Archives for January 2013

Nga Arjan Th. Kallço/

Kanë kaluar vetëm pak ditë nga trokitja e vitit të ri 2013 dhe ja ku gjendemi përsëri para kompjuterit që të fillojmë të shkruajmë letërsi sipas prirjeve. Dikush tjetër ndonjë koment për libra dhe poezi që ka lexuar nëpër faqet e panumërta të internetit. Kritikët si gjithmonë me majën e mprehtë, kështu më uronte një mike në rrjet, janë gati të thonë fjalën e tyre për veprat që janë në qarkullim, por edhe që në një hark kohor 360 ditë do të dalin. Pra puna tashmë ka filluar, ose më mirë të themi se pas një dite feste planetare, rifilloi me më shumë energji. Shmë prej nesh kanë kohë që e kanë përgatitur shprehjen : Viti i ri, librër i  ri dhe janë duke ideuar apo u dhënë dorën e fundit bocave para botimit. Por si do të veprojnë në një treg shqiptar të varfër dhe kaotik? A do të jenë shtëpitë botuese që do ta marrin përsipër riskun e botimit dhe të shpërndarjes, apo si gjithmonë do të jetë vetë autori që duhet të preokupohet për foshnjën e vet? Çfarë librash do të lexojmë këtë vit? Çfarë kritike do të kemi? Janë disa nga pyetjet që na shtyjnë të mendojmë shumë para se ta harxhojmë kohën plot apo kot. Nuk e di nëse tek ne shkrimtarët tanë në shekullin e kaluar guxonin e vepronin si kolegët e tyre në botë që me të dalë libri, nuk prisnin dhe të veshur ndryshe, të kamufluar, vizitonin të gjitha libraritë, jo për qëllime letrare, për ndonjë prezantim apo takim, por të “përgjonin” komentet e lexuesve dhe sjelljet e tyre në lidhje me librin e ri. P.sh e merrinin dhe e shfletonin të gjithin apo lexonin ndonjë faqe hyrëse dhe më pas mblidhnin buzët apo në sytë e tyre shihej një lloj tërheqje nga ngjarja. Një lexues i papërtuar ka dy momente të rëndësishme kur del një libër i ri: shkon në librari që ta blejë, në rast se autori nuk është ndonjë miku i vet, dhe nuk qëndron  vetëm një çast me librin e ri në dorë. Ka të tjerë që edhe pse janë të rregullt, nuk e kanë mundësinë që t’i blejnë dhe do të presin derisa autori ta dhurojë në bibliotekën e qytetit. Një prej shoqërive më të mëdha në internet që lidhet me editorinë, Amazon, ka menduar që të ndryshojë taktikë: t’i fshijë të gjitha komentet positive që shpesh shkruajnë të afërtit apo miqtë e shkrimtarit. Tregu i blerjes së sendeve, nuk përjashtohen dhe librat, kanë një ligj të zbatueshëm nga blerësit: do flas dhe do shpreh mendimin për mallin që bleva. Por kur bëhet fjalë për një tjetër mall që shpesh nuk është konsum për të gjithë, si kultura, atëherë mund edhe të lindin debate deri në artikuj pro apo kundër, shkrime fyese dhe denigruese midis vetë autorëve. Të mësuar me komentet pafund në internet apo me lajme shpesh të pavërteta, na lind në mendje mosbesimi lidhur me vërtetësinë e tyre. Rregulli thotë se jo gjithçka që gjendet në rrjet është e vërtetë. Vërtetësia virtuale është vetëm e mundshme. Interneti është shndërruar në një mjet njohës absolut dhe më e keqja se e kemi ngatërruar lirinë me qënësinë falas, kur dihet fort mirë se liria na kushton lodhje dhe sakrifica dhe arrihet gjithmonë me revolucione – shprehet një autor Italian.

Lexuesi e ka të drejtën që ta thotë gjithmonë fjalën e vet, edhe pse herë jo profesionale dhe kompetente, por sepse një vepër që sapo lexoi i pëlqeu, sepse autori është një mik i tij, sepse në mishmashin e komenteve dhe kritikave duhet ta bashkojë edhe ai zërin e vet me të tjerët. Kohë e humbur kot. Sa prej nesh e bëjnë pyetjen : sa kohë më kushtoi leximi i këtij apo atij romani? A ia vlente e gjithë koha e shpenzuar? Këtë pyetje duhet ta bëjnë edhe shumë të ashtuquajtur shkrimtarë që me vend dhe pavend botojnë gjithëfarë librash, pa më të voglin kujdes për një korrektim, redaktim. Përvoja e këtyre viteve të fundit më ka bërë të mundur që të lexoj dhe redaktoj shumë syresh, port ë paktë janë ata që ndihmën e mirëpresin dhe e vlerësojnë, pasi u duket e panevojshme në “shkëlqimin e veprës” së vet që do t’i japë mundësin ëtë hyjë në elitën e penëtarëve kombëtarë. Shpërblimi gjithmonë vjen edhe nga lexuesi edhe nga tregu, aq më tepër në vendin tonë si për shkrimtarin ashtu dhe për botuesin nëse i referohemi hyrjes së artikullit. Të hapësh një libër është një akt besimi, pra të jesh në duart e dikujt pa e ditur se ku do të të çojë ngjarja dhe nëse më në fund koha do të jetë përdorur mirë – vazhdon autori Italian. Shumë bukur. Pra kur i hyjmë një libri që ta lexojmë, i hyjmë si një i verbër që kërkon pak dritë të panjohur në faqet e librit dhe këndvështrimet e tij në ballafaqim me tonat. Do të na duhet shumë pak kohë që të shohim dhe kuptojmë se libri na duhet apo nuk vlen fare. Apo më keq akoma na sjell dëme të pallogaritëshme në kostelacionin e letërsisë. Një libër nuk është vetëm një numër faqesh që duhen lexuar, por ka më pas një sërë vlerësimesh që duhen marrë parasysh, nga ato estetike e deri tek ato filozofike. Ky mendoj se është një vlerësim i drejtë për librat që botohen. Shkrimtari Italian vazhdon më tej duke thënë: Unë nuk flas kurrë keq për librat sepse mund ta privoj dikë nga mundësia që të zbulojë në histori diçka që unë nuk e kam ditur apo nuk e kam gjetur. Kufizohem me ndonjë këshillë për ata që më kanë dhuruar diçka për të lexuar. Ka libra që nuk janë shkruar për ne, sepse janë për të tjerët. Një lloj tolerance dhe diplomacie e shkrimtarit Italian që lë shteg edhe për ndonjë “gabim” të mundshëm apo edhe për ndonjë “inat” personal me kundërshtarin tënd, nëse ai e merriton vërtet që të jetë i tillë. Viti 2013 do të jetë i gjatë sa dhe të tjerët dhe po t’i përmbahemi shprehjes se do të rrojmë dhe shikojmë, do të presim përveç vlerësimeve dhe kritikat lidhur me botimet, gjithmonë nëse do të zgjohemi nga e keqja që ka mbi dy dekada që po na godet: mungesa e kritikës. Urimi im për të gjithë ata që lodhen seriozisht me veprat që shkruajnë është : Një vit të mbarë dhe një penë të fuqishme.