pse – Page 2 – Dielli

Sfida e shqiptareve ne projektin Ballkanik

September 30, 2013 by dgreca

Perse na u dashka nje grupim me pansllavizimin derisa kemi Bashkimin Europian dhe… çfare roli do te luajne shqiptaret ne kete projekt qe synon te realizohet?/

Nga ERVIN SHKULLAKU/Historian/

Sot ne mediat Ballkanike po diskutohet rreth projektit te formuluar nga qeveria e Malit Te Zi per krijimin e nje organizate Ballkanike, me shtetet e Shqiperise, Kosoves, Mali i Zi, Maqedoni, Bosnja-Hercegovina, Serbi. Ky model pavaresisht se akoma nuk eshte bere i qarte ne detaje se çfare projekte do te permbaje, vete nga emri i tij do te jete i ngjashem me Bashkimin Evropian.

Tani lind pyetja qe nese Bashkimin Evropian e kemi prane pse duhet te jete i nevojshem nje projekt i tille. Pergjigjia ime eshte se ky model eshte i mbeshtetur nga qeverite Sllave, vetem per nje qellim: “Qe qeverite Sllave te mos behen pjese e Bashkimit Evropian”. Pavaresisht se Evrope kemi histori 3000 vjeçare shohim se historia vetem sa perserit veten e saj. Historikisht populli Sllav dhe Evropianet i kane pasur marredhenie te brishta. Edhe vete emri “SLLAV” vjen nga Latinishtja qe do te thote “SKLLAV I BARDHE”

Por shqetesues eshte fakti se çfare roli do te luajne shqiptaret ne kete projekt qe synon te realizohet? Te tilla bashkime jane bere edhe ne luftrat balkanike ku shqiptaret kane qendruar ne hije dhe me Jugosllavine qe shqiptaret i humben te drejtat e tyre. Prandaj nese ky projekt miratohet, shqiptaret duhet te mesojne nga e kaluara dhe kete here te jene faktori ndikues ne kete bashkim. Sot jetojme ne nje bote globaliste dhe duke pranuar kete fakt nese pranohet te themelohet nje Bashkim i tille do te jete normale per boten. Atehere shqiptaret, veçanerisht shqiptaret qe jetojne ne perendim duhet te themelojne shoqata dhe organizata ne drejtime te ndryshme dhe te behen projekte se si shtetet shqiptare te kene rolin kryesor ne kete Bashkim.

Tani te presim reagimin e Bashkimit Evropian. Nese ky projekt miratohet nga Bashkimi Evropian ateher perfaqesuesit e ketij subjekti do te jene shqiptaret. Per kete arsye ky projekt edhe mund te realizohet sepse vetem ne kete menyre Bashkimi Evropian do te kete mundesi me te mire per te kontrolluar politiken Sllave. Por kete perfaqesim shqiptaret duhet te bejne ne menyre dinjitoze dhe te kene kujdes nga Sllavet. Gjithashtu ky projekt mund te mbeshtetet edhe nga Turqia sepse ne kete menyre Ballkani nuk hyn teresisht ne sferen Evropiane. Por edhe perfaqesuesit e Turqise do te jene shqipataret sepse historikish Shqiperia dhe Turqia kane patur marredhenie te mira.

Ne kete menyre shqiptaret perseri behen “ure lidhese” ndermjet kulturave te ndryshme. Por kjo nuk do te thote qe duhet te na shkelin, perkundrazi duhet te jemi ne faktori qe kur te kalojne keto kultura mbi ne, te marrin leje dhe te kalojne.

Shqipetaret me popullesi te ulet duhet te fokusohen me shume te teknologjia dhe ne kete menyre mund te arrijne shtetet Evropiane ne aspektin ekonomik.

Malin e Zi e bëmë ne shqiptarët.Pse?

September 12, 2013 by dgreca

Foto: Albania 1926,C.Otokar/

”Ky popull asht bash ai populli i vogël shqiptar, aq pak i njohun dhe aq zi i gjykuem në Europë. I vjetër sa fosilet, sa stalaktitat e shpellave jehuese të maleve të veta vigane, dhe i lindun të thuesh prej vetë rrenjeve të vjetra, ai asht sot zot autokton i pakundershtueshëm i tokave të veta.(Gjergj Fishta)”/

Shkruan Fahri XHARRA/

” Për gjatë kohërave antike në tokat e Balkanit perëndimor kanë jetuar fiset ilire. Në Malin e Zi të sotëm dhe në veriun e Shqipërisë ,jetonin Labeatët. Ata e kishin formuar qytetin e Shkodrës ,qytet i cili në shek . e tretë para Krishtit ishte kryeqyteti i shtetit Ilir, me Mbretin Agron në krye. Sjellja e tij prej kusari nëpër Adriatik ( preteks i sulmit fxh) , i solli dy luftëra me Romakët (229-228 prK ,dhe 219 prK.) të cilat u udhëhoqën nga Teuta dhe nga të cilët u mundën , ku dhe Mbretëresha u tërhoqë në Risan duke e pranuar paqën me Romakët .( Византолошки институт САНУ (Божидар Ферјанчић), „Византијски извори за историју народа Југославије (II том)“ (фототипско издање оригинала из 1957), Београд 2007 ISBN 978-86-83883-08-0 )(Instituti bizantologjik ,Beograd)

Sipas të dhënava dhe artefakteve të mëshefura me qëllime të caktuara ,e të cilat po dalin në shesh përditë e më tepër ,ne ishim ata që e mbollëm qytetërimin. Ne ishim ata që Evropës ia dham Evropën. Por, neve pushtuesit na mbollën mosbesim ,përçarje,grindje, frikë, pakënaqësi ,dyshim. Na e mbillnin vëllavrasjen. Na mbillnin kob e zi. Pushtuesit e mbollën vdekjen.Ishimgjithmonë në gjendje “mbill e mos korr”. Ku mbjellnim nuk korrnim, nuk kishim mundësi t`i zënim këmbët në tokat tona se duhej gjithëmonë t`i mbledhnim plaçkat e të iknim Duhej të iknim t`i shpëtonim masakrave, vdekjës,duhej shpëtuar diçka e kjo diçka është kjo që jemi sot .

“Deri ne historinë më të re në Mal të Zi ,shqiptarët dhe malaziasit ishin ne marrëdhënje shumë miqësore. Prishja dhe urrejtja ndërveti ,a u bë kur malazezët filluan te “sllavizohen” apo kur shqiptarët filluan ta kalojnë në Islam? Gjithashtu vëllazërija shqiptare “malisore” a janë në fis me ato malaziase,dhe disa në të vërtetë a janë Shqipëtar të shndërruar në malazias apo e kundërta.? E lëxova këtë pyetje me mjaft kujdes. Pyetje që nuk është vështirë t`i përgjigjesh, por duhet një qasje serioze e sinqertë dhe gjakftoftë.

Por , le të kthehemi në të kaluarën e largët kur këndej pari nuk kishte as serb e as turk.”Shqiptarët janë pasardhësit e drejtpërdrejtë dhe si të këtillë janë autoktonë që nga kohët e lashta , ku jetojnë edhe sot e kësaj dite në trojet e tyre në Shqipëri , Kosovë , në Maqedoni , Mal të Zi , në Serbi dhe Greqi e gjetiu (Dr. Skënder Riza). Në asnjë dokument nuk ka shënime për ekzistimin e Serbëve në këto troje , në ato kohë . Duke bërë fjalë për banorët e pronave të Manastirit të Deçanit , Manastirit të Graçanicës, Patrikanën e Pejës etj, prona këto që shtriheshin në një territor shumë të gjerë, siç e tregon “Bulla e Artë” e mbretit Stefan Deçan(1330) Dr. Rizaj do t`na konstatojë se aty kishte vetëm shqiptarë.

Kështu kuptojmë se popullata e Kosovës së sotme dhe qeveritarët e saj Nemanasit-Nimanasit-Nemaniqët, të gjithë ishin ilirë tribullë (tribalë, fis pellazgë-ilir), njëherë katolikë e pastaj nga Milutini e këndej Shkizmatik (shqiptarë ortodoks ) dhe se do të jetë plotësisht e natyrshme që edhe kishat dhe manastiret e këtij ambienti gjeografik si institucionet e shenjta fetare të kësaj popullate shqiptare dhe të sundimtarëve të saj të jenë ndërtuar nga ata dhe ato atyre u takojnë.

Kur Stefan Nimani e pushtoi Malesinë (Doclean shek 11-të) ai shkruante se i ka shkatërruar të gjitha qytetet bregdetare . .. por “ ai kishte asgjësuar edhe monumentet Latine duke ia vuar zjarrin kishave lokale katolike dhe dhe librave gjindeshin në to.” Ju kujtohet Shasi Ilir i 365 kishave.? E kisha cekur Zonjën Edith Durham ( Some tribal Laws and Customs of the Balkans ,Londë,1928) shkruante se gjatë qëndrimit të saj në këtë pjesë te Ballkanit( Shqipëri dhe Mal të Zi f.xh.) gjatë vitit 1913 ( pra shek 20) ,nuk ishte e lejuar që vajzat e Drekaloviqëve të martohen me djemt e Kastratëve “ se janë të një gjaku”. Por për këte më vonë.

Rreth vitit 1054 u bë ndarja e madhe shkizmike e Kishës së Lindjes si rezultat i mospajtimit në mes lindjes e perëndimit. Shqiptarët që iu bashkëngjitën shkizmit (shki,shka,shkja,shkije) më lehtë e patën të përvetësohen nga kisha e tyre ortodokse,.Pra në atë kohë kishte shka-shqiptar otodoks ende i pa sllavizuar dhe serb-kurrkushi i ardhur. Stefan Nemana, Nimani, Nemaniqi, kishte lindur afër Podgoricës, ku nuk kishte priftë ortodoks dhe u pagëzua me ritët perëndimore katolike.

Nga fisi Nimanaj i Gashëve rrjedhë Stefan Nemanja,Mbret i Shqiptarëve Serbëve Vllehve dhe Grekëve pra i Bizantit.,Stefani ishte kusheri i par i princit Shqiptar Dhimitërit që njihet si themelues i derës së Dukagjinasëve.Stefani është i varrosur në Manastirin Hilendar ne Greqi në mali Atos, dhe ne varr eshtë epitafi me shkronja greke si Stefan Nimani e jo Nemanja.

Por të këthehemi në temë, si ndodhi që “Malesia” të bëhet “MaliZi”, pra ne shqiptarët të bëjmë Malin e Zi ? . Shkrimi do të jetë i fragmentuar ,që të mos i ngjan një studimi të mirëfilltë historik por të jetë më tepër një nxitje për historianët dhe gjuhëtarët tonë të mundohen sa më shumë të na i “kthejnë” bijtë e shqipërisë në gjiun e saj.

Kush janë Berishajt? Berishajt i takojnë grupit të fiseve Puka ,dhe jane të parët ne vendin e tyre në jug të fisit Krasniqi dhe Shala . Sipas Gjermanit Franc Baron Nopça (Franz Baron Nopcsa, Das Katolische Nordalbaniens, Budapest 1907) , ,shenjat e parë të fisit Berisha,mund të gjinden që prej 1270. Nga këta Berishajt ,lindin -shqiptarët ortodoks(shkijet) Drekaloviq , Kuqi, dhe Gruda.

I pari nga shkijet ishte Ndreu . Drekaloviqët ishi të afërm e dhe me Kastratët Fisi malesias Vasojeviq (pra shkije- shqiptarë ortodoks) ,ishin nga fisi Ilir Kelmendi. Shenimet tregojnë që edhe gjuhëtari serb Vuk Karaxhiq ishte malesias me prejardhje. Por edhe Dinastia e Koagjorgjeviqëve e më sakt edhe mbreti Petar Karagjorjeviq ishte me prejardhje shqiptare, pra malesias.

Është i njohur Mark Milani Popoviqi, armiku dhe asgjësuesi më i madh i qenjës shqiptare në Malesi. (MaliZi). Që ai shkrunte për sllavët ,na është e njihur,por më pak dihet që ai i kishte dy gjuhë amtare: serbisht dhe arbanisht. Si është e mundur që ai thoshte që gjuha mëmë e tij ishte Arbanishtja? Sepse a i dinte rrënjët e tija dhe të fisit të vet E dinte shumë mirë që në fisin Kuq ishin përzier gjaku sllav dhe ai arbanas. Në këtë përzierje dhe në këtë farefisni të fiseve arbanase dhe malesiase ka qenë e ruajtur tradita e gjallë e martesave .

Shkijet e Vrrakës ( Shqiptarët ortodoks të Vrrakës) jane vetëm se arbanas dhe malesias të përzier ndërveti e që nuk kanë aspak lidhje me serbët. Rol tjetër asimilues të arbanasve të malesisë kishte edheTurku. Me ndërrimin e fesë në sanxhakun e Novi Pazarit shqiptarët e humbën edhe gjuhën: Ndërkaq, te “Kamus-ul alam” (1889-1898), enciklopedia e parë në Turqi, , Sami Frashëri shkruan se në këtë sanxhak “në përgjithësi popullsia është shqiptare. Vetëm një pjesë e popullsisë së kazave të Gucisë e Beranës flasin sllavisht, por dinë edhe shqip( dinë shqip se ishin shqiptarë f.xh.) dhe nuk dallohen nga shqiptarët për nga doket e zakonet”. Pra në veshje ,doke dhe zakone ishte ishin të njejtë. Pra?

Por si flitej në atë kohë kur zyrtarisht pranohet se gjuha Malaziase (cërnogorski jezik ) zyrtarizohet pas gjysmës se parë të shek 19-të.? Sigurisht që shqip.

Humbja në gjiun sllav ishte ishte e pakthyeshme si humbja në gjiun turk e grek.Por kur jemi te Malesia të cekim edhe këto ndërrime të fiseve nga e folmëja shqipe në atë sllavishte : Gjuka –Gjukiq ,Gjukanoviq ; Boja – Bojoviq,Bojiq ;Bojku- Bojkoviq, ; Gashi- Gashiq,Gashanin ; Berisha- Berishiq; Burri- Buriq ; Shoshi- Shoshkiq; Shala-Shaliq , Shalanin, Shalunoviq; ( E njohur në një fshat të Plavës ku jetonin të tri palët: si shqiptar shala, si boshnjak Shalunin ,dhe si malazez Shaliq) ; Gjurka – Gjurkoviq,; Gjoka- Gjokiq ,Gjokonoviq ; Gjeli – Gjeloviq ,Gjeliq ; Gruaja – grujiq ,Gruda- Grudiq , Zogu –Zogoviq, Balaj- Baliq ,Baloviq” peshku- Peshkoviq ; Lulaj- Luliq,Luloviq; Nikqi- Nikqiq; Brala- Braliq;Daci- Daciq , Dashi- Dashiq; Bardhi- Bardiq ,Preni- Preniq ; Kola- Koliq. etj etj etj.

PoVasojeviqet ( Vasa), Bjellopavliqet ( Palabardhë) , Drekalloviqët ( Ndrekajt) ?

Njëri shkruante në një rast: Pa më thuaj oj Shqipëri kur do i mbledhësh bijtë e tu në gjiun tënd ? Qëllimi i shkrimit nuk ishte t`i mbledhim në gji (Pse,Jo?) ,të gjithë ata që për arsye të ndryshme e zvogluan numrin tonë ,por të tregohet për vazhdimësinë shekullore asimilimit të tyre.

((Burimet serbe qeshën me të ashtuquajturit ” akademikë dë Dukles ”(sipas serbëve) që po mundohen ta këthejnë popullin e Malit të Zi në ” parafillimet e tyre historike” që malazezët nuk janë serb por as sllav. Në këtë tollovi ata shkojnë aq largë sa i kërkojnë ”rrënjët ”e tyre tek Ilirët, dhe si të tillë po biejnë nën ndikimin e shkrimeve të fretërve ”ustash kroat katolik” ( sipas serbëve)

” Kush janë Malaziasit e sotëm: rezultatet e hulumtimeve po i vërtetojnë tezat e analitikëve të më herëshëm që shumica e banorëve të sotëm të Malit të Zi janë vendas të zgjoit ,të cilët e morrën gjuhë sllave mu ashtu si thoshte akademiku i CANU-s( Akadedemia e shkencave të Malit të Zi) Petar Vlahoviç në studimin e tij antropologjinë fizike te malazezëve.

” Është e mundur që të gjithë serbët e Serbisë të cilët e bartin haplogrupin E1b1b- ardhacak nga fiset e Vasojeviqëve dhe Kuqëve të Malit të Zi. Shqiptarët kryesisht e bartin haplogrupin E1b1b (Autor: Miroslav Ćosović)”
„American Journal of Physical Anthropology”.(20.01.2010) ( Shumë interesante është se shumë institucione shtetrore serbe si dhe sherbimi informativ serb BIA e kanë financuar projektin ,duke menduar që rezultatet e kodit gjenetik të serbëve dhe malazezëve të dalin të njejta dhe që pastaj të flitet për një popull dhe një kulturë) . Studimi tregon që mbi 50 % e banorëve të sotëm të Malit të Zi janë me prejardhje ilire apo shqiptare dhe se perzierja me sllav është shumë e vogël . (Autor: Miroslav Ćosović, www.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/ajpa.21235/suppinfo))

E pse ata në shumë raste ishin armiqtë tanë shumë të rrezikshëm dhe çfarosës ,fajet janë të spjegueshme. Se shqiptarët janë “ ushqyesit “ më të mëdhenj të fqinjëve tanë ,kjo është e dokumentuar. Se shqiptarët janë edhe formues të shtetit të fqinjëve ,kjo është më së e vërtetë. Në rrethin tonë fqinjësor që ngaMaliiZi,Serbia dhe Greqia shqiptari ishte faktori kryesor shtetformues. Në kohën e largët disa shekuj apo disa dekadash ne jemi ata që në mënyrë direkte apo indirekte i formuam këto shtete. Kushndikoi që shqiptari të mohon vetveten dhe të vihet në krye të formimit të shteteve fqinj? Si dhe pse u zhvilluan rrethanat që shqiptari të bëhet edhe vrasës i vëllezërve të vet edhe pushtues i tokave të veta nën flamurin e tjetër kujt? Na e mbillnin vëllavrasjen. Na mbillnin kob e zi.

Pyetjes se kur shqiptarët u bën malazias, kur malesoret u sllavizuan ,apo kur u islamizuan ? ,iu kisha përgjegjur se kjo ka ndodhur në vazhdimësi gjatë shekujve , ndër shtypjen e furtunave historike. Pra ka te bëjë edhe me atë, aresyeja e ndarjës se kishes,.sepse ne nje moment historik, gjatë kohes se ‘çlirimtarëve’ otoman, popullata jonë ortodokse , i ka pasur vetem dy mundesi: te mbetet ortodoks, dhe te sllavizohet, ose te islamizohet, ‘turqizohet’ , qe kinse te shpetoj nga sllavizimi..

Pra ,shkak i ndarjës edhe më të madhe të shqiptarëve otodoks- shkijeve të tokave tona në Mal të Zi, Maqedoni ,Sërbi dhe Kosovë nga trungu shqiptarë ka qenë edhe politika favorizuese e Turkut që i ka bër sllavëve nën presionin Rus ,për zhdukjen e elementit katolik shqiptar .Pra si e thashë edhe më lartë ,nuk mbetej gjë tjetër për ne ose sllav ose muhamedanë. Ishim gjithmonë në gjendje “mbill e mos korr”.

Por mos të na duket qudi se miliona shqiptarë ortodoks të Malit të Zi ,Serbisë ,Maqedonisë dhe Greqisë e humben kombin për shkak të fesë ; sepse e njejta gjë ndodhi edhe me miliona shqiptarë musliman që për shkak të fesë e harruan shqiptarinë; Sanxhaku i Novi Pazarit dhe shqiptarët e Turqisë.

Studimi hulumtues i botuar në „American Journal of Physical Anthropology” tregon se balkani ( pellazgët fxh) e “ ka lozur rolin kryesor në popullimin e Europës pas ” kohës së madhe të akullit ” , dhe që nga ky nënqiell u kryen migrime të mëdha.

Fahri Xharra

10.09.2013

Ministri emigracioni? Çne, dhe pse?

August 1, 2013 by dgreca

Nga Rafael FLOQI */

Diaspora e Amerikës si në kohën e Nolit e Konicës, ashtu edhe sot ka zbatuar instinktivisht domethënien e fjalës së Xhon.F. Kenedit se “nuk ka rëndësi çka bën atdheu për ty, por çfarë bën ti për atdheun”. Ajo si gjithnjë do të vazhdojë ta kryejë këtë rol. Por ka ardhur koha të themi se diaspora jo vetëm ndihmon, jo vetëm mbush buxhetin me remitancat, por ka dhe nevojë edhe për ndihmë, çka është përgjigja e politikës shqiptare.

“Ministri emigracioni? Çne?” – u përgjigj kryeministri i ardhshëm Edi Rama gjatë paraqitjes së kabinetit qeveritar, ku binte në sy mungesa e një ministrie të tillë. Madje, ai tha se nuk e ka premtuar asnjëherë krijimin e një ministrie të tillë dhe me stilin “të fala Sandrit” u përgjigj dy ditë pasi qe kthyer nga Selaniku se “nuk e di të kem bërë ndonjë premtim elektoral për ministri emigracioni, mos e ngatërroni me partinë e çamëve”.

Edhe pse nuk ishte shumë e gjetur përqasja që kryeministri ardhshëm i bëri çështjes së emigrantëve me partinë e çamëve, e sigurt është se qindra mijë shqiptarë që jetojnë jashtë vendit kanë mijëra probleme që presin zgjidhje. Mashtrimi elektoral i Ramës këtu u shfaq ashiqare kur nga një kërkim i thjeshtë “Gazeta shqiptare” konstatoi se në një intervistë për “Plus Gazeta Athina” më datën 15.02. 2013 Edi Rama pati thënë: “Kemi premtuar ngritjen e një ministrie të veçantë për emigracionin, ministri në të cilën do të punësohen elementë të spikatur prej emigracionit si dhe një përfshirje të drejtpërdrejtë të emigrantëve në strukturat diplomatike të shtetit shqiptar, pra në ambasada dhe konsullata”. Gazeta në fjalë botohet në Athinë për shqiptarët e Greqisë, por Rama ndoshta s’e di se gjendej edhe në Tiranë.

Kur u interesojnë autobusët e emigracionit për të marrë votat, politikanët i bëjnë qefin atij me deklarata boshe, si të drejtë votimi apo ministri, po kur vjen puna për qeverisje, e harrojnë një të tretën e kombit shqiptar. Diaspora shqiptare edhe për faktin se është e ndarë si pasojë e ardhjes nga pjesë të ndryshme të trungut shqiptar dhe në kohë të ndryshme ka bërë më shumë punë për çështjen kombëtare sesa të gjitha qeveritë apo firmat e PR-së, që kushtojnë miliona. Ato i kanë gjetur lidhjet me Toni Blerin para Ramës dhe e kanë nderuar figurën e tij para Ramës (kujtojmë mirënjohjen e KKSHA, duart e Shpresës vitin e kaluar).

Siç duket, shteti shqiptar, si ai i demokratëve, ashtu dhe ai i socialistëve tani dhe nesër do të mbeten larg diasporës, pasi nuk i duhet ajo për të siguruar pushtetin, edhe pse ajo është lobuesi më i mirë i interesave kombëtare. Kjo shpjegon faktin pse Berisha kujtohet në zgrip të jetës së tij si kryeministër të miratojë ligjin e shtetësisë shqiptare. Megjithatë, ai bëri një ligj si kofini pas të vjeli, edhe pse u kritikua, Shqipëria ishte e fundit nga vendet e rajonit që e bënte këtë, dhe pse është e rrethuar vetëm me troje shqiptare.

Po të ndalemi te qeveria. Nevoja e bashkëpunimit me diasporën është imperative. Për çfarë duhet një ministër i bashkëpunimit me parlamentin kur bashkëpunimi sigurohej nga ministrat deputetë dhe në vend të një ministri pa portofol të kishte një ministri emigracioni me portofol? Fondet mund t’i grumbullonte vetë diaspora si kontribut anëtarësimi.

Zyra e diasporës pranë MPJ-së në gjendjen aktuale ka vetëm pesë nëpunës që regjistrojnë aktivitetet që bën diaspora, kryesisht të vjela nga komunikimet me ambasadat, që i rrëfehen ministrit të Jashtëm ato sa për protokoll dhe i futin letrat në dosje dhe kaq (?!). Kjo është një punë krejtësisht e kotë, pasi me një kërkim në “Google” mund të shohësh të gjithë shtypin dhe medien e diasporës si në SHBA, Greqi, Itali, Angli, Zvicër apo Gjermani. Nga ana tjetër, a mund ta bëjë një ambasador apo një personel ambasade i limituar, me fonde të limituara, lidhjen e qenësishme me diasporën, që të mbajë lidhje të drejtpërdrejtë me këtë masë të madhe shqiptarësh? Besoj se jo. Një herë në konfidencë një ambasador yni në një vend të madh mik më thoshte se kapte telefonin dhe fliste me një zë femre, duke imituar një sekretare që s’e kishte, sa herë kishte telefonata, pasi nuk është normale në diplomaci që ambasadori të përgjigjej drejtpërdrejt në telefon. Sot, sipas shifrave jo fort të sakta, jashtë Shqipërisë ka mbi 1milion e 300 mijë shqiptarë nga Shqipëria, po dhe duke llogaritur edhe diasporën e vjetër dhe atë të trojeve shqiptare mbi 3 milionë shqiptarë.

Disa ditë më parë miku im Artur Vrekaj, kryetar i shoqatës atdhetare kulturore “Kombi” në Worcester, Masaçusets (SHBA) i drejtohej me një letër të hapur kryeministrit të ardhshëm, z. Rama, duke i parashtruar domosdoshmërinë e një ministrie diaspore dhe koordinimin e saj me ministrinë e diasporës në Kosovë, duke shtruar pyetjen: “Pse u duhet Shqipërisë dhe shqiptarëve që jetojnë në diasporë Ministria e Diasporës?”, duke u përgjigjur po vetë me të drejtë: “Mbi të gjitha për hartimin dhe vënien në funksion të një strategjie kombëtare për vëmendjen që duhet t’i kushtojmë diasporës si pjesë vitale dhe integrale e kombit shqiptar. Ministria e diasporës do të na ndihmojë edhe për bashkërendim dhe udhëheqje të punës atdhetare e kulturore.” Kështu e kupton diaspora këtë domosdoshmëri.

Por ja që politikanëve shqiptarë u intereson më shumë pushteti i vet dhe nuk e mendojnë diasporën si pjesë vitale dhe integrale e kombit shqiptar. Këtë po e ilustroj me dy fakte nga dy krahët e politikës shqiptare. Para dokohe drejtuesi i lëvizjes “Atdheu na Bashkon”, patrioti Gjon Lulgjuraj, gjatë një pritje me Kryeministrin Berisha, ku ai në emër të lëvizjes po i parashtronte atij gjendjen e malësorëve të Malësisë së Madhe në Tuz, Berisha shihte vazhdimisht orën. “E kuptova, – thotë Lulgjuraj, – se atij nuk i interesonte shume ajo çka ne po i paraqitim dhe ishte koha për t’u ngritur.”Një rast tjetër që flet për përkushtimin e liderit të opozitës ndaj dsporës është fakti se, edhe pse Rama ka ardhur të takojë disa herë të vëllain e vet, që është emigrant në Miçigan, nuk ka gjetur aspak kohë për të takuar diasporën e këtushme, që është më shumë se 120 000 frymë. I pyetur për këtë nga “ALBTVUSA” Rama u përgjigj se këto ishin thjesht vizita private.

Për të qenë më konkret se si duhet vepruar me diasporën, po përmend masat e marra nga shteti kroat mbi diasporën e vet, e cila përbën mbi 4 milion vetë. Këto masa janë në shenjë respekti për kontributin e saj në luftën për pavarësinë e Kroacisë. Kështu qysh në vitin 1991 Kroacia miratoi masat e mëposhtme. Këto masa gjatë kohës kanë pasur ndryshimet të domosdoshme, por thelbi i këtyre kërkesave mbetet. Ato drejtime duhet dhe mund të jenë rrugët për një kohezion dhe lidhje më të mirë të Shqipërisë me diasporën e saj, të re të vjetër, të Shqipërisë dhe trojeve tona.

Në fund të luftës në vitin 1995 u bë një çështje e pranuar gjerësisht se Republika e saponjohur e Kroacisë i kishte një borxh të madh diasporës së saj dhe ajo kishte për t’ia shpaguar. Këto ishin disa prej masave që u miratuan në atë kontekst politik, nga të cilat mund të merret shembull:

Së pari, ligji i shtetësisë

Në vitin 1991 u miratua një ligj që u jepte shtetësi kroate të gjithë kroatëve dhe pasardhësve të tyre, pavarësisht se ku jetonin. Nëpërmjet neneve 11 dhe 16 të ligjit kushdo që mund të provonte origjinën kroate i jepej dyshtetësia dhe një pasaportë. Edhe pse nuk ka statistika zyrtare, sipas disa vlerësimeve thuhet se deri në 1,15 milionë njerëz (në një popullsi prej rreth 4,4 milionë qytetarësh) e fitoi shtetësinë kroate në këtë mënyrë.

Së dyti, e drejta e votës

Qytetarëve kroatë jashtë vendit iu dha e drejta për të votuar (duke përfshirë edhe nënshtetasit e rinj të përmendur më lart), duke i caktuar një zonë të dedikuar zgjedhore (njësinë 11). Fillimisht rreth 10% e ulëseve në Sabor në (Dhomën e Deputetëve) ishin të rezervuar për këtë zonë zgjedhore. Pas debateve të nxehta midis HDZ-së dhe partive opozitare përqindja fikse u ndryshua në një përqindje të ndryshueshme, llogaritur mbi bazën e votuesve.

Së treti, një ministri e veçantë në qeveri

Në fillim në vitin 1991 u krijua një ministri jetëshkurtër për emigrimin (Ministarstvo za iseljeništvo), pastaj në vitin 1997 me Ministrinë për Kthim dhe Imigracion (Ministarstvo povratka i useljenišla), kështu deri në vitin 1999 kroatëve jashtë vendit iu dha status special burokratik dhe simbolik. Duke pasur parasysh marrëdhënien e gjatë mes Jugosllavisë dhe më vonë (Kroacisë) dhe diasporës këto ndryshime shënuan një evolucion progresiv, duke siguruar statusin politik për diasporën.

Shembulli kroat, pra, ofron një përshkrim empirik në lidhje me mënyrat në të cilat formacionet transnacionale të identitetit kombëtar janë gjithnjë e duke u riformatuar ose janë duke riformatuar vetveten si diaspora. Roli i shtetit amë në integrimin dhe mosintegrimin e tyre është mjaft domethënës në kushtet e kozmopolitizmit të sotëm. Duhet bërë e qartë dhe ndryshimi mes emigracionit dhe diasporës. Diaspora si institucion social kolektiv do dhe ruan identitetin e saj kombëtar për të mos u bërë “gjak i shprishur” dhe emigracioni është më i prirur drejt integrimit në vendin ku ndodhen dhe drejt asimilimit. Tani që po shkohet më shumë nga kombi e shtetit monolit në shoqëritë multikulturore, gjuha e “diasporës” evokon lidhjet transnacionale, prish identitete kulturore diskrete dhe i fuqizon ose i vartëson grupet e quajtura diaspora me shtetet në të cilat ata jetojnë. Lidhja kulturore dhe gjuhësore është elementi bazë që lidh diasporën me vendlindjen, ashtu si Salman Rushdie në “Imaginary Homelands (atdhetë imagjinarë, ese dhe kritika,1981-1991 ) shkruante: “Ndonjëherë ne ndihemi se i ngërthejmë të dyja kulturat ashtu sikur ulemi njëkohësisht në dy stola, por shpesh ndodh që shkasim në mes dhe rrëzohemi.” Sot diaspora shqiptare në Shtetet e Bashkuara është në mes së parës dhe së dytës, integrimit dhe ruajtjes së identitetit. Ndaj aspekti kulturor i ndihmës nga kombi amë, sidomos për diasporën e re, është një kusht sine qua non dhe është detyrë e politikanëve shqiptarë me ministri apo pa ministri diaspore qoftë ta japin këtë ndihmë. Të mos na harrojnë që të mos i harrojmë.

*Autori është kryeredaktor i TV të shqiptarëve të Amerikës me qendër në Miçigan.