Përtej

PËRTEJ PERDES SË QELQTË

November 30, 2016 by dgreca

Nga Grigor Banushi/*

Kur isha fëmijë, më ka qëlluar dy a tri herë të shkoja në Radio Tirana ( e vetmja në atë kohë) dhe ajo që më impresiononte shumë ishte perdja e qelqtë pas mikrofonit ku më duhej të flisja apo të recitoja ndonjë poezi. Sa herë shkoja në Radio, madje më qëlloi të merrja pjesë edhe në konkurset radiofonike kur isha në shkollë të mesme, dritarja e madhe, përtej së cilës shihej çdo gjë por nuk dëgjoj asnjë tingull, ma shtonte kërshërinë dhe më mbushte me mister. Megjithatë pas xhamit ndarës shihja ndonjë fytyrë gruaje a vajze të bukur që më buzëqeshte për të më qetësuar, apo të ndonjë babaxhani i cili më bënte shenjë për të më dhënë kurajo.

Më vonë mësova se ajo anije gjigande e fjalës dhe mendimit, e artit e muzikës, lundronte pikërisht në saje të asaj që ndodhej përtej perdes së tejdukshme e njëkohësisht të shurdhët. Fjalët e folësve, vargjet e poetëve, deklamimet e aktorëve dhe këngët përcilleshin për në eter pikërisht nga ato aparatura e çelësa dhe nga dikush i heshtur që i lëvizte ato me mjeshtri dhe siguri. Këtë e zbulova më vonë, kur kureshtja më bëri të shkoja në mjedisin pas perdes së qelqtë dhe sidomos kur vite më vonë fillova punë pikërisht në atë vend të cilin e kisha ëndërruar. Ndodhesha mes mjeshtrave të zërit të Radio Tiranës, të cilët u bënë dëgjuesit e mij të parë dhe kritikët e parë dashamirës të punës time.

Njërin prej këtyre mjeshtrave e kam njohur rreth njëzet vjet më parë, kur unë nuk isha tashmë ai djaloshi që më dridhej zëri para mikrofonit, ndërsa ai hidhte hapat e parë në rrugën e mjeshtrisë së zërit, punës me të, regjistrimit dhe përcjelljes së tij tek dëgjuesit.

Elton Verzivolli që fillim dukej se e kishte kuptuar punën që duhej të bënte dhe e mori atë seriozisht e me guxim. Si gazetar i radios, por edhe si shkrimtar, skenarist i radionovelës së parë shqiptare, më ka lidhur ngushtë puna me operatorin e zërit, Elton Verzivolli. Puna në pultin e regjistrimit nuk është një punë thjesht teknike, apo mekanike. Si në fillimet e saj, kur studiot ishin tejet modeste, kur punohej me shirita e kur montazhi, prejret e ngjitjet bëheshin me dorë, ose e thënë më saktë, me vesh, ashtu edhe më vonë, kur në studiot e regjistrimit hyri teknologjia e re dixhitale, puna e mjeshtrit të zërit e kalon punën e teknikut. Do të thosha pa frikë se ajo është një punë artistike në krejt kuptimin e fjalës. Dhe këtë e demonstronte më së miri mjeshtri i zërit Elton Verzivolli.

Në punën time tridhjetë e pesë vjeçare si gazetar në radio Tirana, ka shumë ngjarje dhe episode të cilat i kujtoj mer mall dhe që i marr si shembull të devotshmërisë e pasionit. Natyrisht këtu bën pjesë edhe njohja ime me mjeshtrin Verzivolli dhe puna për gati njëzetvjet për të realizuar e prodhuar emisione me cilësi e për të përcjellë tek dëgjuesi vlera dinjitoze dhe një realizim profesional. Kam shumë raste të punës time të efektshme në saje të përkushtimit të inxhinierit Elton Verzivolli.

Më 10 qershor 2007 Presidenti i Shteteve të Bashkuara George W. Bush bëri një vizitë në Shqipëri. Është i kuptueshëm impenjimi dhe mobilizimi i mediave për ta pasqyruar sa më saktë e në kohë reale vizitën e kreut të vendit më të madh në botë, mikut dhe aleatit të popullit shqiptar. Edhe Radio Tirana u angazhua e u mobilizua me të gjitha forcat për pasqyrimin e kësaj vizite historike. Isha në grupin e gazetarëve të ngarkuar për pëprcjelljen tek dëgjuesi nëpërëmjet kronikave, radioreportazheve, lidhjeve direkte dhe intervistave të presidentit amerikan. Elton Verzivolli ishte drejtuesi teknik i studios së transmetimit i cili bëri një punë mjeshtërore për ta realizuar transmetimin e vizitës së George W. Bush në parametrat optimale dhe në cilësinë më të lartë. E shoh me vend të vë në dukje se ndonëse një punë e tillë nuk ishte e lehtë, ai ia arriti më së miri ta përmbushte misionin e tij në saj të aftësive për veprim e reagim të shpejtë, për zgjidhje të efektshme dhe të menjëhershme të situatave e sidomos për një punë përgatitore, ku kishte parashikuiar çdo gjë deri në detaje. Kështu materialet ndihmëse si rasdiokronika të kaluara nga radioarkivi, intervista të parapërgatitura, informacione të nevojshme e të tjera, ishin ralizuar më parë e tashmë ndodheshin në tryezën e punës së mjeshtrit pranë pultit të transmetimit. E përmenda këtë episod sepse unë dhe gazetarët e tjerë mbetëm mjaft të kënaqur nga puna e mjeshtrit të zërit Elton Verzivolli.

Janë sa e sa emisione dhe programe radiofonike të realizuara në bashkëpunim me mjeshtrin e zërit, inxhinierin Elton Verzivolli. Janë të paharruara mbrëmjet e vona madje shpesh edhe netët e gjata që kalonim në studio sëbashku me Tonin. I përpiktë në punën e tij, ai ngulte këmbë që ta bënim sa më mirë regjistrimin, duke kërkuar përsosmëri. Na kthente disa herë deri sa të arrihej qëllimi e nuk donte t’ia dinte për kohën që kalonte e që të nesërmen që në mëngjes duhej të vinim përsëri në studio. Dhe puna nuk mbaronte kurre se edhe Eltoni nuk lodhej e nuk mërzitej kurrë. Shpesh kam pyetur veten nëse një artist kur interpreton në skenë disa herë apo një këngëtar që këndon të njëjtën këngë për disa ditë me radhë, a e ruan dëshirën , pasionin dhe emocionet për të dhënë gjithmonë maksimumin? Këto mund ta pohoj me siguri për punën e palodhur të mjeshtrit të zërit Elton Verzivolli. Sa herë punoje me të, ai shfaqte pasion dhe dukej i mbushur me energji, çka dëshmonte se ishte tërësisht i motivuar në punë. Na ndodhte që për të bërë një sigël, transmetimi i së cilës mund të zgjaste njëzet sekonda, Toni shpenzonte një kohë të gjatë. Përpiqej të gjente muzikën më të mirë dhe më të përshtatshme dhe kërkonte nga unë që teksti të ishte konçiz, i qartë, domethënës dhe të përmbidhte përmbajtjen e programit radiofonik. Pastaj punonte duke kërkuar vazhdimisht përsosmërinë në kombinimin e tekstit me muzikë deri sa produkti ishte i arrirë nga ana cilësore, i përsosur artistikisht, i qartë, i përmbledhur dhe kuptimplotë.

Në këtë mënyrë, me pasion e këmbëngulje, me përkushtim e me profesionalizëm ka punuar Elton Verzivolli kur regjistronim e montonim programet radifonike të tilla si “Maratona 70 vjeçare e fjalës së muzikës”, një program me rastin e 70 vjetorit të krijimit të radio Tiranës, ciklin e emisioneve me rastin e 100 vjetorit të shpalljes së pavarësisë së Shqipërisë, emisionin nokturn informativ e argëtues “Natën Vonë”, apo emisionin konkurs me nxënlësit e shkollave të mesme të Tiranës “Eurotunel”, një program që pasqyronte rrugën e gjatë të Shqipërisë drejt Bashkimit Europian. Lista e emisionev të realizuara me mjeshtrin Elton Verzivolli është e gjatë. Mund të përmend tituj, emra e shifra pa mbarim, por ajo që mbetet është pasioni i mjeshtrit të Radio Tiranës. Fakti që ai zotëron mjeshtrinë e zërit por tashmë edhe të punës me figurën tregon për profesionalizmin dhe përkushtimin e tij. Ai sot punon në Nju Jork të Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe ndjen erën e suksesit. Elton Verzivolli është i angazhuar me projekte televizive pranë kompanive prestixhioze si Hudson Creative Production dhe Hi Tech Photography.

Emri i tij i shqiptuar disa herë në ditë nga spikerët dhe gazetarët: mjeshtër zëri, tashmë del i shkruar edhe me titra në punët e tij të suksesshme dhe spikat gjithmonë dukshëm:Elton Verzivolli.

*Shkruar nga Grigor Banushi, gazetar, shkrimtar.

Bujqësia, përtej thirrjeve e sloganeve

March 2, 2015 by dgreca

Rama duhet t’u drejtohet bankave në mënyrë që këto të ndihmojnë me dhënie kredishë të favorshme prodhuesit bujqësorë apo fermerët, sic kanë filluar të quhen gjatë viteve 90. Ndoshta për të nxitur rritjen e prodhimit bujqësor është e nevojshme të bëhet dhe një rishikim I taksave dhe gjithë detyrimeve të tjera që paguajnë fermerët, si dhe të gjenden mënyra për të inkurajuar bashkimin e tyre në ekonomi sa më të mëdha apo duke gjetur forma nga më të ndryshmet për ta bërë sa më të ulët koston e prodhimeve të tyre./
Shkruan:Gavrosh LEVONJA-New York/
Tek slogani i njohur i kohës së diktaturës “Bujqësia, cështje e gjithë popullit”, më ktheu një thirrje e kryeministrit, Edi Rama, drejtuar të rinjve ndërsa vizitonte zonat e përmbytura gjatë javëve të fundit në jugun e Shqipërisë. “Mos kaloni kohën nëpër bingo, por kthejuni punës në fshat…”- ishte pak a shumë kërkesa e formuluar nga Rama në adresë të të rinjve të fshatrave. Të njejtën gjë kreu i qeverisë shqiptare e bëri dhe nja dy muaj më parë ndaj biznesmenëve të ndërtimit duke u kërkuar që kapitalet e tyre “mos t’i bëjnë llac e tulla” por t’i orientojnë në drejtim të bujqësisë dhe fshatit. Që bujqësia është një sektor jetik për një vend si Shqipëria është fakt i njohur ashtu sic është po aq i vërtetë fakti se pas viteve 90-të bujqësisë nuk i është kushtuar as interesi më minimal nga ana e qeverive duke e lënë zhvillimin e saj në dorë të spontaneitetit. Gjendjen shqetësuese në të cilën ndodhet bujqësia shqiptare e ilustron fakti që tregu shqiptar i prodhimeve bujqësore e blegtorale gjatë gjithë këtyre viteve është dominuar e vazhdon të dominohet nga ato të importit, ndonëse flitet dhe per eksport, volumi i të cilit është i papërfillshëm krahasuar me importet . Në këtë kontekst edhe ideja e Ramës dhe qeverisë së tij për t’u orientuar nga bujqësia i a vlen të mbështetet. Mirëpo kjo nuk mund të arrihet vetëm duke u bërë thirrje qoftë dhe në formë lutëse biznesmenëve të ndërtimit për të hedhur kapitalet e tyre në bujqësi e apo rinisë e cila duhet t’u kthehet punëve të fshatit. Kryeministri Rama duhet të jetë i ndërgjegjshëm se bujqësia është një sektor i vështirë në varësi të faktorëve të shumtë pjesa më e madhë e të cilëve janë dhe jashtë vullnetit të njeriut, ndërkohë që dhe efektet e investimeve kërkojnë një kohë relativishte të gjatë që të ndjehen. Aq më pak synimi për “të kthyer sytë “ nga bujqësia nuk mund të arrihet me urdhëra, “orientime nga lart” parulla e aksione me të cilat ishim tejet të familjarizuar dikur. Para se t’u drejtohet biznesmenëve duke u kërkuar të investojnë në bujqësi, Rama, Panariti e Co. duhet të bëjnë llogaritë mire duke pasur në konsideratë para së gjithash cmimet e produkteve bujqësore e blegtorale në treg dhe koston e prodhimit të tyre. Nisur nga ato c’ka thotë kreu i qeverisë lidhur me bujqësinë, ndër të tjera dhe që “bujqësia vuan nga mungesa e dijes” si dhe kushtrimi lëshuar në drejtim të biznesmenëve për të derdhur kapitalet në bujqësi tregon se biznesi bujqësor në Shqipëri nuk është dhe aq atraktiv për të mos thënë se mund të rezultojë dhe me humbje. Të ishte ndryshe, biznesmenët, dhe jo vetëm ata të ndërtimit që “i kanë bërë paratë llac e tulla” nuk do të kishin nevojë për rekomandimet e Ramës, por do të rendnin nëpër zyra në kërkim të ndonjë license për të zhvilluar aktivitet në bujqësi. Fakt është se dhe ata pak ndërtues të cilët shprehën gatishmëri për të hedhur para në bujqësi e kishin kuptuar këtë brenda hapësirës që ka të bëjë me ndërtimin si fjala vjen me “ndërtime stallash”, godinat e punishteve të përpunimit, ndonjë kanal apo rrugë fshati. Pra edhe në këtë rast, paratë e biznesmenëve të ndërtimit do të shkojnë përsëri në drejtim të “llacit dhe tullave”. Ndoshta mund të jem dhe i gabuar, por thirrjen e kryeministrit drejtuar biznesmenëve të ndërtimit e kuptoj që këta të mos kufizohen vetëm në sferën e ndërtimeve të objekteve bujqësore por të investojnë në të gjitha sferat e saj për modernizimin e saj, në mënyrë që kjo të bëhet gjithnjë e më intensive, më moderne, në fund të fundit më rentabël, ashtu sic deshiron Rama. Ky ka plotësisht të drejtë kur thotë se“ bujqësia duhet të shndërrohet nga një aktivitet për të mbajtur familjen me bukë, në një biznes të fuqishëm” duke kontribuar ndjeshëm në rritjen e zhvillimin e ekonomisë kombëtare. Mirëpo, në stadin aktual në të cilin ndodhet bujqësia shqiptare Rama dhe njerzit e ekipit të tij nuk mund t’i kërkojnë askujt të hedhë paratë në një fushë problematike pa gjetur diagnozën e saktë, nga se vuan ajo. Vetëm pas kësaj kjo qeveri dhe kushdo tjetër që të vijë pas saj, bashkë me institucionet përkatëse mund të hedhin hapat e nevojshëm në drejtim të krijimit të një terreni të përshtatshëm i cili të bëhet tërheqës jo vetëm për biznesmenët shqiptarë por edhe për ata të huaj. Por, para se të shkohet tek “thirrjet” për të punuar e investuar në bujqësi janë për tu ndihmuar pronarët ekzistues të tokave bujqësore ata që furnizojnë tregun me prodhimet e tyre. Lidhur me këtë, p.sh. në vend të biznesmeneve duke u kërkuar të invvestojnë në bujqësi, Rama duhet t’u drejtohet bankave në mënyrë që këto të ndihmojnë me dhënie kredishë të favorshme prodhuesit bujqësorë apo fermerët, sic kanë filluar të quhen gjatë viteve 90. Ndoshta për të nxitur rritjen e prodhimit bujqësor është e nevojshme të bëhet dhe një rishikim I taksave dhe gjithë detyrimeve të tjera që paguajnë fermerët, si dhe të gjenden mënyra për të inkurajuar bashkimin e tyre në ekonomi sa më të mëdha apo duke gjetur forma nga më të ndryshmet për ta bërë sa më të ulët koston e prodhimeve të tyre. Gjitashtu, mendoj se pa masa protektive për mbrojtjen e prodhimit bujqësor vendas, të paktën në një periudhë fillestare, bujqësia do të mbetet një sektor i palakmuar për cdo lloj biznesmeni e për vetë fermerët për shumë kohë. Me thirrje si ato që na sjellin nëpër mend sloganet e famshme si “Bujqësia ceshtje e gjithe popullit”, “Tu qepemi maleve e kodrave ‘ti bëjmë pjellore si fushat” … nuk arrihet kërkund. Për më tepër kur Edi Rama është i privuar nga luksi që kishte Enver Hoxha për të dërguar qytetarët forcërisht në ndihmë të fshatit në formë aksionesh e pune vullnetare, për të hapur toka të reja, kanale kulluese, për të ujitur, për të mbjellë domaten me kubikë për të mbledhur kallëzat e grurit etj.

June 19, 2014 by dgreca

nga Gani MEHMETAJ*/
E pata vështirë ta kuptojë atëbotë, e kam vështirë ta pranojë edhe tash. Se si më rrëshqiste i tërë imazhi si drita e hënës në ujin e rrëmbyeshëm. Shpëtova pa dal fiqirit. Dola këndej pa u gremisur, megjithëse disa herë duke e ndjekur hijen e tij isha në teh të greminës. Me ndalte diçka në çastin kur me vrushkullonte dëliri, një guxim çmendurak nga bindja se mund të kapërceja honet dhe të vazhdoja pas tij, megjithëse ai me zhdukej nga pamja dhe shihja vetëm zbrazësi e humnera.
Nëse nuk arrini të më kuptoni, nuk do të me mbetet hatri. Me muaj e blova këtë ndodhi që do të përpiqem t’ua tregoj në kufijtë e ankthit, ëndrrës dhe anës së kundërt, nga ku askush nuk u kthye asnjëherë…
Me Shkëlqimin jetonim në harmoni e të lumtur. Nuk kishte shumë kohë që u martuam. E donim njëri-tjetrin. Ai ishte si prushi: digjej dhe të digjte. Unë e adhuroja dhe s’mund ta mendoja jetën pa te. Ishte i brishtë, i dashur, i kujdesshëm. Sa herë kthehej nga puna, apo sa herë kthehej nga qyteti, sepse shtëpinë e ndërtuam në periferi rrëzë kodrave, përtej lumit, më tregonte ngjarjet e ditës dhe bisedat me kolegë. Kështu kalonin javët dhe muajt. Por pa u hetuar ishim larguar nga njëri-tjetri. Ai me rrinte disi anash, pak i hutuar më shumë i përhumbur. Në fillim mendoja mbase u ngop më mua. Me therte diçka në gjoks si përdëllim a lektisje, por i jepja zemër vetës.
Tisi i hollë i melankolisë duket e kishte kapluar më herët, por unë e hetova një mbrëmje të vonë kur duhej të flinim. Ai rrinte ulur në karrige, duke shikuar i përhumbur tej dritares së errësuar. Nuk ishte i trallisur, por se si shihte, sikur ndjehej fajtor apo sikur të kishte bërë diçka, ndërsa e vuante e s’mund ta zhbënte më. Të njëjtin qëndrim mbajti edhe net të tjera. Më frikësonte më këtë përhumbje si të ishte me një këmbë në botën tjetër. Nisi të dilte natën i vetëm nëpër kodra. E ndoqa disa net deri në kufijtë kur s’mund t’i shkoja më prapa, më humbte sysh, më dukej sikur përzihej më fantazmat…
Derisa e ktheja imazhin e përhumbjes së tij, ai u shtri në shtrat. Si të mos merrte frymë. Rrinte i shtangur. Nuk them dot se qe i ftohtë në trupë, as nuk i vinte erë e çuditshme sikur të qe nga bota përtej. Edhe sikur t’i vinte erë e tillë, nuk do të më befasonte. Një parandjenjë ma thoshte se ai komunikonte me botën e përtejme. Rrëqethesha kur e shkoja nëpër mend këtë ide të çmendur. Me kujtoheshin rrëfime për burrat që u hynin grave në shtrat të ftohtë akull. Nuk dridheshin dhe as nuk kërkonin nga to që t’i ngrohnin me trupin valë. Më bëhej disi i çuditshëm i tërë trupi i tij. Lëkura i shkëlqente, dhe herë- herë i rrezatonte ngjyrë argjendi.
Mu mbush mendja: në mes nesh rrinte pezull një grua tjetër. Trupin ma përshkoi zemërimi i vrullshëm, me vloi gjaku deri në tëmtha dhe mu mblodh diçka në grykë sa që isha në gjendje ta mbërtheja për gjoksi dhe t’i bërtisja: kush është ajo lavire që na ndërhyn në jetën tonë. Por e frenova zemërimin, e mora vetë më të mirë. Zemërimi më shkarkoi nga tensioni. Doja të qe kjo arsyeja. Sepse, më mbërthente ndonjëherë frika e lemerishme, që ma përshkonte zemrën me akullim, kur i mendoja rrëfimet për burrat e akulltë. Më mirë të ishte një grua në mes e jo një varr, e ngushëlloja veten.
Ftohtësia e qëndrimi i tij sikur vinin nga përtej, nga atje ku askush nuk kthehej më. Ai vazhdonte të mos lëvizte. Nuk më bëhej të kthehesha e ta shihja, ishte gjallë apo jo.
Pas mesit të natës ndjeva që as ai s’kishte gjumë në sy. U kollitë thatë.
– Kush është ajo grua, që të ka dërmuar kaq shumë, – e pyeta qetë dhe me zë indiferentë. Nuk doja ta besoja se ai ngrihej jerm dhe bridhte natën pas fantazmave deri sa fekste drita e mëngjesit.
– E di, e ke vështirë të ma thuash, por herët a vonë duhet ta thuash, – fillova të zbrazëm si valvula e biçikletës.
Ai u kthye nga unë gati pa u ndjerë. Me atë lehtësi e zgjati dorën, por nuk me preku:
-Është vështirë të ta shpjegojë. Pështjellim ka edhe në kokën time.
-Të lutëm bëhu më i qartë. Sigurisht nuk shkon pas fantazmave, -doja ta bindja vetën më shumë se sa ta nxisja atë të fliste.
Ofshau dhimbshëm. Rrëfimi i tij i njëtrajtshëm me rrëqeth edhe sot kur e kujtoj:
“ Isha duke u kthyer në shtëpi. Hëna e plotë në një cep të bjeshkës dukej e zbehtë, por se si lëvizte pas meje sikur me ndiqte. Papritmas në pasqyrën e lumit me doli figura e saj. U rrëqetha. Nuk u besoja syve. Figura lëvizte me shpejtësi tatëpjetë lumit. Derisa e ndiqja me tmerr gati duke vrapuar, ajo doli nga lumi si portreti kur del nga korniza e praruar, duke marr trajta të gjalla. Të tillë e njoha shumë vjet më parë. Mu shtang nofulla. Edhe po të doja nuk mund të nxirrja zë, shihja i shastisur e i magjepsur. Prisja çfarë do të ndodhte. Hëna ndriçonte më një dritë të argjend. Natën e bënte disi të veçantë. Ndriçimi e qetësia dukeshin të jashtëzakonshme, si në një planet tjetër. Si të donte të më shkëpuste nga magjia me thirri në emër, me një zë të thellë. “Pse habitesh, me tha duke më shikuar më dashuri. Me ke harruar?”
Doja ta bindja për të kundërtën, por nuk ia thash. Nuk me doli zëri. Shihja i çoroditur. Mbase e hetoi tmerrin në sytë e mi, sepse prapë buzëqeshi me dashamirësi, duke iu formuar dy gropëza në faqet që e bënin më të bukur. “Nuk do të ndahemi më, nuk të mbajë mëri!”, më pëshpëriti në vesh duke më shtrënguar lehtë më dorën e butë, por të ftohtë. Nuk e pyeta pse e kishte dorën e ftohte, kur qe natë vere. Një herë ecnim krah njëri-tjetrit, dikur vazhduam të ngjiteshim në qiell sikur të kishim flatra. Nuk mu dha të habitesha, apo të pyesja si është e mundur që fluturonim.
Ajo kishte vdekur para dhjetë vjetësh. Ndonjëherë e kujtoja me mall e pendim, por gjithnjë i shmangesha kujtimit për te: me rrëmbente një angështi që zor ta hiqja disa ditë. E kujtoja me tmerr fundin e saj. Me t’u martuar e kujtoja më rrallë.
Pas shastisjes së fillimit, u çmagjepsa dhe e pash me mall. Ngashërimi mu ngjit në grykë. Me doli e kaluara jonë, afria që kishim dhe dëshira që më mbërthente sa herë më afrohej. Epshi im me të ndjerë aromën e trupit të saj e frikësonte dhe e largonte. Por prapë më afrohej me mall e përdëllim.
“Pse s’erdhe atë ditë më mua?” Më pyeti, ndërsa unë atë pyetje e kisha bluar natë e ditë, duke mos u ngushëlluar kurrë. Nuk dija si t’i përgjigjem, mbeta prapë i shtangur si belbatikë. Doja t’i tregoja sa jam penduar, por fjalët më mbetën në grykë. Nuk me hapeshin buzët as nuk më lëvrinin nofullat.
Ajo si ta kishte hetuar shtangimin tim, një buzëqeshje enigmatike ia përshkoi fytyrën e zbehtë. Derisa përpiqesha t’ia jepja arsyetim për mungesën time ditën e kobshëm, ajo ma ktheu si të donte të më shfajësonte: “S’ka gjë, ta kam falur. Nuk të lëshoj më!”
Prapë më vërshuan imazhet e së kaluarës. Fatkeqësia ndodhi atë ditë të pranvere. Lumi ushtonte shtratit të vet, i mbushur buzë me buzë. Vraponim si të dehur rrugicave, kalonim si fluturat mbi urën e lumit të rrëmbyeshëm. Fluturën, vajzën që e dashuroja dhe më donte e pata fqinjën e parë. Ishte dy vjet më e re.
U zumë kot nga kaprici , apo sepse mosha ime kërkonte më shumë se sa përkëdhelje, ndërsa ajo frikësohej nga epshi im. I zemëruar pse më shkëputi më egërsi nga vetja, të nesërmen nuk i bëra shoqëri deri afër shkollës, megjithëse të dytë e bënim të njëjtën rrugë. Çdo ditë e kalonim të njëjtin lumë mbi urën e drurit që shpesh lëvizte apo i thyhej ndonjë teh i dërrasave të kalbura nga shiu e koha.
Tregojnë se kur rrëshqiti në lumë dhe u kap për një degë shelgje, derisa kalimtari i parë u përpoq ta arrinte, lumi i rrëmbyeshëm e mori me vete. Trupin e saj e gjetën pas disa ditësh. Sikur t’i kishte qëlluar dikush afër, tregojnë ata që e panë, ajo do të shpëtonte. Kur e dëgjova nga të tjerët rrëfimin e tyre, sikur thërriste në ndihmë një emër por nuk e shquanin nga oshtima e lumit, mu duk që do të më shpërthente kafka. Ditë të tëra dridhesh si të me kalonte acari i dimrit sipëri, më muaj rrija zgjuar deri në mëngjes. Kur me lodhte gjumi e ndjeja klithmën e saj për ndihmë. Me drejtohej mua në emër. Zgjohesha i trembur i mbytur në djersë.
Ajo më shkëputi nga kujtimet. Ndërhyrja mu duk si kur këputët shiriti i filmit, përderisa ty të qesin sytë xixa nga ndryshimi i përnjëhershëm i sasisë së dritës që depërton në bebëzat e syrit.
“Mos e kujto, tash jam këtu! – më pëshpëriste ëmbëlsisht në vesh, ndërsa një shkëlqim i bëftë e rrethoi trupin e hajthëm, por të zhvilluar harmonishëm, me format provokuese të vajzës në pubertet. Zëri sikur i vinte nga një humnerë, i largët dhe pak i çjerrë.
Prapë ndjeja nevojë të shfajësohesha, më behej apo mund ta kem menduar se u përpoqa t’i tregoj për pendimin deri në fund të jetës pse nuk i bëra shoqëri. Më bëhet se i thash si i kalova net të tera në ankth të tmerrshëm, ditë me radhë nuk dija a jam në tokë a në qiell. Ajo fluturonte me mua, sikur mos të kishte dëgjuar, apo sikur mos t’i bënin përshtypje fjalët e mia. Mu kthye me buzëqeshje përrallore që mua me çarmatoste atëherë kur e doja aq shumë.
Me pa me mall. Nuk e di sa ecëm, thua të kemi fluturuar, pata ndjenjën që kalonim kodra e male, duke iu shmangur greminave. Pushuam në një rogë mali, ku na priu një cjap me zile. Pas i vinin dhitë. Hëna ndriçonte më ngjyrë të argjendet verbuese. Bari mori shkëlqim lëbyrës. Cjapi i zi u zhduk sa qel e mbyll sytë, u zhduken edhe dhitë e kuqe që i shkonin prapa. U frikësova për tmerr, gjithë kohën me ngriheshin mornica nëpër trup, por kur e pash se asaj kjo gjë nuk i bëri përshtypje, atëherë edhe unë e mora veten. Përreth dëgjohej muzikë. Vinte si jehonë e largët, duke u afruar, derisa nuk u mbush hapësira e rogës me tingujt e muzikës nga disa lloje instrumentesh frymore, të përziera me instrumente e tinguj që nuk i kapja nga e kishin burimin. Muzikantët nuk shiheshin. Hëna vazhdonte të ndriçonte me dritë depërtuese duke ma përshkuar trupin tej për tej.
Cjapi që në përrallat e fëmijërisë shndërrohej në djall, çuditërisht në kohën kur unë e prisja një gjë të këtillë u bë njeri dhe prapë u zhduk. Ajo rrinte pranë meje dhe buzëqeshte aq këndshëm .
Në fund kur unë e shihja i magjepsur, ajo se si ndryshoi qëndrim: “Ka kaluar kohë e gjatë, mbase ti nuk me do më?”. Si mund të dyshonte në dashurinë time? U ngashërova sërish dhe prapë s’arrita t’i tregoja për mallin që më gërryente, për pendimin që s’e mbyta kurrë. Ajo prapë më pa më dashuri, ndërsa sytë i shkëlqenin.
“Do të shihemi prapë”, me depërtoi në vesh jehona e zërit të saj derisa hija tretej në hapësirë. Në horizont depërtoi një rrëzëllim i zbehtë i ditës së re. Hëna u shndërrua në një cukël reje. Mbeta i vetëm jo në rogë, por buzë lumit. Shihja i hutuar, ndërsa ecja i shushatur. Nuk fluturoja as nuk shihja nga lartësitë…
*
– Kush është gruaja që të del para përtej urës? Është ajo nga fëmijëria apo fantazma që të shtihet si e dashura jote e dikurshme? E pyeta më të kaluar lumin. E prisja, duke u dridhur nga fresku i mëngjesit dhe frika. Mbeti i shastisur. Provova t’u qepem prapa disa herë. Por dridhesha nga pjerrësitë e frikshme të bjeshkëve dhe nga nata e mistershme. Brenda meje sikur me thërriste një zë tjetër që më jepte guxim për ta shkëputur nga magjia, ta shkëpusja nga fantazma se cilës i shkonte prapa…
Pas përgjërimit dhe këmbënguljes sime përpiqej të më bindte sikur nuk shkonte pas fantazmës, por kujtimet e ndërgjegjja e mbysnin. Shihej tmerri në sytë e tij. “Lëri të vdekurit të prehen, jeto me të gjallët”, iu shkreha me britma në natën e qetë më zërin që më dridhej nga mllefi. Frikësohesha për kthjelltësinë e tij, sepse një herë kalonte nga varret, qëndronte i shtangur para një varri të vjetër, e pastaj vazhdonte tutje. E di që kam vazhduar gjatë me britma derisa ai ma mbylli gojën dhe me mori për dore.
Pas asaj nate që mos u harroftë burri im nuk doli më natën, as me foli për netët e përhënta. Ndonjëherë zgjohej i trembur nga zërat e natës. Pastaj flinte si qengji.
Unë rrija zgjuar. U bëra roje e tij e natës. Nuk flija derisa dëgjoheshin gjelat e parë të mëngjesit. Ndërkaq, me të rënë nata më bëhej sikur dëgjoja jehonën e zërit të një femre, ndërsa rrëqethesha nga frika që këtë zë do ta dëgjonte i dashuri im. Dhe atëherë e dija se do ta humbisja përgjithmonë…

(* Tregim)