Nga Pëllumb LAMAJ*/

Kur vdes Zoti çdo gjë është e lejushme- DOSTOEVSKY/

Është Pranverë dhe… edhe ne të harruarit nga Zoti e bota kemi filluar të ndjejmë ardhjen e saj edhe pse ju shëmbëllejmë atyre leprozëve,edhe pse rreth e rrotull shikojmë vetëm tela me gjëmba ,ushtarë që na kanë drejtuar bajonetat, mitrolozët dhe shkëmbenj të copëtuar që duket se do të shkëputen nga çasti në çast e do të na zënë nën vehte në këtë gropë ferri që rrethon kampin.Jemi duke lëvizur si zakonisht në atë pak hapësirë të kampit kur papritur ja behin policë të shumtë duke shoqëruar komandantin e kampit.Pasi qëndrojnë disa minuta duke soditur të burgosurit,na japin urdhër të futemi të gjithë në sallën e kulturës.

                                VDEKJA E DIKTATORIT

Është ora dymbëdhjetë dhe Radio-Televizori shqiptar jep një komunikatë ku njoftohet vdekja e diktatorit…..Ajo ç’ka ndjemë në ato çaste ishte një përzjereje habie,mosbesimi e gëzimi bashkë.Fshehtas filluam të vështrojmë e përshëndesim në heshtje njeri tjetrin dhe kjo heshtje më e madhe se çdo heshtje tjetër,pushtoi sallën….

Ndërkohë jepet urdhëri të dalim nga salla dhe të burgosurit,me sytë që ju shkëlqejnë nga gëzimi,në heshtje,me grushtat e shtërnguar dalin nga salla dhe secili në ato çaste sublime, përfytyron Lirinë e aq dëshiruar e pritur në dekada që do të trokas së shpejti …të paktën kështu kishte ndodhur dhe në Bashkimin Sovjetik kur kishte ngordhur Stalini….por me një ndryshim,Atje miliona turma të kampeve të Siberisë kishin bërtitur e ulëritur,ndërsa ne e kishim pritur në heshtje këtë gëzim që dukej se zbriste nga qielli,në të kundërt na dukej se Demoni do të ngjallej e do të na përpinte të gjithëve….Edhe pse e kishim dëgjuar me veshët tanë,edhe pse e kishim lutur e dëshiruar për katër dekada,prapë na dukej si ëndërr……diktatori kishte ngordhur edhe pse ishte shndrruar në pamundësi në ndërgjegjen e gjymtuar të popullit. Për dyzet vjet me rradhë nëpërmjet një terrori sistematik e të paparë në historinë njerëzore,ky diktator i neveritshëm kishte mundur të gjymtonte arsyen e një kombi të tërë duke e shndruar atë në një mit……

Fotografinë e tij të varur në mur do ta gjeje pothuajse në të gjitha familjet shqiptare dhe në këmbët e tij që kullonin gjak do të hidheshin aq shumë lule sa që dhe vet Napoleoni,Hitleri,Stalini e gjithë mbretërit e botës do ta kishin zili……

Është dita e dytë e zisë kombëtare të shpallur për nder të diktatorit,flamuri qëndron në gjysëm shtizë duke e nderuar atë që e tradhëtoi këtë flamur…Me detyrim na fusin na sallën e kulturës të ndjekim ceremoninë….Është e tmershme, ironike, poshtëruese kur shikon që një popull i tërë poshtëron veten duke u përulur e derdhur lot përpara arkivolit të diktatorit…

Të persekutosh një popull për gjysëm shekulli dhe ky popull të vajtojë vdekjen ,ky është paradoksi më i madh njerëzor në histori për botën perëndimore e të civilizuar që nuk e provoi e as imagjinoi terrorin e kuq,terror që politakanët e tyre ua bënë dhuratë popujve të tjerë.. por është edhe më neveritëse kur të burgosur që dergjen këtu në këtë gropë leprozësh pa asnjë rrugëdalje,pa asnjë shpresë, kanë filluar të qajnë e derrdhin lot për përbindëshin .Kuadro të lartë të partisë dhe pushtetit ,dikur pjestarë të bandës së diktatorit mbajnë fjalime dhe betohen se edhe pse në burg do të mbeten besnik të komandantit dhe partisë madje dikush shkon në marrëzi kur thotë se partisë iu pre një krah, por është krahu tjetër Ramizi-Nexhmija që nuk na lë në dorën e armiqëve të popullit ballistëve…

HIPOKRIZI

Hipokrizia nuk ka fund . Në një stend të emulacionit socialist eshtë vendosur një portret i madh i përbindëshit ku një i burgosur mjeran i fshin xhamin dhe mbush me ujë një vazo me lule… Nuk më durohet,i afrohem dhe e pështyj:-Të të vijë turp- i them kot e ke ,nuk e ngjall dot edhe ti do ngordhësh këtu si qen e as kanë për ta falur dënimin. Të burgosur të tjerë zbresin shkallët për të shkuar në banjo dhe përpara fotografisë së diktatorit sa herë që e shikojnë mbushen me frymë.. .

Është dita e tretë e zisë dhe e ceremonive dhe një i burgosur informator i komandës i shoqëruar nga policë ,shkon në ç’do kapanon duke kërkuar firmën e ç’do të burgosuri …. Bëhet fjalë për një telegram që do ti dërgohet K.Q.P .P SH se dhe Ledit Makbedh ,Nexhit…Një pjesë e madhe frikacakësh e dallkaukësh shumica ish kuadro komunist firmosin atë paçavure por ka dhe të tjerë kurajozë që as nuk u trembet syri….I burgosuri informator më afrohet dhe më zgjat bllokun…..Pasi e vështroj me neveri i them të largohet ….policët që e shoqërojnë pasi më shikojnë më urrejtje duke lëvizur kokën në shenjë kërcënimi, ia bëjnë me shenjë të vazhdojë me të burgosurit e tjerë……

Me sa kuptojmë,është një lojë e ndyrë e sigurimit të shtetit për t’i poshtëruar e vrarë politikisht të burgosurit e që në të ardhmen t’a përdorin si dokument poshtërues në histori…..

Sot është dita e fundit e ceremonive dhe turmat të përulura deri në poshtërim nga frika,mbushin me lot e lule rrugët e Tiranës së kuqe duke i dhënë lamtumirën e fundit Përbindëshit të kuq…..Gjithë makina e propogandës së kuqe nën ingranazhet e së cilës janë përpëlitur të gjitha institucionet,ka vetëm një devocion…nderim diktatorit….Shiu nuk ka të pushuar sikundër dhe kortezhi njerëzor që nuk ka të mbaruar veç një gjë është e sigurt….Përbindëshi ka ngordhur………

DHURATA PER VITIN E RI

Ditët,javët ndjekin njëra tjetrën dhe asnjë shenjë Lirie nuk po shfaqet në horizont e të burgosurit natyrshëm kanë filluar të humbin durimin dhe mjerimi e shpresat mizore kanë filluar të mbulojnë fytyrat e tyre …..Pak nga pak po i afrohemi Dimrit dhe sot ka filluar dëbora e parë e ashtu butë – butë ka shtruar çarçafin e bardhë…..Më në fund trokiti dhe Dita e vitit të Ri që shumica mendonte se do ta kalonte në Liri pranë të dashurve të tyre që dhe ata mezi i prisnin…..Është kohë darke dhe të burgosurit si zakonisht janë rreshtuar për të ngrënë darkën,atë pak supë nga mbeturinat e gjellës së ushtarëve kur nga mensa del një i burgosur i shoqëruar nga policët që i bërtasin e ulërijnë.Ai ka gjetur një krimb në supën e tij dhe ua ka treguar të burgosurve të tjerë të cilët në rradhë,njeri pas tjetrit, e kanë derdhur supën në kazanin e plehrave….Ndërkohë lajmërohet komanda dhe në kamp vjen oficeri rojes i cili pasi i ka reshtuar të gjithë të burgosurit pyet se kush prej tyre e ka gjetur krimbin….Një i burgosur ,duke ngritur dorën i përgjigjet oficerit të rojës e ndërkohë oficeri rojës i bën shenjë të dalë nga rreshti e të qëndroj përball turmës së të burgosurve dhe pastaj u drejtohet të burgosurve;e shikoni këtë armik të betuar?Ky maskara ka hedhur krimbin në gjellë për të diskretituar komandën dhe qeverinë ?Ju e dini shumë mirë që ushqimi është i bollshëm dhe i pastër dhe qeveria e partia kujdeset për ju…..ky armik i betuar i popullit nuk ka për tu reabilituar kurrë dhe do të ngordh si krimbi në burg…….dhe pasi ua bëri me shenjë policëve u largua nëpër shkallët që të çonin në zyrat e komandës….Policët e mbërthyen prej krahësh fatkeqin dhe pasi e lidhën e morën në drejtim të birucave …..Të burgosurit në turmë filluan të mërmërisnin ndërkohë që policia dha urdhër të shpërndaheshin e të niseshin drejt fjetores……U nisa drejt shkallëve për të shkuar në fjetore dhe dikush më preku supet ….Ishte një shoku im që gjithmonë bënte shaka,edhe në momente dramatike….

-Ku shkon?-  më pyeti duke qeshur?

E vështrova një çast pa folur dhe pastaj me buzën në gaz ju përgjigja;në krevatin e kashtës të mbuloj kokën me batanije e të pres plakun e Vitit të ri….

Në moment fytyra e tij u vrejt,më vështroi me dhimbje dhe u nis drejt dhomës së tij pa folur ….

-Ah, harrova,- i thashë me zë të ulët…Çfarë më tha bashkëvuajtësi?…Krimbi ishte dhurata më e bukur e Vitit të Ri dhe sonte do të shkruaj një dramë…..Kujdes më tha ai….sonte ka shumë policë vërdallë dhe po të kapën do të të kalbin në qeli dhe u largua…..Dhe atë natë,me kokën mbuluar me batanijen e grisur e të pistë,unë shkruajta një nga dramat e shumta por pa mundur t’a hedh në letër ngaqë policët hynin e dilnin pa pushim nëpër dhoma….

Dëbora vazhdonte të binte pa pushim dhe britmat e ushtarëve që ndërronin shërbimin,dhe ndonjë fishek zjarri që hidhej për të ndricuar telat me gjëmba ,më kujtuan se kishte trokitur Viti i Ri 1986….

ZOT, ÇFARË TË KEMI BËRË?

Zbulova kokën dhe i hodha një vështrim dhomës ….të gjithë kishin mbuluar kokat me batanije…doja ti zgjoja,t’ju tregoja se kishte ardhur Viti i Ri,se përbindëshi ishte shndruar në kërmë e nuk ngjallej më por mu duk se do t’u prishja ëndërrën…Zot,- thashë me vete…Çfarë të kemi bërë..! E ashtu me kokën mbuluar me batanijen e vjetër të pistë e të grisur nisa të belbëzoj disa vargje që i kisha shkruar kohë më parë vetëm e vetëm të më zinte gjumi……

Eh Statujë,Statujë e Lirisë
Sa kurora rinie vyshkur mbi ball
Jehona dashurie që kurrë nuk u dhuruan
Sa kafka martirësh mbetur pa var

Eh Statujë,Statujë e Lirisë
E vetmja dritë,i vetmi zjarr
E vetmja shpresë ku ëndërrat udhëtojnë
Përzjerë me klithma,kulluar në gjak

Eh Statujë,Statujë e Lirisë
E vetmja dritë që na mban gjallë
Por dhe po ikëm pa u takuar
Besomë,do vinë të të puthin vrasësit tanë

I gjithë në rrjetë
U katandis globi
Oqeanet,kontinentet
Dhe qielli vet’
Vall si duron Zoti
Tek sheh nga sipër
Si kryqëzohen e përpëliten
Bijtë e vet…

* Spaç 1986