Prof.Dr. Ylli Pango
(Të Parët)
…Llampat u përmirësuan shumë pas tij. Çfarë s’u bë me to. Që nga llampa verbuese, projektorë, ekrane televizorësh…Ku s’u futën llampat. Edisoni zbuloi atë më të thjeshtën. Pas mijëra eksperimentesh…Më të thjeshtën…por të parën…
…Frojdizmi u ripa e u rinovua. U korigjua dhjetra herë pas vdekjes së Frojdit.Lulëzuan dhe neofrojdistët. ( me Frojd brenda). U revizionua e gjithë teoria.
Pati dhe që e hodhën poshtë…Po ai foli i pari.Tronditi gjykime e paragjykime. Besime e bindje. Mënyra të menduari. Moralin e Psikologjinē. E fëmijës. Të birit. Të bijës…Të mbarë familjes. Të një shoqërie të tërê…
…Muzika e Bethovenit, nuk ju dukej muzikë njerêzve tê salloneve. Parive të shoqêrise e të artit aso kohe. Ç’ishte kjo zhurmë. Ky gjëmim. Krejt ndryshe nga ajo çka njihej a quhej me “përkufizim”, muzikë…Ishte kundër çdo rregulli e kornize.
Më vonë e njohën. Kuptuan. Paskej qenë gjeni. Simfonitë e tij-pavdekësi
…Për Ainshtajnin po i kursej rradhët. Ka ende shumica që nuk e përtypin dot…
…Shumë hēngrën bukë pas tyre, prej tyre. Me përpunimin, “nënproduktet”, derivatet e veprave të tyre. Me dekada. Me shekuj…
Të tjerë, (konsumatorë), pak me vonesë, por u ndriçuan edhe ata. Panë qartë. Kuptuan. Ose së paku përfituan.
…Ama kur gjithshka para syve të verbuar, të mbuluar, ishte kaçubishte e ferra, ishin ata që e hapēn rrugën e re. E pastruan. E ndriçuan. E çanë me tru e me forcë vullneti. Me gjeninë e tyre të pamposhtur…
…Nuk duhen mohuar as të tjerē që rrahēn e rirrahēn pas tyre, udhët e hapura syresh. I bēnë bulevarde. Autostrada…
…Ama të parët ishin prapë ATA
Nuk është kollaj të jesh I Pari. Duhet me qenë i rrallë. I çmuar. Super.
Të tjerët janë pasues. Të shumtë
Prandaj mos e lëshoni ashtu kollaj si ndër ne, atë:” Ai është gjeni…”( edhe i vogël pa le)…
Shumë shumë ca njerëz, janë talente. Nuk janë aq të shpeshtë edhe talentet. Janë më të veçantë se të zakonshmit. Krijojnë a interpretojnë muzikë të bukur. Bëjnë zbulime shkencore( më të vogla). Japin ide. Përsosin teknikat…Edhe këta janë të rrallē. Por ja aq të rrallë sa gjenitë.
…Gjenitë dalin një herë në shekull.
E fusin tërë njerëzimin në rrugë të reja zhvillimi…Janë gjigandë…
Bëjnë Epokë.