Nga arkitekt Ylber Vokshi-Ylli/Prishtine/

E çuditshme mu duk komunikata për opinion se  me 4 korrik u mbajt Kuvendi i jashtëzakonshëm i Asociacionit te Arkitekteve te Kosovës,u shkarkua kryesia aktuale e AsAK dhe u zgjodh kryesia e punës. Nga një foto e postuar në internet shoh disa njerëz (arkitekt) se si po rrinin në këmbë,pas disave të ulur e qe mbanin një tubim,kjo foto tmerrësisht më irritoi,ajo më kujtoi se si bëheshin “grusht-shtetet” në Amerikën Latine në vitet shtatëdhjeta të shekulli të kaluar. Athua në cilat kohëra jemi duke jetuar,a po kthehemi në kohen kur janë lejuar këto “puqe”,apo po e rrejmë vetveten se jemi duke jetuar në demokracinë e proklamuar të shekullit 21. Këto “Komunikata “ më kujtojnë kohërat e kaluara të rinis time kur kemi qenë të detyruar të jetojmë,ku partia ka vendosur gjithçka për mirëqenien tonë.

Një grup i arkitektëve organizon një “mbledhje” dhe e vet shpall in-ekzistentë një institucion i cili u zgjodh në mënyrë legjitime nga shumica prej neve arkitekteve prezent në atë Kuvend të tetorit 2008. Kryesia e re ato vite kishte potenciale pozitive për punë në kushte të vështira,pa financim institucional,pa lokale etj. Kërkohej punë në baza vullnetare,por ata arritën së paku të fillojnë të afirmojnë profesionin e Arkitektit në shoqërinë tonë,gjë e cila nuk kishte ndodhur më parë. U angazhuan që zëri ynë të dëgjohet edhe jashtë Kosovës,me anëtarësim në Unionin ndërkombëtar të Arkitektëve (UIA) dhe disa organizata tjera kombëtare dhe ndërkombëtare.

A e dinë këta zotëri se çka donë me thanë “u shkarkua Kryesia e Asociacionit te Arkitekteve te Kosovës”,në cilat argumente u bazua ky veprim,në cilën bazë ligjore u bazua ky veprim,a po llogarisin ata se kjo e qon tërë komunitetin e arkitektëve në ANARKI,ndoshta pas një kohe i teket edhe ndonjë grupi tjetër të vet-shpall veten, si vepruan këta me 04 Korrik,kur e mbajtën “Kuvendin e jashtëzakonshëm të asociacionit te arkitekteve te Kosovës”. Kush po iu jep instruksione këtyre,si po i kanë llogaritë,si pa njohuri elementare në rregullat ekzistuese juridike veprojnë kështu,ku është qëllimi përfundimtar i tyre,cilat teori të konspiracionit (që vet i sajojnë) ata po donë me na servu…

Vepruan kështu duke harruar se vizioni dhe misioni i ynë si arkitekt është fisnik,i bazuar në artin dhe teknikën e ndërtimi dhe organizimit sa ma të mirë të territorit dhe jetës së një shoqërie. Ashtu ka qenë me shekuj,hulumtoni dhe kuptoni së paku historinë e njerëzimit. Këto veprime nuk i shkojnë për nder të profesionit të Arkitektit,i cili duhej të ishte Avangard e një shoqërie,ashtu është trajtuar gjithnjë,dyshoi se kjo vlen për shumicën e arkitektëve kosovar. Mos harroni se profesioni i Arkitektit duhet të mbes i shenjët,i pa ndikuar nga politikat aktuale pasi ne duhet të jem në shërbim të njerëzimit.

Nuk e përjashtoi mundësinë se AsAK aktual legjitim ka bërë gabime,një fjalë e urtë popullore thotë “kush punon gabon”. Por assesi nuk duhej të ishte shkas për të organizuar “puq” institucional. Ku është pushteti qendror Qeveria dhe MMPH me MAP, të cilat kanë fuqi ligjore të parandalojnë dhe të ndalojnë këto veprime destruktive të një grupi të arkitektëve kosovar në stilin revolucionar të shekullit XIX. Nuk i Nevojitën Kosovës këso ndasi në mes të “ekspertëve” me titull Arkitekt të cilët janë çmuar në të gjitha shoqëritë e civilizuar,ashtu edhe ka qenë në Kosovën e para vitit 1999 përkundër numrit simbolik të tyre. Së fundmi sjelljet e tyre në profesion dhe shoqëri i obligon edhe KODI Etik i tyre,të cilin shumë pak arkitekt të Kosovës e njohin dhe e respektojnë.

Si një nga arkitektët e pakët të gjeneratave të “vjetra” i cili me kujdes kam marr pjesë  dhe i kamë përcjell të gjitha zhvillimet në asociacion nga viti 1978,(që 35 vite),mundem të them lirisht se tërë kohën është punuar në baza vullnetare,prandaj efektet e punës së arkitektëve kosovarë dhe ndikimi i tyre në shoqërinë me dekada ka qenë i margjinalizuar. Ashtu është duke ndodhur edhe në vitet e pas luftës. Kishte kërkesa realiste,nga ana e shumicës së arkitektëve,që të zhvillohet shoqëria kosovare ashtu si e kërkojnë rregullat ndërkombëtare në fushën e arkitekturës,urbanizmit dhe planifikimit hapësinor,aty ku arkitektët janë të thirrur të kontribuojnë ma së shumti pasi për atë duhej të ishin të kualifikuar,por ata u injoruan !.

Por çka ngjet pas vitit 1999,arkitektët u dirigjuan dhe u nënshtruan nga politik-bërja,vendimmarrësit kosovar dhe grupet e ndryshme të interesit, u “dhunuan” që ketë profesion të shenjët dikur,ta degradojnë në ekstrem të pa para në shekujt e kaluara në këto territore. Kthehuni kah realiteti,korrigjohuni,në demokraci problemet zgjidhen me dialog. Sa unë jam në dijeni,AsAK gjithnjë ka qenë i gatshëm që çështjet e hapura te debatohen,mospajtimet të shqyrtohen dhe të zgjidhen në mënyrë transparente së bashku,në frymën e ligjeve ekzistuese,në kuadër të institucioneve shtetërore,në mënyrë që të mos kemi këso veprimesh të pa kontrolluara si ka ngjarë në kohën e fundit.

Tërë ky “konflikt”filloi me fillimin e fazës përfundimtare të procesit të LICENCIMIT,atëherë kur MMPH ishte këmbëngulëse që të fillon procesin e licencimit, dhe njëkohësisht kontrollimin profesional të ndërtimit në Kosovë. Është për të përshëndetur ketë hap të Ministrisë,që pas shumë vite kërkohet rend dhe rregull dhe respektim i rregullave ligjore dhe teknike në ndërtim,nga ana e arkitektëve si dhe pjesëmarrësve tjerë. Ishin bërë përgatitje të mëdha me ndihmën e donatorëve të ndryshëm ndërkombëtar që e përkrahën procesin e licencimit.

Rrol të rëndësishëm dhe gjithëpërfshirës e kishte AsAK aktual,i cili në tre vitet e fundit kishte rrol aktiv të cilin nuk duhet harruar,si po tentojnë disa. Me një përkushtim profesional të tyre filluan përgatitjet e domosdoshme dhe transparente për tërë procesin që duhet inkurajuar,e tërë kjo punë ishte bërë në baza vullnetare,pa pagesa.

E tani kur afati i parë i Licencimit ishte në fazën përfundimtare,kishte mbetur të realizohet vetëm faza e fundit e pyetjes së kandidatëve,të cilët kishin kaluar tërë procesin e vështirë të përzgjedhjes (selektimit),po lindin ndasitë! Duhet theksua si një nga pjesëmarrësi aktiv në proces,e kam çmuar punën e bërë në procesin e filluar të mundimshme të Licencimit,e kamë vlerësuar si hap të rëndësishëm të Ministrisë (MMPH) për të filluar me stabilizuar situatën kaotike me ndërtime në Kosovë. Ky procesi si asnjë herë më parë u përcoll me një profesionalizëm dhe transparencë të plotë,të pa  parë në Kosovën e pas luftës.

Nga dikush u arrit të “bllokohet” përkohësisht procesi i licencimit,duke tentuar të anashkalohet vija institucionale,të cilën MMPH-ja uroj se do ta tejkaloi sa ma parë,duke ndërprerë tentimet për të vazhduar “loja”14 vjeçare me ndërtime,që është duke e shkatërruar sistematikisht dhe me qellim shtetin e ri të Kosovës.

Në fund më duhet edhe një herë të përsëriti mendimin e një arkitekti të madh se: ”Sistemet e ndryshme politike shkojnë e vijnë por profesioni i arkitektit mbetet si prijësetar (AVANGARDË) e të gjitha shoqërive të civilizuara. Arkitektin e vërtetë e dallon pos tjerash trimëria dhe sakrifica e jo ngarendja e verbër pas dikujt që punon keq”,ajo shumë arkitektëve në Kosovë ju mungon.

Ka edhe shumë çështje të hapura për tu diskutuar,si u theksuan në ndasitë–polemikat e këtyre ditëve,por këto duhet diskutuar së bashku ne arkitektët,duke respektuar vetëm rrugën institucionale,nëse dëshirojmë të kemi shtet funksional,edhe pse si duket disave nuk po iu përshtatet kjo rrugë por që është e vetmja alternativë, tjetër nuk ka.

 

Prishtinë, Gusht 2013, arch. Ylber Vokshi-Ylli, arkitekt i pavarur-ylberv1@yahoo.com