Rafael Floqi – Page 2 – Dielli

Shqipëria, disa muaj pas pavarësisë, sipas një gazetari italian të kohës

December 1, 2023 by s p

Përktheu dhe pajisi me shënime Rafael Floqi/

Situata e Shqipërisë përpara Europës në kohën e sotme është unike dhe meriton të sqarohet pikërisht sepse duhet të kemi guximin ta rrëfejmë – deri tani ka pasur vetëm një përpjekje sporadike për të ndriçuar errësirën e kësaj anarkie Gualtiero CASTELLINI, ishte pseudonimi i gazetarit italian të luftës Alberto Maria GHISALBERTI i lindur në Milano më 13 janar 1890, vdiq në Saint-Imoges (Francë) më 15 qershor 1918, nipi i Nicostrato C të Garibaldit. Ndërkohë ai botoi Faqet e Garibaldit (Torino 1909), një rivënie e gjallë e veprës së gjyshit të tij dhe Heronjtë e Garibaldit (Bologna 1910). Bashkëpunëtor i revistave dhe gazetave, si korrespondent gazetash ndoqi ngjarjet e pushtimit libian (Në llogoret e Tripolit, Bolonja 1912) dhe të luftës ballkanike (Popujt e ballkanit në vitin e luftës, Milano 1913). Me shpërthimin e konfliktit të vitit 1914, në periudhën e neutralitetit C. u zhyt plotësisht në punën këmbëngulëse të propagandës së luftës. Në fillim të luftës ai shërbeu në trupat alpine në Dolomites i mobilizuar me Korpusin II të Ushtrisë Italiane në frontin francez, vdiq atje për shkak të sëmundjes.

Libri “I popoli Balcanici nell’anno della guerra: osservati da un italiano” me botues Fratelli Treves, Milano i vitit 1913 ndër të tjera jep një ditar të gjallë i parë me syrin e një gazetari italian, të realitetit të Vlorës në ditët pas Pavarësisë, një realitet i gjallë ku simpatia ishte për “Mretërinë e Re Shqiptare” dhe paqartësitë e fatit të saj. Realiteti i Vlorës në ditës e pas Pavarësisë, si ishte i ndarë vendi, ku vepronte Qeveria e Vlorës, rreziqet e ushtrisë greke të mbeturimave të ushtrisë turke në Fier the të qeverisë së Esat Pashës. Kush sundon në Vlorë pyet ai, në këtë ditar të jetuar të vitit 1913. Kush sundonte në Vlorë? Vlora Mbretëria e Utopisë e quan ai “Jemi në molin e Vlorës, shohim flamuri i kuq i qeverisë së përkohshme të Shqipërisë, i zbukuruar me një shqiponjë të madhe të zezë, është shenja e parë e gjallë e shtetit të ri! E para dhe një nga të paktat shenja të jetës së kësaj qeverie të re, e cila dëshiron të mirën e vendit të saj, por e di se nuk mund ta arrijë e vetme dhe që pret çdo dhuratë, qoftë edhe atë të jetës, përtej detit” . “Libri thotë autori në parathënie nuk ka pretendime që i kalojnë ato të një ditari të thjeshtë dhe nxjer në pah nga faktet dhe nga koha e pamjes së tyre domethëniet karakteristike”. Por për historiografinë shqiptare është një element me vlerë i pasur me detaje që nuk i gjen në historitë e Shqipërisë, ndaj po jua paraqesim edhe ju në këtë numër.

Shqipëria mbretëria fantastike e Utopisë

Menjëherë pas agimit shfaqet në horizont ishulli i Sazanit, të cilin arroganca greke e mban të zënë në grykën e gjirit të Vlorës. Dhe kur brigjet e para të shtetit të ri fillojnë të ngjyrosen nën diell, më pushton një ndjenjë e çuditshme. Për herë të parë lundroj drejt kufijve të një shteti që nuk ekzistonte deri dje, drejt kufijve detarë të një mbretërie që harta e Evropës ende nuk e ka shënuar me ngjyrat e saj. A është ndoshta mbretëria fantastike e Utopisë, drejt së cilës shkojnë filozofët dhe poetët? A është plazhi i një prej atyre shteteve që romancierët pretendojnë gjatë gjithë kohës dhe që hasim për të romantizuar realitetin e përditshëm të jetës?…

Jemi në molin e Vlorës, shohim flamuri i kuq i qeverisë së përkohshme të Shqipërisë, i zbukuruar me një shqiponjë të madhe të zezë, është shenja e parë e gjallë e shtetit të ri! E para dhe një nga të paktat shenja të jetës së kësaj qeverie të re, e cila dëshiron të mirën e vendit të saj, por e di se nuk mund ta arrijë e vetme dhe që pret çdo dhuratë, qoftë edhe atë të jetës, përtej detit. Meqenëse (dhe këtë e kuptojmë sapo zbarkojmë ) Gjendja shpirtërore e Vlorës është ajo e pritjes së vazhdueshme. Në një gjysmërreth rreth gjirit të madh të qetë malet të zhveshur; në fund të gjirit është vendi i uljes, i cili degëzohet nga një pllajë e gjelbëruar e shënuar nga një rrugë e gjatë dy kilometra. Në fund të rrugës, dy kilometra larg detit, ndodhet Vlora. Epo, shenjat e pritjes janë të gjitha në këtë rrugë të shkretë që të çon në kryeqytetin e përkohshëm të mbretërisë së re të Shqipërisë. Takuam në det Anijen Cita di Milano që po përpiqej të riparonte kabllon e telegrafit të prishur nga grekët, për të shkëputur Vlorën nga pritja torturuese në të cilën jeton, pa komunikime me botën, mes kërcënimit grek në Tepelenë (dhjetë orë larg) dhe atij turk përtej Vjosës (pesë orë larg).

Thasët me miell u ulën menjëherë në skelë, e cila, pas pesë muajsh bllokadë, në të cilën nuk mbërriti asgjë tjetër nga deti, erdhi për të ushqyer kryeqytetin pa bukë; përgjatë rrugës ndeshesh me dezertorë nga ushtria turke, rrëqethëse në tufa: imazhi më i trishtuar i një njeriu që kam parë ndonjëherë, njerëzimi më i torturuar që më ka vendosur lufta; lypësit kërkojnë shenjën e lashtë ushtarake në uniformat e copëtuara, njerëz të dëshpëruar, shikimi i të cilëve është i paaftë të pijë ankthin e së shkuarës. Dhe këta janë ushtarët e fundit të Turqisë por përtej linjave të Çiatalgia-s, të fundit të një debakli që zgjati tetë muaj. Në anë të rrugës, në fusha, çadrat e ciganëve, pararojat e fundit të varfërisë përballë kryeqytetit të Shqipërisë….

Vlora ka brenda vetes edhe një linjë shumë bukurie si në dizajnin e gjirit të saj. dhe në përhapjen e planit të saj mundësinë e një të ardhmeje të shkëlqyer. Si në të gjitha vendet ku kaloi dhe mbeti turku, asgjë nuk u bë më. Asgjë: braktisja më e egër, pak orë larg Italisë. Po të ngjitesh kodrave këtu afër, në Kaninë, në një ditë pa mjegull, mund të shohësh Italinë atje poshtë. Dhe Shqipëria e Jugut pret zi nga ne; Konsulli De Faccendis, përfaqësuesi ynë i ri nga këtu, i cili i rezistoi provës së ashpër të bllokadës, dhe ruajti e rriti përkushtimin e këtij vendi ndaj Italisë, na tha këtë; na e përsëritën të njohurit me të cilët folëm gjatë.

Vlora jetoi duke pritur marinarët e Italisë. Kur brigada e gazetarëve – duke kaluar nëpër pazaret karakteristike të këtij qyteti të mjerë – mbërriti në shkollat djemve ku na strehuan, miqtë tanë thanë: “Këtu mund të ishte vendosur një komandë italiane”. Tani për tani e kemi pushtuar shkollën, padenjësisht, vetë. Klasat i shndërruam në konvikte dhe filluam të shkruanim në tavolinat e shkollës si kur bënim detyrat e shtëpisë si fëmijë. Kush e kishte, atëherë! Mbretit turk të plagosur i vumë emrin e tij shkretëtirës. Dezinfektimi i godinës ku ndodhet konvikti”; Në çdo dhomë konvikti shkruhet emri i personit që jeton atje. Besoj se redaksitë e ndryshme rrallë gjenden afër njëra-tjetrës, në një intimitet të tillë. Nga nesër do të kemi mensën tonë të improvizuar këtu, është një vend i gëzuar, Universiteti i Vlorës. Por kur mendojmë për spitalet që mund të kishim mirëpritur dhe për këtë ngecje të ankthshme të një popullsie të tërë në pritje, ndërgjegjja jonë befas na bën të mendojmë. Sot na erdhi për vizitë në Universitet, Xhemil bej Ylora shumë i sjellshëm, në shtëpinë e të cilit para disa muajsh u shpall Kushtetuta e Shqipërisë autonome. Atij gjithashtu i pëlqen të flasë për politikën; por për këto tema do të flasim sërish ditëve të tjera…. Mbi të gjitha ai di të shprehë me delikatesë ankthin në të cilin po kalon Vlora, Na çoi në kopshtin e tij të ëmbël të rrethuar me gjelbërim në mes të fshatit (muzika po luante pas ishin fshehur gratë) ai na tregoi një kaçubë trëndafili të lulëzuar: «Kjo – tha – kishte disa ditë që ishte e paprekur. Te shkurreja e trëndafilit dhe na zgjodhi disa trëndafila. Vazhduam të bisedonim për një kohë të gjatë në kopshtin e ëmbël, plot me erën e luleve dehëse të pranverës – një parajsë e vogël e mbyllur në egërsinë e Vlorës – dhe më pas dolëm bashkë, dhe u drejtuam drejt detit si nëse nga një nostalgji e pamposhtur . Tashmë ishte vonë: mbrëmje e errët, erë e madhe ngrihej nga Adriatiku. Dhe në fund, midis ishullit të Saznit dhe bregut deri në kërcënimin grek, perëndimi i kuq i diellit, një ndezje zjarri në horizont. I kthyem shpinën detit dhe u kthyem drejt Vlorës, duke parë kurorën e kodrave që e rrethon dhe e ndan nga pararojat ekstreme të ushtrisë së shpërbërë turke. Kryeqyteti i përkohshëm i Shqipërisë bie kështu në gjumë mes dy kërcënimeve të largëta dhe pret Italinë nga deti.

Si lind një mbretëri e re. Vlorë, maj 1913.

“Zoti që krijoi botën donte që Italia dhe Austria të krijonin Shqipërinë. A doni ta prishni këtë punë?” Kështu përfundon letra që Mufid Beu, Ministëri i Brendshëm dhe Regjent i Përkohshëm i Punëve të Jashtme në Qeverinë e Përkohshme të Shqipërisë, gjatë udhëtimit të Ismail Kemal Beut në Evropë, drejtuar Esat Pashës një ditë më parë. dhe që na lexoi sot në mëngjes në frëngjishten e tij të shkëlqyer diplomatike, në një dhomë, që duhej të ishte dhoma e pritjes së ministrit shqiptar dhe që çuditërisht më kujtoi sallën e konferencave, në të cilën pashë liderët revolucionarë të Maqedonisë bullgare në prag të lufte. Ambiente të vogla në të cilat njerëzit e besimit dhe të urtësisë së këtij gadishulli të munduar kanë përgatitur ardhjen e orës së re….

Situata e Shqipërisë përpara Europës në kohën e sotme është unike dhe meriton të sqarohet pikërisht sepse duhet të kemi guximin ta rrëfejmë – deri tani ka pasur vetëm një përpjekje sporadike për të ndriçuar errësirën e kësaj anarkie të toleruar gjysmë dite larg nga ana e brigjevet tona. Situata në Vlorë, kryeqyteti i përkohshëm, është tipike pasi riprodhohet në shkurtimin e të gjithë lëmshit të situatës shqiptare. Pata fatin të flisja gjatë këtu me politikanë shqiptarë, si kreu efektiv i qeverisë Mufid Beu, me qytetarët më të mirë të Vlorës, me përfaqësuesin tonë të denjë De Faccendis dhe me shqiptarë të të gjitha kushteve dhe pa përmbledhur intervistat këtu pajtohen lehtësisht (dhe pa iu referuar thashethemeve që qarkullojnë këtu gjatë gjithë kohës) mund të përpiqem ta përmbledh situatën në terma më të gjerë. Do të shohim, në fund të kësaj gare, në anën tjetër ku po hidhen

themelet e mbretërisë së re, çfarë të drejtash dhe çfarë aftësish jetësore ka Shqipëria. Tani për tani, le të skicojmë një faqe historie që nuk është shkruar ende që nga shtetet e tjera ballkanike. Ata ishin protagonistët e ngjarjeve. Megjithatë, fazat e jetës në Shqipëri duhej të ishin të veçanta mendja të na shqetësojë…Vlora doli vetëm në mes të prillit nga një bllokadë shumë e rëndë që flota greke i shkaktoi nga deti, duke i ndërprerë komunikimet dhe mjetet e jetesës.

Jeta e Qeverisë së re që ishte formuar përkohësisht këtu, meqë këtu ishin mbledhur shqiptarët e çdo krahine të arratisur nga shtypja turke, natyrshëm e ka pësuar këtë ngecje fillestare të jetës së saj dhe nuk ka mundur të shpaloset. Kështu u krijua një situatë ku pararojat ekstreme helene të vendosura nga deti në Sazan – në grykëderdhjen e gjirit – dhe në Sarandë – pra në portin menjëhershëm pas Vlorës – përparuan nga toka deri në Tepelenë, një ditë. nga Vlora, ku vetëm urdhri specifik i mban larg dhe (këtë mund ta shtojmë me siguri) një kërcënim italian i kohëve të fundit.

Ushtria turke lëngon drejt vdekjes në fushën e Fierit

Nga ana tjetër, ushtria e shpërbërë e Ali Rizait, një ushtri në të cilën Xhavid Pasha luan rolin e protagonistit të turbullt, dalëngadalë është përqendruar në zonën e Fierit, gjysmë dite nga këtu, dhe duket si një kërcënim i përjetshëm mbi qytetin. Teorikisht, ushtria e Xhavidit tani pret transportin e dërguar nga Turqia për ta hipur dhe për ta çuar në Anadoll së bashku me trupat e tjera të gjeneralisimos. Në fakt turqit, të cilët kanë qenë në gjendje të komunikojnë vazhdimisht me Stambollin nëpërmjet Brindizit dhe për këtë arsye nuk u mungojnë udhëzimet, mbeten në një qëndrim vigjilent.

Kampi i tyre, ku ka ndoshta 30.000 ushtarë nga të cilët 10.000 janë të vlefshëm, është një rrezik i vazhdueshëm për Turqit në fakt qëndruan në Fier për gati dy muaj të tjerë, duke u nisur në grykën e Samenit në fund të qershorit. Vlorë për shumë arsye. Në fakt, shpërbërja që shoqëron një ushtri të mundur do të thotë që çdo ditë lypës dhe dezertorë të sëmurë zbresin në luginën përtej Vjosës që na ndan nga kërcënimi; për më tepër, kolera mund të minojë ushtrinë nesër, dhe të përhapet këtu poshtë; më në fund qëndrimi i tij në ngushticën e Fierit, e cila – me thënë të drejtën – deri tani ka qenë e rregullt, e largon vetë qarkun nga regjimi i ri shqiptar. Dhe, ç’është më e rëndësishmja, rreziku i goditjes në Vlorë nga këta dhjetë mijë burra të armatosur të aftë është gjithmonë i dukshëm, kur merren parasysh dy gjëra: para së gjithash, arsyeja e përgjithshme pse turqit ia atribuojnë shkaqet e rrënimit të tyre këtij dezertimi, solidaritetit shqiptar në luftën ballkanike, ndërkohë që ata gjithmonë e kishin konsideruar Shqipërinë si kalanë e besimtarëve të tyre; së dyti për arsyen e veçantë pse Xhavidi kërcënoi hakmarrjen e tij ditë më parë. Siç dihet, Njazi Beu – heroi i revolucionit xhonturk, i cili ishte edhe ndihmësi i Marshallit Turgut Pasha qe ushtruesi i represionit të fundit shqiptar – u vra disa javë më parë, në molin e Vlorës, ndërsa po nisej për në Itali. Dhe këtu vihet në dukje se atentatori një i afërm i Isa Boletinit, kreut të famshëm kryengritës, por i mbetur vetëm. Përballë këtij kërcënimi serioz të mundshëm turk, qeveria e përkohshme rrëfen sinqerisht se mezi mund të mblidhte pesëqind burra dhe se do ta zhvendoste kryeqytetin në Kaninë, mbi kodra. Përtej këtij rrethi të Vlorës të administruar – si të thuash – nga qeveria e përkohshme dhe që shtrihet deri në Vjosë, ndodhet zona e Fierit e pushtuar nga ushtria turke e Ali Rizës e cila shtrihet pothuajse deri në Shkumbin; pastaj anën veriore nga Durrësi, ku u paraqit ditët e fundit Esad Pasha, që mund të thuhet se shtrihet deri në Bunë; dhe së fundi në veriun e largët një zonë të katërt, rajoni i Mirditorëve dhe Malisorëve të cilët përkohësisht filluan të bënin plaçkë rreth Shkodrës. Është interesante të kujtojmë se Essad Pasha ndoshta ka nën vete, sot, zonën më të madhe të Shqipërisë dhe ka krijuar një marrëdhënie me Qeverinë e përkohshme të Vlorës, duke e trajtuar atë si të barabartë. Anarkia shqiptare është e tillë që lejon ende bashkëjetesën e regjimit turk (në Berat gjykata ushtarake osmane kundër kujtdo që flet për Shqipërinë autonome!), të një pavarësie të egër të disa fiseve veriore si mirditët dhe malissorët, dhe dy qeveri shqiptare, ai i perkohshem i Vlores, i perfaqesuar nga Ismal Kemal Beu i cili udheton ne Evrope nga e cila eshte njohur zyrtarisht (nderkohe qe nominalisht ketu po zevendesohet nga nje udheheqes i moshuar, myftiu i Dibres dhe ai pushteteit ushtarak të Esadit qe u largua nga shkodra dhe u vendos në Durazzo. Essadi do të përfaqësonte përpjekjen e rrezikshme të një Shqipërie ende të lidhur me Portën me lidhje vasaliteti shpirtëror. Ndërsa bashkëjetesa e çuditshme e këtij quadrinomi qeverish të ndara nga tre lumenj, nga Buna, Shkumbini dhe Vjosa, është kështu verifikuar. Konferenca e Londrës vendosi të rregullojë kufijtë dhe statutin e brendshëm të Shqipërisë. Si mund të rregullohet teorikisht ajo që nuk ekziston ende në praktikë? Prandaj ekspedita e dështuar në Vlorë ishte një gabim dhe nga shqiptarët këtu ndihet si një fatkeqësi. Askush nuk të rrëfen pafuqinë e tij më shumë se shqiptari sot. Na duhet, ju thonë, një komb të vijë këtu të na organizojë: në Shqipërinë e Jugut ky komb mund të jetë vetëm Italia. Nëse vendoset një zbarkim ndërkombëtar ose – në një distancë edhe më të madhe – formimi i një xhandarmërie ndërkombëtare, ne nuk do të përfitojmë prej tij. Çfarë të mirë bëri xhandarmëria në ishullin e Kretës dhe në Maqedoni? Italia, që na lidh interesat, vetëm mund të na jepte dorën dhe të na mbronte, të krijonte një rrymë ekonomike, të siguronte policinë rrugore, me pak fjalë, të na jepte jetë. Ulja e humbur i shtyn pafundësisht shanset tona të jetës. Dhe ajo që duket absurde për shqiptarët e Jugut është lidhja që ekziston mes dështimit për të pushtuar Vlorën dhe rënies së Shkodrës nga Mali i Zi. Ose, për ta thënë më mirë, kuptojmë se si një arsye e ekuilibrit ndërkombëtar e pengoi Italinë të vepronte në Vlorë, ndërsa arsyeja e Austrisë për të vepruar në Shkodër pushoi. Por situata vendase nuk e donte këtë: fakti i dhënies së Shkodrës nuk e ndryshon aspak nevojën e organizimit të Shqipërisë së Jugut; prandaj fati i këtij të fundit e gjeti veten, si përmes një torture mashtruese, të lidhur me një fat që nuk ishte i tij. Kjo duhet kuptuar në Itali.

Më pas mund të diskutojmë, e përsëris, të drejtën e ekzistencës dhe funksionin e ardhshëm të Shqipërisë – ku ka një ndarje kaq të qartë mes veriut dhe jugut; ku njerëzit nuk e kanë idenë e kombësisë; ku vetëm disa intelektualë, shumë fisnikë dhe të denjë për respekt, duan shtetin e ri; ku as feja nuk i mban të bashkuar banorët. Por kjo është e sigurt, se meqenëse Fuqitë kishin vendosur sot kushtetutën e saj për mbrojtjen e interesave të tyre, duhej vepruar. Kufijtë e mbretërive të reja janë shënuar me sabera dhe jo me lapsa me ngjyra në hartën gjeografike;

Fatkeqësia fillestare e Shqipërisë ishte ajo e lindjes për shkak të rastësisë së shumë vullneteve negative dhe pa asnjë veprim pozitiv, as nga shqiptarët brenda dhe as nga fuqitë e jashtme.

Omer Pasha, zoti i vendit, një bej tetëdhjetë e tre vjeçar nga Shqipëria e vjetër, të cilin Abdul Hamidi e donte në oborrin e tij në Stamboll dhe që qeveria e përkohshme e konsideron edhe sot si figurën më autoritative të rrethit na ofron me mikpritjen franceze gjuhën dhe zakonet, me kalorësinë tradicionale shqiptare, mikpritjen në vilën e tij. Ky episod është tipik edhe për situatën aktuale shqiptare.

Në Fier, do të thotë dyzet kilometra larg Vlorës, pritet bërthama kryesore e ushtrisë turke të Vardarit (njëzet e pesë mijë burra, ia vlen ta kujtojmë këtë), megjithatë fshati i bukur ngre flamurin e kuq nga shtëpitë e tij të para që has dhe Turqia vendos pranë këtij flamuri një flamur por jo të sajin, por një flamur paqeje, atë të Gjysmëhënës së Kuqe. Omer Pasha, i cili zotëron më shumë se gjysmën e fshatit dhe toka të pafundme në zonën përreth, pret nën të njëjtën çati shefin e shtabit të ushtrisë turke dhe Kajmakan, ose prefektin e emëruar nga qeveria e përkohshme, në biseda që nuk janë kurrë të ashpra. . Ushtarët turq janë mysafirë në Fier; oficerët në një moment do ta quanin veten mjeshtër. Nga njëra anë dhe nga tjetra duan që të bëhet dëbimi i ushtrisë: as njëra, as tjetra nuk e nxiton dhe e lejon veten të udhëhiqet nga agonia turke në kampin e Fierit. Fuqitë, nga ajo hyjni magjike që është gjithçka në Shqipëri. Xhandarët e qeverisë së përkohshme qarkullojnë nëpër rreth, së bashku me ata që trupat turke të Vardarit kishin me vete dhe mbajnë në zyrën e tyre. Gazetarët italianë që udhëtojnë nëpër rajon nuk mund të mos e vërejnë veçorinë e situatës dhe ç’është më e rëndësishmja, ata marrin mirësjellje nga shqiptarët dhe turqit, dhe disa duket sikur i mbrojnë nga të tjerët. Shqipëria e sotme është më shumë se kurrë një enigmë. Dhe në këtë pikë – u tha në Vlorë – është një enigmë e rrezikshme. Ushtria e Ali Rizait dhe e Xhavid Pashës dukej se çdo orë mund të ngjiten mbi kryeqytetin e përkohshëm. Meqenëse Muhamedi nuk erdhi në mal (ne jemi në tokën lindore dhe krahasimet e Kuranit janë të përshtatshme), mali shkoi te Muhamedi. Mali, në këtë rast, ishim ne që shkuam në brendësi nga deti i Vlorës për të përballuar kërcënimin e mundshëm turk. Kur në qarqet e kryeqytetit të përkohshëm u kuptua se përgatitjet për udhëtimin në Fier me kërkimin e kuajve dhe bukës ishin bërë me kolegët e mirë Martini dhe Molinari, toga gazetareske u mblodh rreth nesh dhe u largua me ne. Kalorësia, e paraprirë nga Gegu Faik, një guidë karakteristike me pelerinë të zezë, një pelerinë të bardhë dhe dy pistoleta në bel – e mbyllur jo fort heroikisht nga përkthyesi Llazi, një figurë e gëzimit taksonik – u largua herët në mëngjes nga Vlora në mes të një ngjarjeje të madhe me zhurmë duke ecur nën një diell flakërues nëpër lagunën e Artës. Meqenëse, ia vlen të paralajmërohet menjëherë lexuesi, kalërimi shqiptar është gjithmonë me ritëm ecjeje, dhe shpesh – si ta them? Duke notuar mbi kalë. Laguna e Artës është një moçal që mezi e kalojmë ndërsa gjiri i Vlorës shtrihet anash në të gjithë konfigurimin e tij madhështor. Profilet janë shënuar në gryka nga kepi I Gjuhezës dhe Sazani në sfond, malet famëkeqe Karaburunit duken të zeza, malet që ishin tashmë sfondi i luftës civile në vitet e fundit të republikës romake. Dhe udhëtimi nëpër baltë, një pelegrinazh piktoresk nëpër rrugët e luftës, zgjat pothuajse deri në kalimin e Vjosës. Por edhe para lumit, dezertorët u përhapën: pothuajse të gjithë janë të mbyllur me tunikat e tyre të mëdha të copëtuara, pa këpucë, pa rroba, pa një shprehje të gjallë në fytyrat e tyre. Dhimbja i ngurtëson këta ushtarë krenarë të Anadollit që janë skeletuar nga lufta. Ata që nuk mund të ecin më, hidhen në njërën anë të shtegut që do të donin të ishte një rrugë, dhe vdesin nën këtë diell hyjnor, pa një fjalë apo një rënkim. Pashë një që po vdiste nën hijen e një peme të madhe; pranë tij ishte një tjetër ushtar. Ai nuk e ndihmoi, e shikoi: me siguri mendonte për veten e tij. Dhe askush nga ne nuk mendoi të shpëtonte njeriun që po vdiste: nuk do të kishte asnjë mënyrë, as nuk do të kishim mundur të shpëtonim të gjithë ata që takuam më pas. Tashmë lufta po kthehej për të mësuar shpirtin tonë dhe për të mbyllur fytyrat tona me një shprehje hermetike. Lufta ka mbaruar, por në rrugën e kryqëzuar nga Fieri në Vlorë, njerëzit vdesin ende, për shkak të luftës. Më pas, në horizont shfaqen edhe drurë të tjerë frashëri…. Natyrisht, pranë është një lumë, Vjosa Atje me jetën e lumit ushtarët këmbëzbathur që takojmë me njërën dorë e mbajnë të mbyllur pallton, e me tjetrën të kërkojnë lëmoshë para. Turqia e sotme përfaqësohet në Shqipëri nga këta fatkeqë që dje kishin armë për të komanduar e për të ofenduar dhe që sot kërkojnë para nga uria. Agonia e perandorisë shkëlqen para syve tanë.

Nga një kasolle, karakteristike si një e rrethuar nga ndryrësia, dalin dy-tre ciganë, të kapur për këmbës së kalit dhe duke kërcitur në gjuhën e tyre, duke kërkuar në mënyra nënkuptuese, një para. Natyra aty pranë është e admirueshme dhe megjithatë ankesat e varfërisë janë në të gjithë. Inercia e dënon Shqipërinë në këtë gjendje, pasi toka e shkëlqyer argjilore mund të kultivohej me rendiment të madh; dhe e gjithë Shqipëria e sheshtë është shumë pjellore. Me Shqipërinë bujqësore mund të bësh çfarë të duash. Më pak se asgjë nuk do të bëhet nëse nuk ndërtohen rrugët. Në bërryl të Vjosë-s, pak kilometra përpara grykës, dy çadra me flamurin flakërues shqiptar ruajnë kalimin. Ata janë rojet e qeverisë së përkohshme kundër avancimit ekstrem turk. Spektakli i dy ushtrive të vogla përballë njëra-tjetrës i ndarë nga një lumë i gjerë që rrjedh nën bimët e gjelbra, është vërtet epik.

Prandaj shqiptarët janë krenarë si të gjithë, burrat që ngrihen drejt së ardhmes; prej andej turqit nuk kishin më vullnet për të luftuar. Janë shërbimet logjistike të ushtrisë të reduktuara në komunikimin me detin në këtë mënyrë; edhe në këtë vend ekstrem flamuri turk mungon. Turqit janë padyshim edhe të mundurit përtej lumit: këtë e shohim menjëherë kur një shqiptar na fton të zbresim në vilën që i ka vënë në dispozicion kushëriri Pertef Vasco Babatasi – i ftuari që flet shumë mirë italisht si shumë bashkatdhetarë të tij – më tregon në një cep një flamur të vogël shqiptar, i cili duhej të qëndronte i fshehur për një kohë të gjatë studimevet të tij të dashura. Dhe na tregon në dhomën e vogël punët që pret dhe pret, në Francë ku shkoi në mërgim, në Shqipëri ku përgatitet të hartojë një fjalor të saktë kombëtar. Pranë armëve të tij damaske, ai mban librat e tij. Eshtë prekëse kujdesi për plotësimin e fjalorit të gjuhës së tij: një njeri i admirueshëm që jo vetëm punon për pavarësinë e atdheut, por përpiqet ta formësojë kombin e ri në një gjuhë të gjallë. Dhe së fundi rifillojmë trokun drejt Fierit, ndërsa dallëndyshet dhe lejlekët – hije të vogla të zeza ose pika të bardha në qiell – ndryshojnë në blu. Udhëtimi vazhdon me një ritëm të shpejtë deri në pyllin e banditëve, ku gegu Faik këmbëngul për rreziqet që ai dëshiron të imagjinojë. Në orët e vona të pasdites shfaqen shtëpitë dhe çadrat e ushtrisë së Vardarit; arritëm pa ngacmime. Turqit nuk e kërcënojnë rrugën. Ndërmarrja më e lodhshme që bëjnë ushtarët gjatë rrugës është tërheqja e qeseve të pafundme me miell që vijnë çdo ditë nga deti, dhe ngjiten drejt qytetit të urisë. Ushtria e Vardarit kërkon vetëm të mos vdesë. Në rrugën e mbushur me pemë para hyrjes së Fierit, kurora e personave me aftësi të kufizuara është më e trashë; duket se këta ushtarë vijnë të mblidhen rreth drejtuesve të tyre për të përfunduar mirë në një rrugë të vogël të ngopur me erën e fortë të dezinfektantëve (bujtina është shndërruar në spital) del një procesion i vogël i trishtuar: një ushtar i vdekur bartet me krahë drejt Varrezat që hapen përpara kishës së vogël ortodokse. Krahas vdekjes, jeta në sulmet e saj më brutale të urisë… Tregu dhe thertorja e Fierit janë kthyer në depo gjigande ku buka dhe mishi nxjerrin erën e tyre të miellit dhe gjakut, nga çdo hapje dyqani. Dhe zyrtarët e komisionerit rregullojnë shitjen. Është ushtria e Vardarit ajo që kërkon edhe një herë të mos vdesë. Ne endemi nëpër rrugët me baltë të qytetit duke kërkuar dhe pyetur; një oficer i ri, dua të them nga Smirna, na kthehet me sytë plot ankth për shkak të dhimbjes së tepërt që ka parë dhe përmbledh shkurt odisenë e tij të trishtuar. Për shtatë muaj ushtria e mundur ka jetuar kështu; pas Kumanovës ajo thjesht u tërhoq nga kampi në kamp dhe më në fund u vendos në Shqipërinë e skajshme: këtu vuajti urinë për pesë muaj për shkak të bllokadës greke në bregdet. Ishin ditë agonie në të cilat mund të shiheshin ushtarë që enden rrugëve duke kërkuar kush e di se çfarë. Ushtarë që nuk ishin më të tillë për të luftuar, por vetëm sepse një frymë kohezioni i mbante të mjerët bashkë në ditët e fatkeqësisë. Kjo është shtëpia – thotë ai duke treguar spitalin – ku vdisnin dyqind e pesëdhjetë burra në ditë… Dhe tani këta njëzet e pesë mijë aziatikë në të cilët ishte përmbledhur ushtria e perëndimit – pas tradhtisë së divizioneve shqiptare që në ditët e para, dhe pas trazirave urinë dhe mjerimin – presin të largohen. Më në fund! Konvikti duhet të fillojë brenda disa ditësh; një grup i parë, i madhi i të sëmurëve, do të çohet nga këtu në grykën e Semanit, ku do t’i presin vaporët me qira për t’i çuar në shtëpitë e largëta të Azisë së Vogël. Pas të sëmurëve, të aftëve: ushtarët e fundit turq që perandoria kishte ruajtur në perëndim të llogoreve të Ciatalgjisë, të humbur në gadishullin e madh, tani të çliruar, do të shkojnë. Në kampin e Fierit tashmë gjithçka flet për eksodin… Larg, bregdeti i Shqipërisë zhduket dhe mbi kurorat e maleve ushtria turke e Vardarit jeton ditët e fundit të mërgimit, ndërsa lufta vdes.

BETEJA MES CEZARIT DHE POMPEUT NE DYRRACHIUM

October 24, 2023 by s p

Nga Rafael Floqi

Beteja e Dyrrachium-it u zhvillua në verën e vitit 48 para Krishtit. pranë Dyrrhachium (Durazo, Shqipëri) midis ushtrive të Gnaeus Pompeius Magnus dhe atyre të Gaius Julius Caesar gjatë Luftës së Dytë Civile në Romë. Kjo ngjarje e rëndësishme për Romën ësht e rëndësishme dhe për historinë tonë sepse ndodhi në trojet shqiptare pranë Durrësit gjatë kohës të pushtimit romak të Ilirisë

Pasi u arratis nga Italia pa luftuar, Gneus Pompei, i alarmuar nga rënia e qyteteve që i kishin kundërshtuar Cezarit, u strehua në Pulia, për të arritur me flotën e tij në gadishullin Ballkanik. Ai ishte përpjekur t’i organizonte dhe forconte forcat e tij të mëdha tokësore dhe detare për t’i grupuar në Mesdheun Lindor.

Ai kishte njëmbëdhjetë legjione gjithsej, të paktën pesë prej të cilëve ishin mjaft efektivë, por shumica ende duhej të stërviteshin. Trupat në përgjithësi treguan moral të lartë, por nuk kishin shumë përvojë. Epërsia ushtarake e Pompeit qëndronte në fushën detare, ku ai kishte afërsisht 500 anije luftarake. Për më tepër, dhe komandanti i marinës Marcus Calpurnius Bibulus kishte grupuar mbi njëqind e dhjetë anije në selinë e tij në Korcyra[1]. Bibulus e njihte mirë Cezarin pasi kishte qenë me të në vitin 65 para Krishtit, kur Cezari e la në hije dhe e dëboi nga komanda. Megjithatë, ai ia doli në vitin 59 para Krishtit. për t’u emëruar konsull falë blerjes dhe shitjes së votave të kryera nga Cato dhe optimistët e tjerë[2], pavarësisht se ruanin një urrejtje të thellë ndaj Cezarit. Kështu Bibulus e urrente Cezarin dhe me gjithë zemër u përgatit për ta shkatërruar.

Pasi braktisi Italinë pa luftuar, Gnaeus Pompei, i informuar për rënien e qyteteve që i kishin kundërshtuar Cezarit, ishte përpjekur të organizonte dhe forconte forcat e tij të mëdha tokësore dhe detare që po rigrupoheshin në Mesdheun Lindor. Ai kishte gjithsej njëmbëdhjetë legjione, nga të cilat të paktën pesë ishin mjaft efikas; trupat në përgjithësi shfaqën moral të lartë, por një numër i madh i rekrutëve ende kishin nevojë për trajnim dhe përvojë.

Megjithatë, pjesa më e madhe e legjioneve të Pompeit po lëviznin më tej; pasi u larguan nga kampi veror në Aliakmon, trupat marshuan nga Selaniku drejt Durrësit, ku Pompei synonte të vendoste komandën e tij supreme; dy legjione nën komandën e Metellus Scipio ishin ende në mbretërinë e Pergamit dhe mbërritja e tyre nuk pritej deri në pranverën e vitit 48 para Krishtit.[3]

Ndërkohë Cezari në vitin 49 p.e.s. kishte pushtuar Italinë përtej Rubikonit, ndërsa Pompei ishte ende duke evakuuar Italinë. Pas Fushatës së Leridës, në të cilën Cezari triumfoi, ai vendosi të shkonte në Greqi, ku Pompei ishte strehuar dhe po përgatiste nëntë legjionet e tij.

Megjithatë, pjesa më e madhe e legjioneve të Pompeit u zhvendos më tej; pasi u larguan nga kampi veror në Aliakmon, trupat marshuan nga Selaniku në drejtim të Durrësit ku Pompei donte të vendoste komandën e tij supreme; në vend të kësaj, dy legjione nën komandën e Metellus Scipio ishin ende pranë mbretërisë së Pergamit dhe mbërritja e tyre nuk pritej deri në pranverën e vitit 48 para Krishtit.

Dvrrhachium (i njohur edhe si Epidamnus, Durrës në Shqipërinë moderne) ndodhet në fillim të Via Egnatias, rruga romake që lidhte detin Adriatik në Maqedoni dhe detin Egje. Qyteti u bë qendra e një sërë angazhimesh ushtarake gjatë Luftës së Dytë Civile (49-48), në të cilën Jul Cezari luftoi kundër Pompeut të Madh. Çështja ishte fundi i Republikës Romake të kryesuar nga Cezari si diktator, ose i një republike me një udhëheqës të fortë ushtarak, siç propozohej nga Pompeu.

Ne Janar 49, Cezari kishte pushtuar Italinë në Rubikon dhe Pompei kishte evakuuar Italinë, e cila nuk mund të mbrohej kundër ushtarëve me përvojë të Cezarit (17 mars). Pas një fushate rrufe në Spanjë, ku mundi disa legjione besnike të Pompeut, Cezari e drejtoi vëmendjen e tij në Greqi, ku kundërshtari i tij po ndërtonte një ushtri të re prej nëntë legjionesh. Ai donte të pushtonte Italinë dhe kishte nevojë për Dyrrachium si bazë të tij. Kur filloi fushata, Pompei ishte ende duke mbledhur ushtrinë e tij në një zonë në jug-lindje të këtij porti.

Në janar të vitit 48 para Krishtit. Legioni XII, së bashku me Legionin XI kaluan ngushticën e Otrantos nga Brundisium në Epir, edhe pse të shkatërruar nga një epidemi që kishte goditur zonën.

Cezari kishte njëmbëdhjetë legjione (V Alaudae, VI Vitrix, VII Claudia, VIII, IX Hispana, . Pasi zbarkoi në Apolloni, në jug të Dyrrachium-it, Cezari dërgoi menjëherë dy legjione në lindje, për të penguar Pompein të merrte përforcime. Me pesë njësitë e mbetura, Cezari marshoi në veri dhe fushoi midis Pompeut dhe Dyrrachium. Kur mbërriti Pompeu, ai vendosi kampin e tij në një kodër të quajtur “shkëmbi i Kavajës” dhe meqenëse njerëzit e tij ishin ende të papërvojë, ai refuzoi betejën.

Prandaj, Cezari filloi të ndërtojë fortifikime. për t’i penguar ushtarët e Pompeit të merrnin ushqim nga fshatrat përreth, për të parandaluar sulmin e kalorësisë dhe, me rëndësi të madhe, do të kishte dhënë përshtypjen se Pompeu ishte i rrethuar dhe nuk kishte guxim të luftonte. Kështu, njerëzit e Cezarit kryen një punë kolosale: ndërtuan njëzet e katër porta dhe një mur 22 km.

Ndërkohë, Pompei nga ana e tij ndërtoi vepra mbrojtëse. Pati disa përplasje midis dy forcave romake, në të cilat legjioni IX i Cezarit pësoi humbje të mëdha. Ndërtimi i rrethimit, megjithatë, vazhdoi. Në Historinë e tij të Luftës Civile, Cezari thotë se gjatë një sulmi në një fortesë jugore, një centurion mori jo më pak se 120 goditje në mburojën e tij, dëshmi e disiplinës dhe moralit të lartë të legjionarëve.

Cezari nuk ishte aspak i lumtur, kishte humbur shumë burra, i kishte dhënë mundësinë Pompeut të stërvitej rekrutët e tij dhe ende nuk kishte asnjë linjë komunikimi me Italinë. Megjithatë, njerëzit e tij mbetën të disiplinuar dhe të motivuar dhe brenda një muaji do ta provonin këtë në Farsalus. Pjesa jugore e fortifikimeve të Cezarit ishin ende pambaruar, dhe Pompeut iu desh të shkëputej nga kampi i tij përpara se unaza të mbyllej. Ndërsa ndërtimi i unazës vazhdoi, dy ushtritë u përplasën disa herë, me humbje të mëdha në IX Legio. Në De Bello Civili Cesare tregon për një sulmKëtu në një bllok në jug, ku një centurion mori 120 goditje në mburojën e tij. Pjesa jugore e kampit të Cezarit nuk ishte përfunduar ende dhe Pompeut iu desh të arratisej përpara se rrethimi të mbyllej. Por situata ishte ende dramatike për Cezarin, pasi ai kishte humbur marrëdhëniet me Italinë dhe Pompei kishte arritur të stërvitte ushtarët e tij, por ai nuk u dorëzua pasi njerëzit e tij ishin të disiplinuar dhe të motivuar, siç treguan në Farsalus.

Kjo u bë edhe më urgjente kur togeri i Cezarit Mark Antoni mbërriti me katër legjionet e mbetura. Gjatë natës së 7 korrikut, Pompei urdhëroi ushtarët e tij të sulmonin pjesën e papërfunduar të fortifikimeve të Cezarit dhe pas një dite luftimesh, Cezarit iu desh të pranonte se nuk ishte në gjendje të rimarrë kontrollin e kësaj pjese të fushës së betejës. Kjo do të thotë se unaza e saj nuk do të mbyllej.

Gjërat arritën në krye: më 17 korrik 48 p.e.s.. Pompei arriti të organizojë një sulm të kombinuar në tre pika të ndryshme; Çezarët pësuan humbje të mëdha dhe pati shembje në krahun e majtë të fortifikimeve. Cezari preferoi të hiqte dorë nga lufta e rrethimit dhe të tërhiqej me forcat e tij drejt lindjes drejt Thesalisë, ai do të ishte ndjekur, por qe terreniqë vendosi.

Fitorja e Pompeit pati pak rezultate, edhe për shkak të pavendosmërisë së gjeneralit, i cili, duke ditur dinakërinë e Cezarit, kishte frikë se ikja e legjioneve të tij ishte një manovër që synonte t’i krijonte një kurth. Prandaj Cezari ishte në gjendje të riorganizonte legjionet e tij dhe të transferonte luftimet në fushat e hapura të Thesalisë, në luftime të hapura ku Cezari mund të ushtronte aftësitë e tij të mëdha si strateg dhe ku arriti fitoren vendimtare të Farsalusit pas disa javësh. Fitorja e Pompeit nuk ishte vendimtare edhe për shkak të pavendosmërisë së gjeneralit, i frikësuar nga rreziqet e mundshme të armikut; Prandaj, Cezari ishte në gjendje të riorganizonte legjionet e tij dhe të transferonte luftimet në fushat e hapura të Thesalisë, në Farsalus pas disa javësh.

Pompei arriti pak nga kjo fitore, veçanërisht për hezitimin pas arratisjes së ushtrisë armike. Në fakt, ai priti para kundërsulmit, sepse besonte se kurthi i Cezarit ishte një kurth. Këta të fundit kishin më shumë kohë për të organizuar dhe vendosur legjionet në fushat ku do të zhvillohej beteja vijuese e Farsalit, ku Cezari doli fitimtar.

Burimet

– Theodore Ayrault Dodge – Caesar – New York – 1989-1997 –
– T. Mommsen – Storia di Roma antica – vol. II – tomo II — Andrea Frediani – Le grandi battaglie di Giulio Cesare – Roma – 2003 –
– 1th International Congress of Roman Frontier Studies – a cura di E. Birley – Durham – 1952 –
– M. Jehne – Giulio Cesare – traduzione di Alessandro Cristofori – il Mulino – 1999 – ed. italiana a cura di A. Guida E. Horst, Cesare – Rcs Libri – 2000 –

S’ka- Ndal!- Ra kjo ndeshje dhe s’u pamë

October 16, 2023 by s p

Satirë nga Rafael Floqi

Njëherë e një kohë në fushën e Diplomacisë panvllazërore, në Air Albania, ku ajri ishte i mbushur me patriotizëm futbollistik, dy liderë të fuqishëm shqiptarësh, kryeministri kokëshkëmb i Albanisë dhe kryeministri kryemushkë i Dardanisë e gjetën veten të ngatërruar në rrjetën e ndërlikuar të heshtjes para turmave të plisave që frymonin e brohorisnin kuq e zi.

Në stadiumin madhështor të Air Albania, ajri ishte i ngarkuar me pritje, ndërsa skuadra vendase, e kombëtares, me më shumë lojtarë dardanë se albanë, përgatitej të përballej me rivalët e tyre Çekinë. Mes detit të fansave, dy mbështetës të përkushtuar, zotërinjtë Rama dhe Kurti u gjendën në një situatë kurioze. Pavarësisht se kishin një dashuri të palëkundur për Kuq e Zinjtë fati i kishte vendosur në tribuna të ndryshme në dy kate të ndryshme të një stadiumit. A thua ishte punë fati apo inati?!

Ndërsa bilbili i arbitrit ra, duke sinjalizuar fillimin e ndeshjes, ata u hodhën në këmbë në unison, me sytë e tyre të mbërthyer në spektaklin elektrizues që shpalosej në fushë. Kuqezinjtë po bënin një shtytje të jashtëzakonshme sulmuese dhe turma shpërtheu në një zhurmë harmonike që jehoi nëpër gjithë stadium.

Por bota e mbajti frymën e saj teksa u shpalos saga e madhe e kokëfortësisë së tyre, duke i lënë qytetarët të pyesin veten nëse ishin dëshmitarë të një bllokimi diplomatik të një ndeshje apo një produksioni të heshtur teatri pa zë, në një fushë të mbushur me plisa dhe parrulla kombëtare dhe vuvuzela.

Zanafilla e kësaj sage të heshtur qëndronte në një mosmarrëveshje “të parëndësishme” mbi ndarjen e hapësirave ndërkombëtare të assosacionit në veri të Dardanisë në kufi me Shkjeninë. Bota shqiptare i pa me mosbesim teksa dy liderët, të dy të njohur për vullnetet e tyre të hekurta, refuzuan të shprehnin aq shumë as sa për një ‘përshëndetje’ për njëri-tjetrin. Valët e transmetimit televiziv që zakonisht gumëzhinin nga muhabetet zhurmat e tifozave, tani u bënin jehonë me heshtjen e sikletshme të dy liderëve të mbyllur në një betejë supremacie të heshtur në tribunat e stadiumit. Kush të ishte i pari ndër shqiptarë, vëllai i madh apo i vogël.

Kryeministri Kokëshkëmb mendonte me vete. Njerëzit mendojnë se jam i fortë. Unë nuk jam i fortë. Ekziston një ndryshim midis një personi të fortë dhe një personi kokëfortë, i cili thjesht nuk do ta ulë shpatën. Unë jam ky i fundit. Përsëri dhe përsëri dhe përsëri … e marr shpatën, e marr shpatën, e mbaj lart nuk e ul as atë as hundën… Ndërsa kryeministi Kryemushkë mendonte unë e kam drejt, unë vetëvendos, unë e sjell fitoren edhe unë sot me çunat e mij, po jua jap fitoren…

Entuziasmi i golave të Jasir Asanit dhe Taulant Seferit kundër çekëve që bashkuan shqiptarët nga e gjithë bota javen e kaluar, por jo kryeministrat tanë. Nuk i tundën dot kryeneçët. Një dashamirës sporti tha se dy kryeministrat shqiptarë mund ta kishin kursyer shfaqjen e papëlqyeshme që dhanë në stadium, teksa qëndronin të ndarë në dy katet e tribunës në Air Albania, por asnjëri, as tjetri duket se nuk e tejkaloi dot inatin e mahisur prej vitesh dhe që tashmë ka infektuar marrëdhënien personale. Secili këmbëgulte me nje inat kokëderri.

Në tribunën VIP, kryeministri i Albanisë bënte tifo familiare ai kishte pranë tij bashkëshorten e tij, Lindën, vajzën e saj Rea dhe djalin e vogël, Zahon. Në krahun e tij të djathtë ishte ulur presidenti i FSHF-së, Armando Duka. Kryeministri i Dardanisë bënte tifo patriotike me djalin e Adem Jasharit, Lulëzim Jasharin dhe të Ministrit të Brendshëm, Xhelal Zveçla dhe dhe për ta zbutur Rama i kishte dërguar zv.kryeministren Belinda Balluku. Të dy në distancë, larg njëri-tjetrit, atje ku nuk kishin as mundësinë e një përshëndetjeje apo shtrëngimi duarsh. Dhe kjo nuk ishte rastësi. Ishte krijuar një “No mans land” heshtjeje…

Po djali i Adem Jasharit çfarë mesazhi përcillte. Ndoshta patriot më i madh është ai që do të kishte djalin e heroit më pranë pat menduar Kryemushka. Po të ishte kaq e lehtë?

Në një konferencë të rrallë për shtyp, kryeministri Kokëshkëmb pat deklaruar: “Unë nuk do të ulem për t’u përfshirë në shkëmbime verbale me dikë që nuk e kupton qartë rëndësinë e Asosacionit. Kjo është një çështje krenarie kombëtare!” Po të cilit komb ? Ai kryqëzoi krahët, duke marrë një pozë, domethënese. Ndërsa plisat brohorisnin në fushë “Oh sa mir me ken shqiptar” Ohe ..ohe!

Për të mos u zgjatur, kryeministri Dardan u përgjigj me një vendosmëri stoike të tij. “Nëse kryeministri Kokëshkëmb që beson se ai thjesht mund ta quajë ngjarjen e Banjës një incident që zgjidhet me asosacion e ka gabim. Unë nuk do ta thyej heshtjen time derisa drejtësia të vihet në vend!”

Disa orë para ndeshjes, Kurti pat publikuar një foto në rrjetet sociale për të paralajmëruar se do ta ndiqte ndeshjen e kuqezinjve nga Air Albania. Pyetja, nëse e kishte njoftuar më parë Ramën për mbërritjen e tij në Tiranë e zbuloi deputeti i PS, Petro Koçi. “Mendoj se Albini duhet të telefononte Ramën dhe t’i thoshte se po vinte” tha Koçi, duke ia lënë mikut nga Kosova përgjegjësinë për takimin e munguar. Kjo nuk do të thotë se Rama nuk ishte i informuar për vizitën e Kurtit në Tiranë. Afërmendsh, ai zgjodhi të bënte indiferentin, duke përgënjeshtruar në fakt atë që kishte thënë disa orë më parë në parlament se “Albinin e kam mik” apo se me “Albinin s’kam pasur kurrë asnjë problem personal, madje në nivelin personal e kam kënaqësi çdo bisedë me të”.

Në një gjykim të parë, mund të duket se i takonte Ramës si mikpritës në Tiranë të bënte hapin e parë për një ftesë ndaj Kurtit në tribunë. Por këtu duhet llogaritur se disa muaj më parë, ishte Rama që shkoi pa ftuar në Dardani dhe atje u përball me të njëjtën kokëfortësi nga Kurti. Në Korrik, kryeministri i Albanisë udhëtoi drejt Dardanisë për një takim me Albin Kurtin, pak pasi kishte anuluar mbledhjen e përbashkët të qeverive në Gjakovë. Dhe Kurti refuzoi ta presë në takim. Dhe ashtu bëri. Rama u takua me të gjithë kryetarët e partive të Kosovës dhe me presidenten Vjosa Osmani, por jo me të.

Pasi dështoi me vizitën në Dardani ai u kthye në Tiranë. Por më parë ia përshkroi në këtë mënyrë gazetarëve ngërçin në komunikimin me Kurtin: “Unë flas, ai dëgjon por nuk flet. Rrallë ma kthen por s’ka lidhje, është çështje komunikimi ose vazhdimisht e përsërit mesazhin e tij”.

Kjo rrëmujë mes liderëve po ngatërron dy vendet dhe u duk dhe nga rezoluta e Kuvendit të Shqipërisë që bashkoi socialistë dhe demokratë për sulmin terrorist të Banjskës, e që pritej që të mbështetej pa asnjë kompleks rezoluta që miratoi parlamenti i Kosovës në datën 28 Shtator, për të njëjtën ngjarje. Kjo mbështetje është e shkruar tekstualisht në një paragraf të dokumentit, por serish nuk mund të thuhet se parlamenti i Shqipërisë ishte i qartë në qëndrimin për vrasjen e policit Afrim Bunjaku.

Sepse në rezolutën e Kosovës atë që ndodhi në 24 shtator i referohet si “sulm terrorist, i organizuar nga Republika e Shkjenisë”, ndërsa parlamenti i Albanisë e quan “sulm të organizuar ushtarak dhe kriminal të një njësie terroristësh shkje”.

Ky detaj, i vogël në dukje është shprehje e dy qasjeve të ndryshme të Dardanisë dhe të Albanisë në raport me rolin e Shkjenisë mbi aktin terrorist. Por shprehja më e mirë e kësaj diference mes dy parlamenteve ishte fjalimi që kryeministri Kokëshkëmb në kuvend. Për 1 ore e gjysëm, alla Kastro. Rama foli per amanetin e Skënderbeut dhe të Ismail Qemalit, varrin e Ibrahim Rugovës, burgosjen e Hashim Thaçit, heroizmat e Ramush Haradinajt dhe viktimat e Millosheviçit dhe të Enver Hoxhës, kaloi madje edhe ne krahasimet e konfliktit mes palestinezeve dhe izraelitevem por iu përvodh dënimit të aktit terrorist nga Shkjenia. Në vend të kësaj u mor me opozitën në Albani, me qeverinë në Dardani dhe me opinionin publik që nuk bie dakort për marrëveshjet e tij me Shkjeninë dhe sinkronizimin qe shfaq me Ujkiçin.

Opozitës shqiptare iu referua si “planeti non grata”, ndërsa qeverinë e Dardanisë e akuzoi se vrasjen e policit Afrim Bunjaku e shfrytëzoi për përfitime elektorale, duke u shprehur se “nuk ka asnjë shans” që Albania “t’u mbajë iso” kryeministrave të Dardanisë.

Qytetarët e Shqiptarisë, fillimisht të hutuar nga absurditeti i situatës, shumë shpejt u gjendën të kapur në zjarrin e kryqëzuar të kësaj përplasjeje epike në stadium. Diplomatët nga e gjithë bota u përpoqën të ndërmjetësonin, por përpjekjet e tyre u ndeshën me shkëlqime të akullta dhe një angazhim të palëkundur ndaj heshtjes dhe në zhurmën e ndeshjes. Ndërkohë, komuniteti ndërkombëtar vëzhgoi me një përzierje dëfrimi dhe shqetësimi. Shkjenia fërkonte duart.

Memet qarkulluan në mediat sociale, duke përshkruar Kryeministrin Kokëshkëmb dhe Kryeministrin Kokëmushkë të përfshirë në një lojë të heshtur shahu, secili lider duke pritur me kokëfortësi që tjetri të bënte lëvizjen e parë. Në meme madje thuhej se kryeministri Kokëmushkë ishte fat sjellës. Secili prej tyre justifikohej “Unë nuk jam kokëfortë. Mënyra ime është thjesht më e mirë.”

Dhe kafiqet mbetën të heshtura, aty klientët dhe tifozat komunikonin përmes pantomimave të përpunuara dhe ngritjes ekspresive të vetullave. Sikur e kishin me turp atë brohoritjen. O sa mirë me qen shqiptar, Ohee, Ohhe. Himni kombëtar u zëvendësua me një interpretim bezdisshëm të “4’33” të John Cage, një pjesë e famshme e përbërë nga katër minuta e tridhjetë e tre sekonda heshtje të plotë. Sikur mos mjaftonte që hymni i Dardanisë është memec. Heshjta sikur të përcillte vargun e madh të poetit “Ra kjo gjëmë dhe u pamë” e përkthyer me sportivitet “ Ra kjo ndeshje dhe s’u pamë”.

Dhe kështu, vazhdoi saga e Kryeministrit Kokëshkëmb dhe kryeministrit Kryemushkë, një përrallë paralajmëruese për brezat e shqiptarëve rreth rreziqeve të kokëfortësisë dhe absurditetit që rrjedh kur liderët të një kombi zgjedhin heshtjen në vend të dialogut. Bota sheh, duke pyetur veten nëse të dy liderët do të thyenin ndonjëherë heshtjen e tyre apo nëse Diplomacia do të kapej përgjithmonë në jehonat e fjalëve të pathëna apo do perseriste “refrenin të gjitha problemet e mia përkulen para kokëfortësisë sime.” “Është një fatkeqësi që mençuria të ndalon të jesh i kënaqur me veten dhe të largon gjithmonë të pakënaqur dhe të frikësuar, ndërsa kokëfortësia dhe marrëzia i mbushin ushtritë e tyre me gëzim dhe siguri.” shkruante – shkruante dikur Michel de Montaigne.

Liderët e Evropit, si dhe ata të shteteve të rajonit do të mblidhen të hënën në Tiranë, në Samitin e Procesit të Berlinit. Tashmë është raportuar se pjesëmarrës do të jenë edhe kryeministri i Dardanisë dhe presidenti i Shkjenisë, Ujkiç. Në një intervistë të vonë për “Euronews Albania”, kryeministri i Kokëshkëmb, pat thënë se nuk është planifikuar ndonjë takim mes dy liderëve, por megjithatë, “mund të ndodhë gjithçka”. Mund të ndodhë!!! Kjo i çoi turmat e bastexhinjëve në ekstazë që po plotësojnë skedinat, 1 – x -2. Takohen s’takohen. A takohet më parë kryeministri Kokëshkëmb me atë Kryemushkë, apo kryeministri i Dardanisë dhe presidenti i Shkjenisë?

Gjithsesi, distanca që mbajtën dy kryeministrat në stadium, nuk kaloi pa komente në rrjete sociale dhe në media. Ohe, ohe. !!1

Por ndoshta komenti më i mirë, për kokëfortësinë e të dyve, ishte një banderolë që tifo-grupi “Plisat” kishin bërë gati qysh para ndeshjes, siç tregon edhe fotoja. “Mallkue qoftë kush s’na do bashkë “ . Aha po me kë e kishin?

Patriotizmi i “gojëtarit” apo aroma e tradhtarit

October 10, 2023 by s p

Satirë nga Rafael Floqi/

Në mungesë të një qëndrimi të qartë dhe mungesës së përkrahjes ndaj Kosovës në këtë periudhë të vështirë, duket se ndihma më e madhe që Edi Rama mund të ofrojë shqiptarëve atje është të mbyllë gojën . Përse kryeministri shqiptar nuk mund të mbajë një qëndrim të qartë, është një pyetje që ka nevojë për përgjigje. Memoria e shqiptarëve është e pasur me histori, dhe kjo nuk mund të injorohet. Duke reflektuar mbi këtë situatë, duket se një mënyrë e mundshme për të shprehur këtë dilemë është përmes shprehjes: ‘Hej këtu ka nevojë për qëndrime të qarta, jo heshtje, përpara sfidave të vështira që po përballojnë shqiptarët, veçanërisht ata në Kosovë.'” Kjo sjell në mend batutën e njohur të aktorit Ndrekë Luca në një film të Realizmit Socialist: ‘Hej këtu ka tradhti burra…’, një shprehje që duket se ka rezonancë edhe në kohën tonë.

A ka tradhti këtu burra?

Pjesa më e nervozuar dhe më e prekur nga qasja e Edi Ramës në raport me Kosovën, por edhe kundërshtarët e tij në Shqipëri që duan t’i shfrytëzojnë këto qëndrime për luftën e brendshme politike, e kanë përgjigjen në majë të gjuhës: u shërben interesave serbe, është “tradhtar”. Një pjesë tjetër e lidh ose me injorancën e tij për rajonin ose me maninë për protagonizëm, edhe kur këtë nuk ia kërkon kurrkush. Është apo nuk është kështu ? Apo dhe kështu dhe ashtu…

Në fakt, gafat e pafalshme të Ramës në lidhje me Kosovën nuk janë rezultat i ndonjë rekrutimi nga Beogradi dhe as mjekim për të kuruar maninë e tij të madhështisë. Ato shkaktohen nga dështimi i një strategjie të paramenduar më parë, por që tani po thërrmohet, kryesisht për shkak të rezistencës së vazhdueshme të Prishtinës dhe sidomos të Albin Kurtit. Rama dhe Vuçiç, të njohur si autokratë që kontrollojnë të gjitha pushtetet në vendet e tyre, kanë tentuar të “blejnë” mbështetjen ndërkombëtare duke paraqitur veten si liderët e shqiptarëve dhe serbëve, duke pretenduar se ata kanë në dorë menaxhimin e krizave dhe, për rrjedhojë, zgjidhjen e tyre.

Banjska -gozhda e fundit e “Ballkanit të Hapur”.

Fatkeqësisht apo fatmirësisht Banjska është gozhda e fundit në arkivolin e “Ballkanit të Hapur”. Fatkeqësisht për humbjen e oficerit të Policisë Afrim Bunjaku hero i Kosovës dhe fatmirësisht pse ktheu fletën ( të shpresojmë të qëndrimit të perëndimit ndaj Kosovës Kjo ngjarje tregoi se nëse ka vetëm një gjë që Tirana duhet ta ketë mësuar tashmë nga akti terrorist në Banjska, është se nuk e njeh Serbinë më mirë se Prishtina.

Duke u hequr më katolik se Papa dhe më shenjtë se shenjtorët, në ditën që duhet të dënonte aktin terrorist kërkon konferencë ndërkombëtare!… Po, një si ato që kemi parë aq shumë dhe që prodhojnë sërish veç debate televizive pasi Beogradi i ka të qarta mendimet: Edhe sikur të na vrasin s’e njohim Kosovën! Apo nuk tha kështu Vuçiçi?

Te jetë kjo vetëm lajthitje siç sugjeronte një dashamirës i Ramës që edhe ai nuk mund ta kapërdijë dilemën mbi këtë deklaratë antipatriotike, apo ka diçka këtu. Nga ato që i madhi Ndrekë Luca do t’i quante në një kontest tjetër “Këtu ka tradhti bre burra, por jo, unë ende s’e besoj .

No man’s land apo KFOR-land?

Rama i ka lënë pa frymë të gjithë, kur në një intervistë për prestigjiozen britanike, Financial Times, e ka cilësuar Kosovën “një pikë të nxehtë” dhe veriun e saj “tokë të askujt”. Një konsideratë e tillë, pikërisht në momentin kur Kosova u gjend përballë një sulmi terrorist të planifikuar nga Beogradi, krijon idenë e një konflikti në një zonë të papërcaktuar dhe, gjithnjë sipas Ramës, për këtë është e nevojshme një konferencë ndërkombëtare, madje në ndërkohë, vënia e këtij territori nën kontrollin e trupave të NATO-s.

Shumë politikanë dhe analistë, në Kosovë e Shqipëri, kanë mbetur të shokuar nga “bomba” e radhës që ka lëshuar kryeministri shqiptar. “Kosova nuk është një pikë e nxehtë dhe nuk ka pjesë të saj që janë “tokë e askujt”. Kosova është shtet sovran dhe i pavarur, i njohur si i tillë me kufijtë që ka sot nga fuqitë perëndimore dhe Gjykata Ndërkombëtare, është demokracia funksionale më e vlerësuar në rajon, është palë në negociatat me Serbinë dhe jo një territor i nxehtë që synon të definojë shtetësinë e saj.

Apo jo Ndrekë a ka tradhti këtu një mut…që në fakt unë se besoj

CNN-Vuçiçi hipokriti

Nga ana tjetër ja si shprehet vëllai Vuçiçi gjersa i ngriti nervat gazetares veterane të CNN, Christiane Amanpour që ia përplasi Ju ndryshe u flisni ndërkombëtarëve, ndryshe popullit tuaj”. Ishte kjo batuta e gjatë intervistës që zhvilloi të hënën me Presidentin e Serbisë, Aleksandër Vuçiç që shkaktoi irritimin e këtij të fundit.

Televizioni serb N1, një nga të paktët që kritikojnë qeverinë e Aleksandër Vuçiç në këtë vend ka bërë një krahasim të deklaratave të fundit të kreut të shtetit për çështjen e Kosovës dhe sulmit në Banjskë. Sipas analizës së publikuar, Vuçiç i parapriu veprimit të prokurorisë për të ndaluar Milan Radoiçiç.

Sipas N1, Vuçiç ndryshe foli në CNN dhe ndryshe në një intervistë që dha të martën për televizionin serb Happy Tv. Nëse intervista në CNN ishte e tensionuar dhe jo aq specifike, ndryshe ka ndodhur me gazetarin serb Milomir Mariqin ku Vuçiç ka qenë i relaksuar.

“Ne nuk kemi nevojë për luftëra dhe konflikte me NATO-n, përkundrazi, ne duam të kemi një prani më të madhe të KFOR-it, veçanërisht në veri të Kosovës”, – tha Vuçiç për CNN.

Ne duam të kemi një prani më të madhe të KFOR-it, veçanërisht në veri të Kosovës këtë tha me përpikëri dhe “gojtari guru i PR-it”,-Rama

Dekonspirimi i “draftit të pa kërkuar” për asociacionin

Nisur nga qëndrimet e Ramës, si ato të dikurshmet për shkëmbim territoresh apo Ballkanin e Hapur, ashtu edhe ato më të vona si drafti i pa kërkuar për asociacionin, anulimi i mbledhjes së dy qeverive, propozimi për futjen e KFOR në veri kur më parë këtë e kishte cilësuar si skenarin më katastrofik për Kosovën, e deri tek ideja absurde për një konferencë ndërkombëtare për të vendosur për “tokën e askujt”, është e vështirë të kuptosh se përse kryeministri i Shqipërisë nuk zgjedh më mirë të heshtë. Hesht, hesht, hesht, Pusho mor burrë ! Nëse biseda është e lirë, atëherë të heshtësh është më shtrenjtë. Dhe shumë njerëz duket se nuk kanë mundësi ta blejnë atë.”

Pse nuk është kjo si një PR që kënaq vetëm fansat e tu Politikë në OKB dhe ata që besojnë tek gojëtari që ia mblodhi edhe Rusit? “

Për sa kohë e ka të pamundur të mbajë qëndrime si Kroacia, vend i NATO-s dhe BE, për sa kohë nuk flet dot si palë me Prishtinën por si dikush mbi palët, për sa kohë nuk e përmend dot direkt Serbinë dhe Vuçiçin si shkaktarë të tensioneve në Kosovë, për sa kohë nuk ngre zërin për dhunën ndaj shqiptarëve në Luginë, atëherë përse duhen dhe për çfarë shërbejnë qëndrimet e kryeministrit të shtetit shqiptar? Cili është suksesi i politikës së tij të jashtme. Kjo më sjell në mendje thënien

“Nëse njerëzit budallenj do të kishin vetëm inteligjencën për të mbyllur gojën ndërsa diskutojnë për çështje serioze, bota do të shkonte shumë më mirë!

Këmbëngulja e Albin Kurtit, e nxori Ramën “jasht loje

“Rama, për një kohë të gjatë u përmbajt nga përfshirja në konfliktin e Kosovës, në vend të kësaj, ai ndërtoi lidhje të përzemërta me Beogradin ndërsa kërkonte të bënte progres në rrugën e anëtarësimit në BE për Ballkanin Perëndimor”, shkruan Financial Times. Të dy liderët e provuan me shkëmbimin e territoreve, pastaj me Ballkanin e Hapur, por strategjia për të marrë fatet e rajoni në dorë u rrëzua. Qëndresa e Albin Kurtit, e nxori Ramën “të papunë”, sepse duke humbur peshën në Kosovë, ai nuk i duhet më as Vuçiçit.

Mbetja pa një rol kyç, në një kohë kur vëmendja e SHBA dhe BE është tepër e madhe ndaj Kosovës, e nxjerr jashtë loje strategjinë e Ramës si lideri që pretendonte të arrinte mes serbëve dhe shqiptarëve atë që francezët dhe gjermanët bënë pas Luftës së Dytë Botërore.

Ftohja e mundshme me Vuçiç, si pasojë e pamundësisë për të ndikuar në Prishtinë, e ka prishur balancën e strategjisë së dikurshme Beograd- Tiranë. Ky çrregullim si dhe dështimi i nismave të mëparshme (shkëmbimi i territoreve dhe Ballkani i Hapur) ka bërë që edhe liderët perëndimorë ta konsiderojnë kryeministrin shqiptar si një faktor të dorës së dytë në planet e tyre për rajonin.

Dhe Edi Rama mund të durojë gjithçka, por jo këtë. Platforma nuk ka nisur sot ajo ka qenë e gatshme ,Në propozimin e tij sekret për paqe,. Pra propozimi paska qenë , që Mitrovica të mbetej territor tampon që KFOR-i e kontrollon. No man’s land apo KFOR-land.

Me cilën palë, është Rama palë?

Kushdo që e ka dëgjuar dy ditët e fundit Edi Ramën ka mbetur ndoshta i befasuar nga ndryshimi i kursit patriotik në fjalorin e tij. Ai, për herë të parë kritikoi vendimin e Beogradit për të mbajtur zi kombëtare për paramilitarët që ushtruan dhunë dhe vranë një polic pranë Zveçanit. Ai shkoi edhe më tej, duke shpallur se qe një premierë në këtë dekadë të sundimit të tij, që Shqipëria po mbante një linjë të kundërt nga ajo e BE-së, e cila nuk e dënoi, sipas Ramës, me forcën e duhur këtë akt.

Në një shikim sipërfaqësor dhe të pavëmendshëm duket sikur kryeministri ynë e ka bërë ndarjen midis viktimave dhe agresorëve dhe ka vendosur të marrë anë në favor të të parëve.

Por, në fakt thelbi nuk është ashtu siç duket nga forma. Në konferencën e shtypit në kryeministri, ai nuk e fshehu dot çoroditjen e njerëzve që kanë diçka për të fshehur. Në qëndrimin e tij kishte një disproporcion absurd, mes goditjes së fortë që i bënte hallkës më të dobët në Bruksel, zëdhënësit të BE, dhe druajtjes për të etiketuar Vuçiçin, si ideator të sulmit kriminal të 24 shtatorit.

Aty kishte inkoherenca qesharake. Kur BIRN e pyeti nëse ishte i gatshëm të negocionte mes Kosovës dhe Serbisë, ai tha se kjo qe e pamundur, pasi si kryeministër i Shqipërisë e konsideronte veten palë. Ama kur iu desh të përgjigjej nëse ia kishte treguar propozimin e vet për asociacion, Prishtinës dhe Beogradit, ai u mbrojt duke argumentuar se kishte paraqitur një propozim mbi palët. Të vjedhësh ide nga një person është plagjiaturë; të vjedhësh nga shumë është kërkim

Ai pohoi se pavarësisht ngjarjes së rëndë që ndodhi në Banjskë do i vazhdonte takimet bilaterale me Vuçiçin, ndërkohë që për një gjë shumë më të papërfillshme sesa kaq, ai anuloi mbledhjet mes dy qeverive me Kurtin. Prandaj ai nuk mund të heshtë. Deklaratën shok në Financial Times do ta pasojnë të tjera, ku ashtu si më parë, do të lexohet qartë ngërçi që ai ka: edhe të joshë Vuçiçin edhe të rifitojë vëmendje në skenën ndërkombëtare. Çështja është që për këtë, nuk ka pse të paguajë Kosova.”

Banjska –një deluzion madhështie

Këto deklarata janë thjesht një iluzion i madhështisë, një besim i rremë në epërsinë, madhështinë ose inteligjencën e tij. Njerëzit që përjetojnë iluzionet e madhështisë nuk kanë vetëm vetëbesim të lartë; në vend të kësaj, ata besojnë në madhështinë dhe rëndësinë e tyre, edhe pse provat dërrmuese shfaqen kundër tyre. Një individ mund të mbajë bindjen se është i destinuar të jetë lideri i botës, edhe pse mungon përvoja drejtuese dhe ka vështirësi në marrëdhëniet ndërpersonale. Deluzionet e madhështisë shpesh karakterizohen nga këmbëngulja e tyre dhe janë thjesht momente fantazie apo shpresa për të ardhmen. Ky çoroditje dhe varg inkoherencash rrjedhin nga përpjekja për të kombinuar dy gjëra të pamundura: një fjalor patriotik, por me legenllëkun e përgjithshëm të një vasali “të vëllait” Vuçiçit. Ndaj me jehon ne vesh refreni i Ndrekës, se “Këtu ka tradhti burra, dhe pse unë s’e besoj, por më vjen ca si erë….

Heshtja është hapësira që ne krijojmë kur e gjithë zhurma rreth nesh më në fund kupton se nuk ka thënë asgjë, se nuk do të thotë asgjë, por se nuk mund ta mbajë veten gojëkyçur.

Dhe gjer atëherë, po ta them me dashuri dhe në anglisht Edi -“shut up or fuck up”.Është më mirë!

****

Opinion: Sulmi i Hamasit, 11 shtatori i Izraelit

October 9, 2023 by s p

Ka shumë gjëra që Izraeli ka bërë gabim. Por asgjë nuk e justifikon atë që Hamasi sapo ka kryer. Siç kanë theksuar shumë njerëz të ditur, ajo që ka bërë Hamasi është qartësisht një akt terrorizmi, pavarësisht përkufizimit tuaj.

Përgatiti Rafael Floqi

Miliona izraelitë u zgjuan të shtunën nga tingujt e shpërthimeve dhe tingujt e sirenave të urgjencës. Grupi palestinez Hamas kishte nisur një sulm të paprecedent në vend disa orë pas 50 vjetorit të asaj që izraelitët e quajnë Lufta e Yom Kipurit dhe vendet arabe e quajnë Lufta e 6 Tetorit. Menjëherë u bë e qartë se sulmi shumë i organizuar nga toka, ajri dhe deti do të kthehej në një tërbim terrorist. Hamasi i mbështetur nga Irani, i cili ka sunduar Rripin e Gazës qysh nga viti 2006, duke forcuar kontrollin e tij në vitin 2007 kur dëboi rivalët e tij palestinezë Fatah në një luftë të shkurtër të brendshme, lëshoi mijëra raketa ndërsa operativët e tij depërtuan në territorin izraelit duke përdorur motoçikleta, kamionë, paragliderë (parashuta me motor)dhe skafe.

Brenda Izraelit, ata ndoqën ushtarët dhe civilët, madje postuan video në mediat sociale, pasi bota pa prova se si ata synonin, gjuanin dhe brutalizonin izraelitët e të gjitha moshave. Shumë u rrëmbyen dhe u dërguan në Gaza dhe u tërhoqën zvarrë nëpër rrugë. Ka shumë gjëra që Izraeli ka bërë gabim. Por asgjë nuk e justifikon atë që Hamasi sapo ka kryer. Siç kanë theksuar shumë njerëz të ditur, ajo që ka bërë Hamasi është qartësisht një akt terrorizmi, pavarësisht nga përkufizimi juaj. Pak izraelitëve u mungon ironia se Gaza, territori nga i cili u tërhoq në 2005, është baza e nisjes për sulme të tilla vdekjeprurëse. Izraeli dhe Egjipti, fqinjët e Gazës, kanë vendosur një bllokadë të territorit. Por nuk ka asnjë okupim të Gazës, e cila tani është në duart e Hamasit, një grup terrorist i shkëputur nga Vëllazëria Myslimane, me një statut që e detyron atë të shkatërrojë Izraelin.

Të shtunën, izraelitët u grumbulluan nga frika ndërsa u përhap lajmi se persona të armatosur rëndë të Hamasit po bredhin në jug të vendit, duke vrarë pa dallim burra e gra dhe duke rrëmbyer të rritur e fëmijë, duke çuar shumë prej tyre në Gaza. Hidhen raketa drejt Izraelit nga Rripi i Gazës, të shtunën, 7 tetor 2023. Raketat u hodhën ndërsa Hamasi njoftoi një operacion të ri kundër Izraelit. CNN dhe të tjerët vërtetuan shumë nga videot. Në njërën, të vendosur nga CNN në një lagje të Gazës, persona të armatosur hapin bagazhin e një makine dhe nxjerrin një grua të tmerruar – zbathur, me kyçet e kyçeve të lidhura me kabllo pas shpine – dhe e zhvendosin në sediljen e pasme. Në një video tjetër, të vendosur në jug të Izraelit, pranë Gazës, shihen militantët e Hamasit duke marrë robër izraelitët. Mediat sociale janë kthyer në një shfaqje horror terrori dhe ligësie, me imazhe të trupave të vdekur dhe grave dhe fëmijëve të frikësuar, disa prej tyre tashmë në robëri. Kanali 12 i Izraelit foli me izraelitët në komunitetet ku ata thanë se militantët e Hamasit po përpiqeshin të hynin në shtëpitë e tyre. Në raport, një burrë në një kibuc në jug të Izraelit, një komunitet bujqësor, tha se gruaja dhe fëmijët e tij u zhdukën dhe ai gjurmoi telefonin e saj te Khan Younis, në Gaza. Nuk kishte asnjë përgjigje për thirrjet e tij, dhe ai tha se kishte frikë se gruaja dhe fëmijët e tij ishin marrë peng. Në qytetin kufitar të Sderot, një objektiv i shpeshtë i raketave të Hamasit gjatë viteve, një fotograf i Associated Press kapi trupat e të paktën gjashtë personave, të cilët u vranë ndërsa qëndronin nën një nga strehimoret e përforcuara të autobusëve. Deri të dielën në dreke , me raketa që plagosën civilë deri në veri deri në Tel Aviv, media izraelite raportoi të paktën 600 të vdekur dhe më shumë se 2000 të plagosur, me një numër të panjohur të marrë peng dhe robër lufte.

Është një nga ditët më vdekjeprurëse në historinë e Izraelit dhe një dështim i sigurisë që të kujton si fatkeqësinë e 11 shtatorit ashtu edhe atë të Izraelit të vitit 1973. Ndërsa Izraeli u përpoq të ndalonte sulmet e Hamasit dhe nisi sulme hakmarrëse ajrore mbi objektivat në Gaza, viktimat filluan të rriteshin edhe mes palestinezëve. Të paktën 232 palestinezë janë vrarë dhe 1697 të tjerë janë plagosur, sipas Ministrisë palestineze të Shëndetësisë. Sulmet ajrore izraelite shënjestruan edhe zyrat e Hamasit në qytetin e Gazës. Pas paralajmërimit se do të qëllonte, siç bën zakonisht, Izraeli rrafshoi një 14-katëshndërtesë. Si gjithmonë, civilët palestinezë do të paguajnë një çmim të rëndë dhe tragjik.

Udhëheqësit e Hamasit thonë se janë “gati për skenarin më të keq”, plotësisht të vetëdijshëm për atë që ata shpalosën qëllimisht.

Kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu deklaroi të qartë kur u tha izraelitëve se vendi ishte në luftë. Kur kjo të përfundojë, Netanyahu dhe zyrtarët e lartë izraelitë të sigurisë do të duhet të llogarisin me dështimin mahnitës të inteligjencës dhe përgatitjeve bazë mbrojtëse. Kjo fatkeqësi po ndodh në një kohë të pwrçarjve të thella politike në Izrael. Do të vijë koha për akuza dhe pasojat politike të këtij dështimi do të jenë të rënda. Por prioriteti është diku tjetër tani. Benny Gantz, një gjeneral në pension dhe një nga liderët e opozitës, deklaroi, në atë që ai tha se ishte një mesazh për Iranin, “I gjithë populli i Izraelit është i bashkuar… Nuk ka koalicion dhe opozitë tani”.

Për momentin, Izraeli po përballet me kërcënimin e menjëhershëm. Dhe së shpejti, Izraeli padyshim do të përballet me një dënim të zbehur, siç ndodh gjithmonë. Deri më tani, Izraeli ka marrë mbështetje solide nga shumë anë. Presidenti Joe Biden foli me Netanyahun, duke ofruar mbështetjen dhe ndihmën e SHBA. Izraeli, tha Biden, ka të drejtë të mbrohet, duke përsëritur se “mbështetja e Amerikës për sigurinë e Izraelit është e fortë dhe e palëkundur”.

Presidentja e Komisionit të BE-së, Ursula von der Leyen “pa mëdyshje” e dënoi sulmin si “terrorizëm në formën e tij më të neveritshme”. Presidenti francez Emmanuel Macron tha “Unë dënoj fuqishëm sulmet aktuale terroriste”, duke ofruar solidaritetin e tij. Kancelari gjerman Olaf Scholtz tha se vendi i tij “qëndron në krah të Izraelit”. Kryeministri holandez lëshoi një deklaratë duke thënë se ai “dënon pa mëdyshje këtë dhunë terroriste dhe mbështet plotësisht të drejtën e Izraelit për të mbrojtur veten”. Kryeministri indian Narendra Modi u shpreh i tronditur, duke u zotuar për “solidaritet me Izraelin”.

Ministri i Jashtëm i Brazilit, duke bërë thirrje për një takim urgjent të Këshillit të Sigurimit të OKB-së, shprehu “solidaritetin e tij me popullin izraelit”, duke thënë se nuk ka asnjë justifikim për dhunë, “veçanërisht kundër civilëve”. Ukraina deklaroi “mbështetjen e saj për Izraelin në të drejtën e tij për të mbrojtur veten dhe popullin e tij”. Mbështetja për Izraelin, megjithatë, vështirë se ishte unanime.

Si Irani, sponsori kryesor i Hamasit, ashtu edhe Hezbollahu, një tjetër organizatë terroriste e lidhur me Iranin, e angazhuar për shkatërrimin e Izraelit, vlerësuan Hamasin. Dhe Katari, ndërsa bëri thirrje për de-përshkallëzimin dhe përmbajtjen maksimale, tha se “e mban Izraelin përgjegjës të vetëm për përshkallëzimin e vazhdueshëm për shkak të shkeljeve të vazhdueshme të të drejtave të popullit palestinez”.

Arabia Saudite, e cila ka negociuar një marrëveshje të mundshme diplomatike me Izraelin, bëri thirrje gjithashtu për përmbajtje dhe një “ndalim të menjëhershëm të përshkallëzimit midis dy palëve”, por gjithashtu dukej se fajësonte Izraelin, megjithëse më pak drejtpërdrejt se Katari, duke përmendur “të përsëriturat” të mbretërisë, paralajmërime për rreziqet e shpërthimit të situatës…”

Emiratet e Bashkuara Arabe, xhevahiri i kurorës së Marrëveshjes së Abrahamit, bëri thirrje për “përmbajtje maksimale dhe një armëpushim të menjëhershëm”.

Mediat sociale, natyrisht, ishin plot me aktivistë anti-izraelit, tashmë të përgatitur për atë që vjen më pas. Meqenëse nata pason ditën, Izraeli do të hakmerret dhe miliona në mbarë botën do të fajësojnë Izraelin – dhe hebrenjtë – duke injoruar atë që ndodhi këtë të shtunë të përgjakshme.

Konflikti izraelito-palestinez është jashtëzakonisht i ndërlikuar. Por nuk mund të mohohet se ajo që ndodhi të shtunën ishte një akt terrorizmi, një akt që meriton dënim të qartë dhe të qartë dhe nga gjithë shqiptarët, miq të popullit hebre.