radiolog në Spitalin Ushatark dhe lector në Fakultetin e Mjekësise, ndërsa mamaja balerinënë TOB.Ai eshte i lidhur ngushtë me Shqiperinënëpermjet punës së tij dhe eshte munduar qe me njohurite e tij të kontribuojë vazhimisht në Shqipëri.

Kemi dy djem, te cilët janë ende të vegjël pasi iu kushtuam karrierës dhe i bëmë vonë. Djali i vogel ka lindur me probleme shëndetësore dhe kjo sigurisht që e ka vështirësuar shume jetën tonë personale dhe profesionale dhe ka ndikuar në vendimet qe kemi marrë.Nëte njejten kohe na ka ndërgjegjësuar ndaj problemeve te tilla që deri në atë moment nuk i kisha parë si te miat.

-Doja të shtoja që femijet, sidomos djalin e madh e kemi edukuar me dashuri të madhe ndaj njerëzve tanë dhe ndaj Shqipërise.Në gjithnjë kemi folur shqip në shtëpi dhe bibliotekën e kemi plot me libra shqip. Në vijmë rregullisht në Shqiperi familjarisht dhe djali mezi pret të vijë e te takojë njerëzit.Në mendjen e tij Shqiperia ështe si nje parajsë e vogel.

-Pyetje:Sa e gjatë, e mundimshme, plot studim, e sakrifica ka qënë rruga për tu rritur profesionalisht për të  arritur sukseset tuaja ?

-Nëse do te kthehesha përsëri tek aspekti professional do të thoja vetem që kemi punuar fort dhe me përkushtim. Kemi dashur të bëjmë një vend midis njerezve te tjerë shumë të arritur profesionalisht këtu. Kemi punuar në Universitetet më të mira të botës. Kemi botime dhe kontribute të tjera profesionale nëpermjet prezantimeve në konferenca, konsulenca etj. Kjo ka kërkuar shumë sakrifica.Unë me muaj të terë jam vetëm, duhet të punoj,njekohesisht dhe të kujdesem per femijet pasi im shoq udhëton shumë.Sigurisht edhe ai bën të njëtën gjë kur udhëtoj unë larg shtëpise.

Nëse është e mundur, do te shtoja që si unë ka me qindra. Shqiperia ështe një nga vendet me emigracion masiv dhe me emigracion në moshe të re (po flas si demografe tani JJ) Pjesa më e madhe e këtij emigracioni shkoi per nje jetë më të mirë te cilën e kanë arritur duke punuar fort. Vajzat dhe gratë sidomos, kanë punuar fort duke qenëjo vetëm profesioniste por dhe nëna te mira. Ka shumë qe kanë qenë të suksesshme si mjeke, artiste, akademike, etj. Eshte veshtire të flasësh për veten dhe per punën qe kam bërë kur mendoj qe jam veçse nje prej atyre qindra grave që kanë beretë njejten gje.Do të shtoja gjithashtu që eshte nje iniciativëdhe vendimmarrje e mrekullueshme e zonjës Liliana Pere, qëkëto arritje po evidentohen dhe bëhen publike.  Duke lexuar për plot gra të tjera shqiptare në botë unë ndjej veçse krenari.Eshtë një impenjim dhe përkushtim nga ana juaj znj Liliana, mendoj se është një punë me vlerë që bota njeh sukseset e gruas shqiptare dhe krijohet një sistem dhe model vlerashnë gjenëratat e tjera. Njekohësisht mendoj që ky informacion shërben më së miri edhe për të krijuar ‘role model’ për brezin më të ri te vajzave shqiptare.

Edlira: Zonja Liliana, ju falenderoj per punen tuaj te palodhur për promovimin e grave shqiptare ne Botë dhe  për intervistën e këndshme. Duke ju uruar gjithë të mirat!

 

-Ju faleminderit Edlira, ju uroj suksese nga zemra!

Liliana Pere

Shkrimtarja që fitoi betejën e jetës

by

1 Me librin

Ismete Selmanaj- shkrimtarja që fitoi betejën e jetës/

1 Liliana me Shenaj

Nga Liliana Pere/Nuk është hera e parë që e intervistoj inxhinieren e ndërtimit dhe shkrimtaren mjaft të njohur në Itali, Ismete Selmanaj. Dhe s’mund të jetë ndryshe;Ismetja na befason çdo ditë e më shumë me veprat e saj, me impenjimin total në shërbim të kulturës shqiptare duke folur në aulat universitare italiane për Shqipërinë, vendin e saj të lindjes.Ismete Selmanaj ka lindur në Durrës. Passioni më i madh i saj ka qenë letërsia dhe që vogël ka shkruar poezi dhe tregime. Edhe pse u diplomua në Universitetin e Tiranës në Fakultetin e Inxhinierisë së Ndërtimit, në vitin 1991, pasionin për letërsinë e ka kultivuar me xhelozi. Prej vitit 1992 është transferuar në Itali me familjen.Herën e parë që e intervistova ishte në vitin 2015 pas publikimit të librit “Verginità Rapite” – “Virgjëri të vjedhura” në Itali nga shtëpia botuese Bonfirraro Editore. Por ky nuk ishte romani i parë që publikonte.

Në nëntor të vitit 2013 kishte publikuar në Shqipëri nga shtëpia botuese Dudaj, librin “Gjembi dhe trëndafilat”, që shënoi edhe konfirmimin e saj si autore e suksesshme. Libri mori pjesë në Panairin e Librit “Tirana 2013” dhe u prit mjaft mirë si nga publiku po ashtu edhe nga kritika. Një vit më vonë në nëntor të vitit 2014 me të njëjtën shtëpi botuese, publikon një libër tjetër më titull “Kokat e dy lejlekëve të purpurt”. Edhe ky libër mori pjesë në Panairin e Librit të atij viti, duke u klasifikuar si libri i tretë më i shitur në Panair. Në promovimin e këtij libri në Tiranë, gjatë ditëve të panairit, mori pjesë edhe profesori i Universitetit të Palermos Matteo Mandalà.U takuam me Ismeten në Tiranë në maj të 2015. Kishte ardhur në Shqipëri për një intervistë në emisionin e Rudina Magjistarit “Takimi i pasdites”. Një grua e jashtëzakonshme! Folëm si dy mikesha të vjetra, më tregoi për aktivitetin e saj letrar, për jetën e saj. Një grua mbi të gjitha krenare për atë çka ajo quan si fitorja e saj më e madhe – familja e saj; tre fëmijët e bashkëshorti.Në prill ishte publikuar në Itali libri i saj “Verginità Rapite” me parathënie të firmosur nga profesor Matteo Mandalà. Përveç kësaj, ky roman ishte futur si libër studimi në Universitetin e Palermos në Fakultetin e Letërsisë- Filologjisë. Ismetja disa ditë përpara se të takoheshim kishte qenë në një seminar me studentët në këtë Universitet.Më tregoi për takimin me studentët me emocion dhe me një thjeshtësi të tillë, që rrallë herë më ka qëlluar ta gjej tek personat që kam takuar. Është një virtyt i lartë i saj që e çmoj shumë. Ishte mallëngjyer nga pritja e ngrohtë e studentëve, nga fjalët e tyre dhe se si në fund të seminarit, kishin duartrokitur për disa minuta.Një arritje kolosale kjo për një autore shqiptare; të jetë pjesë e kurikulës universitare italiane! Publikimi i këtij libri pati një jehonë të madhe në Itali. Me dhjetëra ishin gazetat e televizionet lokale që shkruan për historinë e fortë që trajtonte ky roman. Kritikë letrar të shumtë e gazetarë italianë e vlerësuan si një vepër letrare të plotë.Në një artikull të njërës prej gazetave me të njohura italiane “ Corriere della Sera”, gazetarja Marzia Nicolini e quan Ismeten një “shkrimtare brilante”. Të shumta ishin dhe promovimet në të gjithë Italinë.Në shtator të 2015 në një promovim në Catania recensioni i librit u bë nga gazetarja e RAI-it Antonella Gurrieri që e cilësoi si një ndër librat më të bukur që kishte lexuar ndonjëherë.Në tetor të 2015, në bazë të një iniciative të Ministrisë së Arsimit Universitetit dhe të Shkencave në Itali që quhej libriamoci – të lexojmë, libri “Verginità Rapite” u zgjodh si libër leximi në dhjetëra shkolla të mesme të Italisë. Ismetja ka qenë e ftuar nderi në këto shkolla ku nxënësit lexonin pjesë nga libri dhe më pas në një bashkëbisedim, bënin pyetje për librin, për Shqipërinë duke qenë se historia e librit është një histori shqiptare.

Një grup teatral i quajtur “Recitando e Parolando” përzgjodhi për të interpretuar nga libri “Verginità Rapite” qarjen me ligje të një nëne labe para trupit të pajetë të djalit të saj. Është pritur jashtëzakonisht mirë kjo pjesë teatrale dhe me një interes të madh për kulturën e çmuar të popullit tonë.Një vit pas të parit, në prill të 2016 publikohet nga e njëjta shtëpi botuese romani triler i Ismetes me titull “I bambini non hanno mai colpe” – “Fëmijët nuk kanë faj asnjëherë” . Tashmë pena e saj njihet dhe vlerësohet si mjaft e arrirë. Për këtë arsye edhe ky libër si i pari, u fut si libër studimi në Universitet. Për tematikën e veçantë që trajton – degjenerimin total të Kanunit në ditët e sotshme në Shqipëri – parathënia profesionale e profesor Matteo Mandalà, i jep njohuri të çmuara publikut italian që është shumë kërkues. Ja çfarë shkruan ndër të tjera profesor Mandalà në parathënien e librit:“Denoncimi i fortë që përshkon romanin e Ismete Selmanaj-t është një simptomë kuptimplotë, që ngjall shpresë dhe thekson angazhimin militant të intelektualëve të rinj shqiptar. Siç ndodh shpesh në letërsi, një vepër arti prek në brendësi ndërgjegjet në mënyrë shumë më efikase se sa një vepër shkencore dhe ndihmon në kuptimin e këtyre fenomeneve sociale komplekse, të rrënjosura dhe shpesh të gjykuara në mënyrë sipërfaqësore”.Ismetja u kthye sërish tek studentët për një seminar për këtë roman. Në një orë leksioni me ta foli për plagën e degjenerimit të Kanunit të kthyer në një teori vrasëse, pa rregulla, pa mëshirë, pa kriter…Blogu që shoqëroi publikimin e librit u radhit në vendin e parë në Sicili. Edhe ky libër pati suksesin e të parit; për të mos thënë më shumë se i pari.

Kritika e vlerësoi si një rritje të mëtejshme të autores, si një triler i nivelit të lartë. Promovimet ishin të panumërta, intervistat po ashtu.Nëpër promovimet e shumta kanë recensuar shumë profesorë universiteti, profesorë të gjimnazeve. Me historinë e këtij libri Ismetja shkoi më tej duke u çimentuar edhe si një gazetare e mirëfilltë.Ka shkruar një artikull të fuqishëm e të hapur për plagën e pedofilisë dhe të ngujimit të fëmijëve për një gazetë investigative Internacionale Flip Neës – Free Lance International Press. Një artikull i pritur mjaft mirë nga lexuesit dhe kritikët si shumë i guximshëm, që flet pa frikë dhe me zë të lartë kundër këtyre fenomeneve që janë turpi i shoqërisë.Në maj të 2016, Ismetja ishte pjesëmarrëse me shtëpinë botuese Bonfirraro në Sallonin Internacional të Librit në Torino si relatore për të promovuar të dy librat. Marrja pjesë në këtë Sallon është maja më e lartë për çdo autor italian dhe aq më shumë për autorët e huaj.Eventi quhej “Visioni in rosa” ku ishin të ftuara tetë autore të shtëpisë botuese Bonfirraro dhe moderatorja ishte gazetarja e gazetës “La Repubblica”, Annarita Briganti. Ishte një ndër eventet më të suksesshme të Salonit të Torinos dhe jehona u përcoll në dhjetëra media të shtypit e televizive.Dhe si gjithmonë Ismetja na befason: në Sallonin Internacional të Librit të Torinos, ishte e ftuar edhe në një stendë tjetër. Atë të Concorso Letterario Nazionale Lingua Madre – Konkursi Letrar Kombëtar Gjuha e Nënës. Në këtë konkurs marrin pjesë gra të huaja që banojnë në Itali dhe që shkruajnë në Italisht.Tregimi i saj me titull “L’amore dentro ai bunker”- Dashuri brenda bunkerëve”, u përzgjodh për t’u publikuar në Antologjinë e quajtur “Gjuha e Nënës- 2016.Gjatë promovimit të librit “I bambini non hanno mai colpe”, kryetarja e Bashkisë së komunës ku banon, onorevole Bernadette Grasso, e vlerësoi Ismeten me një medalje nderi me motivacionin “Zonjës Ismete Selmanaj, me një vlerësim të lartë për veprat e realizuara dhe sukseset e arritura”.

Në tetor të 2016 edhe libri “I bambini non hanno mai colpe” u përzgjodh nga Ministria e Arsimit si libër leximi në dhjetëra shkolla të mesme.Në 25 Nëntor të 2016, Ismetja ishte e ftuar në Festivalin Mesdhetar të Librit në Salento së bashku me emra të njohur të letërsisë shqiptare. Në Universitetin e Salentos, në seminarin “ Rëndësia e përkthimit për letërsinë shqiptare. Eksperienca të shkrimtarëve emigrantë dhe të shkrimtarëve të përkthyer jashtë kufijve”, Ismetja foli për aktivitetin e saj letrar. Theksoi se brezi i parë e më pas brezi i dytë i shkrimtarëve emigrantë, janë shumë të çmuar në përcjelljen sa më besnike në italisht të veprave të tyre, duke bërë kështu të njohur kulturën shqiptare në botë.Është edhe një arsye delikate e intime që më shtyu të shkruaj për këtë shkrimtare të suksesshme. Ismetja gjatë këtij viti ka pasur betejën më të rëndësishme të jetës së saj; atë të luftës së vështirë me një tumor. Kjo nuk e ka ndaluar shpirtin e saj luftarak duke dhënë vetëm mesazhe pozitive dhe duke u bërë shembull për shumë persona që po luftojnë me sëmundjen e shekullit. Kjo nuk e ka penguar aspak të vazhdojë me promovimet e artin e të shkruarit. Ismetja ka folur hapur për luftën e saj, pa dorashka, pa ndrojtje duke treguar edhe për momentet më intime të saj.Ka treguar me një delikatesë të pafund për heqjen e gjoksit, e mbetur pa flokë, e shndërruar nga sëmundja, por asnjëherë pa buzëqeshjen diellore që ngroh zemrat dhe shpresat e shumë të sëmurëve. Ka dokumentuar të gjitha ndryshimet e trupit të saj me bashkëpunimin e një fotografeje shumë të talentuar, Nerina Toci. Ka fotografuar të gjitha plagët e trupit me një paqe e buzëqeshje që duket sikur thotë: unë do të fitoj! Një grua e fortë dhe me një talent të rrallë që prezanton në mënyrë të shkëlqyer gruan shqiptare në botë. Për më shumë ndiqni bashkëbisedimin me të.

 

***

Liliana:* E dashur Ismete, dy libra në shqip, dy në italisht. Të dy librat nё gjuhën italiane  janë pjesë e kurikulës universitare italiane. A mund të na flisni pak për tematikën e këtyre librave?

Ismete Selmanaj- Si fillim, ju falënderoj zonja Liliana për këtë intervistë. Unë ju ndjek me kënaqësi në punën tuaj të palodhur në promovimin e grave të suksesshme në të gjithë botën, shkrimet tuaja te bukura, që tani besoj ja kane kaluar dy ose tre romaneve me ngjarje te jetuara sa te njejta po aq dhe te ndryshme, plot forcë sakrifica e suksese te gruas shqiptare ne bote. Zeri i grave vjen afer vendit te tyre nëpërmjet teje. E bëni me një dashuri e pasion që është për t’u admiruar,si  askush. Të dy librat e mi të publikuar në Itali, trajtojnë histori shqiptare.

Historia e romanit “Verginità Rapite”, i ka fillimet e saj në fundin e vitit 1979. Mira, një vajzë 15 vjeçare, nxënëse e shkëlqyer që ëndërron të bëhet pediatre, pëson një përdhunim barbar nga sekretari i Partisë së shkollës. Përveç tmerrit të përdhunimit, Mirës i duhet të përballet edhe me opinionin që e quan atë fajtore për çfarë ka ndodhur. Jeta e saj do të jetë vazhdimisht në shënjestër të ish-sekretarit të Partisë, i cili edhe pas rrëzimit të diktaturës, është sërish në majat e politikës shqiptare. Ishte i pacenueshëm më parë dhe vazhdon të jetë ende më i fuqishëm dhe hakmarrës se kurrë.

Por Mira nuk e ul kokën. Lufton për t’u ngritur nga balta ku e hodhi dhuna e pamëshirshme e sekretarit dhe bëhet si një nënë, motër, vajzë e dhembshur për gratë e vajzat e dhunuara dhe fëmijët e tyre. E kthen shtëpinë e saj në një strehë të ngrohtë për këdo që ka nevojë. Arrin të gjejë edhe dashurinë e vërtetë atëherë kur mendonte që s’kishte për ta gjetur kurrë. Libri është një himn jo vetëm kundër dhunës ndaj grave, por kundrejt dhunës sistematike të popullit shqiptar; të shtypur, pa të drejtë fjale dhe mendimi nga një prej regjimeve më totalitar në botë për thuajse gjysmë shekulli.

Pyetje :Libri “I bambini non hanno mai colpe”, trajton një temë që sot është shndërruar në një fenomen social shumë problematik në Shqipëri: atë të ngujimit të fëmijëve të pafajshëm në emër të Kanunit. Dhe jo vetëm kaq, sot vrasjet për një fjalë të tepërt janë në rend të ditës. A mund të na tregoni diçka më shumë për këtë libër, pa u hequr kuriozitetin lexuesve që do ta lexojnë në të ardhmen?

Ismete Selmanaj- Trileri “I bambini non hanno mai colpe” është një denoncim i fortë ndaj asaj çka po ndodh në Shqipërinë pas komuniste, si ka ndryshuar mentaliteti, shoqëria, si u shkatërruan si të ishin kështjella prej rëre tabu shekullore që edhe regjimi komunist nuk mundi t’i shkatërronte krejtësisht.Në qendër të trilerit është pedofilia, një nga plagët më të shëmtuara të njerëzimit rreth së cilës rrotullohet jeta e katër personave, tanimë burra, të lidhur nga një fat i hidhur në të kaluarën që ka kushtëzuar krejtësisht jetët e tyre. Historia e romanit nis në një fshat të vogël në veri të Shqipërisë. Gjergji dhe vëllai i tij Sokoli, janë dëshmitarët e vetëm të vdekjes së babait të tyre kur ishin vetëm 12 dhe 11 vjeç. Sikur të mos mjaftonte kjo, do ta gjejnë veten në kurthin e Kanunit dhe të gjakmarrjes . E gjithë kjo sepse gjyshi akuzon nusen dhe nipërit për vdekjen e djalit të tij duke kërkuar me çdo kusht në emër të Kanunit gjakun e të birit. Në libër nuk kërkoj të shpjegoj Kanunin; këtë detyrë le t’ia lemë studiuesve e historianëve. Jam përpjekur të tregoj se ç’ndodhi në Shqipëri pas rënies së komunizmit ku pas një gjumi letargjik të gjatë pothuajse gjysmë shekulli u zgjua Kanuni i Lek Dukagjinit, më konfuz e më i pamëshirshëm se më parë. Vrasjet në emër të Kanunit janë në rend të ditës. Inatet e mëritë e vjetra filluan saktësisht aty ku i pati shtypur regjimi i Hoxhës me grusht të hekurt…por tanimë pa rregulla – ti vret sot, për t’u vrarë nesër. Gjakësit nuk ndalen më as para fëmijëve e grave. Sot, njerëzit vriten edhe për një fjalë të tepërt, për një metër tokë të fqinjit, për një vështrim të vëngër. Por tragjedia më e madhe që më prek si grua dhe si nënë e tre fëmijëve, është ajo e fëmijëve të ngujuar dhe pedofilisë. Mesazhi që dua të përcjell me këtë roman është një denoncim i fortë kundrejt këtyre fenomeneve, një thirrje shoqërisë shqiptare për të bërë diçka që tu japë fund këtyre turpeve shoqërore dhe për t’u përballur me drejtësinë.

Pyetje :Tema të forta që kanë ngjallur interes të jashtëzakonshëm për publikun italian. Gjatë promovimeve të shumta dhe takimeve me studentë të universiteteve dhe të shkollave, ka pasur ndonjë pyetje të veçantë apo ndonjë event që ju ka lënë më shumë mbresa?

Ismete Selmanaj- Takimet me studentët e nxënësit e shkollave të mesme janë të paharrueshme për mua. Studentët e Universitetit të Palermos pasi të mbarojnë studimet, do të punojnë në fushën sociale. Do të kenë të bëjnë me kultura personave të ardhur nga vende të ndryshme të botës. Duke marrë njohuri të këtyre kulturave nga librat e shkollës, me anë të literaturës i plotësojnë e i thellojnë më tej, duke mos i gjykuar për atë çka mund t’u duket e pabesueshme. Ja pse është shumë e rëndësishme që autorët që sjellin në gjuhë të huaj veprat e tyre, të jenë të kujdesshëm në mesazhin që përcjellin…Sidomos kur bëhet fjalë për fenomene sociale delikate.Kur një student i Universitetit tё Palermos më tha që, pasi kishte lexuar librin “Verginità Rapite”, kishte kuptuar pse ishin larguar në masë shqiptarët gjatë eksodit të madh të viteve 1990-1991, për mua ishte një fitore e madhe dhe një përgjegjësi akoma më e madhe. Përgjegjësia që mbaj para lexuesve që lexojnë romanet e mi, përgjegjësia para historisë së vendit tim, Shqipërisë.Diçka tjetër që e ruaj si kujtim të shenjtë, ka qenë promovimi i parë në Itali i librit “I bambini non hanno mai colpe”. Në Bibliotekën Komunale të Capo d’Orlandos-s, afër vendit ku banoj, do të bëhej promovimi i parë sepse libri sapo kishte dalë nga shtypi. Shumë lexues që kishin lexuar librin e parë “Verginità Rapite”, po e prisnin me padurim këtë libër. Kur mbërrita në Bibliotekë dhe pashë që kishte njerëz në radhë për të qenë të parët për të marrë autografin tim, u ndjeva krenare. Emocione që s’përshkruhen me fjalë!

Pyetje : Me të vërtetë sukses pas suksesi e dashur Ismete! Ne jemi vazhdimisht në kontakt dhe e di fare mirë luftën tuaj me tumorin. Kam parё tё gjitha postimet e tua të para ku flisje hapur për këtë betejë, isha e sigurt që do të fitoje! Në mesazhet e tua nuk ka dorëzim para sëmundjes, trishtim apo zemërim, por vetëm besim, forcë, shpresë. Çfarë mund t’i thoni personave që po bëjnë të njëjtën betejë?

Ismete Selmanaj- Para një viti u diagnostikova me një tumor malinj në gjoks. Nuk them se ka qenë një betejë e lehtë, përkundrazi….Ka pasur momente të vështira gjatë terapisë së gjatë me kimioterpi dhe cikleve të rrezeve.  Shikon trupin tënd të pësojë shndërrime të mëdha, të bien flokët, qerpikët, vetullat. Të hiqet një pjesë që të identifikon si grua, si nënë. E kam përballuar këtë betejë falë forcës e kurajës  sime, pozitivitetit, mjekëve, infermierëve, të afërmve, miqve. Por mbi të gjitha falë dashurisë së familjes sime, dashurisë që kam dhënë dhe asaj që kam marrë. Kur beteja bëhet e vështirë, duhet të luftohet sa më shumë pa u dorëzuar me besimin e plotë që do të fitosh. Asnjëherë s’kam menduar të kundërtën. Deri tani kam fituar unë dhe kjo betejë më ka bërë më të fortë. Të gjithë personave që po luftojnë të njëjtën betejë, u them të mos dorëzohen kurrë sepse është një luftë që mund të fitohet!

Pyetje:Mbështetja e familjes suaj ka qenë totale dhe shumë e rëndësishme, por përmendët edhe mbështetjen e familjarëve dhe miqve. Si i keni lidhjet me vendin e lindjes dhe me vendin ku keni kaluar gjysmën e jetës, Italinë?

Ismete Selmanaj- Shqipëria është nëna, djepi që më ka përkundur. Atje kam thënë fjalët e parë, hapin e parë. Atje vajta në shkollë për herë të parë. Atje kam rrënjët e mia. Shkojmë çdo vit të gjithë në Shqipëri dhe kalojmë pushimet me të bukura në botë. Por ka disa herë të para që i kam përjetuar vetëm në Itali.Në Itali u bëra nënë për herë të parë. Në Itali hyra për herë të parë në disa aula universitare dhe në dhjetëra shkolla për të folur për Shqipërinë. Në Itali po luftoj për herë të parë dhe të fundit me një sëmundje të vështirë. Asnjë nga këto gjëra s’i kam përjetuar në Shqipërinë time. Jam me gjysmën e zemrës në vendin ku u linda dhe me gjysmën në vendin ku kam kaluar gjysmën tjetër të jetës.

Pyetje :A ju duket me interes puna e organizatës “Gruaja Shqiptare në Botë” dhe a keni ndonjë sugjerim?

Ismete Selmanaj- E kam ndjekur me shumë interes punën e organizatës “Gruaja Shqiptare në Botë” që drejtoni ju Liliana. Intervistat e grave të suksesshme të shpërndara në çdo cep të botës, e ngrenë lart figurën e gruas shqiptare. Dhe treojnë se Shqipëria ka potenciale te medha . Bota duhet ta mësoje këtë gjë. Per këte gje ju personalisht  ju  vleresoj  shume  për sensin human, pozitiv dhe patëriotik me të cilin punoni. Nëpërmjet këtyre intervistave kam njohur gra artiste, shkencëtare, shkrimtare, sportiste, aktore, avokate, këngëtare, politikane… Na bëjnë krenare të gjithave gra të tilla. Sugjerimi që mund të jap nuk është për organizatën por për të gjitha gratë shqiptare kudo që janë. I ftoj të mbështesin këtë organizatë duke u bërë anëtare të saj. Sa më shumë të jemi, aq më shumë do të bëjmë të dëgjohet zëri ynë, forca jonë e pashteruar. Ne dobi tashmë  të vehtes se shikojmë se si punoni ju.Faleminderit Liliana për mbështetjen tuaj morale dhe reale dashamirëse , sepse gjithkush nga ne ka nevojë të njifet në Atdhe dhe të ndihet e vlerësuar nga publiciteti , puna juaj dhe promovimit të multi vlerave.

Pyetje :Diçka për projektet tuaja të ardhshme?

Ismete Selmanaj- Kam në dorë një roman që e kam shkruar gjatë kohës së luftës sime me tumorin. Kam përfunduar pjesën më të madhe të tij. Si rregull, nuk flas me askënd përpara se ta mbaroj. Për tani mund të them vetëm që është një roman që është shkruar në vetën e parë. Ky lloj shkrimi mund të japë përshtypjen që është roman autobiografik. Por s’ka asgjë autobiografike. Është thjesht një zgjidhje taktike e mënyrës së të shkruarit.

Liliana Pere:Ju faleminderit e dashur Ismete dheju uroj  punë të mbarë në rrugëtimin tuaj në krijimtarinë  letrare duke ju uruar shëndet të plotë!.

 

 

AURELA KONDURI , Mësuesja idealiste, që punon vullnetare në Greqi

by

AURELA KONDURI , Mësuesja idealiste, që punon vullnetare në Greqi/

2 aurela me kostume

-Motivi :‘’Gjuha përbën identitetin e një kombi, dhe une e ndjej si një përgjegjësi, obligim.’’ Tu mësoj nxënësve shqiptarë gjuhën e tyre./

1 aurela nxens

Histori Suksesi/ Nga LILIANA PERE/

3 aurela selanik

PROFILI/Aurela Konduri- nje grua në profesion mësuese, e bukur e sjellshme, plot edukatë nga familja, e dashur dhe mjaft komunikuese, që në bashkebisedimin e parë krijoi nje respekt të vecantë tek unë.Një grua dhe mësuese e re,  idealiste me sens patëriotik ruan dhe mëson Gjuhën shqipe në një vënd të huaj Greqi  nxënesve ku mundet, me të gjitha energjitë e saja pozitive pa u lodhur.Eshtë për tu admiruar vërtet kjo mesuese e re që në formimin e saj,  Gjuha shqipe qëndron e bukur e ëmbel dhe plot vlerë, tipar themelor i Identitetit Kombëtar.Çdo të diel Aurela bën rrugën Janica- Selanik rreth 70 km me autobus, për t’u gjendur pranë fëmijëve të saj për të mësuar gjuhën shqipe. Nga viti 2011 e deri më sot eshte mësuese vullnetare e gjuhës shqipe tek fëmijët e emigrantëve shqiptarë, të cilat mundësohen nga shoqata e emigrantëve shqiptarë “Nënë Tereza”, fillimisht mësuese në dy qytete të Greqisë, Janica dhe Selanik.Eshte e pranishme në Seminaret Mbarëkombëtare të Gjuhës  Shqipe të organizuara nga Ministria e Arsimit të Shqipërisë dhe Kosovës.Kumtesa e projekte per gjuhësinë dhe rolin e saj në arsimin ndërkulturor me theks mësimin e gjuhës shqipe,epranishme   në konferenca ndërkombëtare “Udhëkryq Gjuhësh dhe Kulturash”, të organizuara nga Universiteti Aristoteli, Selanik.Nga viti 2012 eshte bashkëpunëtore e grupit shkencor “Polidhromo”, grup për dygjuhësinë dhe shumëkulturën.

AURELA KONDURI – mësuese vullnetare e gjuhës shqipe në Greqi, e vleresuar në Samitin e Parë të Diasporës Shqiptare me Trofeun SHQIPONJA E ARTE!

1 aurela shkoder

Ndiqni veprimtarinë e Aureles për tu njohur më tepër.PYETJE:-E dashur Aurela,impresionet nga bashkebisedimi ishin te medha. Ju lutem flisni per lexuesit e Diellit në SHBA, për më shumë njohje. Kush është Aurela? Nga vjen? Kush është familja? Profesioni….?

Pergjigje Aurela:Kam lindur dhe rritur në qytetin e Fierit, vajzë e vetme mes dy vellezërve, nuk u perkedhela aspak, studiuese dhe kembengulese gjithmone ne temperamentin tim.

Kam mbaruar studimet e larta në Universitetin “Luigj Gurakuqi”, dega Cikël i Ulët.

Kam punuar përreth 6 vjet si mësuese në Seman të Fierit, ku jam dalluar për përkushtimin dhe profesionalizmin e saj në mësimdhënie, kjo u duk dhe në orët e hapura mësimore që ajo zhvilloi duke marrë vlerësimin e kolegëve të saj, për një mësimdhënie cilësore dhe produktive.

PYETJE:-A i kujtoni ditet kur jeni larguar nga Shqipëria , dhe për cfare motivesh? Flisni pak ju lutem si vazhdoi kjo rrugë?

Pergjigje Aurela:Po.Të dhimbshme. Sigurisht për një  jete më të mirë

Në nëntor të vitit 1999 u largova  nga Fieri për në Greqi ku jetoj deri më sot me familjen, bashkëshortin dhe vajzën time tashmë 14 vjeç.

Nga viti 2011 e deri më sot jam mësuese vullnetare e gjuhës shqipe tek fëmijët e emigrantëve shqiptarë, mësime të cilat mundësohen nga shoqata e emigrantëve shqiptarë “Nënë Tereza”, fillimisht mësuese në dy qytete të Greqisë, Janica dhe Selanik.

Ka marrë pjesë me prezantime në Seminaret Mbarëkombëtare të Gjuhës  Shqipe të organizuara nga Ministria e Arsimit të Shqipërisë dhe Kosovës.

Pjesëmarrje me kumtesa e projekte në lidhje me   per gjuhësinë dhe rolin e saj në arsimin ndërkulturor me theks mësimin e gjuhës shqipe,  në konferenca ndërkombëtare “Udhëkryq Gjuhësh dhe Kulturash”, të organizuara nga Universiteti Aristoteli, Selanik.

Nga viti 2012 jam bashkëpunëtore e grupit shkencor “Polidhromo”, grup për dygjuhësinë dhe shumëkulturën në arsim dhe shoqëri, ku është dhe përgjegjëse për aktivitetet që kanë lidhje me gjuhën shqipe.

Gjithashtu jam bashkëpunëtore në botimin e revistës Polidhromo, me përkthime në anglisht-greqisht-shqip.

Gjithashtu pranë këtij grupi, ku pikënisje kam Fakultetin Pedagogjik të Universitetit Aristoteli, Selanik, prej 4 vitesh ofroj vullnerarisht mësime shqip për studentë shqiptarë dhe jo vetem.

PYETJE:- Prej  disa vitesh jeni e angazhuar si përkthyese dhe interpretuese në konferenca dhe simpoziume shkencore, dicka me tepër ju lutem…

Pergjigje Aurela:Ne vitet 2011-2015 kam qene në pozicionin e N/kryetares së Lidhjes së Mësuesve Shqiptarë në Greqi, aktualisht në këshillin drejtues të saj.

Nga viti 2012 bashkë me nxënësit e mij që mësojnë shqip marr pjesë në Festën e Shumëgjuhësisë ( Multilingual Festival) që organizon Bashkia e Selanikut, duke u paraqitur me me një program më vjersha, këngë valle dhe veshje popullore shqiptare perpara një auditori me pjesëmarrës nga e gjithë Evropa.

Për aktivitetin vullnetar në shërbim të gjuhës shqipe, të promovimit të kulturës, traditave dhe zakoneve shqiptare, kam qënë shumë herë e ftuar në emisione radiofonike greke, ka artikuj në shtypin shqiptar në Greqi dhe Shqipëri, intervista dhe kronika në kanalet televizive shqiptare.

Kam qënë shumë herë e ftuar të zhvillojë biseda me studentë të Fakultetit Pedagogjik të Universitetit Aristoteli në Selanik,

Gjithashtu kam marrë pjese në studime akademike të Universiteteve greke, ku kam  dhënë përvojën time si mësuese e gjuhës shqipe, gjithmonë kërkuese ndaj vetes për rritjen e standarteve të mësimdhënies të gjuhës shqipe.

Nga tetori i vitit 2011 jap vullnetarisht mësim shqip tek fëmijët e emigrantëve shqiptarë nën kujdesin e shoqatës Nënë Tereza, në ambientet e Fakultetit Pedagogjik të Universitetit Aristoteli bashkë me kolegët e mij që për shumë vite i janë përkushtuar këtij misioni.

Pyetje : Aurela, megjithëse kanë kaluar shumë vite ju kujtoni me shumë mall ditën e ndarjes me nxënësit tuaj, kur do të niseshit drejt Greqisë.

Pershkruani disa momente qe ju kane ngelur ne mendje…

***

Pergjigje Aurela: “Akoma më kujtohen fytyrat e përlotura të fëmijëve që më kishin rrethuar dhe më thoshin që nuk të lëmë të ikni” Ishte shumë e vështirë ndarja me fëmijët, prindërit, kolegët…

Tashmë jam përkushtuar mësimit të gjuhës shqipe tek fëmijët e emigrantëve. Për mua nuk është thjesht dashuria, pasioni për profesionin, por tashmë për të është kthyer në një mënyrë jetes, në një qëllim jete.

Gjuha përbën identitetin e një kombi, një element të rëndësishëm të kulturës dhe trashëgimisë së tij, dhe une e ndjen si një përgjegjësi, obligim.

Në vitet e para, e shtuna i përkiste fëmijëve te mij në Janica, ku jetoja me familjen dhe e diela fëmijëve në Selanik, vazhdoj edhe sot të jetoj.

PYETJE:- E dashur Aurela gjatë viteve si mësuese vullnetare e gjuhës shqipe, ju shquheni për përpjekjet për ta ngritur mësimin e gjuhës shqipe në një nivel shkencor me një devotshmëri të madhe, më tej ju lutem ?

Pergjigje Aurela:Këtu nuk mund të lëmë pa përmendur bashkëpunimin me Fakultetin Pedagogjik të Universitetit Aristoteli në Selanik, ku prej vitit 2012 jam pjese e grupit shkencor “Polidhromo”, një grup për dygjuhësinë dhe shumëkulturën në arsim dhe shoqëri,  ku jam përgjegjëse për aktivitetet që kanë lidhje me gjuhën shqipe. Në kuadrin e këtij bashkëpunimi prej 4 vitesh jap vullnetarisht mësim shqip për studentë shqiptarë dhe jo vetëm…

Pyetje: E dashur Aurela: Përpjekjet e bëra për integrimin e gjuhës shqipe në sistemin arsimor grek nga ana juaj jane te medha ”. Mendoni se ndikimi i njërës gjuhë tek tjetra i ndihmon nxënësit?

Aurela përgjigjet:Eshte e vertete.Une kam marrë pjesë ne disa konferenca ndërkombëtare “Udhëkryq Gjuhësh dhe Kulturash” të organizuara nga Un. Aristoteli në bashkëpunim me universitete të tjera brenda dhe jashtë Greqisë, me prezantime, kumtesa, si “Përvoja ime me fëmijë një dhe dygjuhësh. Ndikimi i njërës gjuhë tek tjetra. Përpjekjet e bëra për integrimin e gjuhës shqipe në sistemin arsimor grek” jane te mira, edukimi ndërkulturor.

Në këto vite kam ndjekur dhe seminaret Mbarkombëtare që organizon Ministria e Arsimit të Shqipërisë dhe Kosovës për mësimin e gjuhës Shqipe në Diasporë, ku në gusht të vitit 2016 në Shkodër ajo prezantoi projektin me temë: “Metoda e projektit në kuadrin e arsimit ndërkulturor si një përqasje e integruar e mësimdhënies”

Në dhjetor 2016 në një seminar trajnimi në shkollën greko-shqiptare Omiros, Korçë u paraqita me temën “Praktika të mira didaktike në arsimin ndërkulturor dhe atë dygjuhësh” duke prezantuar metoda të përdorura me nxënësit e mij në mësimin e gjuhës shqipe. Pra edukimi ndërkulturor, konsiderohet si një mjet i përshtatshëm për nxitjen e tolerancës, paqes dhe vetëdijes kulturore, veçanërisht ku flasim për komunitete shumëkulturore.

Për 4 vjet me radhë shoqata Nënë Tereza, jap mësim shqip, marr pjesë në Festën e Shumëgjuhësisë ( Multilingualism Festival) të organizuar nga Bashkia e Selanikut me pjesëmarrje nga e gjithë Evropa. Jam paraqitur me nxënësit e mij çdo vit, me një program në gjuhën shqipe.  Shumë emocionuese në këto dy vitet e fundit ishte paraqitja me veshje popullore shqiptare, një përvojë mbresëlënësë për fëmijët që recituan, kënduan dhe hodhën valle nën ritmet e muzikës popullore shqiptare.

Liliana per Aurelen vazhdon:Aurela ka marre pjesë në shumë programe dhe studime shkencore te Universiteteve greke.

Në vitin 2015 ajo ishte pjesë e grupit të punës dhe ndërmjetesë e një programi për mësimin e gjuhës greke

Në Samitin e Parë të Diasporës Shqiptare që u mbajt nga 18-20 nëntor në Tiranë, ajo u vlerësua me Trofeun SHQIPONJA E ARTË, çmim që iu dha nga Ministrja e Arsimit dhe Sportit znj. Lindita Nikolla, në kategorinë “Mësoj gjuhën shqipe” Siç thotë Aurela, ishte një vlerësim që nuk i përket vetëm asaj, por të gjithë kolegëve të saj që për vite me radhë i janë përkushtuar vullnetarsht mësimit të gjihës shqipe. Por nuk ka kënaqësi më të madhe për ne mësuesit, kur dëgjon fëmijët të flasin shqip, kur shumë prej tyre vazhdojnë studimet e larta dhe janë të suksesshëm në Universitet shqiptare, por edhe jashte saj.

Ne pjesëmarrjen e saj në programe dhe studime të ndryshme akademike, Aurela kujton me shumë emocione pjesëmarrjen në vitin 2015 në një program për mësimin e gjuhës greke të financuar nga Europa dhe shteti grek, kryesisht në ndihmë të nënave emigrante të papuna. Si ndërmjetëse e këtij programi, mundësoi që të merrnin pjesë shumë nëna emigrante shqiptare që jetojnë ne Selanik. Në këtë program u dha mundësia që të promovohej kultura, zakonet, traditat dhe kuzhina e pasur shqiptare. ( këtë pjesën që flas për këtë programin, si ta shikoni ju, mund dhe të mos e përmendim fare)

Në fund po përmend intervistat në stacionet radiofonike greke për të folur për aktivitetin tim në mësimin e gjuhës shqipe, rëndësinë e mësmit të gjuhës amtare tek fëmijët që jetojnë në greqi, kronikën në Top Channel në tetor 2016 “Të mësosh shqip në Greqi” nga A. Marku. Artikullin në gazetën Shekulli, “Aurela, mësuese në dy qytete në Greqi”, nga A. Ashiku. Një artikull të timin ne shtypin shqiptar në Greqi “ Gjuhën shqipe na e mësojnë nëna dhe mësuesja” Librin “Shkolla Shqipe e Selanikut” nga A. Ashiku. Pjesë e dokumentarit “Multilingual Thessaloniki. Voices of divercity”

Në mars 2016 me një përfaqësi të grupit polidhrom, dhe tre studente shqiptare që ndjekin mësime të gjuhës shqipe, u zhvillua një takim me Konsullen e Përgjithshme të Rep. së Shqipërisë në Selanik, znj. Pavlina Ylli. e cila shprehu mbështetjen e saj për çka ky grup bën në promovimin e gjuhës dhe kulturës shqiptare, përmes aktiviteteve te tij.

Faleminderit e dashur Liliana, je nje grua mjaft e plotësuar ne figurën tuaj si grua dhe profesioniste. Eshte fat për gratë qe i ke renë botës verdallë dhe ke evidentuar dhe promovuar aktivitetin e tyre. Nder per ju , ne dhe Shqipërine.Te kam motër te madhe.

Te falenderoj nga zemra e dashur mësuesja e mire,Aurela që meson shqip ne nje vend te huaj, trashëgon kulturen tone vullnetarisht dhe pa ulodhur.

Ju jeni vertet nje pasardhëse dinjitoze e Motrave Qirjazi në formimin tuaj ne aktivitetin dhe vlerat e tua multi dimesionale si grua humane dhe mësuese e shkëlqyer.

Mirese te vini ne Shqipëri te jap fjalën se do të  nderoj me Titullin “Motrat Qirjazi”.

Faleminderit dhe njëhere dhe te uroj suksese nga zemra.