Opinion nga Gëzim Llojdia/
1.“Vrima” e poetes Rita Petro, botuar nga “Albas”, fitoi si libri me poezi më i mirë për vitin 2014.Debati ka filluar prej kësaj jave ndër rrjetet sociale ka edhe një bazë.Thuerje e tabusë nga poetet me një poezi dhe zemërimi i madh ndër poetë,krijues dhe dashamirës të poezisë. Kjo poezi e cila fitoi një çmim do të kishte shkuar në harresën e madhe, sikurse edhe botimi i librit të kësaj autore,por ai mrri kaq shumë vëmendje dhe për një shkaka të madh u shpall fitoi si libri me poezi më i mirë për vitin 201.
Ngrihen disa pyetje :
a-Është poezi erotike?
b-Nëse, jo atëherë çfarë lloji poezi është dhe ku mund ta klasifikosh.
Vetëm me një lexim të saj do të duhet të kuptosh se poezisë i mungon shumë prej elementëve të saj .Shkruar pa frymëzim. Nuk të ngjallte fare emocione pavarësisht se fjalori i përdorur aty, ishte i banalizuar deri në ekstrem. Autorja kishte zgjedhur si ide gjeniale, por si përfundim nuk kishte arritur të shprehte atë që duhej pra të ishte një poezi mërfilli. Këtë temë, që mund të quhet tabu e ka thyer deri më sot Koco Kosta me romanin ,botuar 10 vjet më parë :”Nata e Sofie Kondilit”.
Kjo vepër shqiptare mund të renditët ndër kryeveprat shqiptare, por që çuditërisht u la në harresë, ngase ajo kishte shkelur tabutë, madje s’kishte lënë më gardh e kufij ,por që sigurisht ai mbetet një ndër krijimet më të realizuar. Përse rrjetet sociale u tundën nga kjo poezi?Më së shumti arseja është çmimi që mori poezia, se sa tabuja që thyente.
Gjithë rrjetet sociale u tundën ngase bënë edhe këtë pyetje:Çdo të thoshin kolosët e letrave për këtë zhgarravinë fjalësh. Cdo të bënte Naimi,Fishta,Agolli,Kadare,Xhevahiri, një plejad krijuesish që kanë 20 vjet që po mbushin rrjetet sociale me krijimet e tyre.
2.Në numerologji ditët shprehin kuptim pavarësisht se poetët çuditërisht nuk besojnë te shpirti, ndonëse poezia në vetvete është thënë se: është bija e parë e bukurisë hyjnore dhe poezia e tyre është çliruar kryesisht prej atij shpirti mjegullnajë .Rasti i kësaj poezi nuk hynë në këtë qasje.
Është i çuditshëm fakti, që poetët e këtij lëmshi bëjnë punën e murgut, mirëpo nuk janë murgjëri në kuptimin e vërtetë të fjalës. Rrallë e tek kanë qenë të atillë,por shumica ndonëse kanë qenë bredharakë ndër legjione fetare,në perëndim të jetës i gjen ateistë,
Ende shkenca nuk e shqyrtuar këtë fakt. Të shkruash për shpirtin të përkëdhelësh fjalët që burojnë nga shpirti,të qëndisësh vargje,fjalë,me një bukuri harmonike , madje të vrasësh edhe më fjalë,por çuditërisht edhe pasi ndërtojnë kështjella të mëdha e të bukura fjalësh, ata nuk i besojnë shpirtit,ndonëse çfarë lind prej atij krijimi është prej shpirtit. Edhe po ty pyesësh ata thonë nuk ekziston fare shpirti përderisa, nuk është materie. Edhe nëse ata nuk e thonë këtë. E vështirë nuk është ta gjesh në vargjet e tyre.
Poezia është një prozë e bukur dhe e kundërta. Poezia e çmimit fitues nuk kishte asgjë dhe nuk prezantonte atë poezi që jemi mësuar prej vitesh dhe nga tradita. Potë kemi qenë të vëmendshëm do të vëmë re se edhe 6 vjet më parë një poet i quajtur G.Cocoli morri një çmim të tillë për një botim me poezi dhe si ndodh në Shqipëri filluan gjykimet dhe ndëshkimet. Xhelozi ,jo deri në atë masë më tepër luftë politike për çmimin.
3.Myrteza Mara kryetar i klubit të shkrimtarëve ‘Petro Marko’ shprehet:Provokimi i poetes nis me ndjesinë e të shprehurit të ndjenjave erotike që nisin jo vetëm brenda saj, por edhe në qenien e çdo vajze apo gruaje.Ajo projekton në poezi realizimet dhe mosrealizimet e këtyre ëndrrave, duke i ndezur me dritë të kuqe llambat e Erosit.
Mendimi im:Shqetësimi qytetar dhe intelektual është mëse i ligjshëm! Vlerat e vërteta të kulturës, artit, letërsisë dhe sporteve po i nëpërkëmb politika. Nuk është hera e parë që ndodh kështu, madje edhe më keq! Kujt i intereson që antivlerat të serviren për vlera? Kujt i shërbejnë çmime të tilla? Kush i përcakton këto? Ku është zëri i vërtet i artit të vërtetë? A ka komisione serioze në dikasteret përkatëse, apo janë mbushur me diletantë poetikë? Kujt i intereson që shkrimtarët dhe artistët e këtij vendi të jenë si zogjtë e korbit, jo vetëm pa fole, por edhe që i nxjerrin sytë njeri-tjetrit? Kishte Lidhje të Shkrimtarëve dhe Artistëve, ku është? Kishte kritikë profesioniste, ku është? Kishte konkurse në shkallë rajonale e kombëtare, ku janë?
Çdo art ka vlerën e tij, por poezia nuk duron dot mediokritetin, apo edhe përdhosjen e saj me orgjia seksuale, te cilat serviren si rryma të reja. Askush nuk mohon të renë, zhvillimin dhe ndryshimet ne shumë gjini të artit, por “Vrima” e Çmimit të Ministrisë së Kulturës është një turp i sponsorizuar nga paaftësia e drejtuesve të dikastereve qendrore që ushqehen me parat e popullit, të cilët ia shpërblejnë atij duke e ushqyer me antivlera të pashembullta! Poezia është kënga e shpirtit, por me këtë veprim poetëve dhe lexuesve iu është shitur për vlerë një antivlerë. Nëse Kryeministri dhe ministrja këtë veprim e kanë bërë me ndërgjegje të plotë dhe nuk do ketë qenë ndonjë pakujdesi e radhës atëhere unë si poet më duhet të klithmoj: Mjerë poezia! mjerë kultura e kombit!Mendoj se ka ardhur koha, për të mos thënë se jemi shumë të vonuar për t’u organizuar në shkallë vendi për të ringritur LSHA. Vend e fonde ka edhe tepërojnë. Kosova, shteti më i ri në Europë e ka Lidhjen e Shkrimtarëve dhe e mbanë të ndezur pishtarin e dritës së kulturës brenda e jashtë kufijëve të saj, kudo ku ka shkrimtarë dhe poetë! Vetëm kështu do i japim dritë e frymë misonit në shërbim të kulturës dhe historisë tonë!
Përsa i përket Çmimit të “Vrimës” mendoj se nuk duhet të humbasim kohë duke u mar më shumë me atë si problem, me “gurin e të marrit”, por me organizimin e shkrimtarëve për të qenë të bashkuar, jo thjeshtë për unitet fizik, por për të lartësuar dritën e Naimit, Migjenit, etj. Vetëm kështu do i bëjmë shërbimin e duhur misionit tonë qytetar e atdhetar. Kur kthejmë kokën pas shikojmë se kemi një trashëgimi të pazevendsueshme në të gjithë fushat, por ne çfarë do u lemë brezave? Nuk duhet të lejojmë boshllëk dhe hapsira që të mbushen me “Vrima” , por me magjinë e bukur të fjalës së shkruar! Vendi ka shkrimtarë dhe poetë të vërtet që dinë ta ngjyejnë penën në dritën e diellit për të ndriçuar udhën e mirësisë dhe dashurisë së vërtetë! Por nëse heshtet, nga intelektualët dhe shkrimtarët e spikatur, atëherë “Vrimat” do bëhen shpella e gremina ku do fundoset poezia dhe kultura jonë.
4.Dalan Luzja poet shqiptar në SHBA:
Vështrim tagent.Me tërhoqi çmim i pare ne poezi, dhëne një poeteje te zakonshme qe e vendos ne krye te poeteve dhe poeteshave te vendit tone, kureshtja duke rritur arriti gjer te dhurata qe ja kish dhënë artisti kryeministër.Historikisht e reja ka përplasje me te vjetrën gjersa te fitoje dhe te ndjek rrugën e saj por kjo s’është një re qe do triumfoje. Poetet janë elite,zemerzjarr me sy dhe mendje kërkues dhe zbulues te fenomeneve emocionale për ti hedhur ne poezi artin ,edhe ne proze. Ata janë autoret e poezive te mrekullishme , qe i kane kënduar Atdheut, patriotizmit dhe dashurisë. Poezia ka rregulla te shkuara dhe te pa shkruara, por kur afrohesh te femra çdo poet rrëqethet me nuret, bukuritë e saj qe e bën femrën gjallëruese te planetë, dhe s’bëjmë gabim te themi hyjnore. Nenat janë te tilla,Këtë rruge kane ndjekur edhe poetet e mrekullishme qe kemi Raca jone , nga me te mirat, ne raste shume sporadike, individ te joshur nga ëndrrat pa kontrolluar rregullat e lojës kane dale para kulturës dhe emancipimit Europjan dhe me tej Shijen qe kane lënë i kane dështuar dëshirës, shije te athet.Edhe një fillorist edi si është shumëzuar bota dhe këtë akt sublim ka te drejte ta shijoje çdo çift,por asnjëherë te tregoje aq banalitet te shprehur ne nje proze, jo poetike nen nivelin mesatare Kështu duhet te shkruajmë qe te marinë çmime??? Çmimi behet edhe me i merituar kur ja jep kryeministri dhe ministri i kulturës Lind pyetja ;Perse ju dha ky çmim, ku janë vlerat? Vlerat e fundbarkut te saj?Poezia është arti me i çmuar, me finiku, me i bukuri , me njerëzori qe shpreh ndjenjat me te bukura dhe edukon masën, ndaj poetet bëjnë Kombin. Si fitusi i konkursit?Ka një kufi te dukshëm pa dënim ligjor, por me një dënim te heshtur shoqëror qe te dënon me tepër Ky kufi ka bukurine me te lakmueshme per jetën. Asnjë s’ka te drejte te cenoje emocionet , përshkrimet shpërthimet e ndjenjave, por kete lloji te ashtuquajtur poezi bje ndesh me moralin e pastër shqiptare Guximi i kësaj zonje poete s’harrine gjer atje sa njerëzit ti japin pëlqimin, apo adhurim për ç’tregon kjo proze Poetja e di mire, bile me mire se. Une ç’ishte poezia, si ndërtohet dhe qëllimi për te ngjallur emocione te lexuesit per te fisnikëruar shpirtrat e lodhur nga fati qe ju ra Ajo është edukuese edhe pse ka lexues te pakt, me te zgjedhur, por te godet, ka efekte te forta ,sa shpesh te ben te derdhesh lot Zonja ne fjale i di te gjitha .Le te na gjykoje koha ne se duhet apo jo te jemi simpatizant te ksaj “mrekullie”