Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Çdo çast në jetë është i rëndësishëm

by

(Duke lexuar librin e Sokol Demakut: “Edhe filozofia e jetës e ka kuptimin e saj”)/

 Shkruan Viron Kona/

1.E kam lexuar edhe më parë librin “Edhe filozofia e jetës e ka kuptimin e saj”, shkruar nga Sokol Demaku, por, kësaj here, u ndala të hedh disa shënime, sepse ndjeva se duhej të shprehesha. Duke e rilexuar me kujdes, u vura në mendime, vlerësova dhe solla në vëmendje ide dhe përfundime që më impresionuan, e, që, krahas kënaqësisë estetike, libri ofron mesazhe që  vlejnë në jetë, në përditshmërinë e jetës së njeriut, pasi jeta jetohet çdo çast, çdo ditë, muaj e vit. Çdo kohë është e shtrenjtë për njeriun, ikën dhe nuk kthehen më.

Libri nis me një shënim interesant të autorit, ku ai i kumton lexuesit se  vëllimi që ka përpara është një “Përmbledhje meditimesh dhe recensione librash…”, por që, sipas mendimit tim, me përmbajtjen dhe mesazhet e vyera, libri i kalon këta kufij, ai nuk i vlen vetëm një rrethit të kufizuar njerëzish, por të gjithëve. Kjo, sepse, mendimet e Demakut, të thëna dhe të shprehura thjesht dhe bukur, kanë freskinë  e jetës së përditshme, ato këshillojnë besim e shpresë, nxitin te  njeriu përfytyrime të bukura, frymëzojnë dhe tregojnë rrugë të  drejta dhe të ndriçuara, ato pasurojnë konceptin dhe vizionin, e ndihmojnë njeriun të lehtësojë e zbut hallet e vështirësitë, të zgjidhë me natyrshmëri situatat e komplikuara.

 “-Njeriu,-shkruan autori i librit,- përmes leximit pasuron së pari fjalorin e tij e pastaj zgjeron dhe horizontin  njohurive…Sa më i varfër dhe sa më i prapambetur të jetë rrethi ku njeriu lind, rritet dhe edukohet, aq më të pakta janë forcat, objektet e dukuritë që e rrethojnë, sepse aty nuk ka zhvillim as mendor e as shkencor…” Është kjo një thënie, së cilës do t`i shtoja edhe shembullin e njohur të bretkosës në fund të pusit, e  cila prej atje poshtë nga fundi i pusit ku ndodhet, shikon vetëm një copë qiell, për atë, bota është vetëm ai pus i ngushtë rrethor dhe “copa” e qiellit që duket sipër…

Interesant shfaqet mendimi se, “intelektuali jeton në dy botë, atë të ideve dhe atë të realitetit konkret…”, duke na kujtuar kështu rolin e veçantë të intelektualëve të vërtetë, siç ishin për shembull përfaqësuesit e rilindjes sonë kombëtare, të cilët me veprën e tyre vunë në lëvizje dhe e nxorën nga letargjia shekullore, e zgjuan kujtesën e popullin tonë të  lashtë, e nxitën dhe e frymëzuan atë në rrugën e lirisë dhe të pavarësisë…

Ndërkaq,  Demaku  zbërthen drejt idenë se “Nuk mjafton vetëm të shkruash apo të lexosh sipas rregullave të thata. Shumë më  e rëndësishme është se çfarë veprimi ka shkrimi, çfarë porosie ka shkrimi dhe si e sa mund t`u ndihmojë njerëzve ai shkrim në jetën e përditshme, në realizimin e pozitives në jetë…” Një mesazh ky më se i qartë për ata që shkruajnë, por edhe për ata që lexojnë, në mënyrë që të zgjedhin në “detin” e botimeve ato vepra që vlejnë e frymëzojnë, që i ndihmojnë në jetë, që, me përmbajtjen dhe mesazhet e tyre emetojnë energji pozitive, pa mbetur vetëm në bukurinë e jashtme, si statujat e një  kopshti të pa realizuara artistikisht, që, as lëvizin, as flasin, por, janë të ngurta dhe pa jetë, tregojnë veçse shterpësi. Po aq origjinale tingëllon edhe ideja se “Përmes  shkrimeve tregohet natyrë  e vërtetë e njeriut…” një temë kjo që kërkon analiza dhe diskutime shkencore të veçanta. Duke zbërthyer artistikisht mendime  dhe ide  filozofike mbi çka njeriu përjeton në jetë dhe në natyrë, Sokol Demaku mendoj se ka plotësisht të drejtë kur jep këshillën e vyer se duhet të lexojmë, pasi “Leximi mpreh mendjen dhe zbut shpirtin!”

2.Autori ia arrin qëllimit që i ka vënë vetes me këtë libër origjinal, kur gjatë leximeve letrare artistike, nxjerr përfundime filozofike. Kështu vepron ai me analizën e librit  “30 vjet lumturi” të shkrimtares Dhurata Ramadan Lezo, e cila mbështetur në përvojën e saj krijuese, ka sjellë në një vëllim tregime të   ruajtura prej kohësh në shpirtin  saj krijues, si të dojë të na thotë mes të tjerash se “Dashuria është thesar kujtimesh”. Duke analizuar 30 tregimet e librit të kësaj autoreje, Demaku arrin në përfundimin se “Kjo botë nuk është e përjetshme, prandaj jepi vlerë e kuptim çdo ditë”, ndërkohë që kësaj thënie i përgjigjet edhe tingëllima tjetër se  “Krijimtaria e saj shpreh optimizëm, filozofinë e jetës dhe dashurinë ndaj njeriut e, këto ne mund t`i quajmë edhe parimet elementare në krijimtarinë e saj.”

Në vijim autori shkruan për një doracak të  mirëseardhur për emigrantët në Suedi, i shkruar nga i mirënjohuri Ibrahim Egriu. Pasi flet për jetën interesante dhe kontribuuese të z. Egriu, si në vendlindje ashtu dhe në Suedi, z. Demaku nënvizon se me atdhetarinë dhe arsimdashjen, ai ka fituar respektin e bashkëkombëseve shqiptarë në mërgatë. Mes të tjerave, është me shumë vlerë angazhimi i z. Egriu në  hartimin e librit  “Mësim fillestar shqip-suedisht”, që është një “ndihmesë e madhe për emigrantët e rinj shqiptarë në Suedi”.

Autori ndalet dhe komenton vlerën që ka për arsimimin e fëmijëve shqiptarë në mërgim libri i mësuesit Hamdi Arifaj, me banim në qytetin Falkenberg të Suedisë. “Të mësojmë së bashku”, – titullohet ky libër, të cilin pata fatin ta përshëndes edhe unë kur u përurua në prill të vitit 2013 në qytetin Boras, të Suedisë. “Të mësojmë së bashku”, – u përshëndet ngrohtësisht nga të gjithë diskutantët dhe u komentua si një sukses i merituar i autorit dhe i intelektualëve shqiptarë për mësimin e gjuhës amtare nga fëmijët shqiptarë. Libri ka një paraqitje dinjitoze, me ilustrime tërheqëse të punuar nga vetë z. Arifaj, dhe, siç thekson z. Demaku, libri ka vlera praktike… Si te komenti për doracakun e  z. Ibrahim Egriu, ashtu dhe për librin e  z. Hamdi Arifaj, Sokol Demaku flet për ta me dashuri dhe respekt të madh, i bindur se të tillë libra u shërbejnë nxënësve shqiptarë në shkollat suedeze për mësimin me themel të gjuhës shqipe, por ata ndihmojnë edhe për të formuar një kulturë të plotë për vendlindjen apo vend origjinën e tyre shqiptare…

Koment i bënë Sokol Demaku vëllimit poetik-satirik  “Te ura e gjyshës” të Nehat Jahiut, i cili, veçse është një poet dhe prozator me ndjenja të mëdha, është edhe një arsimtar dhe edukator brezash në Iliridë. Te poezitë e Jahiut, Demaku vlerëson fort momentin frymëzues dhe kërkesën poetike të autorit, si thirrje për vetëdijesim ndaj realitetit, duke tërhequr vëmendjen e lexuesit te veset e njerëzve dhe qëndrimet kritike dhe demaskuese ndaj tyre, gjë që ai e bën bukur dhe bindshëm nëpërmjet  vargjeve poetikë.

Tërheq vëmendjen në libër nderimi që Sokol Demaku i bën emrit të mirënjohur dhe veprës së atdhetarit Sadulla Zendeli-Dajës, i cili, siç dihet…“në vjeshtën e vitit 1966, u shtrëngua të lërë vendlindjen dhe kërkoi strehim në Suedi…” Duke qenë se për S. Z. Dajën, si edhe shumë të tjerë, edhe unë kam shkruar artikuj, madje edhe një libër që i dedikohet posaçërisht emrit dhe veprës së tij, dëshiroj ta përshëndes idenë dhe mendimet me vlerë të Sokol Demakut si për informacionin e gjerë që i ofron lexuesit për këtë personalitet të kombit shqiptar, ashtu dhe duke u uruar të dyve jetë të gjatë dhe vepra të tjera të ndritshme në dobi të atdhetarizmit, arsimimit, përparimit dhe jetës.

 

Me një theks të veçantë, Sokol Demaku ndalet në librin e  tij tek një personalitet i madh i kulturës, arsimit, letërsisë dhe artit,  i cili nga njëra faqe në tjetrën lartësohet si një lis i fuqishëm. Bëhet fjalë për “Mikun e madh të shqiptarëve”, suedezin e shquar Ullmar Kvik (Qvick. Është shkruar shumë për Ullmarin, shumë e më shumë do të shkruhet në  të ardhmen, gjithnjë ai do të jetë në piedestalin e nderit, veçanërisht për ne shqiptarët, ndërkohë që në librin e  Demakut nënvizohen ndjenjat e thella të respektit dhe të mirënjohjes për mikun e vërtetë, që i është gjendur dhe i gjendet pranë popullit shqiptar. Dëshiroj t`i kujtoj lexuesit me këtë rast thënien e famshme të Ullmar Kvikut: “Unë, nëse do të jetoja edhe një herë, do të punoja me shqiptarët dhe për shqiptarët”.

Vijon libri me komentin dhe analizën e bukur dhe me klas që Demaku  i bënë poezive të Flora Dervishit dhe librit “Mes enigmave”, e ku thekson se “vargu i saj i jep shpirt, i jep jetë çdo qyteti dhe vendi të trojeve tona”.

Autori i jep hapësirë veprës së Fetah Bahtirit: “Dritë, ngrohtësi, optimizëm, libër dokumentar për shkollën shqipe në strehimoren Svenshogen, Suedi 1991-1994”. Nga komenti i ngrohtë dhe frymëzues që  bën Sokol Demaku, mësojmë se kjo  është një vepër me shkrime autoriale dhe dokumentare nga përvoja e vetë autorit Bahtiri, ku përfshihen studime dhe dokumente që i kushtohen punës dhe arsimit në mërgatë, si dhe punës dhe angazhimit e sakrificës së mësuesve, prindërve dhe nxënësve shqiptarë. Mbetet i skalitur në kujtesën e lexuesit  nënvizimi i Fetah Bahtirit në pasthënien  librit, ku ai shkruan: “Posaçërisht jam i lumtur që gjatë viteve 1991-1994 nuk ka pasur asnjë, po përsëris, asnjë fëmijë shqiptarë në strehimoren Svenshogen që nuk ka ditur përmendsh Himnin e Flamurit Shqiptar.”

Në vijim, Demaku bën një koment të frymëzuar për vëllimin “Zonja nga Borasi” dhe, e mbyll librin me artikullin “Koktej letrar nga Jorgo Telo kushtuar kombit Shqiptar”, ku ndalet te libri i tij i kohëve të fundit   “Tung shpresarta Kosovë!” -Ai, –thekson z. Demaku, – me mjeshtëri di dhe mund të hyjë në shpirtin e lexuesit, njashtu edhe të kolegut apo poetit”, e  “nëpërmjet personazheve tipikë, ngre lart vlerat e mira të njeriut”.

Duke bërë këtë inkursion në librin  “Edhe filozofia e jetës e ka kuptimin e saj”, theksoj se Sokol Demaku është mikpritës në kuptimin e plotë të fjalës, ai me kolegët, jo vetëm i mirëpret me  dashuri gazetarët, poetët, shkrimtarët dhe çdo krijues  në revistën “Dituria”, në radion zë ëmbël “Dituria” dhe në televizionin po me këtë emër të artë, por, i kushton secilit prej tyre kohën e  nevojshme, duke u ndalur gjerësisht në krijimtarinë e ofruar, duke respektuar punën dhe vlerat e atyre që shkruajnë. Sokol Demaku e di se, ata që shkruajnë, nuk i detyron kush, ata e bëjnë këtë të shtyrë nga ndjenja të zjarrta dhe pasione të mëdha, nga dëshira për të respektuar e zbuluar të drejtën dhe të vërtetën, për të mbrojtur të pacenuar lirinë; ata sakrifikojnë nga vetja  e tyre kohë dhe energji, por edhe përveshin krahët dhe kanë kurajën e ndeshjes me pengesat regresive dhe frenuese. Sokol Demaku e ndjen dhe e kupton drejt këtë të vërtetë, sepse ai është njeri me kurajë, është njëri nga krijuesit,  madje, nga ata në krye.

Duke lexuar librin e Sokol Demakut bie në sy se jeta dhe vepra e këtij njeriu përshkohet nga një filozofi e qartë, ndihen në të ngrohtësia dhe dashuria vëllazërore, ndjenjat e mëdha  të nderimit dhe të respektit për njeriun e punës. Demaku  e kupton qartësisht përmbajtjen dhe vlerat e filozofisë, e di se ajo është dije,  e pandarë nga formimi dhe botëkuptimi i njeriut, nga veprimet, nga mënyra se si njeriu orienton dhe udhëheq veten në jetë dhe sesi ndikon tek të tjerët. Ai kupton drejt se “Idetë e mëdha lindin në shpirtra të mëdhenj”, ndaj di t`i nderoj njerëzit e dijes dhe të kulturës, të artit dhe të shkencës, të punës dhe të mendimit të mençur popullor. Sokoli i fton me gaz e  ngrohtësi krijuesit në sofrën e tij filozofike, ashtu sikurse edhe në atë poetike, të komunikimit dhe informimit, të artit dhe të traditës, ai ulet kuvendon e bashkëbisedon ëmbël e me respekt të ndërsjellët me ta, duke ndarë shqetësimet dhe bashkuar gëzimet, duke shpleksur hallet për t`u dhënë rrugëzgjidhje, vepron pa paragjykime, gjithnjë si pjesëtar modest i  një familje  të madhe  krijuese.

Gëzimet e jetës janë të shumta, sikurse dhe dëshpërimet e njeriut gjithashtu, sepse, jeta nuk mund “të kaloj vaj”, sepse, edhe qielli nuk është gjithnjë i kaltër, ka edhe re, ka dhe vetëtima  e bubullima. Edhe deti nuk është gjithnjë i qetë, ka edhe dallgë të larta e stuhi, ka dhe cuname… Kjo është jeta jonë, duam apo nuk duam, disa gjëra janë të pashmangshme, çështja është që jetën ta jetojmë, duke thithur më të mirat e saj, duke shfaqur talent dhe durim, dashuri dhe humanizëm, paqe dhe harmoni, por dhe duke vepruar pa u lodhur dhe pandërprerë në dobi të ndryshimeve pozitive.

Njeriu po tregon se ka mundësi të jashtëzakonshme. Ai, ashtu siç ndryshon rrjedhat e lumenjve dhe e shndërron ujin e tyre në dritë, ashtu shfrytëzon erën duke ngritur mullinjtë elektrikë, si për të fituar energji, edhe për të luftuar ngrohjen globale. Ai po eksploron me seriozitet detet dhe oqeanet, që zënë 71 për qind të rruzullit tokësor, duke zgjeruar mundësitë e shfrytëzimit në dobi të jetës… Por, ai, është sot i aftë të vërë në shërbim të tij, jo vetëm tokën dhe detet, por edhe hapësirën mbi të cilën vërtiten sot qindra e qindra satelitë dhe stacione kërkimore e shkencore, fluturojnë anije kozmike…

Krijuesit e çfarëdo lloj drejtimi, qofshin ata të shkencave sociale e shkencore, qofshin ata të kulturës, të letërsisë dhe të artit…, janë të “ngarkuar” me energji pozitive, prandaj ata duhen dashur dhe respektuar më shumë nga shoqëria, ata janë të ndjeshëm dhe  e kanë nevojën e një mbështetje dhe inkurajimi, ata e ndihmojnë pa interes njeriun dhe jetën…

Leximi i librit “Edhe filozofia  e jetës e ka kuptimin e saj” të bën të meditosh, të nxit mendime dhe ide, të rrit respektin për njerëzit e penës, intelektualët e vërtetë, që vetësakrifikohen, që në vend të “shpatës” përdorin penën e mprehtë, ata nuk zhurmojnë, por në heshtje nxitin, frymëzojnë dhe ndihmojnë ndryshimet pozitive. Për krijuesit janë të papajtueshme brimat, egërsia dhe barbaria. Siç thoshte Herodoti  “E keqja nuk shërohet me të keqen”, prandaj, ata dinë t`i zgjidhin gjërat ndryshe, me dashuri dhe humanizëm, me mendim të artë dhe dituri deri edhe me sakrifikim. Qiriri, bën dritë duke djegur vetveten; Udhëheqësi që çanë rrugën në dëborë, lë gjurmë që të tjerët të ecin pas tij… Mes këtyre njerëzve ndodhen edhe krijuesit. Më shumë vëmendje dhe respekt ndaj punës dhe modestisë së tyre, sepse, dihet, “Bën më shumë zhurmë një pemë që bie, sesa një pyll që rritet…”

 

MËRGATA-NJË ZË I ËMBËL MBI QIELLIN SKANDINAV

by

Nga Sokol Demaku/
Foto:Nga studio e Radio Diturisë, radios shqipe në mërgatën shqiptare në Suedi/
Historiku i Radio-Diturisë fillon, së pari, me shpalljen e pavarësisë së Republikës së Kosovës në 17 shkiurt 2008. Pikërisht kjo datë shënon dhe përurimin dhe emisionin e parë të Radio Diturisë, nga studio në qytetin Borås të suedisë së largët në veriun e Europës.. Radio- Dituria është dëshmitare, por edhe protagoniste e shumë manifestimeve, ngjarjeve kulturore, të mërgatës shqiptare në Skandinavi por edhe më gjerë. Është redaksia e saj, e gjitha e pasionuar, ata njerëz guximtarë e profesionistë, të dashuruar pas radios dhe magjepsjes së saj. Ata sot bëjnë Radio Diturinë, tempullin e kulturës, gjuhës dhe traditës shqiptare në mërgatë.
Është kënaqësi të jesh në mesin e këtyre mërgimtarëve të Radio Diturisë, mërgimatrë të cilët adhurojnë dhe kultivojnë gjuhën shqipe, traditën edhe kulturën shqiptare. Ata thonë se janë kudo, ku flitet shqip; zëri i tyre është në çdo vatër shqiptare në Skanidnavi por edhe në vendlindje në Kosovë e shqipëri, në çdo pjesë të rruzllit ku flitet dhe shkruhet shqip, pa marrë parasysh kohën as vendin, se ku jetojnë shqiptarët. Pra, edhe ne jemi aty me zërin dhe informacionet tona për shqipëtarët e për gjuhën dhe kulturën shqiptaret, në përgjithësi, thonë me entuziazëm sajusit e programeve të kësaj radioje në mërgatë e cila k¨åetu e tetë vite informon me mjaft sukses opinionin shqiptarë për të arriturat e mërgatës shqiptare në botë. Zëri ynë është në qiellin skandinavian, në ballkan, në përendim, në Amerikën e largët, në australi, është aty ku duhet të jetë me informacione për shqiptarët: Shqipërinë, Kosovën dhe kosovarët, por edhe për trojet tjera shqiptare, si dhe emigrantët tanë nëpër botë.
Gazetari Bahtir Latifi, me zërin e tij radiofonik dhe të ëmbël, i jep ngjyrën dhe tonin e duhur emisionit të saj, ”Në valët e Radio Diturisë nga studio në Borås”. Përmes këtij programi, dëgjuesit marrin informata të hollësishme për punën dhe veprimtarinë e bashkëkombësve, në shtetin suedez, shoqatave kulturore e sportive. Ështe kjo një kënaqësi për ne, që të jemi këtu dhe të paraqesim të arriturat e shqiptar\ëve në Suedinë e largët thonë anëtarët e redaksisë së kësaj radio këtu në qyutetin Borås të Suedisë, në qytetine textilit, në quytetine kulturës dhe tradiutës suedeze. Pastaj Bahtir Latifi, thotë se një program i tillë ka vlertë, ka përspektin edhe në të ardhmen me punën e palodhshme të anëtareve të redaksisë të cilët çdo ditë sjellin risi dhe të reja nga jeta e mërgatës shqiptare për tyë informuar dëgjuesin anë e kand botës më të arriturat tona.

Është kënaqësi të jesh në mesin e miqëve, të cilët adhurojnë dhe kultivojnë gjuhën shqipe, traditën edhe kulturën shqiptare, ashtu sikur edhe ata të jenë shqiptar. E ndiejmë edhe ne, thonë anëtarët e redaksisë shqipe të Radio Diturisë, se dhe ne duhet të punojmë në pasurimin dhe kultivimin e gjuhës shqipe, e cila na jep virtytet shqiptare, e kultvojmë atë dhe e pasurojmë të folmen tonë, për çdo ditë. Ne jemi kudo, ku flitet shqip. Pra, zëri ynë është në çdo vatër, aty ku flitet dhe shkruhet shqip, aty ku frymon shqip pa marrë parasysh kufijtë e vendin, se ku jetojnë shqiptarët. Ne jemi aty përherë me zërin dhe informacionet tona për Shqipërinë dhe për shqiptarët, në përgjithësi, pra tani edhe për Kosovën shtet. Zëri ynë është në qiellin ballkanik, është ay ku duhet të jetë me informacione për shqiptarët, por edhe për trojet tjera shqiptare, si dhe për shqiptarët emigrantë nëpër botë. Ne jemi të lumtur, që kemi një bashkepunim me shqiptarët, si në Shqipëri, Kosovë ashtu edhe në diasporë”. Kështu shprehen me sinqeritet punonjësit e redaksisë se radio Diturisë studjo në Borås.
Tani, në këtë kohë bashkëkohore është edhe një mundësi tjetër komunikimi: Është faqja e Radio Diturisë në Internet, ku nga aty si e cekem edhe me heret zeri i saj i ëmbel mund të jehoi në të katër anët e rruzullit tokësor dhe të përcillet e dëgjohet nga shqiptarët në botë.
Me këtë program, mërgimatrët do të ken mundësinë për një kontakt me vendlindjen, me atdheun, me të afërmit me tema të ndryshme: nga shoqëria, ekologjia, arsimi, jeta dhe familja, sporti, kultura dhe muzika.
Radioja, tashmë, bëri hapin e parë në zhvillimin e saj të bashkëpnumit më radio tjera nga vende të ndryshme të botës dhe ata në redaksi thonë se janë shumë, shumë të kenaqurë në këtë drejtm sepse kanë arritur të krijojnë një rrjetë bashkepunimi më shumë radio me ze e renome si në sqhipëri me Radio Tiranën, Radio Kukesin, Radio Athinën programin në gjuhën shqipe dhe Radio Bullgarin redaksinë e programeve në shqip, që kjo për këta mërgimtar ka një rëndësi jashtëzakonisht të madhe.
Pra, me potencialin e vet krijues dhe me mundësitë teknike, Radio dituria ka mundësi të paraqesë një produkt mjaft më vlerë ,kulturor për mërgatën shqiptare, në ruajtjen e gjuhës, kulturës dhe traditës shqiptare tek mërgimtarët tanë por ajo në veçanti tek fëmijët e lindurë në mërgatë. Me këtë arritje, Radio Dituria do mbush misionin e saj shoqëror dhe human, me prezencën e saj gjithnjë e më të madhe në tërë botën shqiptare.
Degjuam eshe këtë thenjë nga këta entuziastë të fjalës së ëmbel shqipe“Jemi ne, kudo që të ndodheni ju: nga Jugu e deri në Veri, nga Lindja në Përendim dhe nga Suedia e deri në Kosovë e Shqipëri” .
Ju mudn të na percillni ne në suedi thonë këta në redaksi në valët 92,5 Mhz, cdo të mërkurë nga ora 18:00 deri në 19;00 sepse ne jemi e vetmja radio në mërgatë e cila transmeton programin e saj në radio valë, por si cekem edhe me parë në të katër anët e rruzullit tokëso mund të na përcillni edhe në internet përmes lidhjes sonë të internetit nga studio e Radio Borås http://borasnarradio.se/player/

Era magjike e Sokol Demakut

by

Shkruan:Viron Kona/*
Janë të shumta ata shqiptarë që, jo vetëm janë integruar në shtetet ku kanë emigruar, por edhe kanë mundur të prezantojnë përpara kombeve dhe popujve të tjerë vlerat e tyre intelektuale, atdhetare dhe krijuese, duke u afirmuar me vepra dhe cilësi të shkëlqyera humane, shkencore, sportive, letrare e artistike. Veçanërisht pas hapjes me botën dhe asaj ikjeje të madhe pas vitit 1991, por edhe gjatë dhe pas atij gjenocidi të egër serb mbi Kosovë, shumë shqiptarë u shpërndanë nëpër botë për mbijetesë, sikurse edhe në kërkim të një jete më të mirë, teksa vlerat e kombit tonë u bënë përherë e më të njohura, më të dukshme, më rrezatuese përpara opinionit botëror.
Ndodhi edhe me shqiptarët që emigruan në Suedi e ku jeton sot një komunitet prej afro 60 mijë vetë, kryesisht nga Kosova. Natyrisht që ka qenë edhe mirëpritja dhe kushtet e favorshme që ka krijuar shteti suedezë, të cilat iu mundësuan shqiptarëve atje të shfaqin dhe të afirmojnë vlerat e tyre, të organizohen në shoqata social-letrare-artistike-sportive, si dhe qendra kulturore me qëllim ruajtjen e gjuhës, kulturës dhe të traditave…Në qytetin Borås, i njohur dhe i famshëm si qyteti i tekstilit, shqiptarët kanë prezantuar vlerat e tyre si qytetarë dinjitozë, punëtorë dhe të përkushtuar ndaj jetës, e, përpos të tjerave kanë afirmuar edhe vlerat gjuhësore, kulturore, artistike dhe të traditës. Mund të shkruhet për shumë individë prej tyre, si dhe për veprimtaritë që ata kryejnë, por kësaj here po ndalem te një emër i shquar në diasporë, te drenicasi nga Kosova Sokol Demaku, njeriu që me përkushtim dhe sakrifica të jashtëzakonshme, i ka vënë gjoksin jetës, duke e përballuar atë me dinjitet, pa u thyer nga vështirësitë, gjithnjë duke i kthyer shpresat në besim. Ai, jo vetëm mundi të përvetësojë mirë gjuhën suedeze, por edhe arriti të kryej studimet në universitetin e Goteborgut për mësuesi`, ndërkohë që e ka treguar veten edhe si krijues, gazetarë, poetë e përkthyes, duke merituar deri edhe anëtarësimin në Lidhjen e Shkrimtarëve Suedezë. Ndërkaq, Sokol Demaku, është i njohur në Borås si një qytetar që pasqyron vlera të arta të popullit shqiptarë, si një organizator i shkëlqyer veprimtarish kulturore dhe social-artistike e letrare, si një mësues i dalluar në shkollën “Fjardingskolan” të qytetit, ashtu dhe një njeri human e nismëtar për krijimin dhe themelimin në qytetin Borås të Qendrës Kulturore Shqiptare “Migjeni”. Ndërkaq, ai bashkë me kolegë të tjerë, është edhe ndër themeluesit e revistës “Dituria”, radios “Dituria” dhe televizionit shqip “Dituria”… Vlerat e Sokol Demakut shfaqen tufë, por mes tyre rrezaton me një ndriçim tepër të veçantë poezia e tij…
Autor i rreth 20 botimeve, në prozë e poezi, kohët e fundit Sokol Demaku na gëzoi me lajmin e bukur të botimit në suedisht të përmbledhjes poetike “Kjo erë magjike” (“Den magiska vinden”). Libri ka 65 poezi, pothuaj të gjitha në origjinal në suedisht, vetëm një apo dy prej tyre janë të përshtatura nga shqipja. Vëllimi është botuar në kuadër të redaksisë së revistës “Dituria” në Borås të Suedisë dhe është shtypur në shtypshkronjën Tryckt hos: “Exakta Print / Sjuhäradsbygdens Tryckeri AB”. Poezia emblemë “Kjo erë magjike” (“Den magiska vinden”), që pagëzon librin është dhe lajtmotivi kryesor i këtij vëllimi që përhap flakën e dashurisë dhe të mallit për mëmëdheun e që shprehet aq emocionues në vargjet: “Të lutem oj erë,/të ngrehësh lartë,/peshën e mallit…”
Vargjet e “Erës magjike” shprehin ndjenjat e holla të shpirtit dhe të zemrës së poetit Demaku, shprehin mallin për atdheun, për Kosovën, për Shqipërinë që ai i viziton për vit, dashurinë dhe nderimin e tij për bashkëkombësit dhe trojet shqiptare të ndara padrejtësisht. Në vargjet poetike ai shpreh respekt dhe mirënjohje për suedezët, mirëpritës të mrekullueshëm, paqësor, të mençur dhe të dashur…
Sokol Demaku na befason përherë me atdhetarizmin e tij, me iniciativat e vrullshme dhe interesante. Kam shkruar disa artikuj për këtë poet të zjarrtë të shqipes, që, duke u mbështetur në tabanin kombëtar, me anë të librave, poezive dhe artikujve të tij, u dërgon vazhdimisht lexuesve mesazhe jete, harmonie dhe paqeje, shpalos përherë qëllime dhe dëshira të bukura, shpërndanë pranverë dhe blerim plot freski në mjediset dhe zemrat shqiptare. Kurdoherë ai rrezaton punë dhe pasion të jashtëzakonshëm, mirësi dhe dashuri njerëzore, vërtetësi dhe stil befasues, elegant dhe origjinal.

Sokoli ecën vazhdimisht me hap të sigurt e të vendosur, mendja e tij prodhimtare gjeneron përherë ide të reja, ndërkohë që ai nuk i lë ato të ngurosura në salla mbledhjesh apo në flet-programe, ai i zbaton ato, i vë në jetë me guxim krijues, me forcë dhe dëshirë, me punë të palodhur e përkushtim.
Urime për gjithçka bën Sokol Demaku! Qofsh përherë si lisi që lartësohet pranë shtëpisë tënde,(lisi më i madh dhe më i lashtë i qytetit të Boråsit), i cili në thelb është një Ante`, që e merr fuqinë nga toka e begatë suedeze, rritet nën vërshimin e erërave të ftohta veriore, por edhe në vështrimet dhe kujdesin e vazhdueshëm të familjes shqiptare Demaku.
Nga takimet e shpeshta me Sokolin, si në Suedi ashtu dhe në Shqipëri, mendoj se kam arritur t`i njohë shpirtin këtij njeriu, jehonat e zemrës, rrymat brenda tij, sikurse edhe brengat që ai i rrëfen kur vjershëron poezi. Janë brenga atdhetarie, brenga malli për vendlindjen dhe njerëzit që ka lënë atje, janë brenga malli edhe për një gur, edhe për një krua, për qenin besnikë; për fushën e lojërave dhe shkollën ku mësoi ABC-në shqipe, e, mbi të gjitha për njerëzit e mirë e të dashur, që kanë sakrifikuar mbase më shumë se çdo popull tjetër në botë për lirinë, pavarësinë, për kombin dhe atdheun; janë brenga që shprehin dashurinë për tokën e begatë shqiptare, për Drenicën dhe tërë Kosovën, Shqipërinë dhe gjithë trojet shqiptare, janë brenga dhe dashuri që shprehen deri edhe me “lotë”: Tårärord av sorg,/tårarär ordom frälsning,/tårarär ord av anden,/de beskrivervår själ,/de ärfrälsning av vårakänslor.(Lotët janë fjalë dhimbjeje,/janë fjalë lirimi,/lotët janë fjalë shpirti,/që përshkruajnë shpirtin tonë,/janë liri e ndjenjave tona).
Janë këto ndjenja që Demaku i mban përbrenda tij, por që nëpërmjet vargjeve me bukuri dhe figuracion poetik ia prezanton lexuesve si rrjedha të pastra kroi, ato janë ndjenja të tejdukshëm e transparent si vesa e mëngjesit…Poeti i konsideron lotët si “fjalë” dhimbjeje, i vlerëson poetikisht si “fjalë lirimi”, por edhe si “liri e ndjenjave”. “Lotët”, një poezi metaforike, sa e ndjerë artistikisht, aq edhe filozofike, ajo bart brenda saj një jetë të tërë njeriu, që ka kaluar nëpër shtigje jete të vështira, duke i përballuar ato me guxim të rrallë. Kush njeh jetën dhe vrullet e brendshme të Sokol Demakut, kupton se ato gjallërojnë dhe vlojnë brenda shpirti të tij poetik dhe atdhetar, duke shfaqur më të mirën për njerëzit dhe mjedisin, më të bukurën, ashtu si lulet në pranverë që shfaqin freski dhe ngjyra magjike të ylberit, që përhapin në natyrë aromat e këndshme, që mbajnë brenda tyre nektarin dhe gjallërinë për të lëshuar frute dhe bimë të reja, për t`i dhënë ritëm e gaz jetës….Janë ndjenja poetike që na bëjnë mirë të gjithëve, na bëjnë më të shëndetshëm shpirtërisht, më të bukur fizikisht, na zbukurojnë zemrat dhe shpirtrat tanë, na bëjnë më të ndjeshëm ndaj halleve, problemeve, vështirësive që kalojnë njerëzit, na bëjnë më solidarë, më miqësor me ta, ashtu siç në fakt është edhe poeti Sokol Demaku…
Njeriu mund të bëj jetë ndryshe, ai mund të shikoj edhe hallet e tij, të mbyllet në guaskën e vetë personale apo familjare, t`i shikoj gjërat nga dritarja e shtëpisë. Zgjedhja është e drejtë e gjithkujt, secili mund të bëj atë që do me jetën e tij. Por ja që ka edhe njerëz që veprojnë ndryshe, që, pa i detyruar askush, marrin përsipër edhe të ndihmojnë të përgjithshmen, të punojnë pa u lodhur duke iu përkushtuar njerëzve që i rrethojnë, familjes, bashkëkombësve, atdheut dhe kombit. E, Sokoli, është nga ata njerëz që sakrifikojnë e dhurojnë, përpiqet dhe punon pareshtur, shndërrohet në luftëtarë të së drejtës, të vërtetës dhe harmonisë, por ai di edhe të tregojë respekt dhe mirënjohje, duke punuar me respekt e përkushtim në shkollën “Fjardingskolan”, (shkollë ku fliten 32 gjuhë) e ku prej vitesh ai jep mësim…
Si kudo, edhe atje e duan shumë Sokolin: e duan nxënësit, mësuesit, drejtuesit… -Sokol! Sokol! – i thërresin në emër fëmijët e “Fjardingskolan” dhe e rrethojnë me dashur mësuesin e tyre të dashur e gjithnjë të qeshur, teksa ai i përfshin në krahët e mëdhenj e të hapur, duke u dhënë ngrohtësi dhe dashuri prindërore, duke u thënë fjalë të ngrohta, edukuese dhe nxitëse që ata të mësojnë, të bëhen të ditur dhe të zotë, të duan prindërit, shoqet dhe shokët, të duan mësuesit dhe atdheun tyre të bukur…Kështu e respektojnë Sokolin edhe rektori i shkollës Per Kettisen, mësuesit e shumtë….E duan bashkëkombësit shqiptarë, e duanë bashkëqytetarët suedezë, kudo, jo vetëm në Boras, por edhe në Goteborg, në Stokholm, në Vimmerby, në Malme, në Lund…E duan shkrimtarët dhe artistët, anëtarë të shoqatës “Papa Klementi XI Albani”, ku Sokoli është anëtar i saj; e nderojnë mësues, nxënës e drejtues edhe në shkollat shqiptare në Prishtinë e Drenicë, në Tiranë e Durrës…E njohin dhe duan ta kenë pranë edhe shkrimtarët dhe gazetarët shqiptarë në Athinë e Bukuresht, ashtu dhe stafi i radios që jep emisione shqipe në Bullgari… Janë këto vlera që zhvillohen natyrshëm veçanërisht te intelektualët e spikatur, te njerëzit që kanë vuajtur në jetë, që ruajnë krenarinë dhe dinjitetin, që kanë mbajtur gjithnjë peshë duke shënjuar rrugën edhe për të tjerët, ndaj dhe respekti për ta është i përhershëm… Veprat flasin.
Te poezia “VAD ÄRPOESI “(Çka është poezia), poeti bën një zbërthim filozofik të kuptimit të poezisë. Ai e shpjegon atë duke e hamendësuar edhe si “ajri që ne thithim”, edhe si” nektar i shpirtit”, edhe si “ushqim për zemrën” , apo “lot syri…”VAD ÄRPOESI:Luftenvi andas,/nektarav själen,/mat för hjärta,/ellerögat tårar,/kanske,/även en,/och den andra. (Çka është poezia: Ajri që ne thithim,/Nektar i shpirtit,/Ushqim për zemrën,/Apo lot syri,/Ndoshta,/Janë edhe,/Njëra dhe tjetra.)
Shpirti i poetit trazohet me zjarrin, duke kumbuar veçanërisht me vargjet e poezisë “Denmagiska vinden”(Era magjike):Åh, söta magi,/som blåsertillorkan,/taskyfall,/ochuppdaterasliv,/följmig,/hållmin hand,/släpper inteditt hår,/den storakonsten.(Era magjike:O e ëmbla magji,/që fryn si murrlan,/dhe sjellë furtunë,/e mbushë jetën,/dhe mua më përcjellë,/më mban për dore,/por unë nuk lëshoj flokun tënd,/atë pikturë të madhe).
Te poeti Sokoli Demaku është e dukshme modestia, ai është njeriut që bën shumë, por që qëndron vazhdimisht në hije, duke pasur merakun dhe pasionin jo të duartrokitet vetë, por të promovojë gjithnjë veprimtari të reja argëtuese dhe edukuese, që i japin më shumë kuptim jetës, e bëjnë atë më të bukur e me vlerë. Kam në shtëpi qindra fotografi nga Sokoli, ashtu kanë edhe shumë miq të tij, ndërsa ai vetë shfaqet vetëm në pak prej tyre, sepse është ai që bënë pa u lodhur fotot për të tjerët, që t`i gëzojë, që ata të kenë kujtime nga vizitat në Suedi, në shkollën “Fjardingskolan”, në Qendrën Kulturore Shqiptare “Migjeni”, në redaksitë e revistës, radios dhe televizionit “Dituria”, në biblioteka, qendra shkencore, sociale-kulturore…kudo. Kurse, ftesa në shtëpi, është e zakonshmja për Sokolin, ai të fton fare natyrshëm, teksa atje të presin me bujari, buzagaz dhe me çiltërsi bashkëshortja e Sokolit, Sabria dhe familja Demaku, gjithnjë të merakosur dhe të përkushtuar për ta pritur sa më mirë mikun që u ka ardhur, që ai të ndjehet si në shtëpinë e tij…
Janë cilësitë e shkëlqyera dhe virtytet e rralla që e prezantojnë Sokol Demakun gjithnjë pasionant dhe të vrullshëm, ngulmues dhe vërshues për arritje më të mira, më të bukura që u shërbejnë, emocionojnë dhe frymëzojnë njerëzit. Me shpirt të lirë dhe të zhdërvjellët, me energji përherë pozitive ai të tërheq në vatrën e tij krijuese, të vjen në ndihmë me gjithçka të mirë e të prodhuar nga mendja e freskët dhe humane. Sokoli nuk do lajka dhe lëvdata, por në gjithçka bën e vepron në rrugën e jetës, shikon nëse u shërbeu të tjerëve, nëse rruga dhe mundi i tij u vlejti atyre, nëse ua lehtësoi vështirësitë, ua zbuti dhimbjet, ua forcoi guximin, ua shtoi energjitë dhe forcën…
Të falënderojmë Sokol, o mik i mirë dhe i dashur, për shembullin që na jep në jetë, për mesazhet poetike që na dhuron me sinqeritetin, me ndjenjën dhe mirësinë tënde! Urime për vëllimin poetik “Era magjike”! Sjelltë kjo “erë” të tjera vepra artistike, që shprehin shpirtin dhe zemrën tënde të bukur!
*(Duke medituar rreth vëllimit poetik të Sokol Demakut “Den magiska vinden” (Era magjike)
* Ne Foto:Sokol Demaku

ME SHQIPTARËT NË DITËN E FLAMURIT NË GÖTEBORG TË SUEDISË

by

PREZENTIM I BUKURISË SHQIPTARE PËRMES VESHJES KOMBËTARE NË DITËN E FLAMURIT DHE PAVARËSISË SË SHQIPËRSISË NË GÖTEBORG TË SUEDISË/

Nga Sokol Demaku/

Në qytetin Göteborg të Suedisë, në këtë vend skandinavik për herë të parë u mbajt Sfilata e Modës me Veshje kombëtare shqiptare e organizuar nga Qendra Kulturore Shqiptare ”Migjeni” nga qyteti Borås shoqatë kjo kulturore e shqiptarëve në këtë qytet suedez dhe në bashkëpunim me shumë vullnetar shqiptarë të cilët jetojnë dhe veprojnë në ketë qytet dhe në bashkëpunim me shoqatat tjera kulturore nga qytete tjera suedeze në mënyrë madhështore u festua 28 Nënetori Dita e Flamurit kombëtar dhe Dita e pavarësisë së Shqipërisë.Në këtë manifestim kulturor të organziuar nga Qendra Kulturore Shqiptare “Migjeni” e qytetit Borås morën pjesë stilistja nga Republika e Kosovës Servete Kastrati e cila kishte sjelle me vete veshje kombetare shqiptare nga të gjitha trevat shqiptare punua me dorë nga vet ajo, pastaj rapsodi popullore Gjon Frroku nga qyteti i Lezhës ku QKSH ”Migjeni” nga Borås ka nje bashkëpunim të mirë me shoqtën lexhjane ”Kastriotet”, pastaj të rinjë dhe të reja shq­iptar nga qyteti Borås, Göteborg, Varberg, Falkenberg të cilët ishin pjesë e këtij projekti.

Të pranishmit argëtuanë me këngë e valle anëtarët e shoqërisë kulturore artistike “Shqiponja e maleve” nga Fallkenberg, pastaj mysafirë të Sfilatës ishin edhe anëtarët e shqërsisë kulturore ”Alba” nga qyteti Göteborg, të cilët u paraqiten edhe ata para ketij publikum e pika te tyre mjaftë të qeeluara muzikore agzekutuar nga fëmije dhe të rinjë, për të përshendetur këtë evenemang të madh kulturor.

Zeri i njom i këngetarës më të re në këtë evenemang madheshtor të Ditës së flamurit Eleona Zeneli ishte kënaqësia e manifestimit kur i terë auditori me mbi 1500 veta i duartrokiti kësaj vioglushje shtatë vjeqare për këngen e saj Unë jam shqipe nga Kosova.

Edhe grupi folklorik nga qyteti Hallmstad nen udhehqjen e Myzafer Krasniqit kënaqi të pranishmit me kengët folklorike të cilat iu kushtuan atdheut dhe qeshtjes sonë kombetare.

Ishte kënaqesi të shihje bashkëkombasit tëmbledhur rreth platos së Revysë së modës së Veshjeve të traditës sonë shekullore, por edh më kenaqësi ishte se në Qendren tregetare dhe kulturore ndër më të medhatrë në Suedi, këtu në Nordstan, të qytetit Göteborg  ishte dominante edhe prezenca e miqeve suedez, dhe banorëve të tjerë  që jep me kuptue se ky popull skanindav di të vlersoj vlerat e kulturës, kësaj kulture të lashtë Ilire.

Është më rendësi të përmendet se ditë më parë ishin mysafir të bashkisë së Borås dhe se ishte një pritje madhështore për përfaqesusit nga Kosova këtu në Borås nga ana e anëtarëve të kryesisë së Qendres Kulturore Shqiptare ”Migjeni”.

Të rinjët dhe të rejat shqiptare nga qyteti Falkenberg të Shoqërrsië kulturore ”Shqiponja e mleve” në menyrë solemne përcollën revynë e modës me këngë dhe valle folklorike shqiptare nën udhëheqjen e mësuesit dhe koregrafit të njohur Hamdi Arifaj. Ishte një prezentim i denjë i vallës shqipe e cila beri pershtypje tek miqt sudez të pranishme në këtë manifestim.

Me kalimin e kohës kersheria për pikën kryesore të këtij manifestimi ”Sfilatën e modës” sa vinte e shtohej tek të pranishmit.

Ishte kënaqësi dhe shihej gëzimi dhe krenaria e bashkëkombasve të pranishëm në manifestim me rastine prezentimit të traditës sonë kombëtare nga ana e të rinjëve dhe të rejave shqiptar nga qyteti Borås, Falkenberg, Göteborg, Varberg.  Edhe të rinjët dhe të rejat ndiheshin krenar, shihej ajo krenari në fytyrat e tyre, u qeshte nuri në veshjet kombetare, veshje të cilat nëpër shekuj kanë ruajtur traditën tonë shqiptare.

Qëndisja e skenës me përjetimin nga afër të bukurive natyrore shqiptare si; kështjella mesjetare e Dukagjnit, jehona e këngëve, fjalëve të shkruara artistike, valleve me koreografi mjeshtërore, e cila u mireprit nga të prtanishmit krysisht për mrekulli nga miqt suedez, ambienti familjar shqiptar. Göteborgu dhe qytetaret e tij  me këtë manifestim, këtë ditë do ta bëjnë që vërtetë të kujtohet gjatë”. Ishin të pranishëm mbi 1500 veta në Qendren tregetare dhe kulturore ”Nordstan” të cilet sy e vesh përcollen këtë mnaifestim të m adh kulturorë me rastine Dites së flamurit kombëtar shqiptar.

Qendra Kulturore Shqiptare ”Migjeni” në Borås ishte kujdesur që të gjithë pjesemrresit e sfilatës të ndihen mirë dhe i falenderon per punën dhe mundin që janë duke dhenë në këtë evenemang mbar kombëtar, falenderon Servete Kstartin modelisten kosovare, rapsodin Gjon Froku, fëmijët të rinjt dhe të rejat pjesëmarres në këtë manifestim për nje punë të madhe në mbledhjen dhe ruajtjen e këtij thesari të cmuar kombëtar.

 

REVY MODE ME VESHJE KOMBETARE SHQIPTARE NË GÖTEBORG TË SUEDISË…

by

REVY MODE ME VESHJE KOMBETARE SHQIPTARE NË GÖTEBORG TË SUEDISË NË KUADËR TË KREMTIMIT TË DITËS SË FLAMURIT
Nga Sokol Demaku/
Dita e pavarësisë respektivisht Dita e flamurit është një ditë force, një ditë që na sjellë në mendje aktin më të lartë të vetëpërcaktimit tonë historik ,shtetëror e kombëtar drejtë të ardhmes, lirisë dhe demokracisë.
Kjo ditë e madhe historike është një arritje, përparim dhe force e re në realizimin e idesë së unitetit brenda kombit.
Në cdo pjesë të botës ku frumon shqip kjo ditë festohet në mënyrë madhështore, ku rrumbullkaksohen të arriturat dhe vijzohen planet për një punë edhe më dinjitoze në jetë dhe punë.
Në organzim të Qendres Kulturore shqiptare Migjeni nga Borås në 28 Nëntor në kuadër të festimit të Ditës së Flamurit, Ditës së Shpalljes së pavarësise dhe ditës së Clirimit të shqipërisë organziohet manifestim i madh kulturore në Qendrën kulturore dhe tregëtare “Nordstan” në Göteborg me fillim nga ora 13;00.
Në ketë manifestim do kete Revy mode me veshje kombëtare shqiptare, veshje të punuara nga artizanalja kosovare Selevete Kastrati, e cila do jetë prezent në këtë sfilatë mode, do marrin pjese të rinj e te reja nga qytete të ndryshme te Suedisë, grupe valltaresh nga Göteborg dhe “Shqiponja e maleve” nga Falkenberg me koreograf Hamdi Arifin, Rapsodi i njohur lezhjan Gjon Frroku, grupi folklorik i Muzafer Krasniqit, grupi Alba nga Göteborg të rinij dhe te reja shqiptare nga qyteti i Göteborg, Borås, Varberg, Nösje, Trollhetan dhe qytete tjera, të cilët në mënyrë madhështoire do prezentojnë punën e artizanales së njohur kosovare Servete Kastrati, kohë e veqantë do jetë për voglushet shqiptar në këtë manifestim ku ata do paraqiten me pika të posaqme nga repertoari i fëmijëve.
Këtë manifestim të madh kulturor tëorganizuar nga QKSH “Migjeni” e kanë mbeshtetur edhe “Kultur i Väst” nga Göteborg, Studifrämjandet nga Borås dhe vet Qendra tregëtare “Nordstan” nga Göteborg.