Martin Luther King – Dielli

MARTIN LUTHER KING-U PËR DREJTËSINË – SIPAS FJALËVE TË TIJA

March 1, 2021 by dgreca

Me rastin e muajit kushtuar Historisë së Afrikano-Amerikanëve/

NGA Frank Shkreli/

Këtu në Shtetet e Bashkuara, muaji shkurt që sapo kaloi, çdo vit i kushtohet zyrtarisht historisë së Afrikano-Amerikanëve. Ngjarjeve dhe personave të dalluar të kësaj race që kanë bërë këtë histori, duke i kujtuar ata dhe veprat e tyre historike – që bënë historinë e afrikano-amerikanëve, me të gjitha të mirat e të këqiat e saja – me vuajtjet dhe diskriminimet ndaj tyre, por edhe me përparimet më vonë në fushën e të drejtave civile të qytetarëve me ngjyrë dhe sukseset e tyre në fusha të ndryshme të jetës, kulturës dhe historisë amerikane.

Historia e Afrikano-Amerikanëve konsiderohet tani si histori e pandarë e historisë së Amerikës, falë përpjekjeve të shumë prej afrikano-amerikanëve gjatë dekadave, për drejtësi, barazi raciale dhe të drejta civile. Me këtë rast po shënoj këtë muaj — kushtuar historisë së Afrikano-Amerikanëve me disa thënje për drejtësinë si domosdoshmëri për të siguruar të drejtat e barabarta për të gjithë dhe pa dallim — nga Martin Luther Kingu, ish-udhëheqësi i lëvizjes për të drejtat civile të Afrikano-Amerikanëve shekullin e kaluar, një lëvizje që më në fund çoi në ndryshime dramatike legjislative në jetën publike dhe politike për Afrikano-Amerikanët.

Martin Luther King – nga qëndrimi i një predikuesi protestan me një vizion dashurie domosdoshmërie morale për shoqërinë amerikane — bënte thirrje për drejtësi të vërtetë për të gjitha racat pa dallim, për reforma themelore në sistemin dhe ligjet mbi drejtësinë dhe për barazi para ligjit për të gjithë, duke i bërë apel ndërgjegjes morale të shumicës së amerikanëve të racës së bardhë, për reflektim.

Martin Luther King ishte i bindur se reformat serioze në drejtësi dhe ndryshimi i ligjeve për të cilat ai bënte thirrje, nuk mund të bëheshin në një vakum moral pa u përballur shumica e bardhë me historinë e kaluar dhe me trajtimin e tmershëm që çoi në shkeljen e të drejtave bazë të Afrikano-Amerikanëve, përfshir skllavërinë – që mbetet ende një plagë e rëndë kjo, trashëgimia e të cilët ka lënë gjurmë që diktohen edhe sot në historinë moderne amerikane. Martin Luther King ishte protagonisti kryesor i këtyre ndryshimeve të mëdha në historinë e Amerikës, në gjysmën e dytë të shekullit të kaluar.

Në kujtim të muajit shkurt, dedikuar historisë Afrikano-Amerikane, ja disa citime nga Martin Luther King, një udhëheqës frymëzues ky përqafimit të vlerave morale, jo vetëm për ne këtu në Amerikë por për mbarë botën — njëri prej emërave më të njohur dhe më me influencë në komunitetin Afrikano-Amerikan dhe në mbarë historinë e Shteteve të Bashkuara:

“Heshtja e njerëzve të mirë është më e rrezikshme se brutaliteti i njerëzve të këqij.”

“Vjen një kohë kur heshtja (ndaj të keqës) është tradhëti.”

“Të injorosh të keqen do të thotë të bëhesh bashkëpunëtor i saj.”

“Padrejtësia kudo është një kërcënim për drejtësinë gjithkund.”

“Koha është kurdoherë e përshtatëshme për të bërë atë që është e drejtë.”

“Një e drejtë e vonuar është një e drejtë e mohuar”.

“Pa drejtësi nuk mund të ketë as paqë”.

“Jeta jonë fillon të përfundojë ditën kur ne heshtim për gjërat që kanë rëndësi.”

“Errësira nuk mund t’a zhduk errësirën. Vetëm drita mund ta bëjë këtë. Urrejtja nuk mund t’a zhdukë urrejtjen– vetëm dashuria mund t’a bëjë këtë.”

“Askush nuk ka të drejtë të shuaj ëndërrat tua.”

“Asgjë në botë nuk është më e rrezikshme se injoranca e sinqertë dhe budallallëku i ndërgjegjes.”

“Kam vendosur të qëndroj me dashurinë. Urrejtja është një barrë shumë e madhe për t’u mbajtur.”

“Pyetja më këmbëngulëse dhe më urgjente e jetës është: ‘Çfarë po bën ti për të tjerët?”

“Paqja nuk është thjesht mungesa e konfliktit, paqja e vërtetë është ekzistenca dhe vendosja e drejtësisë për të gjithë njerëzit.”

“Nuk mund të kesh asnjë ndikim mbi ata ndaj të cilëve ke urrejtje.”

“Duhet të mësojmë të jetojmë së bashku si vëllezër ose të zhdukemi së bashku si budallenj.”

“Unë nuk jam i interesuar në pushtet për hir të pushtetit, por jam i interesuar për pushtet që është i moralshëm, një pushtet që është i drejtë dhe i mirë.”

Thënje nga ish-udhëheqi i Lëvizjes për të Drejtat Civile, priftit protesan amerikan, Martin Luther King me rastin e muajit kushtuar historisë Afrikano-Amerikane

Martin Luther King

MARTIN LUTHER KINGU DHE ADEM DEMAÇI BARTËS TË VLERAVE TË PËRBASHKËTA TË LIRISË

August 4, 2020 by dgreca

“Askujt nuk i shërben urrejtja…” (Adem Demaçi)/

Nga Frank Shkreli-Ambasada e Shteteve të Bashkuara në Republikën e Kosovës kujton dy gjigantë të tjerë drejtave të njeriut — një shqiptar dhe një amerikan: Dr. Martin Luther King-un dhe Adem Demaçin, si dy kampionë të drejtave të njeriut dhe të lirive themelore për të gjithë njerëzit, pa dallim dhe kudo. Ambasada e Shteteve të Bashkuara në Prishtinë ka filluar të botojë, nepërmjet portalit të saj facebook, një seri të veçantë, për të kujtuar personalitete të njohura të së kaluarës nga Shtetet e Bashkuara dhe nga Kosova, të cilët gjatë jetës dhe veprimtarisë së tyre kanë mbështetur vlerat e përbashkëta të dy popujve, mbi të gjitha lirinë dhe demokracinë.

Në njoftimin e dytë të kësaj serie, ambasada e Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Prishtinë ka vendosur të kujtojë ikonat e të drejtave të njeriut, Dr. Martin Luther King-un nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe disidentin e njohur shqiptar, Adem Demaçin nga Kosova.

Javën që kaloi, përfaqësia diplomatike amerikane në Prishtinë, e filloi këtë seri njoftimesh të vlerave të përbashkëta duke kujtuar dhe duke krahasuar Dr. Ibrahim Rugovën, Presidentin e parë të Kosovës dhe kongresistin amerikan Xhon Luis, i cili ndërroi jetë kohët e fundit, në moshën 80-vjeçare — e të cilët u përkujtuan si udhëheqës shembullorë me influencë dhe frymëzues të shoqërive, jo vetëm në vendet ku ata kanë jetuar dhe vepruar, por edhe në mbarë botën.

Ambasadori i Shteteve të Bashkuara në Republikën e Kosovës, Philip S. Kosnett

Ashtu siç kam njoftuar edhe në shkrimin e javës së kaluar mbi këtë subjekt, kushtuar Dr. Ibrahim Rugovës dhe Kongresistit John Lewis, duket se ky projekt ka për qëllim, jo vetëm të theksojë vlerat e përbashkëta midis Kosovës dhe Shteteve të Bashkuara, por edhe për të venë në dukje personalitetet nga të dy vendet, të cilët kanë lënë pas këtë trashëgimi të pasur vlerash të përbashkëta lirie e demokracie, por edhe si një mjet për të forcuar edhe mëtej marrëdhëniet tona, nepërmjet këtyre vlerave dhe personave, të cilët sa ishin gjallë ishin bartësit e këtyre vlerave kombëtare dhe universale.

Ambasada amerikane jep një përshkrim të shkurtër të Dr. Martin Luther King-ut dhe Adem Demaçit, këtyre dy burrave të dalluar të Shteteve të Bashkuara dhe Kosovës, për të shpjeguar, shkurtimisht, arsyen dhe meritat që i kanë dalluar ata, si dhe vlerat për të cilat ata kanë luftuar, për veten dhe popullin që ata kanë përfaqësuar. Në epokën që ata jetuan e vepruan, këta dy burra — njëri amerikan e tjetri shqiptar — u dalluan si heronjë dhe udhëheqës me influencë në përpjekjet e tyre për sigurimin e të drejtave civile dhe të drejtave bazë të njeriut — njëri në Shtetet e Bashkuara, e tjetri në Kosovë, por zëri i të cilëve u dëgjua edhe përtej kufijve ku ata jetonin e vepronin.

Për të paraqitur Adem Demaçin, ikonën e të drejtave dhe lirive në Kosovë, Ambasada amerikane në Prishtinë pasqyron një citim frymëzues të tij mbi rëndësinë që kishte liria për të: “Nëse ne, vërtetë, e duam lirinë, ne duhet të jemi vet krijuesit e lirisë sonë. Faktori i brendshëm është elementi parësor për të fituar lirinë, ndërsa faktori i jashtëm është i dorës së dytë. Ky është ligji i jetës që nuk ndryshon dhe nuk do të ndryshojë për hir të askujt, madje më pak për hir të vetes sonë. ” (Adem Demaçi)

Në faqen e rrjetit social Fejsbuk të Ambasadës amerikane në Prishtinë thuhet se Adem Demaci ishte një aktivist, shkrimtar dhe veprimtar i shquar në mbështetje të drejtave të njeriut. Ai kaloi 28 vjet në burgje të ndryshme të ish-Jugosllavisë komuniste, si pasojë e mbrojtjes pasionante të drejtave të shqiptarëve të Kosovës gjatë viteve. Mbi të gjitha, thuhet në atë njoftim, ai mbeti kundërshtar i betuar i politikës së hakmarrjes dhe urrejtjes kombëtare. Demaçi paraqitet si simbol i ndarjes së vlerave të lirisë, së bashku me veprimtarin e njohur amerikan të drejtave të njeriut dhe të drejtave të civile për afrikano-amerikanët dhe të tjerë, Dr. Martin Luther King.

Në portalin e ambasadës amerikane në Prishtinë thuhet se Martin Luther Kingu ishte një nga mbështetësit më të njohur të shekullit XX për bërjen e ndryshimeve shoqërore dhe politike, pa dhunë. Përmes aktivizmit dhe fjalimeve të tij të zjarrta dhe frymëzuese, ai ka luajtur një rol kryesor në dhënien fund të ndarjes ligjore të shtetasve afrikano-amerikanë nga të bardhët dhe të padrejtësive të atij sistemi, këtu në Shtetet e Bashkuara. Ai ishte gjithashtu edhe arkitekti i Aktit të të Drejtave Civile, të vitit 1964 dhe Aktit për të Drejtat e Votimit. “Kam një ëndërr që katër fëmijët e mi të vegjël, një ditë do të jetojnë në një komb ku ata nuk do të gjykohen nga ngjyra e lëkurës së tyre, por nga përmbajtja e karakterit të tyre.” Ishte kjo një ëndërrë që u realizua me votimin me shumicë të amerikanëve – të bardhë dhe afrikano-amerikanë – të Presidentit Barak Obama (2009 to 2017) në detyrën më të lartë të Shteteve të Bashkuara, por që ende mbetet shumë për tu bërë.

Martin Luther King ka shkruar mbi lirinë, në “Letrën nga Burgu Birmingham” në vitin 1963: “Ne jemi të vetdijshëm nga përvoja jonë e dhimbshme se liria nuk jepet kurrë vullnetarisht nga shtypësi. Ajo duhet të kërkohet me këmbëngulje nga të shtypurit”, citohet të ketë shkruar nga burgu i qytetit Birmingham të shtetit Alabama, Martin Luther Kingu, mbi vlerën dhe rëndësinë që ai i kushtonte lirisë, për veten dhe për komunitetin që ai përfaqësonte dhe për të drejtat e të cilit luftonte ditë e natë.

Amerikani Martin Luther King dhe shqiptari nga Kosova, Adem Demaçi – të cilët mund të konsiderohen edhe si dy ndërgjegje të dy popujve tanë — ishin dy personalitete që u pasqyruan nga Ambasada amerikane në Prishtinë, jo vetëm si shembuj bartës të vlerave të përbashkëta midis Shteteve të Bashkuara dhe Kosovës – por edhe si ikona të lirisë dhe të drejtave të njeriut në botë, të cilët do të mbahen mend dhe do të kujtohen si personalitete me influencë dhe si frymëzues në mbrojtje të lirisë dhe demokracisë së vërtetë edhe për të tjerët – madje edhe përtej kufijve të vendeve të tyre.

Sa ishte gjallë, Adem Demaçi kërkonte nga shqiptarët që të përpiqeshin të gjejnë pikën e përbashkët: “Që të bashkojnë dijen, kulturën, arsimin dhe sidomos të kultivojnë midis tyre frymën e tolerancës”. “Askujt nuk i shërben urrjetja…”, ka këshilluar Adem Demaçi.

Martin Luther King: “Jeta jonë fillon të marrë fund, kur heshtim për gjërat e rëndësishme”, siç janë liria dhe demokracia e vërtetë, për të gjithë njerëzit dhe pa dallim.

Martin Luther King: “Më në fund, ne nuk do të mbajmë mend fjalët e armiqëve, por do të kujtojmë gjithmonë heshtjen e miqëve tanë”, përballë shkeljes së këtyre të drejtave për liri e demokraci.

Martin Luther King: “Paqa e vërtetë nuk është, thjesht, mungesa e tensioneve, por është prania e drejtësisë së vërtetë”, në një shoqëri.

Pa drejtësi të vërtetë nuk ka paqë as harmoni!

Frank Shkreli

.. Dr. Martin Luther King

Adem Demaçi

TË JETOJMË SI VËLLEZËR OSE DO VDESIM SI BUDALLENJ….

January 18, 2018 by dgreca

Martin Luther King: “DUHET TË MËSOJMË TË JETOJMË SË BASHKU SI VËLLËZËR OSE DO VDESIM TË GJITHË SI BUDALLENJ”/

Nga Frank Shkreli/

Të hënën që kaloi, në Shtetet e Bashkuara u shënua dita kushtuar Martin Luther King-ut, predikatorit protestan, aktivistit dhe udhëheqsit të lëvizjes së të drejtave civile në Amerikë, nga viti 1954 e deri më 1968. Është kjo një festë federale që shënohet çdo vit anë e mbanë Shteteve të Bashkuara, të hënën e tretë të Janarit, e që përkon me ditëlinjen e tij më 15 të këtij muaji. Martin Luther King-u njihet në historinë amerikane dhe botërore për rolin e tij paqësor në avancimin e të drejtave civile dhe të drejtave bazë të njeriut duke përdorur taktika dhe mjete paqësore, përfshirë mosbindjen civile, bazuar në besimin e tij të krishterë dhe frymëzuar nga aktivizmi i padhunë i Mahatma Gandhit. Për veprimtarinë e tij paqësore, në mbështetje të drejtave civile për afrikano-amerikanët, gjatë 50-ave dhe 60-ave, atij iu akordua Çmimi Nobel për Paqë, duke u bërë kështu personi më i ri që mori këtë çmim prestigjoz ndërkombëtar, në vititn 1964.

Dita kushtuar Dr. Martin Luther King-ut është një festë dhe ditë pushimi për shumicën e amerikanëve, ashtu siç janë edhe festat e tjera federale dedikuar presidentëve të Amerikës ose datave kyçe të historisë amerikane, siç është Dita e Pavarësisë. Sidomos në këtë ditë, media të ndryshme amerikane, përfshirë stacionet televizive, me këtë rast, kujtuan këtë burrë të madh duke i sjellur publikut fjalime dhe citime frymëzuese të këtij personaliteti të historisë së Shteteve të Bashkuara. Citimet dhe fjalimet e tija, megjithëse shqiptuar gjysëm shekulli më parë, tingëllojnë edhe sot gjithnjë aktuale, profetike, për të mos thënë biblike, jo vetëm për aktualitetin politik dhe shoqëror në Amerikë sot, por janë reflektuese edhe për situate të popujve kudo në botë, pasi ai fliste për vlera dhe të drejta universale të përbashkëta për çdo individ dhe për të gjithë popujt kudo, pa marrë parasyshë, racën, fenë ose origjinën etnike.

Njëri prej fjalimeve me rëndësi, por që ndoshta nuk tërheq aq shumë vëmendjen si fjalimet e tjera historike të njohura të tija jo vetëm për nga përmbajtja por edhe për nga oratoria e udhëheqsit të të drejtave civile — ishte fjalimi i Martin Luther King-ut mbajtur në Katedralën Kombëtare në Uashington në mars të vitit 1968, para se të vritej në prill të vitit 1968.

Duke folur për atë që e ka quajtur si “revolucioni i madh teknologjik”, si edhe për “revolucionin në fushën e të drejtave të njeriut”, me shpërthimin e lirisë në botë ai ka thënë se, “Kurdoherë që diçka e re ndodhë në histori, sjellë me vete sfida dhe mundësi të reja…Për t’u përballur me këto sfida, ne duhet të kemi një persepktivë botërore. Asnjë person nuk mund të jetojë vetëm, asnjë komb nuk mund të ekzistojë i vetëm. Kushdo që mendon se mund të jetojë i izoluar nga bota, ai është duke fjetur gjatë gjithë kohës së revolucionit modern. Bota në të cilën jetojmë është, gjeografikisht, një botë. Sfida, pra me të cilën përballemi është që t’a bëjmë botën një, në kuptimin e vëllazërimit” dhe bashkpunimit, ka thënë Dr. King-u në fjalimin e mbajtur në Katedralën Kombëtare në Uashington në vititn 1968.

Dr. Luther King ka thënë me atë rast se është e vërtetë se identiteti ose njësimi gjeografik i kësaj periudhe historike për njerëzimin ka ndodhur pikërisht për arsye të shpikjeve shkencore dhe teknologjike të njeriut modern. Nepërmjet zbulimeve shkencore dhe teknologjike, njeriu modern ka bërë të mundur pothuaj zhdukjen e largësive gjeografike, gjë që na tregon se, “bota në të vërtetë është një fqinjësi, një mahallë.”

“Nepërmjet gjeniut tonë shkencor e teknologjik kemi krijuar një botë të afërt, të një fqinjësie të mirë me njëri tjetrit, por fatkeqsisht nuk kemi treguar angazhimin etik e moral që nga kjo fqinjësi të krijojmë një vëllazërim. Por duam, a nuk duam, jemi të detyruar që të bëjmë një gjë të tillë, ashtuqë që të krijojmë në vëllazërim dhe bashkpunim me njëri tjetrin për të mirën e përbashkët. Duhet të mësojmë të jetojmë me njëri tjetrin si vëllëzër ose për ndryshe do të vdesim të gjithë si budallenj”, është shprehur ai. “Të gjithë jemi të lidhur me njëri tjetrin, kemi të njëjtin fat të përbashkët dhe “Çdo gjë që afekton njëri prej nesh drejtë për së drejti — indirekt, na prekë të gjithëve” duam e s’duam, ka thënë Martin Luther King.

Ai kishte cituar, poetin dhe klerikun anglez të gjysëm shekullit të 19-të, Xhon Donne,I cili ka thënë se, “Asnjë individ nuk është dhe nuk mund të jetë një ishull në vetvete. Çdo person është pjesë e këtij kontinenti…” Ndërkaq, duke folur për problemet e Amerikës të periudhës që ai jetoi, sidomos për trajtimin e keq të afrikano-amerikanëve nga shoqëria e atëhershme, Martin Luther King ka cilësuar padrejtësitë raciale të atëhershme si “një barrë e afrikano-amerikanëve dhe si një turp i të bardhëve.” Ai ka folur për argumentat e disa personave të periudhës së tij të cilët thonin se problemet nuk mund të zgjidheshin menjëherë, se duhej kohë, se koha në të vëtetë, do të shëronte të gjitha plagët. “Koha”, ka thënë ish-udhëheqsi i të drejtave civile në Amerikë, “është një mit e ky mit është se koha është neutrale, se ajo mund të përdoret për qëllime konstruktive dhe për të qëllime shkatërruese.” Forcat e errëta, ka theksuar ai, e kanë përdorur më efektivisht se forcat e vullnetit të mire, justifikimin se koha do i sherojë të gjitha problemet. Koha do ta tregojë, ka thënë ai, se “Do të duhet që ky brez, eventualisht, të pendohet për të bëmat e forcave të errëta dhe jo vetëm për fjalët dhe veprat e dhunës së tyre, por edhe për heshtjen e tmershme dhe për qëndrimet indiferente të njerëzve vullnet mirë e të cilët rrinë duarkryq” përballë problemeve me të cilat ballafqoset një shoqëri, duke u shprehur, “Prit se koha do t’i zgjidhë”.

Martin Luther King në fjalimin e tij në Uashington në mars të vitit 1968 ka thënë se asgjë në histori nuk ndodhë vet-vetiu. “Por, ngjarjet ndodhin si përfundim i përpjekjeve të vazhdueshme dhe punës së palodhëshme të individëve të dedikuar ndaj kauzave të drejta e të cilët janë të gatëshëm të jenë edhe bashkpuntorë të Perendisë. Pa një punë të rëndë dhe pa përpjekje të vazhdueshme, koha në vet-vete, bëhet aleate e ngushtë e forcave primitive të stagnimit shoqëror, është shprehur ai. Koha për të vepruar është tani. “Kështuqë duhet të jemi bashkpuntorë të kohës dhe të jemi të vetdijshëm se koha është gjithmonë e përshtatëshme për të bërë mirë, për të bërë atë që duhet bërë”, për të mirën e përbashkët.

Mesazhi i Martin Luther King-ut 50- vjet më parë ashtu si dhe sot është “vëllazërimi” dhe “bashkpunimi” midis forcave vullnet mira, në nivel kombëtar dhe ndërkombëtar, me qëllim për të zhdukur problemet e shoqërive moderne, siç janë respekti për jetën e njeriut, liria dhe drejtësia e barbartë për të gjithë, zhdukja e varfërisë, diskriminimit dhe probleme të tjera shoqërore – të cilat megjithë arritjet e shkencës dhe të teknologjisë moderne – nuk mund të zgjidhen pa “vëllazërim” e bashkpunim me njëri tjetrin, sipas Martin Luther King-ut, pasi asnjë njeri nuk është ishull në vetvete. “Nëqoftse njeriu nuk ka punë as të ardhura, ai nga ana tjetër nuk ka as jetë, as liri, as mundësinë për të qenë i kënaqur”. Duke njoftuar protesta paqësore kundër diskriminimit, “Kemi ardhur në Uashington”, përfundoi Martin Luther King fjalimin e tij në Katedralën Kombëtare të kryeqytetit amerikan në vitin 1968, “Për t’u angazhuar në një veprim dramatik paqësor, për t’u kujtuar të gjithëve hendekun e madh që ekziston midis premtimeve të bëra dhe mos- realizimit të premtimeve të dhëna. Për ta bërë të padukshmen, të dukshme”, theksoi ai duke paralajmëruar se, “Asgjë nuk do të realizohet drejtë zgjidhjes së problemeve me të cilat përballet shoqëria, nëqoftse njerëzit vullnet mirë rrinë duarkryq me shpresen se koha do t’i zgjidhë eventualisht problemet. Është mesazhi i Martin Luther King-ut, para 50-vitesh se tani është koha për veprim që “vëllazërisht” dhe në bashkpunim me njëri tjetrin dhe në mënyrë paqësore të zgjidhen problemet me të cilat përballet cilado shoqëri, sepse koha nuk pret, por shkon në favor të forcave të errëta të shoqërisë, të cilat e përdorin kohën për qëllime dhe interesa personale, por shkatërruese dhe në dëm të interesave për të mirën e përbashkët të shoqërisë. Megjithkëtë, Martin Luther King ishte optimist se liria më në fund do të fitohej, “Sepse si trashëgimia e shënjtë e kombit tonë ashtu si dhe vullneti i përjetëshëm i të Madhit Zot, janë të mishëruara në kërkesat tona për të drejta të barabarta. Ashtuqë, sado i errët të jetë horizonti, sado të thella të jenë ndjenjat e zemërimit dhe sado të dhunëshme të mund të jenë përplasjet, më në fund do t’ia dalim”, nëqoftse mësojmë të jetojmë së bashku si vëllëzër, ka përfunduar Dr. Martin Luther King-u fjalimin e tij në Katedralën Kombëtare, në mars të vitit 1968.

GËZUAR DITËLINDJEN MARTIN LUTHER KING!

January 16, 2017 by dgreca

1-frank-300x212 1Martin Luther King

Nga Frank Shkreli/- Foto nga fjalimi I Martin Luther Kingu-t me 28 gusht, 1963, në të cilin ai bëri thirrje për dhënjen fund të racizmit dhe për të drejta civile dhe ekonomike në SHBA, para një turme prej më shumë se 250,000 vetash në Washington…/

Në Shtetet e Bashkuara, e hëna e tretë e Janarit është festë federale në kujtim të Martin Luther King-ut, priftit protestan dhe aktivistit të të drejtave civile të gjysëm shekullit të kaluar. 15 Janari i këtij viti shënon 88-vjetorin e lindjes së tij në qytetin Atlanta të shtetit Xhorxhia në vitin 1929. Përpjekjet për të caktuar një festë federale në kujtim të këtij amerikani të madh të të drejtave civile, kishin filluar menjëherë pas vrasjes së tij në vitin 1968. Por ishte Presidenti Ronald Reagan ai i cili më në fund e nënshkroi ligjin në vitin 1983, duke caktuar të hënën e tretë të Janarit si festën federale kombëtare kushtuar jetës dhe veprimtarisë së Martin Luther King-ut. Kjo ditë festohet tani në të gjitha 50-shtetet amerikane. Në Amerikë dhe anë e mbanë botës, Martin Luther King-u njihet si krye-zëdhënsi dhe mbështetsi i aktivizmit dhe i protestave paqësore të Lëvizjes së tij për të Drejtat Civile në këtë vend dhe në mbarë botën. Ishte kjo një lëvizje — protestat paqësore e të cilës, anë e mbanë Shteteve të Bashkuara — kishin për qëllim zhdukjen e diskriminimeve ndaj afrikano-amerikanëve, në pothuaj të gjitha nivelet federale dhe shtetërore. Ishte në përpjekje e Martin Luther Kingut, si udhëheqsi kryesor i kesaj lëvizjeje, që nepërmjet protestave paqësore të lloj-llojshme, t’i jepte shpresë, dhe më në fund të siguronte pasuesit dhe mbështetsit e Lëvizjes së tij – si të bardhë ashtu edhe afrikano-amerikanë — të pakën mundësinë për të marrë pjesë në të ashtuquajturën, “ëndërrë amerikane.”

Në këtë pëvjetor dhe në të gjithë përvjetorët e mëparshëm të ditëlindjes së Martin Luther Kingut, natyrisht se kujtohen fjalime, momente, protesta e demonstrata të udhëhequra nga prijsi i Lëvizjes paqësore për të drejtat civile, e të cilat janë pjesë e festimeve që shënohen në komunitete të ndryshme, anë e mbanë Shteteve të Bashkuara. Por mbi të gjitha këto, gjëja që mbahet mend dhe që shënohet nga historia, si ndër më të rëndësishmit, është fjalimi i vitit 1963 i Martin Luther Kingut në Washington, fjalim që konsiderohet si fillimi i ndryshimeve për gjithmonë të ligjeve mbi të drejtat civile në këtë vend, një fjalim ky që gjithashtu i bëri jehonë kësaj lëvizjeje paqësore, jo vetëm në Amerikë, por edhe anë e mbanë botës.

Ky fjalim, i cili konsiderohet si ndër fjalimet më të famshme në historinë amerikane u mbajt me 28 gusht, 1963 në përmbyllje të të ashtquajturit, “Marshimi në Uashington”, në të cilin kishin marrë pjesë mbi 250-mijë marshues nga të gjitha shtresat dhe racat e shoqërisë amerikane. Dr. Martin Luther Kingu mbajti fjalimin e tij të famshëm para monumentit të presidentit Abraham Linkolnit në Uashington. Ky marshimi ishte pa dyshim demonstrata më me rëndësi në historinë e lëvizjes së të drejtave civile në Amerikë, dhe fjalimi i Martin Luther Kingut ishte kulmi i atij marshimi. Thirrja e protestuesve ishte “për punë e për liri” dhe për të drejta të barabarta, por ishte toni i shpresës në fjalimin e Martin L. King-ut ai që, sipas historianëve, e dallon atë fjalim klasik dhe për këtë ai mbahet mend dhe kujtohet në çdo përvjetor të lindjes dhe jo vetëm atëherë. Thuhet se Martin Luther Kingu e kishte përgatitur më përpara fjalimin me shkrim për këtë rast të rëndësishëm, megjithëse ai rrallë herë, sipas tyre, i shkruante fjalimet dhe predikimet e tija, por fliste gjithmonë pa letër. Por pjesën më të rëndishme, për të cilën ky fjalim mbetet në histori, ai nuk e kishte të shkruar më përpara. Atje nga fundi i fjalimit, thuhet se ai kishte larguar mënjanë fjalimin e përgatitur më parë dhe i drejtohet turmës me këto fjalë: “Unë u them ju sot miqë të mi se ndonëse përballemi me vështirsitë e mëdha të sodit dhe të nesërmës – unë gjithnjë ëndërroj. Është këjo një ëndërr që i ka rrënjët e saja thellë në ëndërrën Amerikane. Është një ëndërrë, se një ditë jo të largët, ky komb do të zgjohet dhe do të jetojë sipas nenit kryesor të kushtetutës, se ‘Ne i konsiderojmë këto të vërteta si provë dhe dëshmi se të gjithë njerërzit janë krijuar me të drejta të barabarta.

Ishte shpresa biblike e Martin Luter Kingut, shpresë që pothuaj askush nuk mund t’a parashikonte atë ditë të nxehtë të gushtit të vitit 1963. Ishte e vështirë të parashikohej – ndoshta edhe për vet Martin Luter Kingun — se, sot në Janar të vitit 2017, në përvjetorin e 88 të lindjes së tij, presidenti i tanishëm i Shteteve të Bashkuara të Amerikës me origjinë afrikano-amerikane, Barak Obama po i jep fund dy mandateve si president i Shteteve të Bashkuara, një ëndërr e Martin Luther Kingut që u bë realitet tetë vjetë më parë.

Fjalimi historik i Martin Luther Kingu-t ishte një fjalim që është vlerësuar nga historianët si plot pasion i cili edhe sot frymëzon njerëzit për t’u aktivizuar në mbrojtje të drejtësisë dhe është si një gjëmim kundër padrejtësisë. Por është njëkohësisht edhe një fjalim shprese, për një ditë më të mire, për të gjithë bijtë dhe bijat e Perëndisë kudo. Është këjo një thirrje e Martin Luther King-ut me një gjuhë biblike që mban të gjallë shpresën se e mira do ta mundë të keqen – fjalë të shqiptuara nga goja e një predikatori baptist protestan, por edhe e një udhëheqsi moral kombëtar, i cili tani me të drejtë e ka monumentin e tij ball për ball me monumentet e themeluesve dhe baballarëve të tjerë të kombit amerikan në kryeqytetin e Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Uashington, në mirënjohje të kontributeve të tij në fushën e të drejtave të njeriut dhe të drejtave civile në këtë vend i dhe nëmbarë botën. Ky është një testament historik që kombi amerikan kujton të hënën e tretë të çdo janari, testament, mesazhi i të cilit nuk vdes kurrë. Festimi i Ditës së Martin Luther King-ut si një festë federale është gjithashtu një rast për tu kujtuar amerikanëve dhe sidomos enteve zyrtare federale dhe shtetërore – detyra e të cilave është mbrojtja e të drejtave të barabarta për të gjithë — që të mbështesin dhe të ruajnë gjithmonë të drejtat civile të të gjithë qytetarëve pa dallim race, feje ose origjine.

Në të vërtetë sot Dita e Martin Luther King-ut, më shumë se çdo gjë tjetër na kujton gjithashtu se Shtetet e Bashkuara si shoqëri dhe si shtet nuk kanë qenë dhe as nuk janë një vend i përsosur, pa probleme etnike, raciale e tjera. Përkundrazi, por ajo që e dallon Amerikën nga shumica e vendeve të tjera, ashtu siç ka thënë në një fjalim edhe Presidenti Obama para disa vitesh në Moskë, “Është angazhimi dhe mbështeja e këtij vendi ndaj disa vlerave universale që na e bëjnë të mundur të korrektojmë të metat dhe mangësitë tona, duke u përmirësuar gjithnjë dhe si rrjedhim, bëhemi më të fortë. Liria e fjalës dhe e drejta për të protestuar ka bërë të mundur që femërat dhe pakicat të demonstrojnë në favor të të drejtave të plota dhe të barabarta për të gjithë, në një kohë kur ato iu mohoheshin këto të drejta.” Presidenti Obama theksoi, se “Zbatimi i ligjit dhe administrimi i drejtësisë ka rrëxuar monopolet dhe forcat politike të korruptuara dhe i ka dhënë fund abuzimit të pushtetit. Media e lirë zbulon korrupsionin në të gjitha nivelet, përfshirë edhe qeverinë.” Zgjedhjet e lira, tha Presidenti Obama, “na mundësojnë që të ndryshojmë drejtimin dhe të mbajmë përgjegjës udhëheqsit tonë për punën e tyre që bëjnë ose nuk bëjnë. Nëqoftse demokracia jonë amerikane nuk do të mbronte dhe njëkohësisht të avanconte këto të drejta — atëherë unë si afrikano-amerikan nuk do të kisha mundësi që në këtë moment të historisë tu drejtohem ju si shtetas amerikan dhe aq më pak si President i Shteteve të Bashkuara. Sepse në kohën e themelimit të Amerikës, personat si unë (me ngjyrë) nuk kishin të drejta …por falë këtij procesi, unë jam sot para jush si President i Shteteve të Bashkuara të Amerikës”, është shprehur Presidenti Barak Obama në një fjalim mbajtur në Moskë në vitin 2009.

Gjëja, pra që dallon Amerikën nga vendet e tjera, nuk është së Shtetet e Bashkuara të Amerikës historikisht nuk kanë bërë gabime dhe shkelje të të drejtave civile, mbrenda dhe jashtë vendit. Përkundrazi, por ajo që e dallon Amerikën nga shumë vende të tjera është se ajo i pranon gabimet historike kundër bashkqytetarëve të vet dhe kundër të tjerëve. Përpiqet të mësojë nga këto, të korigjojë mangësitë dhe gabimet dhe të vazhdojë të mbështesë parimet dhe vlerat universale të të drejtave të barabarta themelore të njeriut, për të gjithë pa marrë parasyshë dallimet raciale, fetare ose të origjinës. Ky mesazh mishërohet gjithnjë dhe më së miri në trashëgiminë e Martin Luther King-ut, në këtë ditë të përkujtimit të veprës dhe jetës së tij.

Endrra mbushi 50 vjet

August 28, 2013 by dgreca

Shtetet e Bashkuara kujtojnë 50 vjetorin e fjalimit legjendar “Unë kam një ëndërr” të aktivistit Martin Luther King.
Fjalimi i vitit 1963, në të cilin predikuesi afrikano-amerikan, Martin Luter King, e artikuloi vizionin e tij të vendit të liruar nga padrejtësia raciale, ishte moment vendimtar në lëvizjen për të drejtat civile në Shtetet e Bashkuara. Fjalimi konsiderohet si thirrja më ndikuese për drejtësi shoqërore në histori.
“E kam një ëndërr që një ditë, ky vend do të ngrihet dhe jetoj kuptimin e vërtetë të kredos së tij – ne i mbajmë këto të vërteta që të jetë të vetëkuptueshme: që të gjithë njerëzit janë të krijuar të barabartë – e kam një ëndërr që një ditë në kodrat e kuqe të Gjeorgjisë, bijtë e ish-skllevërve dhe bijtë e ish-pronarëve të skllevërve, do të jenë të aftë të ulen së bashku në tryezën e vëllazërisë”, pat thënë Martin Luther King, atëherë 34 vjeçar.
Ky fjalim, po ashtu, i ka inspiruar shumë breza të aktivistëve në mbarë botën për të ndërmarrë rezistencë të pa dhunshme, siç ka kërkuar Kingu, që “forca fizike të kundërshtohet me forcën e shpirtit”.
Më vonë është zbuluar se Martin Luther Kingu ishte shmangur tekstit të përgatitur për ta paraqitur vizionin e tij legjendar.
“E kam një ëndërr që katër fëmijët e mij të vegjël, një ditë do të jetojnë në shtet ku ata nuk do të vlerësohen nga ngjyra e lëkurës së tyre, por nga përmbajtja e karakterit të tyre. E kam një ëndërr sot”, pat thënë Martin Luther King.
Fjalimi shumë i njohur i Kingut ishte bërë në mbyllje të “Marshit në Uashington për Punë dhe Liri”, në të cilin patën marrë pjesë 250 mijë vetë në kryeqytetin e Shteteve të Bashkuara, ku ndonjëherë ndodhnin beteja të përgjakshme për të drejtat civile.
Kjo ngjarje më 28 gusht të vitit 1963, e ka mundësuar kalimin e legjislacionit madhor për të drejtat civile dhe votuese, gjatë viteve të ardhshme.
Organizuesit e marshimit të sotëm thonë se qëllimi është që të përkujtohet e kaluara, por edhe të kërkohet progres në padrejtësitë shoqërore aktuale, siç janë pabarazia raciale që vazhdon, reforma imigruese dhe të drejtat homoseksuale.
Në një marsh të mbajtur më datën 24 të këtij muaji në Uashington, para përkujtimit zyrtar të 28 gushtit, po ashtu është theksuar mbështetja për këto dhe për çështje të tjera.
Eleanor Holmes Norton, aktiviste e cila kishte marrë pjesë në marshin e vitit 1963, tash është e dërguar e Uashingtonit DC-së, në Dhomën Përfaqësuese të Kongresit të Shteteve të Bashkuara.
Ja se çka i deklaroi ajo Zërit të Amerikës lidhur me marshimin e atëhershëm.
“Lëvizja mbetet e rëndësishme pasi është zhvilluar për t’i plotësuar nevojat ditore,dhe nevojat ditore të afrikano-amerikanëve janë arritja e paritetit relativ me amerikanët e tjerë. Ne nuk jemi as afër kësaj. Ne jemi më tepër së bashku si rezultat i punës së lëvizjes për të drejtat civile, të doktor Kingut dhe të tjerëve, por shkaqet që lëvizjet për të drejtat civile ende kanë rezonancë të tillë në mesin e popullit amerikanë janë për shkak të distancës që ende ka mbetur, e jo distanca prej nga kemi ardhur”, tha Eleanor Holmes Norton.
Derisa afrikano-amerikanët kanë parë avancime të rëndësishme në arsim dhe forcë politike, papunësia e tyre në Shtetet e Bashkuara është afro sa gjysma e të bardhëve, pra e njëjtë me atë që ishte para 50 vitesh.
Studimet tregojnë se pjesërisht fajtor për këtë dallim është diskriminimi.
Një hulumtim aktual i opinionit nga Pew Research Center, ka gjetur se pothuajse gjysma e të anketuarve besojnë se “shumë më tepër” duhet të bëhet për të arritur shoqëri të lirë nga racizmi.
Më vonë gjatë ditës, pritet të flasë edhe presidenti amerikan, Barack Obama.
Këmbanat në gjithë Amerikën do të bien në orën 21 sipas kohës së Evropës së Mesme, meqë Kingu në fund të fjalimit të tij ka bërë thirrje që “të lejojmë të kumbojë liria”.
Martin Luter Kingu, që ishte edhe fitues i Çmimit Nobel për Paqe, u vra më 4 prill të vitit 1968 në Memfis të shtetit Tenesi, në moshën 39 vjeçare

“Kam një ëndërr”: Vizionet e së ardhmes të frymëzuara nga Martin Luther Kingu

Më 28 gusht të vitit 1963, rreth 250,000 njerëz janë mbledhur në Uashington, duke bërë thirrje për punë, drejtësi sociale dhe të drejta të barabarta.
Në Memorialin Lincoln, ata kanë dëgjuar fjalimin e ikonës së të drejtave civile, Martin Luther King, i cili imagjinonte një ditë kur njerëzit nuk do të gjykoheshin për nga ngjyra e lëkurës, por nga përmbajtja e karakterit të tyre.
Për të shënuar 50 vjet të fjalimit legjendar “I have a dream”, Radio Evropa e Lirë ka pyetur disa aktivistë të rajoneve që mbulon se çfarë ëndrrash kanë për të ardhmen e vendeve të tyre.
Shirin Ebadi, Iran
Shirin Ebadi, 66 vjeçe, është avokate iraniane dhe aktiviste për të drejtat e njeriut. Në vitin 2003, ajo është bërë iraniania e parë dhe gruaja e parë myslimane që fiton Çmimin Nobel për Paqe. Lufton shumë për të drejtat e grave dhe ka udhëhequr reformat në Ligjin familjar të Iranit. Ebadi ka jetuar në mërgim qysh në vitin 2009, pas rizgjedhjes së kontestueshme të presidentit Mahmud Ahamdinejad.
“Unë kam një ëndërr. Ëndrra ime është që zemra e njeriut të globalizohet, në atë mënyrë që çdo individ të ndjejë dhimbjen dhe ankthin e tjetrit sikur të ishte dhimbja dhe ankthi i tij”, thotë Ebadi.
Dmitry Makarov, Rusi
Dmitry Makarov, 31 vjeç, është udhëheqës i Lëvizjes për të Drejtat e të Rinjve në Rusi dhe anëtar i Ekipit Ligjor, i cili siguron ndihmë legale për aktivistët rusë. Veprimtaria e tij ka çuar në përfshirjen e ndryshimeve të rëndësishme në legjislacionin rus për marrëdhëniet e policisë me qytetarët. Ai po ashtu ka punuar për të krijuar praktikën e vëzhguesve të pavarur publikë në seancat e qeverisë dhe seancat gjyqësore.
“Do të doja të jetoj në një vend, ku interesat e individit, vlerat e lirisë, drejtësisë dhe dinjitetit janë më të rëndësishme se territori apo çdo interes kombëtar apo shtetëror. Koncepti i të drejtave të njeriut që unë mbështes, nuk ka të bëjë me lumturinë, por me standardet minimale të jetës që u mundësojnë njerëzve të kenë dinjitet dhe liri. Ëndërroj që ky minimum të respektohet në vendin tim”, thotë Makarov.
Anastasia Danilova, Moldavi
Anastasia Danilova, 30 vjeçe, është drejtore ekzekutive e Genderdoc-M, organizatës së vetme joqeveritare në Moldavi, e cila mbështet të drejtat e lesbikeve, homoseksualëve, biseksualëve dhe transseksualëve. E lindur në Rusi, Danilova është zhvendosur në Moldavi në vitin 2004 për të qenë me të dashurën e saj.
“Ëndra e shumë mbrojtësve të të drejtave të njeriut mund të rëduktohet në një ëndërr shumë të thjeshtë, ndoshta banale, por megjithatë madhështore: të drejta të barabarta për të gjithë njerëzit. Si aktiviste e LGBT-së në Moldavi, kjo është ajo që dua të shoh edhe në vendin tim. Do të doja të shoh njerëzit duke respektuar njëri-tjetrin pa marrë parasysh se sa ndryshe janë. Do të doja të shoh respekt të pakushtëzuar nga shteti për të drejtat dhe liritë e të gjithë qytetarëve”, thotë Danilova.

Natasa Kandiq, Serbi

Natasha Kandiq, 67 vjeçe, është aktiviste serbe e të drejtave të njeriut dhe themeluese e Qendrës për të Drejtën Humanitare, e cila bën fushatë për të drejtat e njeriut dhe pajtimin në ish-Jugosllavi. Edhe pse është e diskutueshme në Serbi, ajo ka marrë disa çmime ndërkombëtare për të drejtat.
“Gjithmonë mendoj rreth asaj se si t’i emëroj të gjitha viktimat në luftën e Jugosllavisë dhe si ta thyej heshtjen në Ballkan për të kaluarën dhe viktimat. Kujtesa ka përfshirë gjithmonë numra dhe jo emra. Është ëndrra ime dhe shpresoj që një ditë, të gjithë ne në ish-Jugosllavi dhe në botë do të dimë emrat e viktimave të krimeve të luftës dhe të luftës”, thotë Kandiq.
Ramazan Bashardost, Afganistan
Ramazan Bashardos, 48 vjeç, është njëri nga mbrojtësit më të njohur të të drejtave të njeriut në Afganistan. Është anëtar i parlamentit dhe ka garuar për president në vitin 2009.
“Ëndrra ime është arritja e drejtësisë politike, sociale, kulturore, etnike dhe ekonomike në Afganistan. Nuk flas për ndarje të pushtetit. Nuk flas për atë se sa ministra janë pashtunë, hazaras, taxhikë ose uzbekë. Ëndrra ime është që çdo qenie njerëzore, çdo afgan, çdo ide dhe çdo besim të njihet”, thotë Bashardost.
Hanaa Edwar, Irak
Hanaa Edwar, 67 vjeçe, është sekretare e përgjithshme e Shoqatës Al-Amal të Irakut dhe bashkëthemeluese e Rrjetit të Grave të Irakut – një organizatë kjo që tubon 80 grupe të grave nga i gjthë vendi. Ajo është po ashtu bashkëthemeluese e Iniciativës Civile për Rujatjen e Kushtetutës.
“Ëndrroj që Iraku të jetë i sigurt, që njerëzit të jetojnë të sigurt, të bëjnë jetë normale si të tjerët. Ëndrroj që njerëzit të kenë marrëdhënie me të tjerët pa frikë dhe hezitim. Ëndrroj që njerëzve t’iu përmbushen ëndrrat për liri, zhvillim, përparim, lumturi – gjë që na ka munguar për dekada. Kjo është ëndrra dhe dëshira jonë”, thotë Edwar.
Hikmet Hajizade, Azerbajxhan
Hikmet Hajizade, 59 vjeç, është analist i njohur politik në Azerbajxhan. Ai është mjek me profesion dhe ish-ambasador i Azerbajxhanit në Rusi.
“Kam disa ëndrra. Por, ëndrra ime kryesore është të pastrohemi nga gënjeshtrat dhe hajnitë. Korrupsioni, gënjeshtrat dhe plaçkitjet janë problemet më të mëdha, me të cilat përbvallet kombi ynë. Këto janë burime të fatkeqësisë sonë”, tjotë Hajizade.(Kortezi_Radio Evropa e Lire)