*Në fushën shqiptare, janë ndërtuar vila, me avlli dhe mure të betonuara , biznese , punishte , pa pasur as një fletë të shkruar. Është asfiksuar krejt vendi/
*Të vetmit që nuk duan ta kenë të qartë shkakun e përmbytjeve janë politikanët shqiptarë të të gjithë ngjyrave, që grinden për gjëra të pa rëndësishme dhe kur vjen puna për marrvëshjen e pa diskutushme, të rregullimit të territorit fjalosen si gratë llafazane të mëhallës ./
Shkruan ILLO FOTO/ NEW YORK/
Ndërtimi i reliefit shqiptar i presupozon përmbytjet aksidentale . Ka më shumë se një dekadë, që zona më e begatë e vendit përmbytet masivisht , vit për vit , sikur pëmbytja të jetë një stinë,që vjen pa trokitur.Ishte rastësi, që nuk pati përmbytje masive, në vitin 2013.
Në datën 18 Nëndor 2014 u regjistrua një përmbytje masive , me jetë njerzish të humbura.Situata shqiptare e përmbytjeve , duhet të shqetësojë cdo shqiptar , qoftë shkakëtar, gazetar ose vuajtës i përmbytjeve të përsëritshme.
Kush pa njoftimet e shtypit , të datës 19 Nëndor , krijoi përshtypjen e pa ndryshuar se përmbytjet në Shqipëri janë pasojë e shkatërrimit të rrjetit kullus dhe e ndërtimeve të pa ligjshme , që janë kryer në fushë , gjatë këtyre dy dekadave e gjysëm . Këtë e thanë të tërë fshatarët e dëmtuar nga prmbytjet dhe jo vetëm ata . Njerëzit e vetëm, që nuk duan ta kenë të qartë shkakun e përmbytjeve janë politikanët shqiptarë të të gjithë ngjyrave, që grinden për gjëra të pa rëndësishme dhe kur vjen puna për marrvëshjen e pa diskutushme, të rregullimit të territorit fjalosen si gratë llafazane të mëhallës .
Ka apo nuk ligj në Shqipëri , për ruajtjen e funksionalitetit të tokës bujqësore , pak më intereson . Ka një ligj botëror : Në fushë nuk mund të ndërtosh as një qymez për pula, po qe se nuk siguron leje ligjore . Në vazhdim të kësaj , dënohet një lloj edhe kush lëshon leje të pa ligjshme .
Në fushën shqiptare, janë ndërtuar vila, me avlli dhe mure të betonuara , biznese , punishte , pa pasur as një fletë të shkruar. Është asfiksuar krejt vendi . Simbas disa shkrimeve, jasht truallit , në fushë , janë 300 mijë , por mund të jenë dhe më shumë ndërtime , që gjithnjë janë të pa ligjshme . Këtu nuk mund të ketë dualizëm : Të prishen ose jo.
Prishja e tyre është vonuar shumë. Duhet t’i prishin vetë pronarët kontravajtës , që e kanë bërë vitin shqiptar me 5 stinë. Për qef të zotrinjve pseudopronarë x dhe y , nuk mund të vihet në diskutim ekzistenca e vetë fushës dhe venbanimeve historike , që janë ngritur mbi të. Janë të pa shembullta ndërtimet e pa ligjshme , që janë ngritur në Shqipëri .
Në Kosovë ka ndërtime të jasht ligjshme , por rrezikojnë pak ose aspak kullimin dhe ujitjen . Shumica e tyre mund të tolerohen , ndërsa në Shqipëri shumica dërmuse e ndertimeve të fushës , nuk tolerohen. Duhet të pranojmë se kostua financiare e e prishjeve të ndërtimeve është e madhe , por kostua e gjendjes aktuale të fushës është me shifra të pa lexushme .
Qe nga viti 1957 , qe konsiderohet viti i kooperativizmit dhe deri sot , qeverrite shqiptare , qe kane zevendesuar njera tjetren , nuk i kane thene popullit realitetin bujqesor , por e kane zbukuruar ate . Kete po ben dhe Ministria aktuale e bujqesise , qe nuk na thote sa toke mbetet pa mbjelle dhe pse . Kete fakt dhe aq me pak synimin per reabilitim nuk e ze ne goje Ministri , qe gjoja menazhon token dhe ujrat e Shqiperise . E verteta e hidhur eshte fakti qe fusha bregdetare eshte teresisht jasht parametrave teknike te funksionimit . Behet fjale per nje fushe me sensibilitet te larte.
Kjo fushe eshte pasuria e pa lujtshme me e madhe e vendit dhe duhet shpetuar me cdo kusht . Deri me sot nuk e ka degjuar kush sinjalin “sos” , qe kjo fushe po e thote me ze te larte . Une nuk pretendoj se jam dikushi dhe mund te jap mend , per punet , qe jane te preokupuar politikanet tranzitive, por nje gje e di mire dhe me siguri : Po qe se nuk risistemohet Ultesira bregdetare shqiptare , vendi nuk gjen qetesine e domosdoshme ekonomike, sociale dhe gjeografike . C’dua te them me kete te fundit , gjografike . Dua te them se jane ne rrezik te permbyten ne menyre te pa kthyshme disa vendbanime , ndoshta dhe qytete .
Ultesira bregdetare eshte e Shqiperise , por eshte edhe e Europes . Fondet , qe duhen per te reabilituar Ultesiren bregdetare jane aq te medha , sa vetem Europa mund t’u dali per zot .
Ditet e fundit bene nje marrveshje historike , Amerika dhe Kina , per te investuar per ndryshimet klimatike , qe rrezikojne kataklizma globale . Te ne keto ndryshime kane ndodhur . Fusha eshte jasht funksionit dhe jo pak , por gat ¼ e siperfaqes bujqesore te vendit . Eshte nje kataklizem Ballkanik dhe Europjan . Per kete kataklizem nuk jane ndergjegjesuar politikanet shqiptare dhe s’ka si t’u kete rene ne mend te kerkojne ndihmen e Europes , ndoshta dhe te OKB se .
Konfiguracionit te reliefit, i vjen ne ndihme mungesa e sistemit te rregullt inxhinjerik siperfaqesor . Te dy faktoret te bashkuar , i bejne permbytjet e Ultesires bregdetare , fenomen rutine, ose stina e 5 vitit . Ketyre faktorve specifike i bashkohet edhe faktori i ngrohjes globele . U permbyt Serbia dhe Bosnja , vitin e kaluar, qe nuk i njohin permbytjet historikisht .Po te ishin vetem konfiguracioni gjeografik dhe ngrohja globale , do t’i prisnim permbytjet me gjakftoftesi , por situaten e ben emergjente mungesa e sistemit te kullimit unik siperfaqesor , te nje ultesire , qe ne disa kuota eshte nen nivelin e detit .
Shumica e kesaj toke , ka mbetur djerr , per dekada dhe nuk dihet per sa vite do te mbetet ende, ne gjendjen aktuale te mjeruar .
Kesaj pjese te reliefit shqiptar , nuk mund t’i kthehet asgje nga sa i ka humbur , po qe se nuk kufizohen permbytjet . C’eshte bere , nga Qeverria aktuale , per t’i dale perpara agresivitetit te permbytjeve ? Asgje , vec vullnetit te mire, per t’i kufizuar ato . Nje vit Qeverri socialiste e unifikuar ; Ultesira bregdetare eshte po ajo qe eshte trasheguar nga Qeverria para ardhese , duke pritur permbytjen e radhes . Jemi ne metoden shqiptare te vazhdimesise .Mbivleresohet rroli i hidrohorve , por funksioni i tyre eshte gjithnje e me i vogel , po qe se uji nuk percillet nga te tera pikat fillestare te fushes .
A mund te ishte ndryshe gjendia aktuale e Ultesires bregdetare ? Kete pergjigje duhet ta japin ata , qe kane marre persiper detyren e qeverrisjes .
Rrjeti kullus inxhinjerik , per t’u reabilituar , kerkon miliarda $ , gje qe nuk mund te realizohet me buxhetin modest , qe akordon Qeverria per bujqesine dhe mjedisin shqiptar . Duhet tjeter zgjidhje .
Ministria e Bujqesise nuk beri ndonje ekspozim se cila ishte gjendja e tokes bujqesore dhe e ujrave, per Ultesiren bregdetare, kur filloi punen si Ministri e tokes dhe e ujrave . ajo mori celsat e zyrave , qe jane ne bulevard dhe kaq. Ky eshte veprim shume formal , karshi marrjes ne dorezim te tokes dhe ujrave , qe jane pasuri pa magazine dhe pa celes . Aktualisht dhe tere kete ¼ shekulli , toka dhe ujrat shqiptare jane jasht kontrollit te pronarve dhe jasht kontrollit te shtetit . Ndertimet e pa ligjshme e kane kthyer fushen e Shqiperise ne truall ndertimi , pa rregulla , pa sistem kullus , pa rruge te perbashketa , pa sitem te mbledhjes te ujrave te zeza . Ky eshte nje mish-mash , qe nuk e gjen as ne parahistori.
Ndertimet e jashtligjshme rrezikojne mbytjen e qyteteve , sepse fusha konsideroht e permbytur ne menyre permanente. Si guxoj ta them kete ? Po te qe se fusha nuk do te ishte e permbytur , do punohej . Jane mbi 200 mije Ha. qe nuk punohen c’do vit , per ¼ shekull. A ka zot ky shtet ? Te gjitha qytetet bregdetare dikur jane permbytur dhe mbi to jane ndertuar te tjera . Kete e verteton arkeollogjia .
Nepermjet nje studimi shume te holle dhe shkencor , Europa dhe Amerika duhen te informohen per kete realitet te brishte tokesor te brgdetit tone . Per kete situate mjedisore kercenuse , duhet te kete dieni edhe OKBja . Lufta kunder terrorizmit dhe ajo , per mbrojtjen e mjedisit , perbejne detyren kryesore te shoqerise se sotme progresiste , ne mbare Globin .
Shqiperia nuk eshte as e Qeverrise as Ministrise se bujqesise , por keto organizma mbajne pergjegjesi direkte , per ate qe eshte e sigurte , qe do te ndodhi dhe nuk kane alarmuar problemin , deri ne instancat me te larta administrative te kontinentit dhe te botes.
Do te varet si do te reagoje kjo Ministri , ne se do te mbetet ne histori si Ministria e evitimit , apo e vazhdimesise te permbytjeve. Nuk ka pse te druheni , per kete njoftim . Politikanet e viteve te tranzicionit kane deklaruar se gjithcka e kane bere me ndergjegje te plote . Askush nuk ka thene nuk e marr pushtetin , sepse ka detyra te renda . Sa here lene pushtetin , e kerkojne prape , duke gjykuar se pushteti eshte vetem torte, por faktikisht dhe mbi te gjitha, eshte perkushtim.
Aktualisht , nga ana bujqesore , fusha shqiptare , quhet e permbytur , deri sa nuk te lejon te hysh ne te, per pune . Kushti i pare , per te kufizuar permbytjet , deri ne eliminim , eshte kullimi perfekt siperfaqesor. Ujitja eshte problem me dytesor . Rrjetin inxhinjerik siperfaqesor , te Ultesires bregdetare shqiptare , mund ta financojne programe te Europes, Amerikes ose te OKB se , qe jane organizma shume sensitive ndaj deformimeve mjedisore . Praktikisht ne kemi nje mjedis te aksidentuar , qe me siguri matematike , pritet te thellohet.
Emergjencat civile , kane treguar gatishmeri te larte gjat permbytjeve periodike , qe dihet sa kane qene dhe nuk dihet sa dhe si do te jene , por vendi eshte ne emergjence te perhershme , sepse vete gjendia e fushes , ndihmon permbytjet, sa here bie shi.
Shkaterrimi i rrjetit inxjinjerik shqiptar , e konsideroj demin me te madh ekonomik , qe i eshte shkaketuar Shqiperise , perfshire dhe demet e luftes.Per kete problem madhor , kam shkruar shume here , pas vitit 2000. Nuk ka rendesi shqetesimi im , vecanerisht per kete rrast kapital . Bujqesia fillon dhe mbaon ne toke . Organet vendimarrse dhe ato shkencore , qe lidhen me kete problem, i karakterizon nje heshtje varri . Jo qe nuk bejne as nje perpjekje ta zgjidhin , por nuk e zene fare ne goje,ose ta perfshijne ne evidencatper ndjekje.
Nje indiferentizem i tille eshte i pa shpjegushem . Ne te tilla rraste thuhet se dembersit do t’i denoje historia . Ne kete rast nuk mund pritet denimi historik i shkaktarve . Per kete dem madhor kombetar , kam njoftuar edhe Prokurine e pergjithshme dhe jam gati te deshmoj, ne se ceshtja do te gjykohet, deri sa une jam ende gjalle .
Illo Foto / Studjus –NY – Nendor 2014