Ylli Pango – Dielli

KAFE “ADULTER”

September 30, 2022 by s p

Prof. Dr. Ylli Pango/

Moderatori i njohur Mjalti, ay i TV te Madh Kombetar, rrasi më thellë kasketën për të mos u njohur nga fansat e panumert. Eshte bezdi tek ecen me te shpejte, jogging rrotull e rrotull liqenit, te rrish e te pershendetesh tufat e admiruesve, tu kthesh buzeqeshjet, ndonjë batute pak më të njohurve…”Ohuuu”

E rrasi kasketën vërtet, por jo aq shpejt sa për të mos e kapur në atë moment flututurak, syri vigjilent i spiunit të lashtë Prasi…Kryente edhe ai në sens të kundërt xhiron e freskët të mengjesit krah për krah gruas Grenxa….

…Por ja tek vinte kundruall nja 100 m më pas, edhe moderatorja aq e dashur për publikun e ngeshëm, Bleta e Televizionit Gjigand Kombëtar…Kish vënë syze të mëdha, kasketë lepurushi rrasur thellë dhe xhogonte edhe ajo me shpresën se nuk do njihej nga fanset pa numër. Duhet thënë se nuk pati aq “fat”. E njohën nja dy goca,( e kujt do ja hidhte ajo. Ato mbanin vetë nga ato syzet e mëdha e kasketë të butë lepurushi). E ndaluan, i kërkuan selfie së bashku, u a plotësoi dëshirën, rrasi më thellë kasketën e rendi të kapte kohën e humbur…

Por nuk mendoi kështu për kohën e saj “të humbur” spiuni i hershëm Prasi, tashmë analist e kritik i njohur në disa media online…” Pa shih, pa shih” mendoi,” mos ka lënë takim me moderatorin Mjalti që xhogonte pak para saj…kjo Bleta punëtore e Televizionit Gjigand Kombëtar?”

Edhe titulli i asaj çka do shkruante ju shkrua vetëtimthi në krye:” Kasketat e buta të moderatorëve”…Ecën edhe ca me gruan dhe pastaj Prasi nuk mundi të përmbahej më…

“Vazhdo ti” i tha Grenxës, ik e më prit te kafja…ose pije vetë se më doli diçka…” dhe u kthye e ja mbathi në krah të kundërt duke e lënë Grenxën pilaf..

“ Ku shkon idiot…” u xhindos e i ulëriti nga pas Grenxa…”si do e pi kafen vetëm…pastaj e kemi lënë me orar të shkojmë edhe te ai mjeku, të më vizitojë pak thumbin, …”

Ai fluturoi. Në vrap e sipër tek i frushullnin gjethet e vjeshtës ndër këmbē e në veshë…sikur iu rikthye tërë jeta e shkuar, e bukur para syve…kujtoi vitet e vegjëlisë kur vinte e përgjonte çiftet që bënin dashni nga liqeni, rininë kur mori pagesën e parë për një spiunllik të vogël…Pastaj atë burrin që e kish ndjekur nga liqeni me të dashurën e që edhe tek rënkonin e bënin dashuri, lëshonin parulla kundër partisë. I spiunoi dyfish: agjitacion e propagandë dhe adulter, e e kallën në burg atë burrin pa e marrë vesh nga i erdhi…

…Spiuni i regjur Prasi ngadalësoi hapat dhe mbeti në vend me sy të çakarritur: Ç’po shihte…!!

…Mu tek ajo kafja platformë që sheh mbi liqen e ka poshtë një fushë tenisi ende të pa inaguruar,ja mu tek ajo kafene verore, quajtur ndryshe edhe Kafe Adulteri, na ishin ulur e po pinin kafe, moderatori Mjalti, moderatorja Bleta dhe…kjo ishte e pabesueshme…edhe Matka, vetë Matka, gruaja e moderatorit Mjalti….

Ja dhe Monologu i Prasit:

“Të kishin lënë takim që më parë, të tre për kafe? Jo ore…po pse nuk ishte që në fillim me gruan Mjalti? Pastaj ato kasketat e rrasura, vërtet për fansat ishin? Pastaj ca si shumë seriozë duken…të tre…as gaz e as gallatë si mes moderatorësh…duhet t’i ketë kapur në flagrancë gruaja e Mjaltit..sapo janë ulur…dhe tani po flasin qetë gjoja…për të mos bërë ndonjë skandal…të tërë i njohin…he he…po mua nuk ma hedhin dot…

..gjithsesi nuk e botoj dot pa ndonjë foto Bleta-Mjalti, në flagrancë…U pa puna…rikthim në fëmini…ndofta do më duhet të dal ca herë andej nga Gjiri i Kurvave…andej nga strehoeshin dashnorët dikur…sot e mot”

…I telefonoi gruas:” Hej Grenxe, te Kafe Llumi je? Prit se erdha”

“Ik more qelbësirë” zukati egër nga ana tjetër e liqenit Grenxa. “Pije me atë kurvën…e helm tu bëhet…Me kë u takove plehrë…Mua do ma hedhësh ti?“

EDISONI, FROJDI, BETHOVENI, AINSHTAJNI…

September 1, 2022 by s p

Prof.Dr. Ylli Pango

(Të Parët)

…Llampat u përmirësuan shumë pas tij. Çfarë s’u bë me to. Që nga llampa verbuese, projektorë, ekrane televizorësh…Ku s’u futën llampat. Edisoni zbuloi atë më të thjeshtën. Pas mijëra eksperimentesh…Më të thjeshtën…por të parën…

…Frojdizmi u ripa e u rinovua. U korigjua dhjetra herë pas vdekjes së Frojdit.Lulëzuan dhe neofrojdistët. ( me Frojd brenda). U revizionua e gjithë teoria.

Pati dhe që e hodhën poshtë…Po ai foli i pari.Tronditi gjykime e paragjykime. Besime e bindje. Mënyra të menduari. Moralin e Psikologjinē. E fëmijës. Të birit. Të bijës…Të mbarë familjes. Të një shoqërie të tërê…

…Muzika e Bethovenit, nuk ju dukej muzikë njerêzve tê salloneve. Parive të shoqêrise e të artit aso kohe. Ç’ishte kjo zhurmë. Ky gjëmim. Krejt ndryshe nga ajo çka njihej a quhej me “përkufizim”, muzikë…Ishte kundër çdo rregulli e kornize.

Më vonë e njohën. Kuptuan. Paskej qenë gjeni. Simfonitë e tij-pavdekësi

…Për Ainshtajnin po i kursej rradhët. Ka ende shumica që nuk e përtypin dot…

…Shumë hēngrën bukë pas tyre, prej tyre. Me përpunimin, “nënproduktet”, derivatet e veprave të tyre. Me dekada. Me shekuj…

Të tjerë, (konsumatorë), pak me vonesë, por u ndriçuan edhe ata. Panë qartë. Kuptuan. Ose së paku përfituan.

…Ama kur gjithshka para syve të verbuar, të mbuluar, ishte kaçubishte e ferra, ishin ata që e hapēn rrugën e re. E pastruan. E ndriçuan. E çanë me tru e me forcë vullneti. Me gjeninë e tyre të pamposhtur…

…Nuk duhen mohuar as të tjerē që rrahēn e rirrahēn pas tyre, udhët e hapura syresh. I bēnë bulevarde. Autostrada…

…Ama të parët ishin prapë ATA

Nuk është kollaj të jesh I Pari. Duhet me qenë i rrallë. I çmuar. Super.

Të tjerët janë pasues. Të shumtë

Prandaj mos e lëshoni ashtu kollaj si ndër ne, atë:” Ai është gjeni…”( edhe i vogël pa le)…

Shumë shumë ca njerëz, janë talente. Nuk janë aq të shpeshtë edhe talentet. Janë më të veçantë se të zakonshmit. Krijojnë a interpretojnë muzikë të bukur. Bëjnë zbulime shkencore( më të vogla). Japin ide. Përsosin teknikat…Edhe këta janë të rrallē. Por ja aq të rrallë sa gjenitë.

…Gjenitë dalin një herë në shekull.

E fusin tërë njerëzimin në rrugë të reja zhvillimi…Janë gjigandë…

Bëjnë Epokë.

SA VENDI I TËRË, SA GJITHË BOTA

July 29, 2022 by s p

( Ndjesi)

…Unë përkëdhelem me aq dëshirë me dialektet. Më përkëdhelet me to. Më flitet me to. Më shkruhet.

…Me gegnishten e soj-llojshme, me shkodranishten perlë në ballë. Me dialektin e dardanëve, kosovarëve. Gjuhë besnike. E fortë gur e burrnore. Rezistente në kohra.

Përkëdhelem e flitem me labçen e lehtë e atë të rëndë, domuze. Me gjirokastritshen nikoqire, me çamçen muzikale, korçarçen pretencioze e pak mëndjemadhkë, tironcen…e tabonit, e Zogut te Zi me të cilën u rrita, copë turinit, me kavajishten-tregtarçen safi, me elbasonllien qibare e me shumë e shumë të tjera çudira, në një pëllëmbë vend-sa gjithë Bota…

Të gjitha më ledhatojnë veshin, kujtesën, më risjellin fēmininë, gjyshen, lagjen, shoqninë nga gjithë Shqypnia. Seicila pjesë nga koloriti, larmia, kulturat, zakonet e bukura. Të gjitha së bashku janë gjuha e mëmës e e tatës, e imja, e motrës time, e djalit tim të parë e të dytit, e miqve të mi të dashur. E mësuesve të mi që ma mësuan. E dheut tim

…Unë përkëdhelem me të gjithë dialektet që njoh, por jam i pangopur me aq e vete ca më tej. ……Përkëdhelem edhe me gjuhët që di…Me gjuhët që mësova e i dashurova. Me gjuhët që vazhdoj t’i eksploroj e me të cilat punoj…

…Me anglishten e sidomos me atë british-english perlë, që nuk fal amerikanizma e që e dua më shumë. Po çudi kam mall edhe për american-english rebele që bën pa rreshtur eksperimente…Se kam jetuar jo pak e e lashë një copë shpirti atje…

Me frëngjishten elegante, galante, gjuhën e parë europiane që mësova e dashurova bashkë me kulturë të saj të pasosur,brilante, të rafinuar…Dora dorës pothuaj njëheraz, me italishten e lehtë si era e të bukur si vera, si dashuria, si lirika, si kanconetat, si gjithë Bella Italia.

Me rusishten e ëmbël, përkëdhelëse, aq të pasur e të paanë. Gjuhë e mëmës të fëmijës tim të dytë. E gruas time të mirë

Po edhe me atë greqishte të pasur e të kulluar që ka ushqyer gjithë gjuhët e botës e që ja hyra ca pak vite më parë e e praktikoja kur shkoja në Greqi. Edhe me të ngalasem(gjirokastritshe) herë herë. Ashtu pak. Me të prekur. Me ndonjë puthje të lehtë. Duhet ti rikthehem e ta takoj prapë atë mike të re-të vjetër…Ta bëj timen e të më bëjë të sajin…

Përmes dialekteve e gjuhëve përqafoj vendin tim e eksploroj e mësoj të dua edhe të tjerē vende. E tu përqafoj kulturat. Me aq sa mund të përqafosh të mëdhatë, bukuritë monumentale, thellësitë e magjishme, lartësitë e papara marramendëse…Kulturat e larmishme të botës.Pasuri pa fund

…Së paku arrij t’i prek, sado pak. T’i adhuroj…Tu falem…

E kam bredhur mirë Shqipërinë…Jo pak botën…

Sa më shumë kam njohur, aq më shumë e kam ndjerë botën timen, të afërt…aspak të madhe e armiqësore…Veç të vogël, të ditur, të dashur…të shtrenjtë…Kur do ta njiohëh, e gjithnjë më shumë e njeh vendin, botën…sa më pranë i vete, aq më shumë e ndjen…

…Të bën të ndjehesh i saj, të bën ta ndjesh tënden…

Jam sa gjithë vendi, ndjehem sa gjithë Bota.

Prof. Dr. Ylli Pango

I GJITHË MJERIMI I NJË BOTE…

May 31, 2022 by s p

Zysha Lia Ha-Ha. Më elegantja ndër zyshat e gjimnazit. Fine. Me naze. Me poza. Me zë të përkëdhelur. E martuar me një burrë me biografi e punë të mirë.Edhe me një të dashur. Thuhej se ishte thjesht flirt. Kështu e quante i dashuri. Një mësues tjetër nga ata që e thërrisnin presor. Fliste,(sipas nesh, nxënësve), rrjedhshëm anglisht. Natyrisht pa qenë kurrë në Angli a Amerikë. E kujt i shkonte mendja, a edhe ëndrra, të shkelte ndonjëherë në ato vende të përbindshme…Ajo zysha na dukej, a na sillej, sikur të ish lindur diku në Paris a Romë. Kish, sē paku në pamje, edhe në vendet komuniste, njerëz të tillë. Si punë mbetje “ të botës së egër të reklamës”. Ku ta dish ç’gen trashëgonin së largu në kohë.Ishte edhe disi përbuzëse a poshtëruese ndaj të dobtëveSi i tha motrës për mua kur e takuam rastësisht rrugës:“Pse kaq i verdhë, pa mish, pse nuk e shëndoshni pak?” Motrën e kish nxënëse. Unë isha ende çerr i vogël në fillore. Vërtet i dobët e i zbehtë. Motra u mek. Ky yni, ish Gjimnazi më i vjetër a më i vetëm i qytetit. Kështu quhej. Mbante emrin e qytetit, si i vetmi i tij. Më vonë i vunë emrin e një heroi që nën zë thuhej se e kish vrarë Tarrasi. A se ish më i ditur se komandanti, a se dhe ky dashuronte po atë çupë. Atë që mori Tarrasi, më vonê,për gruaGjithsesi kujt dyshonte, i thuhej nën zë: “E pse nuk i shkon kurrë Tarrasi vizitë familjes së krye-heroit, ndërkohë që viziton të tjerë e të tjerë çdo vit”. Disa nga këta që flisnin nën zë, hynë e nuk dolën më nga burgjet pak më vonë……”Bota e re e së ardhmes së ndritur” i mbante në survejim tipat si zysha, dashnori a edhe burri i saj. Ju dukeshin a edhe aty lart në parti, i quanin si biçim “borgjezësh”. Ky i shoqi, mes nesh qurrashëve të vegjël të shkollës, thuhej se kish parë botën. Sepse kur fliste me shokë u rrëfente për mrekulli qytetesh si Buenos Aires( ah Buenos Aires…!, Oh, Ajri i mirë i mëngjesit…ç’qytet)…Rio de Janeiro, (ky lumë janari), e deri për Antibe që përzjehej edhe me Antile, Romë, a Paris a Nice. Në fakt lexonte shumë e përfytyrimin e kish të ndezur. Kish qenë veç një herë në Prishtinë, me pedagogë të tjerë…Më vonë na rezultoi që gjithçka “borgjeze” e që dukej klas, rridhte ngaqë i jati i burrit, anëtar partie i orëve të para, ish një lloj nëpunës i lartë i partisë në qeveri. Çoç ishte…Veç kësaj, ish kapur, thuhej, një herë tek luante bixhoz me “ borgjezē” të tjerë… Nuk di a bëri pak burg a e hoqën nga partia e dashur……30 vjet më vonë, në demokraturë, kur sapo u hap edhe për ne të lënët pas dynjaje, bota, rastisi të udhëtonim në një avion me çiftin e fisēm të së shkuarës. Zysha më pa po nuk më njohu. A ndofta nuk e lidhi dot pamjen time prej meso burri me kostum, me atë djalin e vogël anemik, vëllanë e njerës prej nxënësve të trembura të dikurit……Ndaluam në Romē, prej nga unë tranzit drejt Strasburgut e ata nuk di për ku. Tek bëheshim gati të zbrisnim nga avioni, ajo pat mbetur ulur, me rryp sigurie mbërthyer e s’po dinte ta hapte e nuk po i shqitej dot. E i shoqi që përpiqej ta ndihmonte e nuk mundej dot as ai( si ish “ćliruar”, vallë vetë?)…Pastaj e kuptova… Ai po i thoshte të kalonte rrëshqanthi, poshtë rrypit të sigurisë, se ndofta ish mbërthyer keq ajo kapësja e nuk hapej. A thua të kish kaluar vetë ashtu ai burrë, e nuk e pata vënë re. Kish gjasë se pat qenë gjithmonë mashkull i shkathët e i zoti…E vijonte të mbetej. Se dukej të ish dhe udhëtimi i tyre i parë me avion……I kisha sërish përpara tek kalonin kontrollin e bagazheve të dorës e atë trupor. Po prisja rradhën pas tyre e po shihja tek u “fusnin” duart kontrolluesit, e ata për tu treguar sa më të bindur, (a ashtu mendonin se duhej),i ngritën duart jo anash, por lart…Sikur po “dorëzoheshin”. Sikur luteshin, kërkonin falje: “ Kontrolloni, kontrolloni ju lutem…Na bëni ç’të doni”. Ishin aq të bindur e të përkorë……E ashtu vazhduan me duart lart edhe pas kontrollit e nuk po i ulnin duart as kur mbaruan kontrollin, e vazhduan ashtu më tej, derisa kontrollorët zunë e qeshën( ndofta edhe i morën për aktorë komikë), e u thanë: “Qetësohuni zonjë…zotëri….në rregull…ulini duart…”…I gjithë mjerimi i një bote izolimi, mpiksur në një çift njerëz …Prof.dr Ylli Pango

FEMIJA në rol SIZIFI

November 13, 2021 by s p

Prof. Dr. Ylli Pango/

Fëmija merr lodrat dhe i fut ne nje qese te madhe nje e nga një. Me kujdes. Kur qesja nuk i nxe te gjitha i risistemon. Disa i ve vertikal.Disa horizontal. I kqyr duke u anuar pak mbraps jo më shume se 10 sekonda. Pastaj fillon e i heq nje e nga nje. Zbraz qesen, Pastaj i fut perseri. I risistemon. Pastaj i nxjerr. Vijon keshtu pa rreshtur disa here. …Ne dhomen e vogel te hotelit zbulon çelesat e llampave. Jane shume. Eksperimenton si fillim. Kush eshte per kete e kush per ate llampe. Pastaj i ndez te gjitha me rradhe. I fik. I ndez. Çdo dite e ben kete pune disa here. Po kjo eshte ndryshe. Pune qejfi. Ndrićon llampa. Fiket llampa. E komandon ai. Zot i drites dhe i erresires. Jetes dhe territ. Komandant. Gjithsesi Sizif. I duhet te perserise.Sizifi shfaqet më “i munduar” në tualet. Jane me dhjetra shishka te vogla plastike me shampo, gel, conditioner. I merr nje e nga nje. I sjell( transporton) ne dhome. I çon prape atje ne lavaman. Pastaj perseri ne dhome. Anasjelltas. Shkon, vjen, shkon. …Femija ben, zhben…ben. Hap, mbyll, hap…Ngjit, zbrit, ngjit, zbrit, zbrit, ngjit. Luan, do thoni ju. Sigurisht. Dhe njeh boten. Eksploron. Mosha. Dhe pa e ditur perserit jeten e ardhme. Pergatitet per rolin e Sizifit. Do te vije dita te ngjise ate gur ne mal çdo dite. T’i rrokulliset poshte ne darke. Që ta ngjise te nesermen perseri.E t’i zbrese serish ne darke. E keshtu me rradhe. Pune-Shtepi-pune-…Ne mos ndryshofte bota qe ka qysh ne kohe te Sizifit qe nuk ndryshon. A që ndryshon veç ne dukje.P.S Mos u beni pesimiste. Megjithe variacionet e shumta dhe emocionet e fuqishme iluzore, kete kane bere e bejne te gjithe Sizifet: presidente, artiste, shkencetare te medhenj e deri te medioker qe mbushin kafet me llafe çdo dite duke marre neper goje tere dynjane.