Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Le të hapen dosjet!

by

Reshat Kripa/Kryetar i Shoqatës Antikomuniste të të Përndjekurve Politikë Demokratë të Tiranës/
Këto ditë një miku im më dha një poezi që sapo e kishte shkruar.
E lexoj:/
“Le të hapen dosjet, gjithë po thërrasin,/
Kush e kush më shumë, korbat po kërrasin,/
Korbat e pabesë, korbat shpirt të zi,/
Thua të jenë engjëj, apo faqezinj?”/
Lexoj dhe para syve më dalin këta “shakaxhinj të përparimit”, Siç i quante Noli, që në një kor të përbashkët po këlthasin për hapjen e dosjeve të regjimit komunist. Madje përgatisin edhe disa projekt-ligje që ia paraqesin Kuvendit të Shqipërisë. Por nuk e dimë nëse përpiluesit e tyre kanë vuajtur nga pasojat e këtyre dosjeve apo, ndoshta, janë nga zbatuesit e dikurshëm? Sepse në këtë botë absurde ku jetojmë më tepër ndihen zërat e korbave të dikurshëm se sa viktimave të tyre.
Kjo është Shqipëria jonë sot. Një vend ku nuk merret vesh se kush ishte paditësi dhe kush i padituri, kush ishte krimineli dhe kush viktima. Pothuajse të gjithë hiqen “të paditur” dhe “viktima”. Në këto çaste më kujtohet shprehja e zotit Benesh, përfaqësues i grupit demokrat çek, në seancën e miratimit të rezolutës së Asamblesë Parlamentare të Këshillit të Europës:
– Unë nuk kam frikë as nga nazizmi dhe as nga komunizmi, por nga lakejtë e tyre që i kanë ndihmuarkëto regjime të qëndrojnë në këmbë.
E pra, janë pikërisht lakejtë e komunizmit ata që sjellin këtë kaos ku ndodhet vendi.
Le të hapen pra dosjet! Le të hapen dhe të publikohen të gjitha dosjet e sistemit totalitar. Është e drejta e qytetarëve të mësojnë mbi gjithçka që ka lidhje me to. Le të hapen dosjet për të mos lejuar që vendet në parlamentin shqiptar, qeverinë, sistemin e drejtësisë dhe administratën shtetërore dhe vendore të zihen nga të korruptuarit e sistemit të përmbysur. Kështu do të kemi një parlament të pastër, një qeveri të pastër, një drejtësi të pastër, një administratë të pastër, një shtet të pastër. Në rast se sot flitet për një shtet të korruptuar, kjo vjen edhe si rezultat se në të bëjnë pjesë edhe të korruptuarit me dosje që sjellin frymën korruptive të sistemit që i degradoi deri në atë gjendje.
Le të hapen dosjet që të mos kemi më në krye të partive politike apo shoqatave njerëz që ruajnë në ndërgjegje gjynahet e kohës së përmbysur.
Le të hapen dosjet që të mos kemi më gazetarë, analistë, komentatorë e të tjerë që me artikujt, analizat dhe komentet e tyre shtrembërojnë në mënyrë flagrante të vërtetat e këtij kombi..
Le të hapen dosjet që të mos kemi më mësues e këshilltarë gjynahqarë që helmojnë ndërgjegjen e fëmijve tanë apo të mbarë popullit.
Le të hapen dosjet që të mos kemi më “të përndjekur politik” që natë e ditë i dëgjon të dërdëllisin për heroizmat e tyre.
Le të hapen dosjet të gjitha dhe të përlyerit të hiqen nga detyrat shtetërore që mbajnë. Këtu nuk bëhet më fjalë për ndëshkim, pasi tani është shumë vonë për këtë. Një gjë e tillë duhej të ishte bërë shumë vite më parë, kur ishin gjallë një pjesë e mirë e fajtorëve të katastrofës së kaluar. Le të merren me tregti apo çfardo aktiviteti tjetër privat, por të mos kërkojnë të bëjnë karrierë duke spekulluar me detyrat që mbajnë.
Vetëm atëherë do të kemi një Shqipëri të pastër, një Shqipëri dinjitoze. Vetëm atëherë do ta meritojmë të jemi vend anëtar i Bashkimit Europian, të jemi të barabartë me kombet e tjerë.
Jemi i vetmi vend i Europës Lindore që nuk i kemi hapur. Jemi me shumë vonesë, por një fjalë e urtë thotë: “Më mirë vonë, se kurrë!” Mos u mundoni të kopjoni modelin gjerman. çek apo të ndonjë vendi tjetër pasi asnjë prej atyre vendeve nuk mund te krahasohet me krimet e kryera ne Shqipëri. Shqipëria ka një specifikë të veçantë në lidhje me vendet e tjera të lindjes Më lejoni t’ju tregoj një shembull:
Në prillin e vitit 2009 në Tiranë u zhvillua Kuvendi i XVIII-të i Shoqatës Ndërkombëtare të të Burgosurve Politikë dhe Viktimave të Komunizmit, ku merrte pjesë edhe një delegacion i shoqatës tonë. Në këtë kuvend përfaqësuesi i shoqatës së të burgosurve politikë të Sllovakisë, Peter Bielek, deklaroi:
– Në Sllovaki dënimi i fundit me vdekje u ekzekutua në vitin 1956.
Ju lutem, krahasimin bëjeni vetë, kur ekzekutimi i fundit, ai i poetit Haczi Nela, është
bwrw mw 10 gusht 1988, pra në një kohë kur komunizmi kishte marrë rrokullimën.
Dua të theksoj gjithashtu edhe një çështje tjetër mjaft të rëndësishme. Në rast se miratohet një ligj i tillë, kush do të jenë zbatuesit e tij? Këtë pyetje e bëj pasi kam frikë se ata do të jenë nga përpiluesit ose zbatuesit e tyre, siç ka ndodhur edhe herë të tjera në rastet analoge në sektorin e drejtësisë e të tjera. Mos një ligj i tillë do të përdoret nga njëra apo tjetra palë për të bërë presione politike mbi palën kundërshtare ose individë të ndryshëm? A do të jetë një proces i ndershëm dhe i hapur?
Sipas zërave që qarkullojnë në dy projektet e paraqitura në kuvend, njëri i shoqërisë civile dhe tjetri i qeverisë shqiptare, theksi është drejtuar vetëm mbi ish-bashkëpuntorët e Sigurimit të Shtetit. Them sipas zërave pasi, deri më sot, asnjëherë nuk janë pyetur ata që i paguan më tepër se kushdo pasojat e sistemit totalitar, ish të dënuarit politikë. Jo vetëm qeveria por edhe shoqeria civile, që hartoi projekt-ligjin e paraqitur, jo vetëm që nuk u konsultua më parë me shoqatat e të përndjekurve politikë por, për më tepër, i përjashtoi ato nga diskutimi paraprak. Një gjë e tillë është e papranueshme për shumicën e kësaj shtrese. Mos vallë ligji kërkon t’i dënojë përsëri këta persona?
Një fenomen i tillë ndodhi edhe para disa vitesh kur diskutohej për ligjin e dëmshpërblimit të të përndjekurve politikë. Një ditë paraqitet në zyrën e shoqatës gazetarja e gazetës “Telegraf”, Anilejda Gjeta dhe më kërkon një intervistë. Midis të tjerave më pyet:
– Cili është neni më i kontestueshëm sipas jush?
Dhe unë i përgjigjem:
– Neni më i kontestueshëm është neni 6, sipas të cilit nuk përfitojnë dëmshpërblim
ish-anëtarët e byrosë politike, ish-punonjësit e Sigurimit të Shtetit, ish-prokurorët, ish-gjykatësit, pra të gjithë ata që kanë qenë pjesë e nomenklaturës së diktaturës komuniste. Ndërmjet tyre kanë futur edhe ish bashkëpuntorët e sigurimit. Te kjo e fundit ne kemi shumë rezerva, sepse duhet të kujtojmë gjithnjë se çfarë presioni është ushtruar mbi ata persona. Duhet të kemi parasysh torturat që kanë kaluar në hetuesi, duke filluar nga ato fizike deri tek torturat psikologjike. Ka patur raste kur i kanë përdhunuar vajzën apo gruan në sytë e tyre, thjeshtë për t’i detyruar të bashkëpunojnë. Atëherë ne shtrojmë pyetjen se a është e drejtë që këta njerëz të mos marrin dëmshpërblimin? Për më tepër këta kanë përfituar Statusin e të Përndjekurit Politikë nga ligji i miratuar në vitin 1993. Ndaj një ligj i ri nuk mund të jetë serioz nëse bie në kundërshtim me një ligj tjetër paraardhës.
Intervista u botua në gazetën Telegraf Nr. 399 (428) datë 28 prill 2007. Në të unë kisha
parasysh subjektin e romanit “Shkallët e Ferrit” që sapo e kisha botuar, të nxjerrë nga eksperienca e jetës sime.
Nuk kishte kaluar më shumë se një javë, kur më erdhi një letër pa autor dhe pa adresën e dërguesit. Ishte një letër e shkurtër, vetëm një faqe fletoreje. Midis të tjerave autori i saj shkruante:
Edukata, kultura dhe veçanërisht humanizmi i një bashkëvuajtësi, mund të shfaqte një largpamësi të thellë dhe një ndjenjë të paarritshme për ata fatkeq të nenit mbi të drejtat e përfitimit të dëmshpërblimit të ish-të përndjekurve politikë. Jam edhe unë një nga ata fatkeqë të këtij neni. Jam intelektual dhe në një ose tjetër rrethanë gabova dhe pas dhjetë vjet burg po vuaj persekutimin e atyre dhjetë vjetëve dhe më tepër të atij neni, sepse nuk kam çfarë t’u them fëmijëve të mi përse nuk e përfitoj dëmshpërblimin. Është e tmerrshme dhe nuk di si t’u shpjegohem juve dhe fëmijëve të mi. Dëshiroj që para jush të mbetem një bashkëvuajtës anonim.
U preka tepër. Përmbajtja e asaj letre më zgjoi disa kujtime të tjera, të harruara. Ata një pjesë nuk janë më, kanë ndërruar jetë dhe ndoshta kanë bërë mirë për të mos dëgjuar se si kërkojnë t’i diskreditojnë. Të tjerët që janë ende gjallë shohin punën e tyre dhe nuk kërkojnë të bëhen as deputetë, as këshilltarë ose kryetar bashkie dhe komune. As qeveritarë ose punonjës të rangjeve të larta të administratës shtetërore. As prokurorë ose gjykatës. As kryetarë partish politike ose shoqatash të ndryshme dhe as drejtues të mediave. Në rast se duhej pastruar, e para duhej të ishte politika që duhej të jepte shembullin. Duhej të ishin të pastra presidenca, parlamenti, qeveria, organet e drejtësisë, të zgjedhurit vendorë, administrata shtetërore, mediat e shkruara dhe ato vizive. Për këtë është miratuar edhe një rezolutë përkatëse që për çudi ka mbetur për kalendat greke zbatimi i saj. Le t’u hapen atyre më parë dosjet. Mos vallë trembeni për përmasat që mund të marrë largimi i tyre? Para syve më dilnin disa raste të tilla që ishin detyruar të nënshkruanin një deklaratë të tillë. Më kujtohej heroi i romanit tim, inxhinier Agroni, që përfaqësonte një peronazh të njohur timin, në kohën kur ishim së bashku në burg. A mund të ndëshkoheshin tani për këtë vepër? Më parë duheshin ndëshkuar ata që i detyruan të nënshkruajnë. Lërini të qetë këta gjynahqarë që u detyruan forcërisht për të bërë një veprim të tillë. Dhe hipokrizia qëndron në atë që sot, këta qyqarë, do t’i rigjykojnë përsëri po ata punonjës të Sigurimit të Shtetit dhe komiteteve të partisë ose bijtë e tyre. A mund të ketë moral një veprim i tillë? Ky do ishte në kundërshtim edhe me konventat ndërkombëtare mbi mbrojtjen e të drejtave të njeriut, të nënshkruara edhe nga shteti ynë. Dua t’i drejtohem Presidentit të Republikës, Kryetarit të Kuvendit, Kryeministrit dhe Ministrave përkatës, Opozitës, deputetëve, organizatave për mbrojtjen e të drejtave të njeriut, mediave të shkruara dhe vizive, opinionit publik në përgjithësi dhe t’u them: – Kujtoni rrugën nëpër të cilën kanë kaluar këta fatkeq! Mos ua lëndoni më plagët e tyre që ende nuk janë tharë! Mos i detyroni të turpërohen para fëmijëve, të afërmve dhe miqve të tyre! Kujdes për ata që janë rrëzuar! Në rast se keni vendosur të bëni një gjë të tillë, atëhere hapuani më parë atyre që i detyruan të bëjnë një veprim të tillë! Hapuani edhe atyre që duan të ngjisin shkallët e karrierës!
Ndaj mendohuni mirë para se të vendosni!

TE PERNDJEKURIT I SHKRUAJNE PRESIDENTIT PER KANDIDATUREN E VISAR ZHITIT NE VATIKAN

by

Shoqata Antikomuniste e te Perndjekurve Politike Demokrate te Shqiperise/

Nr. 267 Prot./
Tirane, me 13.02.2015/

DEKLARATË/
Presidentit te Republikes/
Medias se shkruar dhe asaj vizive/
Kryesia e Shoqatës Kombëtare Antikomuniste të ish të Përndjekurve Politikë të Republikës së Shqipërisë, në mbledhjen e saj të datës 13./02/2015, mori në shqyrtim diskutimin për emërimin në Shtetin e Vatikanit si Ambasador të Shqipërisë z. Visar Zhiti.
Duke mbajtur parasysh të gjitha diskutimet dhe qëndrimet që po mbahen kundrejt këtij propozimi, madje edhe kundërshtitë e ndryshme të shprehura n’atë drejtim, e quajmë për detyrë të paraqesim edhe ne pikëamjen tonë, me shpresë se do të merret parasysh nga Presidenti i Shqiperise z.Bujar Nishani.
Ju kerkojme ju z.President qe ta cilesoni si nje rast te veçante dekretimin e tij si ambasador, te pa krahasushem me te tjeret. Bindja jonë është se anetari i Shoqatës sonë, ish i dënuari i ndërgjegjes, z. Visar Zhiti, është personi më i përshtatshëm për të përfaqësuar Republikën e Shqiperise në Qendrën Botërore te Krishterimit për këto arsye :
1 – Është një intelektual i shkallës së parë, me një kulturë të thellë e të gjërë, shkrimtar e poet, vepra e të cilit, prej kohësh, ka kaluar kufijtë e Shqipërisë dhe është përkthyer në shumë gjuhë të huaja, i njohur dhe i vlerësuar nga autoritete botërore të letërsisë, fitues i shumë çmimeve ndërkombëtare, i komentuar në organet e shtypit ndër më të shquarat në botë, përfaqëson me një dinjitet të rrallë vendin tonë në kulturën botërore.
2 – Është një njeri me një integritet të spikatur moral, me një karakter të palëkundur, të vënë në provë në vite të gjata burgimi të regjimit komunist, një luftëtar i paepur i pohimit dhe mbrojtjes së vlerave të larta njerëzore e qytetare, një atdhetar, ndër të paktet që i jep nder e shkëlqim imazhit të Shqipërisë në botë.
3 – Është një diplomat i hollë e i durueshëm, me një të kaluar të respektueshme e të vlerësuar në mjediset diplomatike të Romës, ku ka shërbyer me zell, kulturë e pasjon për vite të tëra.
4 – Jemi të bindur se nuk ekziston asnjë pengesë, për sa i përket besimit të tij fetar, si jo i krishterë. Poeti që ka bërë të flasë shqip Papën Vojtila dhe Nënën Terezë në poezitë dhe shkrimet e tij, ka të gjithë përkushtimin dhe aftësinë për të fituar besimin e duhur në Selinë e Shenjtë, për të kryer më së miri detyrën e tij me ndërgjegje e kompetencë në mbajtjen e marredhënieve të Shqipërisë me të në nivelet më të larta.
Mendojmë se emërimi i z. Visar Zhiti në detyrën e Ambasadorit të Jashtzakonshëm e Fuqiplotë të Republikës së Shqipërisë në Shtetin e Vatikanit, do të jetë një shërbim i madh që i bëhet diplomacisë shqiptare dhe imazhit të Shqipërisë në botë.
Në këtë kontekst e mbështesim, me të gjitha forcat tona, këtë emërim dhe shpresojmë që autoritetet përkatëse vendim – marrëse do t’a mbajnë parasysh vullnetin tonë, për të parë në selinë e lashtë diplomatike të Arbërit në Vatikan, një ish të dënuar politik të diktaturës komuniste, të vetmin e kësaj kategorie ne atë nivel. Nëse politika shqiptare ka, sado pak, respekt për këtë kategori shoqërore që ne përfaqësojmë, nuk duhet të ketë as më të voglin ngurim në vendimin e emërimit të qytetarit Visar Zhiti në detyrën e re dhe të rëndësishme.

Per Kryesine e Shoqates Antikomuniste te te Perndjekurve Politike
te Shqiperise
Simon Mirakaj Kryetar i Shoqatës
Uran Butka Kryetar i Keshillit Kombetar te Shoqates
Lili Ndoci Sekretare e Pergjithshme
Reshat Kripa Kryetar i Shoqates Dega Tirane
Seit Prishta anetar i Kryesise se Shoqates
Shkelqim Lepenica Anetar i Kryesise se Shoqates
Mehdi Kraja Anetar i Kryesise se Shoqates
Bilbil Cami Anetar i Kryesise se Shoqates
Fenelon Hoxha Anetar i Kryesise se Shoqates
Jace Hysolli Anetar i Kryesise se Shoqates
Artan Murrizi Anetar i Kryesise se Shoqates
Mark Mustafa Anetar i Kryesise se Shoqates
Mark Alia Anetar i Kryesise se Shoqates
Pashk Lala Anetar i Kryesise se Shoqates

Kush ma rrëmbeu djalin?

by

Në kuadër të një përvjetori/
Nga Reshat Kripa/
Kjo ngjarje tragjike më doli parasysh këto ditë në kuadrin e njëzetvjetorit të saj. Ishte shkurti i vitit 1995. Isha ulur në zyrën time të punës në Vlorë dhe po punoja. Isha zhytur aq thellë në shkresat sa nuk e dëgjova trokitjen e portës. Vetëm kur ajo u përsërit, ngrita kryet dhe fola me zë të lartë:
– Hyni!
Në zyrë hyri një burrë i moshuar, rreth të shtatëdhjetepesave Fytyra e tij kishte një pamje të çuditshme. Dukej sikur prej saj kishte kohë që kishte ikur gëzimi. Ajo fytyrë tregonte një dhimbje të madhe. I porsaardhuri mbylli me kujdes derën dhe u ndal pas saj.
– Urdhëroni! Urdhëroni! – i thashë.
I panjohuri u afrua me ngadalë. I zgjata dorën, të cilën ai ma kapi me të dy duart.
– Falemnderit, mor bir! – foli – Quhem Milto Neranxi dhe jam nga Himara. Kam ardhur te ju për t’ju treguar historinë time ose më mirë të djalit tim të zhdukur nëpër labirintet e diktaturës
– Uluni, uluni! – e ftova i shtyrë nga kureshtja që më shkaktuan fjalët e tij..
Fjalët e plakut më kishin ngacmuar ndërgjegjen, më kishin shtuar interesin për të mësuar më tepër. Plaku u ul. I rash ziles. Në zyrë hyri sekretarja. Porosita dy kafe e dy raki dhe iu drejtova të porsa ardhurit:
– Jam gati t’ju dëgjoj.
– Ngjarja për të cilën do t’ju flas, – filloi ai – është aktakuza ime ndaj diktaturës së përmbysur dhe disa individëve që u bën vegla të saj. Ata individë janë edhe sot dhe jetojnë me fytyra anonime. Këtë aktakuzë e bëj unë plaku tetëdhjetëvjeçar, i rënduar nga humbja e tim biri. E bën shpirti i një nëne që u nda nga kjo botë pasi nuk mundi të duronte humbjen e djalit. E bën një grua njëzetepesë vjeçare që humbi burrin dhe jetën e saj. E bëjnë dy fëmijë që një dorë gjakatare i detyroi të rriten pa përkëdheljen e babait të tyre. Së fundi këtë e bën edhe çdo njeri i ndershëm që dëgjon për bëmat e përbindshme të zhdukjes enigmatike të sa e sa personave si im bir.
Plaku mori frymë thellë duke lëshuar një psheretimë të zgjatur. Ndërkohë mbërritën kafet.
– Gëzuar! – i thashë duke ngritur gotën, – për të mira!
– Gëzuar, or bir…
Plaku e ktheu gotën me ngadalë, duke pëshpëritur një urim të cilin nuk arrita ta kuptoja. Po e shikoja me vëmendje në fytyrë duke pritur vazhdimin e tregimit. Plaku drodhi një cigare nga kutia e tij dhe më drodhi edhe një mua.
– Falemnderit, nuk e pi, – i thashë.
Po e shikoja me vëmendje në fytyrë duke pritur vazhdimin e tregimit. Duhej të ishte një histori shumë interesante. Megjithatë nuk i fola por prisja që ai të fillonte vetë. Por plaku vazhdonte të pinte pa folur. Edhe unë vazhdoja gjithashtu të pija pa folur. Së fundi, si e mbaroi të gjithë, ai filloi:
– Leandro Neranxi, ose Levisi si e thërrisnin shokët e tij, ishte biri im. Ishte vetem tridhjetedy vjeç. Punonte në fabrikën e lëkurëve. Nuk do ta harroj kurrë natën e 15 shkurtit të vitit 1988. Shkoi në punë në ndërresën e dytë dhe nuk u kthye më kurrë. E pritëm me ankth kthimin e tij. Ishte një pritje e tmerrshme. Sidomos unë që dija disa gjëra për të, isha shumë i shqetësuar. Pas mesit të natës u ngrita dhe shkova në fabrikë. Atje pyeta për të, por më thanë se nuk ishte paraqitur fare. Ç’të bëja? U ktheva në shtëpi. Gruas dhe nuses u thashë se do të punonte dy ndërresa për të zëvendësuar një shokun e tij. Ajo ishte nata më e gjatë e jetës sime.
Kështu në ankth kaloi dhe dita e nesërme. Djali nuk po bëhej i gjallë. Ku të ishte vallë? Mendja më shkonte në lloj-lloj rrethanash misterioze e të frikshme. – Mos është ndonjë femër në mes, or burrë? – pyeti gruaja që kishte filluar të shqetesohej edhe ajo.
– Jo moj grua jo! – iu përgjigja unë, i bindur për ato që thoja.
Një gjë e tillë nuk ishte e mundur. E njihja karakterin e tim biri. Ai nuk do të pranonte kurrë të braktiste gruan dhe fëmijët për këdo tjetër.
Të nesërmen shkova në polici dhe u thashë për djalin. Ata u hoqën sikur nuk dinin gjë. Operativ Agimi më sugjeroi që të pyesja njerëzit e mi në Tiranë, Fier dhe Lukovë. I mora që atë ditë të gjithë në telefon, por asgjë.
Në këtë kohë plaku nxori përsëri kutinë e duhanit dhe drodhi cigaren e dytë. Si e thithi tri katër herë, vazhdoi:
– Pas dy ditësh në mbrëmje në shtëpi vjen operativ Agimi, i shoqëruar nga Spirua, kryetari i këshillit të bashkuar dhe disa policë të tjerë. Kontrolluan dhe bastisën gjithçka. Së fundi Agimi më pyeti se ku ndodhej fotografia e gjyshit. Ishte nje fotografi e madhe e vjetër e vendosur në kornizë. Ia tregova. E mori, e nxori nga korniza dhe prapa saj gjeti një letër të cilën e futi në xhep.
– Ç’është ajo letër – e pyeta unë.
Nuk më ktheu pergjigje. Si kontrolluan edhe pak dhe nuk gjetën gjë u larguan pa folur.
Pas disa ditësh më njoftuan se duhej të paraqitesha te operativ Agimi. Shkova dhe më futën në zyrën e tij.
– Djali yt ka tradhtuar atdheun, – më tha – dhe është arratisur në Greqi.
U largova duke mos besuar në variantin e ri që më serviri. Sa do të doja të kishte qënë e vërtetë një gjë e tillë. Por zemra më ndillte se kjo nuk ishte kështu. Im bir nuk mund të bente një gjë të tillë. Ai më kishte treguar shumë gjëra të tjera dhe, po ta kishte ndër mend këtë, me siguri do të ma thoshte. Një e dridhur më përshkoi trupin. Për herë të parë më lindi mendimi se djalin ma kishin vrarë dhe shpikën alibinë e arratisjes, për të mbuluar gjurmët.
Plaku drodhi cigaren e tretë dhe përsëri më ofroi edhe mua. Kësaj here nuk e refuzova dhe e ndeza. Porosita edhe dy kafe të tjera. Kafet erdhën dhe filluam t’i pimë me ngadalë. Pastaj plaku vazhdoi:
– Megjithatë doja të sigurohesha. Shkova në Vlorë dhe në Tiranë. U interesova në degën e punëve të brëndshme dhe në ministri. Por kudo mora të njëjtën pergjigje. Telat ishin rakorduar kudo njëlloj. Kur isha në Tiranë i shkrova një letër një kushëririt tim që jetonte në Greqi. Ai u interesua dhe pas një farë kohe më ktheu përgjigjen. Djalit nuk i gjendej asnjë shenjë. Atëherë m’u forcua bindja se djalin ma kishin zhdukur. Një gjë të tillë ma forconte më tepër edhe një episod që ma kishte treguar djali para ca kohe.
Plaku heshti dhe po mendohej. Në këtë kohe hyri në zyrë sekretarja që më solli një shkresë për ta nënshkruar. E nënshkrova pa e patur mendjen dhe i bëra shenjë që të largohej. Pas
një heshtje të gjatë plaku vazhdoi:
– Një ditë e thirri Agimi dhe i propozoi të bëhej bashkëpuntor i Sigurimit. Djali nuk pranoi. Tradita familjare nuk e lejonte të ushtronte atë profesion të ndyrë. E mbajtën katër orë nën presion të vazhdueshëm. Në fund e lanë të lirë, duke e këshilluar që të mos i tregonte kujt për sa kishte ndodhur. Pas disa ditësh e morën përsëri dhe e çuan në njërën nga dhomat e hotel Turizmit. Atje Pirrua, nënkryetari i deges, i kërkoi që t’i dilte dëshmitar Lea Dhimojanit, një shokut të tij që ishte arrestuar disa muaj më parë. Djali nuk pranoi. Atëhere filluan ta torturojnë. E mbajtën dy ditë. Kur u kthye në shtëpi dukej i shfytyruar. U trondita shumë kur e pashë në atë gjendje. E pyeta se çfarë i kishte ndodhur. M’i tregoi të gjitha.
– Të lumtë, more bir! Nuk më paske turpëruar. – i thashë me krenari duke e përqafuar.
Që atë ditë nuk e thirrën më. Mendova se e kishin harruar. Por u gabova. Pas dy muajsh ata e morën për të mos e kthyer më. Një gjë të tillë ma forcoi fakti i letrës që gjeti Agimi në fotografinë e gjyshit. Kush i kishte thënë atij që aty kishte një letër, ku as unë nuk e dija një gjë te tillë? Me siguri ka qenë im bir, i shtrënguar nga torturat çnjerëzore, që i ka treguar. Jam i sigurtë se djali im ka rënë viktimë e torturave që i morën edhe jetën.
Pas një viti na ndodhi edhe fatkeqësia tjetër. Ime shoqe nuk e duroi dot dhimbjen dhe mbylli sytë.
Kjo është e gjithë historia për të cilën kam ardhur te ju. Dua vetëm një gjë. Kam dëgjuar që ju shkruani nëpër gazeta. Hidhini në letër këto dhe botojini ku ta shihni të arsyeshme. Nëqoftëse nuk munda të zbuloj gjë, të paktën njerëzia të mësojnë tmerret e asaj periudhe.
I premtova se do t’ia plotësoja dëshirën. Gjithashtu i premtova se do ta ndiqja çështjen edhe në komisariatin e policisë.
– Nuk ka mbetur asnjë gjurmë. – tha plaku – U interesova. Takova edhe kryetarin. Ishte një burrë i mirë. Kërkoi gjithandej, por nuk gjeti asgjë. Ata i kishin zhdukur të gjitha dokumentët. Ndërsa shkaktarët e këtij krimi, Pirrua, Agimi dhe Spirua kanë fluturuar në Greqi, ku një djall e di se me çfarë merren. U mundova edhe deri atje, por përsëri nuk gjeta gjë.
U ngritëm dhe dolëm përjashta. Iu luta të qëndronte atë natë. Nuk pranoi. E përcolla deri te autobuzi i linjës. U përqafuam dhe u ndamë. Kur u nis autobuzi e përshëndeta me dorë. Që nga ajo ditë nuk e pashë më. Pas një viti mësova se kishte ndërruar jetë me brengën për djalin e zhdukur.
Me këtë subjekt bëri një shkrim. E botova në gazetën “Albania” dhe në atë vendore “Zëri i Vlorës”. Më dukej sikur e kisha kryer amanetin e tij.

Në kërkim të eshtrave të të rënëve për liri dhe demokraci

by

Nga Reshat Kripa/
Ishte dhjetori i vitit 1991. Në një nga këto ditë më ndaloi në rrugë Shpëtimi, një shoku im.
– Kemi një kërkesë nga shokët tanë – më tha
– Çfarë?
– Jua thashë, kemi një kërkesë. Vij si i dërguar i familjarëve të të pushkatuarve në vitin 1945. Kërkojmë eshtrat e prindërve dhe vëllezërve tanë. Duam t’u bëjmë një varrim dinjitoz, ashtu siç e meritojnë.
U mendova për një çast. Në kryesinë e shoqatës e kishin biseduar një gjë të tillë. Ajo ishte një nga pikat e para të programit tonë. Kishin gjetur edhe një dëshmitar të gjallë, Ali Mingën nga Kanina e Vlorës, që dinte vendin e saktë ku ishin ekzekutuar.
– Ti e di që s’e kemi harruar, – i thashë Shpëtimit. – Së shpejti do të marrim vendimin përfundimtar.
Në të vërtetë vendimi u mor që atë mbrëmje. Do të kërkonin të gjenim eshtrat e të rënëve. Para syve të mi dilnin figurat e shquara të mbi shtatëmijë të rënëve dhe të vdekurve nepër burgjet komuniste që nuk kishin një varr ku të derdheshin dy pika lot apo të vendosesh një buqetë me lule. Në mendjen time endej meditimi:
– Mijra arkivole bosh presin eshtrat e të rënëve. Është detyra jonë që ta kryejmë këtë për këta martirë, për të qetësuar shpirtrat e tyre dhe për të përmbushur detyrimin tonë ndaj atdheut. Është detyrë e çdo shqiptari që të japë ndihmesën e tij në këtë drejtim.
Iu drejtuam organeve të ruajtjes së rendit për të na ndihmuar në saktësimin e vendit të pushkatimit të martirëve. Është për të ardhur keq por, me gjithë thirrjen tonë të sinqertë, ato e bënë veshin të shurdhër karshi kësaj thirrjeje njerëzore. Ne iu drejtuam ish-pjesëmarrësve në këto krime, duke iu thënë se heshtja e tyre ua rëndonte më shumë ndërgjegjen që edhe kaq e kishin shumë të ngarkuar.
Mendja fluturoi përsëri në hapësirat e pafund. Ishte pikërisht gjaku i këtyre martirëve dhe mijëra të tjerëve që na kishte sjellë lirinë. Kjo liri tashmë duhej mbrojtur me çdo mjet. Nuk duheshin lejuar hijet e së shkuarës të mbulonin diellin e ri që kishte lindur. Unë vazhdoja të meditoja:
– Era e lirisë dhe demokracisë ka filluar të fryjë. Sistemi i dështuar socialist ka filluar të përpëlitet. Ai po hiqet zvarrë. Tani këtij zvarraniku i është prerë vetëm bishti. Për ta zhdukur atë i duhet prerë koka. Europa dhe bota na kanë shtrirë dorën e miqësisë. Le ta kapim atë dorë! Le të ecim edhe ne si kombet e tjera, ashtu siç ëndërronin rilindasit e ndritur, luftëtarët e pavarësisë, martirët e luftës kundër komunizmit.
Objektivi i shoqatës ishte gjetja e eshtrave të të rënëve të pushkatuarve në tre vende. Vendi i parë ishte vendi i quajtur “Bishti i Kalldrëmit” ku preheshin eshtrat e njëmbëdhjetë të rënëve: Tahsim Halili, Hamdi Çeprati, Muharrem Sharra, Azbi Ademi, Qemal Xhyheri, Nazif Çela, Shako Alushi, Meto Ngucaj, Bego Ahmeti, Hysen Çobo dhe Kaçandon Breshani, pushkatuar më 22 qershor 1945. Në grupin e dytë, në vendin e quajtur “Ura e Ballistave”, preheshin gjashtë martirë: Avdul Kuçi, Shahin Nuredini, Hysni Xhindi, Sabri Myslymi, Alush Runa dhe Petref Risilia, pushkatuar më 1 maj 1945. Ndërsa Hysni Durmishi, pushkatuar më 17 dhjetor 1945, ndodhej i vetmuar.
Për realizimin e këtij objektivi iu kërkua ndihma Komitetit Ekzekutiv Pluralist të
Rrethit. Përfaqësuesi i Partisë Demokratike, Agim Kadiu, u tregua i gatshëm. Premtoi se do të vinte në dispozicionin tonë një skrap.
Gërmimet filluan qysh të nesërmen. Fillimisht në vendin ku ishin pushkatuar njëmbëdhjetë martirë. Për këtë i ndihmoi edhe Aliu, dëshmitari i vetëm që kishte parë me sytë e tij çastin e pushkatimit.

Atë natë ai po kthehej shumë vonë në shtëpi. Kishte qenë në një mbledhje të fshehtë që zhvillonte grupi i tij klandestin. Mbledhja kishte mbaruar shumë vonë dhe ai duhej të kthehej shpejt pasi të nesërmen do të dilte në punë qysh herët.
Shtëpia e tij ishte jashtë qytetit në rrëzë të një kodre të rrethuar nga ullinjtë. Ishte qershor. Një natë me hënë të plotë. Aliu ecte dhe mendonte për vendimet që kishin marrë në mbledhje. Papritmas ndjeu një zë:
– Ndal!
Para syve të tij dalloi dy gryka pushkësh. Në fillim u tremb. Mendoi se ishin hajdutë. Kur i vështroi mirë vuri re se ishin ushtarë.
– Çfarë doni? – pyeti si e mblodhi veten.
– Ku shkoni? – pyeti zëri pa iu përgjigjur.
– Në shtëpi.
– Ku e keni shtëpinë?
– Në rrëzë të kodrës.
– Ti qenke Ali? – pyeti ushtari tjetër që e kishte njohur, – Po ku paske qenë, mor i uruar, që kthehe kaq vonë?
– Një kushëriri im marton djalin të dielën dhe shkova për urim. Kështu që u vonova dhe po nxitoj, – gënjeu Aliu.
– Mirë, mirë, – foli përsëri zëri, – ik tani dhe drejt e në shtëpi. Mos dil më jashtë.
U nis. Rrugës kujtonte fjalët e tij dhe mendonte se çfarë kërkonin ata në këtë orë. Diçka duhej të ndodhte. Kureshtja e shtyu të fshihej pas një ulliri dhe të priste.
Kaloi gati një orë. U ndie një zhurmë makinash. Ktheu kryet dhe pa të dilnin nga kthesa tre prej tyre. E para ishte një veturë. Pas saj vinte makina e mbyllur e burgut dhe më prapa një kamion plot me policë dhe ushtarë. Makinat ndaluan si ndonja njëqind hapa larg tij. Ushtarët zbritën dhe e rrethuan vendin, ndërsa policët hapën dyert e makinës burg. Prej saj zbritën njëmbëdhjetë burra. Atë të parin prej tyre e njohu. Ishte një fshatari i tij, Tahsimi, komandant i çetës nacionaliste për Kaninën. Edhe të tjerët që vinin pas tij i njihte. I dyti ishte Muharremi, vëllai i një mikut të tij,Azizit, vrarë në një atentat nga komunistët në kohën e luftës. I treti, Hamdiu, komandant i çetës tjetër nacionaliste, asaj të Çepratit pranë qytetit. Më pas të tjerët. Të njëmbëdhjetë burrat i rreshtuan para një grope të madhe të hapur më parë. Përballë tyre qëndronte toga e ekzekutimit. Në krah të saj komandanti, i gatshëm për të dhënë urdhrin. Një ushtarak tjetër, i shoqëruar nga një civil qëndronte në anën tjetër.
– Patjetër ata janë prokurori me mjekun, – mendoi Aliu.
– I pandehur, fjalën e fundit! – iu drejtua prokurori komandant Tahsimit.
Ai ngriti kryet lart dhe me një zë që gjëmoi thirri: – Rroftë Shqipëria!
I erdhi rradha Muharremit të thoshte fjalën e fundit:
– Vdekje tradhtarve, Shqipëria e shqiptarve! – foli ai me një zë të vendosur.
Ndërsa Hamdiu:
– Ju nuk e shuani dot nacionalizmin shqiptar. Ai është i pavdekshëm.
Kështu folën të njëmbëdhjetë ata burra. Një batare armësh buçiti dhe trimat ranë në gropën e hapur. Prokurori erdhi pranë tyre dhe i dha secilit goditjen e fundit në kokë. I fundit që
u afrua pranë të ekzekutuarve ishte mjeku, i cili konfirmoi vdekjen e tyre.
Sytë e Aliut ishin mbushur me lot. Ndjeu një dhimbje në zemër. Ngriti sytë nga qielli dhe duke hapur krahët foli me një zë të ultë që të mos e dëgjonin rojet:
– O Perëndi! Si e lejove një krim të tillë? Si nuk të erdhi keq për ata trima? Përse? Përse? Ku është ndëshkimi yt për kriminelët?
Dhe qëndroi ashtu me krahët hapur deri sa çeli rrezja e parë e dritës.

Gërmimet vazhduan disa ditë. Ndërruan disa vende. Koha e gjatë që kishte kaluar kishte fshirë çdo gjurmë. Kishin humbur pothuajse çdo shpresë se mund të gjenin gjë, kur dëgjuan zërin e Aliut që thirri:
– Ejani, ejani këtu!
Të gjithë vrapuan. Ai mbante ndër duar një eshtër. E vështruan të gjithë. Një mjek që kishin me vete konstatoi se ishte eshtër njeriu. Filluan të gërmojnë. Kësaj radhe jo me skrap, por me lopata dhe me ngadalë. Iu dukej sikur do t’i lëndonin ato eshtra. Zbuluan njëmbëdhjetë skelete. I morën dhe i vendosën në njëmbëdhjetë arkivole kuq e zi që i kishin përgatitur më parë dhe i dërguan në xhaminë e qytetit. Atje do të preheshin deri sa të zbuloheshin edhe eshtrat e të rënëve të tjerë.
Ditët e tjera puna vazhdoi me kërkimin e të rënëve të grupit të dytë. E njëjta proçedurë. Të njëjtat vështirësi. U zbuluan gjashtë skelete. I vendosën edhe ato në arkivole kuq e zi dhe i dërguan në xhami. Njëkohësisht u zbulua edhe vendi ku ndodheshin eshtrat e të rënit të vetmuar. Edhe ato u vendosën në xhami. Të gjithë të pushkatuarit ishin të fesë islame.
Të nesërmen, më 29 janar 1992, u zhvillua ceremonia e rivarrosjes së tyre. Një ceremoni madhështore funebre. Merrte pjesë pothuajse i gjithë qyteti si dhe autoritetet e opozitës së djathtë. Nga kryeqyteti kishin ardhur Kryetari i Shoqatës Osman Kazazi, Kryetari i Komunitetit Mysliman, Hafiz Sabri Koçi dhe një grup shoqërues të tjerë, personalitete të ish të burgosurve politikë.
Pasi u bënë lutjet e rastit, folën Lalë Osmani dhe Hafiz Sabriu, folën edhe të tjerë. Zërat e tyre buçsnin në sheshin para xhamisë, të mbushur plot e përplot me qytetarë të qytetit.:
– Motra dhe vëllezër! Pjesëtarë dhe të afërt të familjeve të të rënëve! Jemi mbledhur sot këtu në këtë ceremoni të përmortshme për të nderuar kujtimin e këtyre martirëve të cilëve plumbat e diktaturës komuniste mundën t’u merrnin vetëm jetën, por kurrë nuk mundën të shuanin emrin e veprat e tyre.
Kanë kaluar dyzeteshtatë vjet nga ato ditë të kobshme të vitit 1945, megjithatë ne sot i kemi përsëri të gjallë, përsëri me kokat lart, ashtu siç qëndruan edhe para togave të zeza të pushkatimit. Ja tek i kemi para syve tanë të mbuluar me flamurin kombëtar, i cili është ashtu siç e ëndërruan ata, pa spatën e fashizmit dhe pa yllin e komunizmit.
Unë shikoja arkivolet e martirëve dhe mendoja për një çast:
– Sa të tjerë janë që nuk e kanë ende një varr? Deri kur do të presin? A do të kujtohet
shteti shqiptar për gjetjen dhe rivarrosjen e tyre?”
Këto pyetje tingëllonin fort në mendjen time. Më dukej sikur nuk po jetoja në këtë botë, sikur po fluturoja diku në hapësirën e pafund. Kjo bëri që, për disa çaste, të heshtja. E mblodha veten dhe thashë:
– Lavdi të përjetshme kujtimit të tyre të paharruar!
Kortezhi përkujtimor u nis drejt varrezave të qytetit. Një numër i paparë njerëzish
shoqëronin arkivolët që shkonin për në banesën e tyre të fundit. Arkivolet e martirëve u vendosën në një parcelë të veçantë. Përsëri fjalime përkujtimore nga miq të të rënëve.

MOS HARRONI, JEMI EDHE NE!

by

Nga Reshat Kripa/
Kryetar i Shoqatës Antikomuniste të të Përndjekurve Politikë Demokratë të Tiranës/
Ndoqëm me vëmendje kremtimet me rastin e ditës së rinisë, 8 dhjetorit 1990, nga të dy anët e politikës shqiptare.. Secila anë përpiqej t’ia ngarkonte vetes së saj meritat e kësaj dite të shënuar. Për sa i përket krahut të majtë unë sot nuk dua të merrem, pasi ne e kemi bërë të qartë qëndrimin tonë karshi kësaj force politike. E kemi të qartë pasi shohim se çdo ditë kjo forcë përpiqet të ringjallë figurat e kompromentuara të regjimit totalitar komunist. Nuk janë të rastit të ashtuquajturat kremtime të “70 vjetorit të çlirimit” me shallet e kuq të komunizmit në qafë të udhëheqësve të kësaj force. Nuk janë të rastit shfaqja e portreteve të diktatorit përkrah figurave udhëheqëse të kësaj force. Nuk janë të rastit dekorimet e figurave të tilla kriminale si Fiçor Shehu dhe tani së fundi Vito Kapo nga organizma apo individë të kësaj force. Ato tregojnë më së miri se çfarë përfaqëson në të vërtetë kjo forcë e errët politike që, për fat të keq, ndodhet në krye të shtetit shqiptar.
Shkrimi im ka si qëllim kremtimin e kësaj dite përkujtimore nga forcat e djathta shqiptare. Ndoqëm me vëmendje ceremoninë e zhvilluar nga kjo forcë politike në qytetin e studentëve. Mendonim se në këtë ceremoni duhej të ishin edhe përfaqësuesit e shtresës së të përndjekurve politikë nga regjimi komunist, gjë që nuk ndodhi. Asnjë ftesë për Shoqatën Antikomuniste të të Përndjekurve Politikë Demokratë të Shqipërisë që përfaqëson pjesën dërmuese të kësaj shtrese, me degë në të gjitha rrethet e vendit, ku dega e Tiranës, që unë përfaqësoj, ka mbi 9000 anëtarë, një shoqatë që është e vetmja përfaqësuese e vendit në Shoqatën Ndërkombëtare të të Burgosurve Politikë dhe Viktimave të Komunizmit në Europën Lindore me qendër në Berlin. Përse? Harresë apo mosdashje? Le të përgjigjen, po mundën, kush ta ndiejë.
Edhe diçka tjetër, madje kjo është edhe më e rëndësishmja. Në të gjitha fjalimet e mbajtura në këtë ceremoni nuk dëgjuam gjë tjetër veçse elozhet e ngritura në drejtim të kësaj dite. Të kuptohemi. Nuk duam të errësojmë rëndësinë e kësaj ngjarje që ka hyrë në historinë e vendit tonë. Por, si nuk u kujtua ndonjeri nga ligjëruesit të përmendte edhe rezistencën 46 vjeçare që është zhvilluar në vendin tonë? Mos vallë nuk paska patur asnjë rezistencë? Mos vallë përmbysjen e sistemit totalitar e sollën vetëm ato katër ditë të revoltës studentore të vitit 1990. Një interpretim në këtë mënyrë i historisë shqiptare më duket i ngjashëm me atë që kemi dëgjuar për vite të tëra gjatë periudhës obskurantiste komuniste. Kemi parë edhe atëherë fshirjen e figurave qëndrore të historisë shqiptare dhe zëvendësimin e tyre me figura të reja sipas oreksit të sundimtarëve. Edhe sot po shohim të ngrihen në qiell figurat e reja, të pasviteve 90-të dhe të lihen në heshtje ato të rezistencës së vërtetët. A duhet vazhduar kështu?
Po e konkretizoj me shembuj konkret. Si nuk u tha gjysëm fjale për Patër Anton Harapin që në gjyqin special të komunizmit, në vitin 1945, do të deklaronte:
“Më rrenë mendja se nuk ka zog shqiptari, qi të mendojë se unë e mora ketë barrë për kulltuk, për interesë a për ndonji intrigë. Mundet veç me drashtë ndokush mos qe ndonji maní e emja qi më shtyni deri këtu. Edhe un po u a vërtetoj fjalën dhe po u thom se po: manija e Shqipnís, po, qe ajo qi më vuni dilemën : a me anarkista për të ba gjak, ase me hjekun dorë prej çashtjes kombtare. Dhe mbassi shpirti nuk m’a tha të baj as njenën, as tjetrën, qeshë i shtërnguem të zgjedhi njenën dysh: a të baj nji marrí tue e pranue ketë zyrë, ase të tregoj nji dobsí tue u largue. Vendova ma mirë të baj nji marrí: ase sikurse thonë ata shqiptarë qi duen të ruhen të pastër – desha të komprometohem”.
Ja pra ky ishte ai që etiketa shqiptare i ka vendosur epitetitn “kolaboracionist”.
Si u harrua grupi i deputetëve që guxuan të ngrihenm kundër pushtetit totalitar. Dëgjoni se ç’farë shkruhet në internet për këtë grup”
Pas shumë orë diskutimesh dhe sugjerimesh, në fund ka folur dhe njeriu me më shumë ndikim i grupit, Shefqet Beja, i cili, si edhe parafolësit e tij, është shprehur: “Zgjerimin e veprimtarisë së çetave dhe udhëzimet që morëm nga anglo-amerikanët për një zbarkim, me të shkuar nëpër qarqe do t’ua thoni shokëve dhe të fillojë një propagandë e gjerë, duke filluar me parrulla të ndryshme”. Pas tij ka ndërhyrë deputeti Selaudin Toto, i cili duket se ka pasur një besim të padiskutueshëm te aleatët e tyre antikomunistë të Perëndimit, pasi është shprehur: “Duhet të kemi besim në premtimet që na kanë dhënë anglo-amerikanët, sepse patjetër së shpejti do të kemi një zbarkim dhe do të ndryshojë situata këtu”.
Ja dhe dialogu me prokurorin:
Prokurori: – Çfarë pushteti predikonit ju?
Shefqet Beja: – Ne donim një pushtet me parimet demokratike të Perëndimit.
A e dëgjoni? Qysh në vitet e para kishte zëra që kërkonin dhe u sakrifikuan për një demokraci perëndimore që mundi të arrihet vetëm ne ditët tona.
Si mundet të harrohet grupi i ashtuquajtor i bombës në Ambasadën Sovjetike, një masakër e pa shembullt me 22 viktima të pafajshme, ku krimineli Mehmet Shehu do të deklaronte në mbledhjen e Byrosë Politike:
Duke marrë parasysh se ky nuk është një aksion i thjeshtë, po një ngjarje politike e kalibrit të madh, bile më e madhe se një atentat që mund të bëhej kundër ndonjërit nga ne, është e nevojshme politikisht që ne të marrim masa represive të jashtëzakonshme pa marrë parasysh ligjet në fuqi. Një masë të tillë ne e kemi marrë edhe kur u vra Bardhok Biba dhe kemi pushkatuar edhe jashtë ligjeve në fuqi. Unë mendoj se kjo masë që do të marrim duhet të jetë në një shkallë të tillë, te elementi që përpunohet, elementi reaksionar i tipit Kasaruho etj, sonte ti arrestojmë. Të arrestojmë rreth 100 ose 150 veta nga këta të cilët nja 10 ose 15 prej tyre ti pushkatojmë duke zgjedhur sigurisht nga ata më kryesorët mbasi kanë dashur të organizojnë atentate të tjera. Kjo masë do të proçedohet edhe me një masë tjetër spastrimi nga Tirana, të familjeve reaksionare brenda një muaji.
Si nuk foli asnjeri për revoltën e paharruar të Spaçit ku u sakrifikuan katër martirë dhe u ridënuan shumë të tjere, revoltën që nisi më 21 maj 1973 si një kundërshtim i thjeshtë i rregullave, dhe kjo ishte vetëm një shkas për kundërshtim të thellë e kuptimplotë të regjimit nga kundërshtarët e tij me parrullat “Ja vdekje ja liri!”, “Rroftë Shqipëria e lirë!”, “Ju jeni katila!”, “Populli është me ne!”, “Rroftë Europa e lirë!”, që vazhduan për mbi 3 ditë në taracën e burgut nga 100 të burgosur, që u rrethuan me shpejtësi nga mbi 4500 trupa ushtarake nga Shkodra e Tirana, të cilët hapnin zjarr nga të gjitha anët. Revolta e Spaçit i tregoi Shqipërisë dhe botës së rezistenca e popullit shqiptar vazhdoi të mbijetonte, megjithë dhunën dhe presionin e diktaturës. Revolta e Spaçit zgjati 3 ditë; të burgosurit valvitën në tarracën e burgut famëkeq një flamur të Skënderbeut pa yllin komunist, me zhgabën dykrenore të vizatuar nga i paharruari Mersin Vlashi, duke kënduar dhe hedhur parrulla kundër diktaturës, derisa u shtyp me gjak; Me dhjetra u gjymtuan. Oraganizatorët u izoluan forcërisht dhe u ridënuan rreptë. Katër syresh Hajri Pasha, Skënder Daja, Dervish Bejko dhe Pal Zefi u pushkatuan me vendim të rrufeshëm. Plotë 18 të tjerë, Bedri Çoku, Luan Koka, Luan Burimi, Kostandin Papaj, Sali Çuni, Shefqet Gjana, Hulusi Pashollari, Fatmir Llagami, Nuri Stepa, Bashkim Fishta, Agron Xhelili, Njazi Bylykbashi, Sherif Allamani, Mirash Gjoka, Refik Beqo, Gëzim Çela, Rexhep Lazri e Bebi Konomi, u ridënuan me masa ekstreme.
Si nuk u kujtua asnjë të fliste për revoltën e Qafës së Barit, ku u pushkatuan dy martirë
Sokol Sokoli dhe Tom Ndoja, ku u masakrua deri në vdekje Sandër Sokoli dhe u ridënuan Sokol Progri, Lush Bushgjoka, Haxhi Baçinovski, Vllasi Koçiu, Kostandin Gjordeni, Barjam Vuthi, Martin Leka, Lazër Shkëmbi, Hysen Tabaku dhe Ndue Pisha.
Përmenda vetëm këto raste të reszistencës antikomuniste por ato janë të shumta. Duhen faqe dhe faqe të tëra për t’i përshkruar. Unë mora ato më sinjifikativet. Është pikërisht kjo rezistencë e pakrahasuesjhme së bashku me revoltën e fundit të studentëve që solli përmbysjen e regjimit komunist në Shqipëri. Ndaj mos i ndani. Mos bini pre e grackës së mentalitetit komunist që gjysmën e shqiptarve i deklaronte “bashkëpuntorë dhe kolaboracionistë” dhe gjysmën tjetër patriot dhe revolucionarë. Mos harroni se ishin pikërisht ata që kishin si parullë kryesore “Për Liri, Për Shqipëri, Për Flamurin Kuq e Zi” nismëtarët e luftës për përmbysjen e sistemit komunist. Secili ka pjesën e tij në këtë luftë.
Ndaj ju themi:
– Jemi edhe ne që sakrifikuam jetët tona, ndaj duam të përfaqësohemi në çdo aktivitet
që një e djathtë e vërtetë zhvillon në vendin tonë. Ne do të na keni përkrah për çdo aktivitet në mbrojtje të një shteti ligjor, të së drejtës së mendimit të lirë, të një demokracie të vërtetë, pasi për atë jemi sakrifikuar. Por nuk duam të jemi një fasadë për vota në raste zgjedhjesh. Duam të jemi një faktor vendimtar, të barabartë midis të barabartëve.
Këtë mos e harroni