Shkruan: Dr. Enver Bytyçi/
Drejtor Ekzekutiv i Institutit të Europës Juglindore/
Zakonisht konfliktet e përgatitura ndodhin në fillim të pranverës. Madje që në dalje të dimrit aktorët në konflikt fillojnë e paralajmërojnë se pranvera në vijim nuk do të jetë e qetë e as e paqtë. Kështu ndodhi me shqiptarët e Maqedonisë në funddimirin dhe pranverën e vitit 2001. “Me daljen e gjethit” u ngiz konflikti I atëhershëm midis shqiptarëv dhe shtetit maqedonas për të ardhur te Marrëveshja e Ohrit e gushtit të atij viti. Duhej të vinte muaji mars i vitit 1999 që NATO të sulmonte caqet ushtarake e policore të Serbisë për çlirimin e Kosovës. Në përgjithësi konfliktet kanë përfunduar para stinës së dimrit, me qëllim evitimin e viktimave për shkaqe natyrore.
Ndëkaq këto ditë shohim se Maqedonia po i afrohet një konflikti të ri, por të paralajmëruar disa muaj me vonesë. Ajo që ndodhi më 4 korrik e që po ndodh këto ditë në Shkup ishte parashikuar të ndodhte më parë, por mesa duket nuk ishte përgatitur për fillimvitin, pasiqë në fillimviti regjizori dhe skenaristi i këtij konflikti ishtei i zënë me një konflikt tjetër, atë të Ukrainës. Por që konflikti në Ukrainë të zbehjt dhe planet e Kremlinit në atë vend të ecnin ngadalë e në mënyrë të sigurt, Moska kërkoi ndihmën e Nikolla Gruevskit. Duhej që kryeministri i Maqedonisë të radikalozonte dhunën ndaj shqiptarëve me qëllim që të lindë një konflikt i ri i përmasave europiane në Ballkanin Perendimor. Në këtë rast Vladimir Putin do të ishte i lirë të lante hesapet me Ukrainën Lindore e ndoshta edhe me Moldavinë kryeneçe, gjithnjë në emër të filozofisë raciste “Aty ku ka rusë, është tokë ruse”.
Rolin e ndihmësit të presidentit rus, Vladimir Putin, deri tani e kishin marrë serbët. Megjithatë politika serbe, e stërvitur me adaptimin sipas konjukturave e gjithnjë në dobi të interesave të saj kombëtare, u detyrua të devijojë nga detyra e mëparshme për të luajtur kartën e destabilizimit të rajonit. Megjithatë nuk mund të besohet se Beogradi është shkëputur përfundimisht nga roli i tij destruktiv në rajon. Mund të mendohet se është një tërhqje taktike e Beogradit, pasiqë asgjë nuk ka ndryshar në përpjekjet serbe për të destabilizuar Bosnjë-Hercegovinën dhe veriun e Kosovës.
Historikisht prezenca e Rusisë në Ballkan është ruajtur nëpërmjet konflikteve. Prandaj ajo e kërkon me ngulm Këtë shërbim, madje e paguan sa frëngu pulën, sidomos në këto kohë të marshit të saj në Krime dhe në territoret e tjera të Ukrainës Lindore. Nikolla Gruevski është shfaqur si aleati dhe shërbëtori kryesor i Vladimir Putin dhe politikës së tij pansllaviste në Europën Lindore. Gruevski, që me ardhjen e tij në pushtet projektoi thellimin e konfliktit me shqiptarët. Ai hoqi dorë nga zbatimi i Marrëveshjes së Ohrit të sponsorizuar nga NATO, Bashkimi Europian dhe SHBA-të, ushqeu ndër maqedonasit ndjenjën e urrejtjes së pandërprerë kundër shqiptarëve, ngriti mitet historike, të cilat nuk kanë të bëjnë aspak me identitetin e kryeministrit maqedonas dhe ndërkohë realizoi e thelloi përçarjen e shqiptarëve, duke kënaq egon për pushtet të atyre “që bënë luftën e vitit 1991”. Duke i përçarë, Nikolla Gruevski, i vu në rrjesht e në garë thuajse të gjithë politikanët shqiptarë, si Ali Ahmetin, edhe Menduh Thaçin. Si argument për këtë do të mjaftonte gara e të dy këtyre udhëheqësve shqiptarë për të bërë koalicion qeverisës me Gruevskin dhe lëshimet që ata i bënë shefit të qeverisë së Shkupit, duke defaktorizuar rolin e shqiptarëve në shtetin e Maqedonisë.
Pasi realizoi përçarjen brendashqiptare Gruevski vu në rend të ditës ushtrimin e hapur të dhunës mbi shqiptarët. Më së pari u shfrytëzua për këtë mekanizmi I të ashtuquajturës “drejtësi”. Ndodhi një krim i shëmtuar, në të cilin humbën jetën pesë të rinj maqedonas. Rroftë sebepi dhe filloi gjuetia shtëpi më shtëpi kundër shqiptarëve. Ende pa u varrosur viktimat media dhe opinion maqedonas filloi të ulurasë për “inkriminimin” e të gjithë shqiptarëve. Më pas Gruevski duhej të “ zbulonte kriminelët”, dhe piketoi gjashtë të rinj shqiptarë, të cilët u akuzuan për krim të rëndë për arësye etnike. Skenari u ndërtua me mjeshtri, me qëllim që në këtë rast të arriheshin dy objektiva: Së pari që kryeqytetet europiane të bombardoheshin me propagandën maqedonase kinse “shqiptarët janë terroristë”, dhe, së dyti, që shqiptarëve autoktonë në këtë vend t’u jepej një mësim i mirë përmes dhunës së gjyqësisë, të policisë dhe të strukturave të tjera të shtetit të Maqedonisë.
Të gjashte të rinjtë shqiptarë u dënuan që të gjithë me burgim të përjetshëm, pasiqë ata “kishin kryer krimin e vrasjes së maqedonasve”. Edhe pse ata nuk njiheshin me njëri-tjetrin, edhe pse provat munguan për “të vërtetuar” fajësinë e tyre, gjykata me gjyqtarë maqedonas u shqiptoi atyre i heqjen për jetë të lirisë. Por nuk mjaftoi për Guevskin që heqjen e lirisë së përjtshme ta kufizonteme gjashtë shqiptarët e akuzuar për vrasje. Ai dëshmoi më katër korrik se ngulmon për të privuar lirinë e të gjithë shqiptarëve, nëse ata ngrejnë zërin e protestës kundër qeverisë së Gruevskit e të Ali Ahmetit. Dhunë, shkopa gome, gazlotsjellës, makina me ujë, të gjitha pajisjet e dhunës u përdorën të premten e kaluar, kur mijëra shqiptarë marshuan rrugëve të Shkupit për të protestuar për padrejtësinë e drejtësisë së imponuar dhe ndikuar politikisht e etnikisht të Maqedonisë.
Gruevski gjeti rastin t’i provokojë sërishmi shqiptarët. Por provokimi i tij nuk mund të fshihej. Bota e civilizuar ka mbajtur shënim faktin se operacioni mori emrin “Monstra”., një emërtim ky sa fyes e denigrues për shqiptarët,a q dhe spekullativ në propagandën bajate te Gruevskit. Më pas u dënuan të gjithë njësoj, sikur të gjithë këta të ishin njëjtë fajtorë në ideimin dhe ekzekutimin e krimit. Që do të thotë se dënimi është vendosur politikisht në zyrën e Gruevskit, gjë që e zhvesh atë nga të qenit një kryeministër “demokrat” në një vend “demokratik”. Në historinë e gjyqeve që janë zhvilluar në vendet e demokracisë liberale e funksionale nuk ka ndodhur ndonjëherë që gjashtë persona të gjenden njësoj fajtorë për një krim të caktuar, edhe kur provat kanë dëshmuar se ata ishin të involvuar në krimin përkatës. Ndodh në të ashtuquajturin “shtet të Maqedonisë” dhe e gjitha kjo për shkak të misionit shkatërruese destabilizues të kryeministrit të këtij vendi.
Moska dhe qarqe të tjera antiperendimore asnjëherë nuk e kanë pranuar ekzistencës e shtetit maqedonas dhe synojnë që përmes konfliktit në këtë vend të destabilizojnë Europën. Vetëm Shqipëria, Kosova e shqiptarët kanë bërë kujdes të vazhdueshëm për rritjen e forcimin e këtij shteti, me qëllim evitimin e konflikteve etnike në rajon dhe realizimin e qëllimeve inregruese në strukturat euro-atlantike. Madje, edhe Athina, e cila për gati dhjetë vite bllokon hapjen e negociatave të Maqedonisë për t’u pranuar në BE si dhe anëtarësimin e saj në NATO, vepron në akord me Moskën e Vladimir Putinit dhe luan të njëjtën melodi, që i pëlqen Gruevskit. Panorama konfliktuale midis Shkupit dhe Athinës duket si një ujdi midis palëve për qëllime të mbrapshta, mësë pari antishqiptare. Një Maqedoni e izoluar dhe e paaftë për integrimet euro-atlantike mund të destabilizohet më lehtë sesa një Maqedoni ndryshe. Prandaj dhe kemi një situatë, çfarë është sot në këtë vend.
Më katër korrik filluan protestat e shqiptarëve kundër vendimit absurd të gjykatave fashiste të “gestapos” së regjimit nazist të Gruevskit për dënimin e përjetshëm të gjashtë të rinjve shqiptarë, të cilët mesa duket nuk kanë asnjë lidhje me krimin, për të cilin ata akuzohen. Protesta vazhdon, si reagim vetëmbrojtjes,madje disi e paorganiizuar, e paorientuar qartë dheme disa nuance në dukje fetare, por aspak në thelb e tillë. Nuk dihet se kush është në krye të protestuesve, por fakt është se mijëra e mijëra qytetarë të kombësisë shqiptare u derdhën të premten e kaluar në rrugët e Shkupit, ashtu si më 1910 e 1912, kur shqiptarët e çliruan kryeqytetin e tyre nga sundimi osman. Atëherë mbi 30 mijë luftëtarë shqiptarë hyjnë në Shkup nën komandën e Hasan Prishtinës, por nuk e mbajtën kryeqytetin e tyre. Dikush tjetër në Ballkan, politikanët e Beogradit e të Athinës, kishin vendosur aso kohe të mos i lejonin shqiptarët të krijonin shtetin e tyre. Dhe për këtë arësye shfrytëzuan konfliktin e brendshëm midis tyre, i përçanë dhe me këtë taktikë lufte evituan gushtin e vitit 1912 ngritjen e flamurit të pavarësisë në Shkup. Dhe për fat të keq tani pas 102 vitesh na përsëritet në të njëjtën mënyre historia. Flamujt e Shqipërisë, të Bashkimit Europian dhe NATO-s janë simboli I lirisë, për të cilën luftojnë shqiptarët e Maqedonisë. Ndërkaq disa grupe ekstremiste fetare nuk mund ta devijojnë përmbajtjen dhe qëllimet e protestës së shqiptarëve.
Megjithatë, Ali Ahmeti dhe Menduh Thaçi nuk shpenzojnë kohë të merren me të drejtat kombëtare të shqiptarëve, sepse kohën e kanë të zënë me luftën e papajtueshme midis tyre. Dhe për çfarë? Për pushtet e pasuri…. Për ata nuk ka rëndësi nëse shqiptarët dënohen, rrihen, vriten, apo linçohen nga shteti e qeveria ku ata janë instaluar. Ata e kanë mësuar mrekullisht artin e luftës kundër njëri-tjetrit, por nuk kanë bërë asnjë përpjekje për të mësuar artin e luftës për lirinë e shqiptarëve.
Motivi themelor i protestave të shqiptarëve në Shkup është liria. Pra, liria e nëpërkëmbur që prej një shekulli nga të njëjtat klishe antishqiptare të qeverive serbe, jugosllave, e prej pas Luftës së Dytë Botërore, edhe maqedonase. Nëse Ballkani ka hyrë në rrjedhat e integrimit dhe të zhvillimit paqësor të tij, Maqedonia është ende vatër e grindjeve, ballafaqimeve, konflikteve dhe dezintegrimeve. Dhe kjo për shkak të mohimit të lirisë së shqiptarëve. Për shkak të implikimit politik të qeverisë së Gruevskit në luftën ndëretnike në Maqedoni. Shqiptarët duan të jenë të lirë për të kontribuar në forcimin e shtetit të Maqedonisë, t’ i kontribuojnë zhvillimit dhe integrimit normal të saj, dhe kështu të forcojnë paqen, sigurinë, stabilitetin e prosperitetin e të gjithë qytetarëve të këtij vendi Ndërkohë faktet dëshmojnë se Gruevskit nuk i duhet një Maqedoni e tillë. Ai i përmbahet filozofisë, Milosheviçit , sipas së cilës “Ose gjithçka, ose asgjë”, filozofi e adaptuar së fundmi në Krime e në Ukrainë.
Kjo filozofi e ka shtyrë Milosheviçin e Shkupit, kryeministrin aktual, Gruevski, të përdor dhunën e egër të këtyre ditëve kundër shqiptarëve, një dhunë, të cilën e kemi parë të ushtrohet në vitet e konfliktit shqiptaro-serb në Kosovë. Kurse filozofia e sundimit përmes përçarjes së politikës shqiptare I ka dhënë deri tani Gruevskit sukses të dukshëm në projektin e tij të shkatërrimit të shtetit të Maqedonisë. Me këtë filozofi ai ka futur në kurthin e luftës kundër shqiptarëve edhe Menduh Thaçin e sidomos Ali Ahmetin. Asnjëri e as tjetri nuk po mundin ende dhe sot të artikulojnë politikisht atë çfarë duan shqiptarët për t’u ndjerë të lirë e të sigurt në shtëpinë e tyre, me emrin Maqedoni. Asnjëri dhe as tjetri nuk guxojnë as ta kritikojnë Nikolla Gruevskin për dhunën masive në stilin e Gestapos kundër shqiptarëve në Shkup e në të gjithë territorin e Maqedonisë.
Ata po legjitimojnë akuzat e Gruevskit për kinse “frymëzimin fetar fundamentalist islamik” të protestave të shqiptarëve. Ata po pajtohen me të tilla akuza të frymëzuara prej filozofisë së Milosheviçit, me qëllim që të qëndrojnë larg ngjarjeve, larg problemeve, larg konfliktit me qeverinë e Gruevskit. Gruevski dhunon me policinë e ushtrinë e tij antishqiptare e shoviniste natën vonë banesat e shqiptarëve. Ali Ahmeti vijon të bashkëqeverisë me këto banda kriminelësh të veshur me uniformën e.
Dhuna kundër protestuesve motivohet më lehtë, nëse Gruevski me ndihmën e politikanëve shqiptarë ua mbush mendjen vendeve të lira në Perendim, se në Shkup e në Maqedoni “është përhapur rreziku islamik fundamentalist”. Për këtë arësye kryeministri i Maqedonisë lansoi në mediumet nacionale, rajonale e ndërkombëtare foto të disa protestave të para dy viteve, në të cilat protestuesit paraqiten me parulla për islamin. Instrumentalizimi i protestave për të motivuar dhunën kundër shqiptarëve është loja më e rrezikshme që luhet sot në Ballkanin Perendimor në dobi të politikave millosheviçiane. Bashkëpunimi i Gurvskit me Vladimir Putinin në realizimin e skenarëve të dhunës e të konfliktit është dëmi më i madh që i vjen vetë Maqedonisë, pastaj rajonit tonë e më tej Bashkimit Europian dhe NATO-s.
Zgjidhja e konfliktit është obligim i të gjithë faktorëve dhe aktorëve vendorë, rajonalë e ndërkombëtarë. Thjesht brengosja e qeverisë shqiptare apo qeverisë së Prishtinës si dhe përfaqësuesve ndërkombëtarë për atë që ndodh këto ditë në Shkupe në gjithë Maqedoninë nuk është zgjidhje. Maqedonia duhet vënë sa më parë nën mbikëqyerje të fortë ndërkombëtare, madje me kritere më të rrepta se ç’ është sot Kosova. Pavarësia dhe rrugëtimi i Maqedonisë drejt integrimeve euro-atlantike duhet të monitorohet nga një Grup Kontakti jo i tipit të Bosnjes dhe Kosovës, ku Rusia luante rolin e zjarrvënësit e mbronte zjarrvënësit. Bashkimi Europian mund ta marrë këtë rol, por jo duke qëndruar e barazlarguar nga Ëashingtoni dhe Moska. Përkundrazi, duke kërkuar prezencën dhe ndihmën aktive të Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Ndryshe situata mund të dalë jashtë kontrollit dhe forca të caktuara destabilizuese të interesuara për dhunë e konflikt mund ta kthejnë Maqedoninë në një lloj Sirie apo Iraku në Europë.
Nëse zgjerohet konflikti, fajtor është dhe mbetet vetëm Gruevski. Shqiptarët për më shumë se një dekadë kanë qëndruar në pritje të “zemërgjerësisë” së qeveritarëve maqedonas për t’I fituar liritë themelorë të tyre. Megjithatë Gruevski vazhdon të kontrollojë gjithçka, edhe shtëpitë e shqiptarëve në mesnatë,si dhe të përshkallëzojë dhunën e terrorin shtetëror kundër qytetarëve shqiptarë të Maqedonisë. Eshtë provuar tashmë se shqiptarët kanë forca dhe energji të përballen me dhunën e qeverisë. Por ata duhet të organizohen mirë për t’u vetëmbrojtur, duhet të imponojnë drejtësi, duhet të imponojnë krijimin dhe forcimin e shtetit ligjor të së drejtës, trajtimin e barabartë të të gjithë shtetasve në këtë vend.
Ndërkaq Gruevski, që kur ngriti permendoren e Aleksandrit të Madh, duhej të kuptonte se Ai, Aleksandri i Madh, u bë i famshëm, më i famshmi në historinë e botës, sepse u mbështet në forcën e përbashkët të maqedonasve dhe ilirëvo-epirotëve, pra shqiptarëve, nip i të cilëve ai ishte. Mësimi më i vyeri i veprës së Aleksandrit të Madh ishte bashkëjetesa e bashkëveprimi me shqiptarët e me grekët. Ndërkohë Gruevski po e përdor emrin e përmendoren e të lavdishmit Aleksandër për t’ i përçarë këta popuj. Në një kuptim Gruevski ka të drejtë: Kryeministrin e Maqeonisë së sotme nuk e lidh asgjë me Aleksandrin e famshëm. Ndaj ai nuk mund të frymëzohet nga filozofia e heroit të shekullit të III para Krishtit. Ai është vëlla binjak me Millosheviçin, dhe si i tillë, frymëzohet e zbaton vetëm filozofinë e dhunës, terrorit, përçarjes, shpifjes dhe trillimit kundër shqiptarëve. Shqiptarët duhet të kuptojnë dhe të binden se mund ta fitojnë betejën e lirisë kundër tiranisë së Gruevskit. Vetëm duke qenë të bindur, të vendosur, të përkushtuar, të organizuar, të bashkuar e të motivuar në vlerat e lirisë e të demokracisë ata mund ta fitojnë këtë betejë që kanë nisur me aq kurajo e guxim të pashoq.