Archives for April 2013

Kadare dhe çmimi britanik i “Pavarësisë”

April 21, 2013 by dgreca

Nga Gani QARRI/ Zvicer/

Pa dyshim se ky autor i çmuar, mbetet njëri nga shkrimtarët më të mëdhenj kombëtar ,veprat e mirënjohura të të cilit jo vetëm se janë shumë të kërkuara kudo flitet shqip,por edhe janë përkthyer në mbi 40 gjuhë të ndryshme të botës.

Kadare,si krijuesi më i adhuruar tek lexuesit vendor dhe njëri nga më të adhuruarit në gjuhët e huaja,si në atë frënge,spanjolle, italiane e për më tepër në gjuhën angleze,i cili u nderua edhe me çmime ndërkombëtare, është dhe mbetet shkrimtar i madh!

Ndaj nisur nga ky fakt,shumë nga shqiptarët pyesin me të drejtë, se si asnjëherë deri më tani,këtij personaliteti kaq të spikatur kombëtar e ndërkombëtar, nuk i`u ofrua, asnjë nga postet ministrore,të paktën-bile ai i kulturës, pasi që Kadare edhe në ditët tona mbetet ambasadori më i mirë i njohjes së botës me kulturën dhe gjuhën shqiptare,për të cilin jo rrallë shkruhet në shtypin e huaj.

Pa dashur ta hiperbolizoj atë si personalitet,vet arritjet e admirueshme që ai me punë i ka siguruar, botimi dhe ribotimi i disahershëm i veprave të tij si dhe përkthimi i tyre në shumë gjuhë dhe vende të botës,vërtetojnë respektin ndërkombëtar dhe vlerësimin që atij i bëhet nga të tjerët. Kështu që ai për shumë vite me radhë,qëndron i sigurt jo vetëm në kulmin e arritjes së letërsisë sonë por që moti është bërë simbol i krijuesit edhe më gjerë në botë

Kjo u vërtetua edhe një herë më tepër, me vendosjen e emrit të tij të nderuar në listën e ngushtë të 6-t, kandidatëve kryesor për çmimet më prestigjioze evropiane dhe botërore si çmimi“The Indenpendent”, fakte këto të cilat flasin mjaft për arritjet e çmuara dhe kualitetet e ndritshme që ai si krijues i posedon.

Kur flitet për Kadarenë, nuk mund të kalohet pa u përmendur raporti i tij me kombin dhe historinë e popullit shqiptar si dhe shpjegimet me besnikëri që ai në librat e tij u bën traditave,dokeve, miteve dhe luftërave reale për mbijetesë të popullit tonë të vogël,rrethuar nga shtete fqinje hegjemoniste të cilat në momente vendimtare,neve si popull, ditën të na shkaktonin edhe vuajtje të mëdha.

Megjithatë, ai me intuitën e një shkrimtari të lartësive kulmore intelektuale,përpiqet që edhe atyre t`ua shtrij dorën e afrimit, paqes dhe miqësisë, për të mos i lënë armiq të përhershëm,me gjithë barrën e madhe të fajit dhe padrejtësive që ato mbajnë, duke ua kujtuar se në kohë dhe rrethana të vështira, popujt tanë kanë ditë ti bashkojnë forcat,përfshi edhe shqiptarët, për të luftuar kundër armiqve të përbashkët.

Veprat e tij, janë të përkthyera dhe vlerësuar lart kudo, ndaj sipas gazetës së njohur angleze “The Guardian në mesin e 6 shkrimtarëve botërorë,për çmimin, prestigjioz “The Independent Foreign Fiction Prize 2013″me të drejtë është përzgjedhur edhe Emri i nderuar i shkrimtarit tonë të madh.

Kjo duhet të na bashkoj si shqiptar dhe bëj krenar të gjithëve si popull, sepse vlerësimi i tillë i Kadaresë, në përmasa ndërkombëtare, na bën të kuptojmë se krijimtaria e tij ka lënë gjurmë të pashlyeshme jo vetëm në gjuhën,kulturën dhe historinë e vendit që i takon por edhe në vende e kontinente tjera, kulturë dhe gjuhë të ndryshme të botës, që nga ajo angleze, franceze, italiane, spanjolle e dhjetëra gjuhë tjera kudo në botë.

Ai gjatë gjithë karrierës së tij të bujshme, qëndroi përherë i pa lëkundur në vijën kombëtare, i shkroi historisë sonë dhe besoi gjithmonë në forcën e popullit shqiptar, i cili sado i vogël,e i pa-krah që ishte,edhe në rastet më të vështira arriti të mbijetonte.

Kadare edhe tani del me vendosmëri në mbrojtjen e historisë sonë kombëtare nga mësymjet më të reja të sulltanëve bashkëkohor,për ndryshimin e saj, të cilës më së miri ai diti ti shkruaj dhe përjetësoj në veprat e mëdha që krijoi.

Emri i tij, gjen vlerësim të lartë kudo e sidomos në Angli, ku sivjet për herë të dytë është njëri nga kandidatët kryesor për çmimin “The Indenpendent”, me veprën “Darka e Gabuar”,përkthyer nga John Hodgson.Herën e parë Kadare pati konkurruar në vitin 2007, për këtë çmim, me veprën “Pasardhësi”,me ç`rast kryesoi listën e kandidatëve gati deri në fund.

“The Independent Foreign Fiction Prize”, është i vetmi çmim i madh britanik, themeluar në vitin 1990, nga gazeta“The Independent”,me të cilin nderohet vepra më e mirë letrare e një autori të huaj, përkthyer në anglisht,çmim ky për të cilin u përzgjodh edhe shkrimtari ynë,dhe fituesi i çmimit të parë “Man Booker International më 2005”, Ismail Kadare..

Ismail Kadare,me veprën“Gjenerali i ushtrisë së vdekur” në konkurrencë me 31 shkrimtarët më të njohur të 25 vendeve të botës,në mesin e të cilëve edhe shkrimtarë të përmasave botërore si Milan Kundera,më 24 qershor të vitit 2009,në Ovideo të Spanjës, pati fituar çmimin “Princi i Asturias” për Letërsi .

Ndaj,këtij shkrimtar të mirënjohur shqiptar me famë botërore, i cili kohë më parë ishte kandidat edhe për çmimin Nobël në letërsi,pas nderimit me çmimin prestigjioz “Man Booker International Prize”-më 2005,dhe “Princi i Asturias”- më 2009 në Ovideo të Spanjës,i urojmë me gjithë zemër që më 20 maj të vitit 2013, edhe pranë “Royal Institute of British Architects”, në Londër, të kurorëzohet me çmimin prestigjioz Britanik, “The Independent”.

Për shumicën e pjesëtarëve të kombit tonë të vogël, Ismail Kadare mbetet një simbol i madh frymëzimi letrar, por edhe një emër i nderuar i atdheut, i cili përmes përshkrimit besnik të këngëve, miteve legjendave,ngjarjeve dhe historisë reale, të rëndë por edhe të lavdishme të popullit që i takon, u bë një personalitet me shumë vlera,që për shumë kohë diti të rris ndjenjat patriotike tek të gjithë shqiptarët dhe prodhojë atdhedashuri me përmasa historike për kombin kudo,pa dallim ndarjesh e kufijsh të imponuar, në të gjitha hapësirat e shtrirjes sonë gjeografike.

Ndaj,duke u nisur nga këto dhe fakte tjera të cilat flasin në favor të shkrimtarit tonë,Ismail Kadare meriton përkrahjen e të gjithë bashkëkombësve kudo.Ai si simbol i letrave shqipe, gëzon më shumë popullaritet se cilido shkrimtar tjetër në vend dhe në botë,kështu që përkrahja jonë për Kadarenë, nuk duhet të mungoj as kësaj radhe,për të dëshmuar edhe një herë nderimin e merituar që atij i takon si personalitet i dalluar letrar e kombëtar tek të gjithë shqiptarët pa dallim.

Humbi apo fitojë në ringun e famshëm amerikan – Sevdail Sherifi ?

April 21, 2013 by dgreca

Sevdail Sherifi, boksieri shqiptar nga Presheva, me pashaportën e Zvicrës, humbi në raundin e 5-të me pikë, në dyluftim me me bokserin amerikan , nga qyteti Youngstown, Ohio – Joshua Harris/

Nga Beqir SINA/

MADISON SQUARE GARDEN – NEW YORK CITY : Për aq kohë sa vetë boksierët dhe referi kanë shmangur më të “keqen” – atë shtrirjen në tapet nga grushtat në ring, “Knockdown”, natyrisht në një boksim kaq të rëndësishëm, për të kapur “ëndrrën amerikane, do të thoja qysh në fillim: se “dorzimi” i bokserit shqiptarë në raundin e pestë me 19 pikë diferencë, ishte më e mira e kësaj ngjarje emociunuese, në pallatin e sportit Madasin Square Graden në New York.
Perspektivat, tash duhet thënë se kanë marrë rrugën e lehtë e të mundshme, për një titull kampion nga Bokseri nga Presheva, Sevdail Sherifi, i cili ka 9 fitore (KO 8) + 2 humbje 2 (KO 0) por edhe për bokserin amerikan, nga qyteti Youngstown, Ohio – Joshua Harris, i cili ka tani 9 fitore (KO 6) dhe 6 humbje (KO 3) .
Në boks ndodh që kampionët gjithmonë “nënshkruajnë më të mirën”, për t’u përballur në të ardhemen me kundërshtarët që paraqesin “kërcënim” shumë më pak për ta. Në, Madison Square Garden,”Teatrin e Madh” humbja dinjtoze në Raundin e 5-të me pikë, e bokserit nga Presheva, Sevdail Sherifi me pashaportë zvicerane të shtunën, në një meç shumë të rëndësishëm, për bokserin tonë, ndoshta do të “ndikojë” në karierën e tij, për të promovuar veten dhe boksin shqiptarë në ringun e madh botërorë Madison Square Garden. Sherifi megjithse humbi u duartrokit gjatë dhe u shoqërua me thirrjet e fuqishme “Presheva- Presheva”, prej tifozëve të zjarrtë shqiptarë të cilët valivitën flamurin kuq e zi.

Por: A humbi apo fitojë në ringun e famshëm amerikan – Sevdail Sherifi ? dhe pse është humbja e Sherifit, “një humbe e mirë”! Sepse, mendojë se kërkon një analizë të thellë, për atë, që mbi të gjitha lufton të arrijë “ëndrrën amerikane”. Kur lufton e tjera? dihet se je përpara:”Rrezikut dhe të Konkurrencës”, së fort. Kjo është një humbje:”Që nuk është një rast kur del një boksier që ka një talent të madh mbi tjetrin”. Mbasi, asnjë dyluftim në ringun e Boksit, nuk është me të vërtetë ashtu si dëshiron, por kjo është aq afër sa ajo bëhet e tillë, kur e shikon nga afër ballafaqimin e grushtave të tyre në rigun e boksit.
Në Madison Sqaure Garden në dyluftimin mes Bokserit nga Presheva, Sevdail Sherifi,( 9 fitore (KO 8) + 2 humbje (KO 0) me bokserin amerikan , nga qyteti Youngstown, Ohio – Joshua Harris, i cili ka tash 9 fitore (KO 6) + 6 humbje (KO 3) , ka qenë një konkurrencë e mirëfilltë, e dy boksierve të talentuar, ku në pesë raundet, pamë që të dy boksierët në ring, te kenë qenë të rrezikuar shumë, për të humbur.
Në fillim janë zhvilluar matjet zyrtare në Teatrin e Madh, para ndeshjes së parë së boksierit tonë Sevdail Sherifi, në ringun e famshëm amerikan, i cili debutojë në ringun amerikan mjaft mirë.Në matjet zyrtare Sherifi doli të jetë 196 pound 88.9 kg, ndërsa amerikani Harris 199 pound 90.2 kg.
Bokseri nga Presheva, Sevdail Sherifi, e nisi mjaft mirë meçin teksa grushtoi furishëm disa herë mjatas e djathtas bokserin amerikan, nga qyteti Youngstown, Ohio – Joshua Harris, i cili kishte një kondicion fizik dhe një trup shumë më të mirë se bokseri ynë. Tre raundet e para ishin të Sherifit, i cili shfrytëzoi mirë goditjet ndaj kundërshtarit duke grushtuar me krahët e “zgjatur”.
Bokseri me ngjyrë, nga Ohaio, Joshua Harris “i rezistoi” mjaft mirë meçit me 6-të raunde. Aq sa në raundin e 4-të dhe të 5-të, Harris u bë prtogonisti i duelit, i “papërmbajtshëm”, aq sa e ka shtangur për momentin bokserin tonë Sevdail Sherifi, por edhe trainerin e tij amerikan Fernely Feliz, si dhe një ndër kompanitë e ralla shqiptare të boxit në Amerikë, “DOVOLANIBOXING” që menaxhohet nga unë Ajet Dovolani, Tony Dovolani, Rizvan Dovolani dhe Louis LaRose, dhe qindra tifozët e mrekullueshëm shqiptarë , të cilët sollën një atmosferë të zjarrtë në Tetarin e Madh të arenës së famshme të boksit Madison Sqaure Garden në New York.
E ashtuquajtura “Nata e Boksit” sipas programit të meçeve vijojë për disa orë me dyluftimet Tyson Fury vs Steve Cunningham, me 12 raunde, të peshave të rënda, Curtis Stevens vs Derrick Findley, me 8 raunde, në peshën gjysmë të rëndë, Karl Dargan vs Sergi Ganjelashvili, me 6 raunde, pesha e gjysmë e rëndë, ashtu si ishte edhe dyluftimi; Sevdail Sherifi vs Josh Harris, me 6 raunde, dhe peshat e lehta Hughie Fury vs Alex Rozman, dhe Adam Kownacki vs Calbert Lewis, me nga 4 raunde.
Meçi i bukur Sevdail “The Illyrian” Sherifi kundra Joshua “The Juice” Harris, tregoi se :” Kampionët luftojnë shumë, por jo të gjithë boksierët është e thënë se do të fitojnë. Megjithatë, ata e dinë atë, që edhe me “humbjen”, kështu mund të bëjnë sa më shumë tifozë, dhe, sidomos kur ke mbas vetes një publik kaq fantastik, sa janë shqiptarët – tifozët e zjarrtë, që e mbulojnë arenën kudo vetëm kuqezi.
Sevdail Sherifi mori dhe mbështetjen e Presidentit te lobit të parë dhe të vetëm shqiptarë në SHBA, Joseph DioGuardi, ish kongresmeni republikan i New Yorkut, dhe të ish bokserit të njohur Elvir “Kosova Kid” Muriqi, bokseri shqiptar, nga Kosova ne SHBA, i cili pati kapur ëndrrën amerikane.

Tifozët shqiptarë duhen falenderuar se e kanë përkrahur furishëm në të pesë raundet, bokserin shqiptarë nga Presheva Sevdail Sherifi, me dëshirën e madhe që ai të ishte kampioni i 20 prillit në një dyluftim me të vërtet të rëndësishëm, e cila ishte një sfidë për bokserin tonë për titullin, dhe një promovim para publikut fantastik shqiptar në New York, ku Sherifi boksoi për herë të parë në Madison Square Garden, dhe në SHBA !

KUJTESE- HEROI SHKELZEN HARADINAJ

April 20, 2013 by dgreca

Në përkujtim të viganit orakull të UÇK-së, heroit të kombit Shkëlzen Haradinaj, lavdia e të cilit nuk shuhet kurrë/

Shkruan: Faton Mehmetaj/

Katërmbëdhjetë vjet më parë, pikërisht më 16 prill, tamam si në legjenda ra heroikisht komandanti i shquar i Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, gjenerali Shkëlzen Haradinaj, Komandant për Operacione Luftarake i Zonës Operative të Dukagjinit dhe tre eprorët e lartë të Brigadës heroike 131 ”Jusuf Gërvalla”: Hasim Halilaj, Fatmir Nimanaj dhe Luan Nimanaj, të gjithë nga Gllogjani. Ata ranë dëshmorë në njërën ndër betejat më të rrepta e më heroike në malet e Maznikut, kur u luftua për jetë a vdekje në mbrojtje të mijëra civilëve shqiptarë, të strehuar në malet e Duboçakës.Komandanti Shkëlzen Haradinaj, është njëra ndër figurat më emblematike të UÇK-së. Ishte bir i vërtetë i polenit shqiptar, i cili u shqua për trimëri të ashpër, burrëri luftarake, drejtësi të pashembullt e krenari raciale, për qëndresë titanike dhe për rënien më të lavdishme për Atdhe, që e ka ruajtur me fanatizëm gjer më sot jeta shqiptare. Është njëri nga burrat më të çmuar të kombit tonë, i cili e zuri këtë vend me madhështinë që kishte, me vetëmohimin dhe me përkushtimin e pafund ndaj çështjes kombëtare. Edhe pse i plagosur rëndë disa herë radhazi në luftimet e zhvilluara kundër forcave pushtuese serbe, Shkëlzeni asnjëherë nuk u largua nga lufta. Dhimbjen e ktheu në forcë e forcën në veprim deri në fund. Ishte dhe mbeti njëri ndër komandantët më të suksesshëm të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Ishte figurë shumëplanëshe, me potencial të fuqishëm shpirtëror, filozofik e kulturor. Ishte një drejtues i përgatitur, i aftë në organizim e në veprime luftarake.

Shkëlzeni e ndërlidhi me sukses periudhën e gjatë të ilegalitetit në radhët e UÇK-së me periudhën e veprimit frontal, duke korrur suksese në të gjitha betejat. Që nga Beteja e parë frontale më 24 Mars 1998 në Gllogjan e deri në rënien e lavdishme, pothuajse të gjitha betejat që u zhvilluan në Zonën Operative të Dukagjinit, mbajnë emrin e Shkëlzenit, i cili ishte nderi dhe krenaria e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Ai është heroi tipik i Lahutës së Malcisë, protagonist i denjë i shumë veprave letrare e historike, që bashkë me shokë e ndryshuan historinë.

Shkëlzen Haradinaj u lind më 25 mars të vitit 1970, në fshatin Gllogjan të komunës së Deçanit. Rrjedh nga një familje me tradita të larta atdhetare e dalluar brez pas brezi në luftë për liri, sidomos që nga Lidhja Shqiptare e Prizrenit (1878) e këndej, duke marrë pjesë aktive në të gjitha ngjarjet dhe kryengritjet për liri e çlirim kombëtar.

Shkëlzeni është fëmija i dytë i prindërve Hilmi Haradinaj e Ruke Brahimaj-Haradinaj, të cilët kushtrimit të luftës iu përgjigjën familjarisht. Shtëpia e tyre në Gllogjan ishte njëra ndër bazat më të hershme e më të fuqishme të UÇK-së në mbarë Kosovën. Si rrallëherë në histori kjo familje luftës për liri ia dha katër gjeneralë dhe dy heronj të kombit: Luanin dhe Shkëlzenin. Djali i pestë i familjes, Enveri, njëri ndër luftëtarët e radhëve të para të UÇK-së, i dalluar në shumë fronte në luftës, i plagosur rëndë në betejën e 9 gushtit 1998 në luftimet e zhvilluara në Gramaçel, u vra pas luftës, më 15 prill 2005.

Dëshmori i kombit Shkëlzen Haradinaj shkollën fillore dhe atë të mesme i kreu në Irzniq me sukses të shkëlqyeshëm. Gjatë gjithë jetës u shqua për edukatë të shëndoshë dhe sjellje shembullore në familje e në shoqëri. Është njëri ndër luftëtarët më të hershëm të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës dhe njëherësh njëra ndër figurat qendrore të kësaj lufte, si gjatë veprimtarisë ilegale si pas shpërthimit të luftës frontale. Si njëri ndër komandantët më të shquar luftarakë të UÇK-së gjatë gjithë kohës u shqua për virtytet më të larta njerëzore që e karakterizojnë kombin shqiptar, për trimëri, urtësi e burrëri luftarake, drejtësi të pashembullt, krenari raciale e qëndresë titanike.

Në radhët e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës u angazhua aktivisht që në fillim të vitit 1993, krahas të vëllait Luanit, i cili ishte njëra ndër shtyllat kulminante të UÇK-së në Kosovë. Gjatë veprimtarisë ilegale në radhët e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës ka vepruar me emrat e luftës “Skifteri” dhe “Xeni”. Këso kohe kishte lidhshmëri të punës profesionale me vëllezërit e tij Luan e Ramush Haradinaj, dajën e tij Lahi Brahimaj, Zahir Pajazitin, Adrian Krasniqin, Rexhep Selimin, Mujë Krasniqin, Sylejman Selimin, Hashim Thaçin, Naser Brahimajn, Kadri Veselin e shokë të tjerë, duke patur një bashkëveprim të fuqishëm me nënzonën e Drenicës, të Llapit, të Pashtrikut etj., ku shpeshherë ka qëndruar e vepruar me detyra lufte, sidomos në Nënzonën e Drenicës.

Në kuadër të Njësitit të UÇK-së së Dukagjinit ka bashkëvepruar ngushtë me të vëllanë Dautin, djalin e axhës Bujarin, Gazmend Mehmetajn (Rrudhanin), tani dëshmor i kombit, të vëllanë më të madh Ramushin, Muhamet Avdijajn etj., duke dhënë një kontribut të jashtëzakonshëm si në furnizimin me armë, në zgjerimin e radhëve të UÇK-së dhe në kryerjen e aksioneve të shumta guerile. Është karakteristike se Shkëlzeni gjithë veprimtarinë e tij luftarake për më së gjashtë vjet radhazi pandërprerë e zhvilloi në Kosovë dhe për lirinë e saj. Edhe pse i plagosur rëndë disa herë radhazi në luftimet e zhvilluara kundër forcave pushtuese serbe, asnjëherë nuk pranoi të largohej nga Kosova. Me plagë të pashëruara kthehej në krye të detyrës, madje edhe në vijat e para të frontit.

Një kohë të gjatë Shkëlzeni ka bashkëvepruar ngushtë edhe me Mujë Krasniqin – Kapuçin, të cilin e donte dhe e çmonte sikur ta kishte vëlla. Muja gjatë periudhës së ilegalitetit shpesh herë rrinte me javë të tëra në familjen e Shkëlzenit, veçanërisht pas rënies së Luanit. Bashkë luftonin e bashkë këndonin. Shkëlzenit e Mujës bashkë u jehonte pushka e kënga kushtrim.

Shkëlzeni me bashkëluftëtarët e vet gjatë periudhës së ilegalitetit kreu një varg aksionesh kundër patrullave të ushtrisë jugosllave përgjatë brezit kufitar Kosovë – Shqipëri nga drejtimi i Hulajve etj., në periudhën 1995-1998; mori pjesë në sulmet e ndërmarra kundër bazës së policisë serbe në Baballoç dhe në sulmet e ndërmarra disa herë radhazi kundër stacionit famëkeq të policisë serbe në Irzniq të Deçanit, ku duhet veçuar sulmin e datës 29 gusht 1995, kur u vranë dy policë serbë dhe u plagosën 4 të tjerë, pastaj atë të datës 24 gusht 1997, të datës 12 shtator 1997 dhe 27 nëntor 1997, me ç’rast vriten disa policë serbë.

Rënia heroike e të vëllait Luanit, në krye të detyrës në kufirin shqiptaro-shqiptar, më 6 maj 1997, nuk e ligështoi, përkundrazi bëri që të luftojë edhe më me vendosmëri. I bindur se liria nuk fitohet pa gjak, Shkëlzeni e shtoi dukshëm aktivitetin e vet në luftë për liri.

Në këtë periudhë, Shkëlzeni pati një rol të veçantë në bartjen dhe në furnizimin me teknikë luftarake të njësiteve të UÇK-së në gjithë Kosovën, dhe në përcjelljen e ushtarëve të furnizimit për në Shqipëri dhe anasjelltas.

Shkëlzeni gjithnjë u ka prirë shokëve, duke zhvilluar një veprimtari të gjithanshme. Janë të rralla aksionet guerile, patrullimet në rajonin e Dukagjinit, por më vonë edhe betejat frontale, në të cilat nuk ka marrë pjesë. Me të marrë vesh për sulmin e forcave serbe të ndërmarrë kundër komandant Adem Jasharit dhe familjes së tij në Prekaz të Drenicës, në mars të vitit 1998, Shkëlzen Haradinaj me shokë që vepronin në Nënzonën e Dukagjinit, vetëm brenda një nate kanë kryer mbi 22 aksione të armatosura kundër bazave ushtarake, policore e paramilitare serbe në rajonin e Dukagjinit.

Shkëlzeni ishte një luftëtar i devotshëm, që aktivisht veproi në të gjitha etapat e zhvillimit të UÇK-së, duke qëndruar gjatë gjithë kohës në ballë të luftës. Ai u kalit në luftë, duke i arritur majat më të larta të organizimit luftarak të Zonës Operative të Dukagjinit, që shkëlqeu në të gjitha përballjet me forcat pushtuese serbe.

Dëshmori Shkëlzen Haradinaj në Betejën Heroike të 24 marsit 1998, në Gllogjan, u dallua si organizator e luftëtar i shkëlqyer përkrah vëllezërve Ramushit, Dautit, Enverit, djalit të axhës Bujarit e luftëtarëve të tjerë si dëshmorëve Gazmend Mehmetaj, Agron Mehmetaj dhe Himë Haradinaj, të cilët patën fatin e madh të jenë dëshmorët e parë të lirisë, të rënë në luftë frontale në Zonën e Dukagjinit. Në këtë betejë të lavdishme në të cilën morën pjesë edhe anëtarët e tjerë të familjes së ngushtë të Shkëlzenit, babai Hilmiu, vëllai Frashëri, motra Mejremja e bashkëluftëtarë të tjerë, forcave serbe iu shkaktuan dëme të mëdha në njerëz e në teknikë lufte, duke i detyruar të tërhiqen me turp pa i realizuar synimet e tyre shfarosëse. Vetëm Shkëlzeni atë ditë kishte shkatërruar dy blinda të forcave serbe, njërën afër shtëpisë së tij e tjetrën tek Ura e Zallit që gjendet në mes të fshatit.

Pasi që komandanti Ramush Haradinaj, ishte plagosur rëndë në Betejën e 24 marsit, për një kohë Shkëlzeni drejtoi organizimin e mëtutjeshëm të luftës, duke bërë zgjerimin e vijave frontale fillimisht në fshatrat përreth Gllogjanit, për të përfshirë brenda një kohe të shkurtër pothuajse gjithë Rrafshin e Dukagjinit, duke bërë rekrutimin e ushtarëve të rinj dhe duke i përmbushur kërkesat për armatimin e domosdoshëm.

Pas Betejës së 24 marsit, së pari u sulmua vija e frontit në Baballoç e në Gramaçel, më 21 prill, sulm ky që paraqet fillimin e operacioneve të pandërprera frontale të ushtrisë dhe të policisë serbe në Dukagjin. Në Baballoç Shkëlzen Haradinaj organizoi një qëndresë të pashembullt bashkë me bashkëluftëtarët Maliq Ndrecaj, Ilir Faniqi, Naser Morina, Lulzim Morina, Ajet Potera, Fazliun nga Podujeva, Bekim Birinxhikun, Ramiz Batushën (dëshmor), Zenun Matajn (dëshmor), etj. Në luftimet e zhvilluara në Baballoç, më 28 prill 1998, Shkëlzeni u plagos rëndë në nofullën e majtë dhe në kraharor, për çka i duhet një kohë bukur e gjatë për t’u shëruar pjesërisht. Por edhe në këtë gjendje, Shkëlzeni ishte në krye të detyrës, duke u përkujdesur për mbarëvajtjen e punëve në Shtabin Operativ të Rrafshit të Dukagjinit (SHORRD) me qendër në Gllogjan.

Pas luftimeve të rrepta gjatë ofensivës serbe të ndërmarrë në fund të muajit korrik dhe në fillimin e muajit gusht 1998, kundër pozicioneve të luftës në gjithë rajonin e Dukagjinit, në kohën kur bijtë më të mirë po luftonin që nga Smolica në Junik, në Gllogjan e Shqiponjë, më 9 gusht 1998, pas plagosjes së vëllezërve Enverit tepër rëndë dhe Dautit më lehtë në frontin e Gramaçelit, kur forcat serbe po i afroheshin Shtabit në Gllogjan, Shkëlzeni, si heronjtë e legjendave shtrëngon plagët dhe gjendet në ballë të frontit.

Se Shkëlzen Haradinaj, ishte i pathyeshëm para pengesave e vështirësive të çfarëdo natyre dhe se ishte përcaktuar me njëmendësi për të luftuar e për ta fituar lirinë e popullit të vet me çdo kusht, tregon edhe fakti se Shkëlzeni ishte faktori vendimtar për përballimin e pasojave të ofensivës së shtatorit 1998. Ai ishte këmbëngulës për të qëndruar e luftuar në Kosovë, edhe pas kësaj goditje të rëndë se përndryshe “edhe po të kthehemi me njëqind mijë djem dhe ta çlirojmë Kosovën, ikja nga Kosova do të na shënohet tradhti për tërë jetën”, do të shprehej ai para bashkëluftëtarëve në Broliq.

Me t’u bërë riorganizimi i Komandës së Zonës, në muajin shtator, Shtabi i Përgjithshëm i UÇK-së Shkëlzen Haradinajn e emëroi Ndihmëskomandant për Mbrojtjen Territoriale të ZOD-it, i cili i kreu me sukses të lartë të gjitha detyrat e ngarkuara si inspektimin e pozicioneve luftarake, rregullimin e tyre, përgatitjen e zjarrit dhe planit luftarak. Për riorganizimin e radhëve të UÇK-së, zgjerimin e territoreve të kontrolluara nga UÇK-ja dhe organizimin e qëndresës së pathyeshme në të gjitha vijat e frontit, padyshim se meritat më të mëdha i ka Shkëlzeni.

Ndërkaq, në fillim të muajit nëntor, Shtabi i Përgjithshëm i UÇK-së, Shkëlzen Haradinajn e emëron Ndihmëskomandant për Operacione Luftarake të UÇK-së në Zonën Operative të Dukagjinit, detyrë kjo që e kreu me nder e përgjegjësi të lartë deri në rënien heroike.

Komandant Shkëlzeni ishte njeri i veprimit e jo i fjalëve të mëdha. Ishte njeri i organizimit, por edhe i aksioneve konkrete, duke marrë pjesë personalisht edhe në aksionet e kryera në prapavijë të armikut. Në njërën nga këto aksione të kryera në prapavijë të armikut, më 18 nëntor 1998, në magjistralen Deçan-Gjakovë, në rrugën e Dujakës, ku u vranë gjashtë policë serbë, Shkëlzeni u plagos sërish.

Komandant Shkëlzeni u shqua në betejën e zhvilluar në Gllogjan, më 17 dhjetor 1998, ku falë gjeturisë së tij, luftëtarët e Brigadës 131 “Jusuf Gërvalla” me luftë të armatosur arritën të çajnë rrethimin dhe të ripozicionohen në Ratish.

Vijat e frontit në Ratish të Epërm e në Dashinoc, nën drejtimin e komandant Shkëlzenit me bashkëluftëtarët e tij të Brigadave 131 “Jusuf Gërvalla” dhe 134 “Bedri Shala” etj., do të bëhen digë e pakalueshme dhe varr për forcat pushtuese serbe, që tani e tutje deri në përfundim të luftës kurrë nuk do të thyhen nga armiku. Për nëntë ditë me radhë, në acarin e janarit, prej datës 9 deri më 18 janar 1999, luftëtarët e lirisë qëndruan stoikisht, duke i thyer keq forcat serbe, dhe duke i detyruar të kthehen prapa. Në këtë betejë, Shkëlzeni sërish mori plagë të reja.

U shqua edhe në Betejën e Pozharit, të zhvilluar prej datës 27 mars deri më 2 prill 1999, me ç’rast forcat serbe që deri atëherë gjendeshin të stacionuara në Lumbardh e në Pozhar i detyruan të tërhiqen në drejtim të Deçanit. Në këtë përballje të lavdishme forcat serbe patën dhjetëra të vrarë, në mesin e tyre edhe disa oficerë të lartë si dhe dëme të konsiderueshme në teknikë lufte.

Shkëlzen Haradinaj gjatë ditëve të prillit qëndroi në ballë të frontit edhe në Gërgoc e Kralan. Më 5 prill, drejtoi operacionin për tërheqjen e më se dyzet luftëtarëve të plagosur në drejtim të Istogut. Edhe pse kolona dy herë ndeshet me forcat armike (në afërsi të Kotradiqit dhe në magjistralen Pejë – Mitrovicë), pararoja e drejtuar nga Shkëlzeni me bashkëluftëtarët Dautin, Bujarin, Fatmirin, Agimin, Burimin, Luanin, Shpendin, Selmon Lajçin etj., arrijnë që t’i eliminojnë ato dhe të vazhdojnë rrugën, duke e kryer me sukses këtë operacion. Edhe në komunën e Istogut, në Vrellë, Ruhot, Saradran etj., Shkëlzeni ndihmoi organizimin dhe përforcimin e vijave të frontit.

Më 15 prill, luftëtarët e Brigadës 131 “Jusuf Gërvalla” me të cilët zakonisht ka qëndruar e luftuar Shkëlzen Haradinaj, për shkak të përgjegjësisë që e ka pasur brigada, kthehen dhe vendosen në rrethinat e Maznikut. Rrethimi i hekurt vazhdonte në të katër anët. Vetëm një ditë më vonë, në Malet e Maznikut, në një betejë të ashpër, të zhvilluan gjoks për gjoks e dhëmbë për dhëmbë me forcat serbe, në mbrojtje të popullatës civile, që ishte e strehuar në grykën e Duboçakës, në malet ndërmjet Zhebelit dhe Maznikut, komandanti Shkëlzen Haradinaj bie heroikisht në Altarin e Atdheut bashkë me bashkëluftëtarët Hasim Halilaj, Fatmir Nimanaj dhe Luan Nimanaj. Luftimet ishin tepër të rrepta dhe zhvilloheshin në afërsi dy-tri metra. Forcat serbe edhe kësaj radhe patën dhjetëra të vrarë. Disa herë radhazi Shkëlzeni me shokë edhe bombat arrin t’ua kthejë prapa. Deri në kupë të qiellit jehonte kënga dhe kushtrimi i këtyre trimave të lirisë. Shkëlzenin me fortësinë e shkëmbit, me madhështinë e bjeshkës e qëndresën vigane, nuk e rrëzoi plumbi që e mori në gjoks. Ai ashtu i plagosur e likuidon edhe një armik dhe dikur një plumb e merr në ballë. Shkëlzeni me shokë dha jetën e tij, por shpëtoi mijëra jetë të fëmijëve, grave e pleqve, jetë njerëzve të popullit të vet, të cilët falë tyre i shpëtuan masakrës.

Rënia e Shkëlzen Haradinajt, që kishte bërë gjashtë vjet luftë të pakompromis, që kishte kaluar dhjetëra beteja të njëpasnjëshme, ishte humbje e tepër e madhe për UÇK-në, familjen dhe mbarë popullin shqiptar. Bashkëluftëtarët nuk e kishin besuar kurrë se mund të vritej Shkëlzeni. Rënia e tij ishte kushtrim për ta çuar luftën deri në fund, gjë që vëllezërit, shokët dhe bashkëluftëtarët e bënë realitet. Më shumë se katërqind mërgimtarë që deri atëherë gjendeshin në mërgim, me të dëgjuar për rënien e komandant Shkëlzenit, u nisën drejt luftës në Kosovë, shumica prej tyre luftuan e vepruan në frontin e Koshares.

Shkëlzeni bashkë me Fatmirin fillimisht u varrosën me nderime ushtarake në Malet e Maznikut. Të nesërmen atyre iu bashkua edhe Hasimi, ndërkaq trupi i Luanit të plagosur, pushoi te Stanet e Gllogjanit në Bjeshkë të Strellcit, deri më 24 gusht 1999, kur këta dëshmorë, bashkë me shumë dëshmorë të tjerë në ditë lirie u rivarrosën në Kompleksin Memorial të Dëshmorëve të Kombit në Gllogjan.

Batalioni Gardist i Zonës Operative të Dukagjinit të UÇK-së, që u formua pas rënies së Shkëlzenit, me nder e krenari e mbajti emrin e Shkëlzen Haradinajt. Edhe Batakioni Gardist i Zonës së Tretë të Mbrojtjes së TMK-së me nder e mbajti emrin e tij. Emrin e heroit Shkëlzen Haradinaj, sot e mbajnë sheshet e rrugët anekënd Kosovës e Shqipërisë. Në qendër të Pejës, qëndron krenar busti i heroit, bashkë me lapidarin me emrat e të gjithë dëshmorëve të komunës së Pejës, aty në Sheshin “Shkëlzen Haradinaj”.

Pas rënies, Shtabi i Përgjithshëm i UÇK-së, për merita të veçanta të treguara në luftë ia ndau gradën gjeneral kolonel i Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Është dekoruar me urdhrin e Hero i Kombit.

ANTI-SEMITIZMI DHE ISLAMI RADIKAL NË KOSOVË

April 20, 2013 by dgreca

Shkruan : Dimal Basha – New York/

Propaganda anti-semitike e Hitlerit ishte njëra ndër veglat kryesore për “justifikimin” e diskriminimit, segregimit dhe persekutimit të hebrejëve gjatë luftës së dytë botërore. Edhe pse kemi komentime të ndryshme në lidhje me origjinën e urrejtjes dhe fanatizmit të tij për të asgjësuar një popull të tërë, nuk ka asnjë dyshim për deluzionin e tij se hebrejët ishin arsyeja për të gjitha parregullsit dhe ku si pasojë pësuan jetërat e milionave njerëzve, në mesin e të cilëve shumica ishin hebrejë.

Hitleri përdori hebrejët si vegël para se të fitoj zgjedhjet në Gjermani dhe urrejtjen ndaj tyre e bëri platformë politike dhe shëndrroi në ‘kryqëzatë’ pas ardhjes në pushtet! Dallimi i tij prej një individi të rëndomtë ishte se Hitleri fitoi pushtetin që i dha fuqinë për të kryer krime në një masë të tmerrshme.

Tani që shqiptarët gëzojnë një rrespekt për shpëtimin e hebrejëve që ndiqeshin nga persekutimet gjatë asaj kohe dhe që njifeshin botërisht për tolerancën dhe rrespektin ndërfetarë, ky kurs ka marr një kahje të çuditshme me ardhjen e një Islami i importuar nga vendet arabe menjëherë pas luftës. Janë këto rryma të një Islami fundamentalist që përdorin të njejtën propagandë naciste që përçon urrejtje dhe legjitimizon dhunë!

Shumica e këtyre aktorëve fundamentalistë janë intolerant dhe sipas Yahya Sadowsky karakterizohen me tri kritere. E para, besimi i tyre se çdo individ që nuk ndan besimet e tyre strikte konsiderohen si të devijuar dhe denoncohen si jo-besimtarë. E dyta, shpesh-herë zhyten në teori kosnpirative duke arsyetuar se hebrejët janë arsyeja kryesore për të gjitha të këqijat dhe shpesh i akuzojnë ata për luftën kundër botës Islame. E treta, muslimanët shiia i konsiderojnë si armiqt më të përbetuar dhe predikimet ndaj tyre , hebrejëve, dhe të gjithë që nuk ndajnë besimet e tyre përmbajnë një gjuhë urrejtje, përcarëse por edhe raciste. Janë një numër individësh që për agjendë e kanë ngulfatjen e cfardo mendimi ndryshe dhe përdorimi i gjuhës së urrejtjes janë mënyra që ata shpeshherë rezonojnë.

Në këtë grup kemi edhe racistin Enis Rama, hoxhë që është pjese e ketij mullini që prodhon urrejtje anti-semitike. Shpesh thirret në paqë por nuk heziton të shfaq ndjenjat raciste dhe urrejtjen për grupe të caktuara duke e shoqëruar me teori konspirative.

Në njërën nga ligjërat e tija që është e publikuar në YouTube, ai shpreh racizmin e tij ku thotë se “në rrafshin njerëzor, nuk ka lloj njerëzor, kabile fis apo ngjyrë më shkatrrues, ma t’prisht edhe ma fesaxhi se çifutët.” Me tej, hoxhë Enis Rama konludon ngjashëm sikur Hitleri dikur se “burimi i secilit sherr shpie te çifutët” dhe akuzon hebrejët për të gjitha problemet ne lindjen e mesme duke thënë se “lufta në Siri… është luftë e drejtpërdrejt mes një besimit të pastër dhe asaj të ndytë të jahudive.”

Nuk ka dyshim se kjo gjuhë raciste çon në urrejtje të mëtutjeshme dhe nuk është çudi që predikimet si kjo gjithashtu shpiejnë tek incidente sikur që kishim përdhunosjen e varrezave hebraike në Prishtinë. Frika ekziston se çfarë pasoja do të ketë në të ardhmen kur rritet numri i individëve aktiv që mendojnë sikur racisti Enis Rama?

Është gjithashtu vështirë me paramendu se çfarë mendon Enis Rama me bashkëmendimtarët e tij për miqt tanë hebrejë si ish sekretarja e shtetit Amerikanë Madeleine Albright, që ishte shtytësja ma e madhe për intervenimin në Kosovë dhe vet njëra nga të përndjekurit e regjimit nacist, apo edhe kongresmenin Eliot Engel, ish zëdhënësin James Rubin, senatorin Charles Schumer e sa e sa miq tjerë hebrej që mbajnë pozita kyqe në administratën amerikane dhe janë mbështetës dhe shtyllë kryesore e shtetit që e gëzojmë?

Duket e pakapshme me kuptu se si një popull që historikisht u shquam për tolerancë dhe rrespekt arritëm që veq pas më shumë se një dekade Kosova të kthehet në një fole fundamentalistësh ku gjuha raciste si kjo e Enis Ramës është pjesë e një propagande që kalon pa u vërejtur.

Rrëziku po rritet kur Islami fundamental në Kosovë po kalon në atë radikal. Ky i fundit përkufizohet atëherë kur feja legjitimizon dhunën për të arritur një objektiv dhe ky legjitimizim vie nga Shefqet Krasniqi, njeriu më i paskrupullt që në emër të Zotit e legjitimizon dhunën. Në emisionin Rruga e Ndriçuar të 4 Prillit, hoxha merr një pyetje nga një qytetarë ku thuhet, “a kam hi në gjynah se i kam ra shuplakë një personi të moshuar kur ndjeva që ai përdorte gjuhë ofenduese ndaj Allahut?” Përgjigja e hoxhës ishte e thjeshtë, “jo s’ke hi n’gjynah, jo inshallah!”

Shkurt, një person ka sulmuar fizikisht një tjetër në moshë për arsye se ka ndëgjuar fjalë që nuk përkojnë me besimin e tij dhe krimineli në këtë rast kërkon legjitimizimin e aktit të tij përmes hoxhës që i tregon se, sipas dogmës së tij talibaneske, nuk ka kry një gjynah dhe rrjedhimisht feja e tij “paqësore” e lejon këtë dhunë! Radikalizmi brina nuk ka dhe kombinimi i një gjuhe raciste si ai i Enis Ramës me legjitimizimin e Shefqet Krasniqit mund të ketë pasoja radioaktive përbrenda shoqërisë sonë por edhe si shtet në arenën ndërkombtare.

Medeomos mbes i palëkundur në besimin se shumica e popullit shqiptarë mbeten të arsyeshëm dhe me siguri se shqetësohen nga këto predikime radikale, mirëpo qetësia dhe pasiviteti kundrejt kësaj gjuhe raciste e shumicës është pasojë e frikës së cenimit të drejtpërdrejtë të një radikalizmi që është në rritje e sipër që vie si pasojë e neglizhencës nga vet autoritetet dhe qeverisë që qëndrojnë indiferent ndaj propagandave naciste dhe legjitimizimit të dhunës.

Unë si një qytetarë i Kosovës nuk më mbetet të elaboroj më shumë për urretjen që përçohet nga këta radikalë sepse i mbetet autoriteteve të mirren me ta, mirëpo mund të kërkojë falje për shumicën e një populli që i shef si miq Albright e të gjithë të tjerët të cilët, pa marr parasysh religjioni, etnie apo ngjyre, ishin dhe mbesin pjesë e miqve të shumtë që na përkrahën në ditët kur vet ishim subjekt asgjësimi.

JA CFARË DO TË NDRYSHOJË NGA SHQIPJA STANDARTE

April 20, 2013 by dgreca

PËRFUNDIMET NGA MBLEDHJA E KËSHILLIT NDËRAKADEMIK PËR GJUHËN SHQIPE/ Akademia Shqiptare e Arteve dhe Shkencave, kundër ndërhyrjes në standard/

Në mbledhjen e datës 16. 04. 2013, të zhvilluar në Tiranë, u diskutuan problemet drejtshkrimore, që mbetën pa u diskutuar në mbledhjen e qershorit 2012. Pas diskutimeve, u propozuan dhe u mbështetën me miratim të përgjithshëm, ndryshimet e mëposhtme në rregullat ekzistuese.

A – PËR DREJTSHKRIMIN E ZANOREVE

Të ndryshojë drejtshkrimi i disa fjalëve të formuara me prapashtesën –m duke zhvendosur zanoren -ë– nga pozicioni fundor në brendësi të fjalës. Fjalë të tilla janë: i prapmë të shkruhet i prapëm ~ e prapme; i pasmë të shkruhet i pasëm ~ e pasme; i mishmë të shkruhet i mishëm ~ e mishme; i sontmë të shkruhet i sontëm ~ e sontme; i parvjetmë të shkruhet i parvjetëm ~ e parvjetme. Me këtë ndryshim ruhet forma e prapashtesës -m, që formon pjesore e mbiemra, dhe fjalët integrohen në paradigma të njohura (khs. i sotëm ~ e sotme, i mesëm ~ e mesme, i tashëm ~ e tashme, i avashëm ~ e avashme, i ndryshëm ~ e ndryshme, i sivjetëm ~ e sivjetme).

Të njësohet drejtshkrimi i fjalëve amëz “erë e lehtë që merr një ushqim dhe që ndihet kur e hamë; kundërmim” dhe amzë “regjistri themeltar i shkollës”. Të dyja këto fjalë, që kanë të njëjtin burim dhe të njëjtën strukturë fonoleksikore, të shkruhen amzë.

Fjalët që përmbajnë prapashtesën deminutive -zë të shkruhen sipas përbërjes së rrënjës: kur rrënja e fjalës mbaron me zanoren -ë, të shkruhen me –z: shkëndijëz, vijëz, gojëz, ujëz, nyjëz; kur rrënja mbaron pa zanoren –ë, të shkruhen me –zë: pejzë, tejzë, fejzë. Sipas këtij rregulli duhet të ndryshojë drejtshkrimi i fjalës dejëz, që mbështetet në shumësin dej, si rrjedhim duhet të shkruhet dejzë, njëlloj si fejzë (nga shumësi fej).

Të ndryshojë pozicioni i zanores -ë tek emri tavllë, që duhet të shkruhet tavëll ~ tavlla. Gjuha shqipe nuk ka emra me një përbërje të tillë: një grup bashkëtingëllor me një lëngëzore. Me këtë ndryshim emri integrohet në paradigmën e emrit krikëll ~ kriklla i së njëjtës gjini dhe më tej në paradigmën hasëll ~ haslli, hisëll ~ hislli, çakëll ~ çaklli të gjinisë tjetër.

Mbiemri i sigurt të shkruhet i sigurtë, me theks në zanoren -u- dhe me zanoren -ë në fund të fjalës. Me këtë mënyrë të shkruari fjala përshtatet më mirë me burimin e saj: it. sicúro, duke ndjekur të njëjtën rrugë që ka ndjekur një mbiemër tjetër me këtë burim: i sinqertë nga it. sincéro.

Mbiemrat prejpjesorë: i shpërbemë dhe i rremë, që janë formuar me formantin -m të pjesores, duhet të shkruhen i shpërbem dhe i rrem, duke respektuar formën e prapashtesës, që është -m e jo -më, pasi me këtë të fundit formohen emra e jo mbiemra (khs. ndihmë, frymë, pështymë).

Mbiemri i majmë, në mbështetje të shqiptimit më të përgjithshëm, duhet të shkruhet i majm ~ e majme, pa zanoren -ë në formën e gjinisë mashkullore. Me këtë paradigmë mbiemri integrohet në paradigmën e mbiemrave i madh ~ e madhe, i kuq ~ e kuqe, i keq ~ e keqe.

Foljet ngadhënjej e ngashënjej, në mbështetje të shqiptimit më të përgjithshëm, të shkruhen pa zanoren –ë: ngadhnjej e ngashnjej.

Emri travaj “mall, shqetësim, merak”, në mbështetje të shqiptimit më të përgjithshëm, të shkruhet travajë, me zanoren -ë. Në asnjë të folme nuk shqiptohet si emër i gjinisë mashkullore; si rrjedhim duhet të korrigjohet edhe shumësi travaje, që duhet të jetë travajë, njëlloj si punë, javë etj. Veç drejtshkrimit, në veprat kodifikuese (fjalorët) duhet të korrigjohet edhe kuptimi leksikor i fjalës, që nuk është “mall, shqetësim, merak”, por “mundim, brengë”.

Ndajfolja herët nuk përligjet gramatikisht, prandaj ajo duhet të shkruhet heret, meqenëse këtu kemi një emër të rasës rrjedhore, mbaresa e të cilit është -et e jo -ët. Ka edhe ndonjë fjalë tjetër, siç është ndajfolja tejet nga një tej e lakueshme, që ka hyrë në standardin e sotëm me këtë mbaresë duke u shkruar me mbaresën -et e jo –ët.

Emri thyez “copë e vogël e thyer” të shkruhet me zanoren -ë fundore, pra, thyezë, pasi ai nuk ndryshon nga ana strukturore me emrin thyesë.

Në disa fjalë trirrokëshe me dy rrokje paratheksore, të shkruhet vetëm një zanore -ë, ajo që ndodhet pranë theksit, duke ruajtur zanoren e plotë në rrokjen e ballit të fjalës. Fjalë të tilla janë: shëmbëllej, shëmbëllim e shëmbëllesë, që duhet të shkruhen shembëllej, shembëllim e shembëllesë; rrëzëllej, rrëzëllim, rrëzëllor e rrëzëllyes, që duhet të shkruhen rrezëllej, rrezëllim, rrezëllor e rrezëllyes; nëpërkoj “dredhoj, gjarpëroj”, që duhet të shkruhet nepërkoj. Me këtë mënyrë ruhet rrënja e fjalës dhe mënjanohet kakofonia që krijon shqiptimi i dy zanoreve të rrëgjuara paratheksore, duke ecur kësisoj në gjurmë të një tradite më të hershme të shqipes (khs. marëtoj nga lat. maritāre, mallëkoj nga lat. maledico, ngadhënjej nga it. guadagnare etj.).

Në fjalët e përbëra me përemrin vetë, të shkruhet në të gjitha rastet zanorja -ë kur është në funksion të prefiksoidit. Prandaj, krahas vetëmbrojtje, vetëshërbim, vetëmohim, të shkruhet edhe vetëvetor, vetëvetiu.

Mbiemri i gjerë ka dalë jashtë sistemit fonetik dhe shkrimi i tij është mbështetur në një shqiptim nëndialektor të toskërishtes. Për këtë arsye të shkruhet me zanoren -ë në vend të zanores -e bashkë me rrjedhojat: i gjërë, gjërësi, zgjëroj etj.

Disa emra që vijnë nga dialekti gegë dhe i mungojnë toskërishtes, të shkruhen ashtu si në gegërishte, duke respektuar udhëzimin e Kongresit të Drejtshkrimit që fjalët me burim dialektor të shkruhen ashtu siç i ka dialekti nga i cili janë marrë. Fjalë të tilla janë: plëng, që duhet të shkruhet plang, shtatzënë që duhet të shkruhet shtatzanë, zhgjëndërr, që duhet të shkruhet zgjandërr.

Fjalët bulmet e qurra, në mbështetje të shqiptimit më të përgjithshëm, mund të shkruhen bylmet e qyrra.

Emrin lëkua “barishte shumëvjeçare, që rritet në liqene e në ujëra të ndenjura; lëpushë” nuk e ka asnjë e folme me këtë formë. Është fjalë e dialektit gegë; prandaj duhet të shkruhet lëkue. Togu zanor -ue- me të cilin del fjala, është i pranishëm në standardin e sotëm; khs. mësues, i punueshëm etj.

Disa huazime librore, ku ndeshen dy e deri në tri zanore bashkë, të shkruhen me një zanore. Kështu, folja kontribuoj me pjesoren kontribuuar të shkruhet kontriboj e kontribuar; emrat asociim, iniciim, negociim të shkruhen asocim, inicim, negocim; emri vakuum të shkruhet vakum; spontaneitet të shkruhet spontanitet; kolokuium të shkruhet kolokium.

B – PËR DREJTSHKRIMIN E BASHKËTINGËLLOREVE

1) Mbiemrat e formuar nga folje që mbarojnë me -i- të theksuar, si: i pishëm, i dishëm, të shkruhen pa sonanten -j-, meqenëse tema e tyre është pjesorja pi, di. Shkrimi me bashkëtingëlloren -j, që del në disa shkrime të gegërishtes (i dijshëm, i dijtun, me dijtë), është i vjetruar.

2) Format e shumësit ftonj, thonj, ullinj, mullinj, përrenj etj., me bashkëtingëlloren -nj fundore, të shkruhen me -j, në mbështetje të evolucionit që kanë pasur këto trajta në një pjesë të mirë të truallit të shqipes, duke njësuar kësisoj rregullën si për emrat, ashtu edhe për foljet (khs. foljet ftoj, fshij, punoj, shkëmbej). Pra, të shkruhen: ftoj, thoj, ullij, mullij, përrej. Kjo mënyrë të shkruari duhet të zbatohet edhe te mbiemrat, si: i drujtë në vend të i drunjtë, të mëdhej në vend të mëdhenj, të rij në vend të të rinj etj. Me këtë ndryshim gjen zgjidhje kërkesa e E. Çabejt dhe e të dy seksioneve të Kongresit të Drejtshkrimit, të fonetikës dhe të gramatikës, që parashtruan nevojën e këtij ndryshimi.

3) Emri shtinjak duhet të shkruhet shtijak, meqenëse folje shtinj s’ ka asnjë e folme. Ajo e ka burimin prej foljes shtie, me prapashtesën -ak, ku sonantja -j- ka ndërhyrë për të zhdukur hiatin.

4) Mbiemri shtronjar për “zvarritës” e emri shtronjare për “shtrojë e butë” duhet të shkruhen shtrojar e shtrojare, meqenëse të dyja kanë si burim foljen shtroj.

5) Disa fjalë që janë shkruar me lëngëzoren -r- duhet të shkruhen me -rr-. Të tilla janë: folja shter, që duhet të shkruhet shterr në mbështetje të shqiptimit më të përgjithshëm, duke hyrë në paradigmën e foljeve tjerr, bjerr etj., ku -rr-ja është formuar nga bashkimi -r- + -në në formën e pjesores. Duhet të shkruhet me -rr- edhe folja micëroj “ha diçka duke e kafshuar pak e nga pak, ha maja-maja”, pra, micërroj, ashtu siç shkruhet picërroj, në mbështetje të materialeve dialektore nga është marrë fjala. Emri dhëndërr gjithashtu, në mbështetje të shqiptimit më të përgjithshëm, duhet të shkruhet me -rr, ashtu si emri vjehërr, me të cilin ka të njëjtën paraqitje fonetike.

6) Folja mbarrs (FGS 2006, f. 602) duhet të shkruhet mbars siç e ka FGSS f. 1078, duke u mbështetur në shqiptimin më të përgjithshëm, domethënë duke respektuar parimin fonetik.

7) Në disa emra që dalin me dy lëngëzore të njëjta, drejtshkrimi mund t’i ruajë të dyja format, por duke u prirur drejt formave me një lëngëzore, për të shmangur kakofoninë që krijon shqiptimi i dy lëngëzoreve brenda së njëjtës fjalë. Kështu, do të pranohen barëra (barërat e këqija) e barna “ilaçe”, me dallime kuptimore (khs. barnatore, barnatar). Të parapëlqehen edhe rrjedhoja me një lëngëzore në vend të dy të tillave; si: birni e birnor në vend të birëri e birëror; burrni, burrnor e i zhburrnuar në vend të burrëri, burrëror, i zhburrëruar; derrni e derrnisht në vend të derrëri e derrërisht.

8) Emrat hemorragji e hemorriode, në mbështetje të shqiptimit më të përgjithshëm, të shkruhen me -r-: hemoragji e hemoroide.

9) Të shkruhen me bashkëtingëlloren -rr- emrat karrotë e rrem, në mbështetje të shqiptimit më të përgjithshëm.

10) Emri zhongler, në mbështetje të përdorimit më të përgjithshëm, të shkruhet xhongler (nga ang. jongleur).

11) Forma e shumësit thelpinj i njëjësit thelb të shkruhet thelbinj për të ruajtur të pandryshuar temën e fjalës.

12) Forma e shumësit shpesë të shkruhet shpezë, meqenëse këtu kemi të bëjmë me prapashtesën e shumësit -zë (khs. njerëz, vëllezër).

13) Fjalët transit e transistor të shkruhen tranzit e tranzistor, ashtu siç shkruhen edhe tranzicion e tranzitor.

14) Për shkronjat dyshe, duke iu përmbajtur zgjidhjes që i dha Kongresi i Drejtshkrimit (djegie, meshollë, brezhumbur, lënie), për raste të veçanta, atëherë kur duhet të shkruhet me saktësi shqiptimi i një fjale të huaj, krahas shkrimit të saj në gjuhë të huaj, të pëdoret apostrofi për të ndarë shkronja të tilla; si: Bethoven (“Bet’hoven”), Mathausen (“Mat’hauzen”), sandhi (“sand’hi”). Pa apostrofin nuk do të siguronim lexim korrekt të fjalëve.

15) Në disa huazime turke, që janë lënë me dy forma në veprat kodifikuese, të pëlqehet forma më e përgjithësuar, ajo me theks parafundor, si: penxhére e jo penxheré, tenxhére e jo tenxheré (Fjalor 2006, f. 771, 1083).

C – PËR PËRDORIMIN E SHKRONJAVE TË MËDHA

1) Të shkruhen me shkronjë të madhe emrat e përveçëm të botës fetare dhe të disa ofiqeve: Zot, Perëndi, Allah; Perandori, Sulltani, Papa; Baba Faja, Hoxha Tahsini, At Gjergj Fishta, At Shtjefën Gjeçovi, Kont Urani, Papa Kristo Negovani, Princ Vidi etj.; Ali Pasha (Ali Pashë Tepelena), Mehmet Pasha (Mehmet Pashë Bushati), Mustafa Pasha (Mustafa Pashë Bushati) etj.

2) Të shkruhen me shkronjë të madhe emrat e festave fetare: Bajrami, Pashkët, Krishtlindjet etj.

3) Të shkruhen me shkronjë të madhe të dy pjesët e emërtimeve të titujve të nderit: Artist i Merituar, Mësues i Merituar, Mjeshtër i Sportit etj.

Ç – PËR DREJTSHKRIMIN E ANTROPONONIMEVE TË HUAJA

Gjuha shqipe është gjuhë flektive, prandaj edhe emrat e huaj duhet të hyjnë në sistemin flektiv, duke u ndarë me një vizë lidhëse (Jokl-i). Për emra shumë të njohur, kur jepen me shkronjat e shqipes, mund të mos përdoret viza lidhëse, por është i detyrueshëm përdorimi i mbaresave sipas sistemit lakimor të gjuhës shqipe; p.sh.: Shekspiri, Shileri etj. Në drejtshkrimin e këtyre emrave të ruhet trajta e shkruar origjinale dhe herën e parë të përmendjes në një punim të jepet në kllapa transkriptimi, p.sh.: Meyer (Majer).

Shënim: U lanë për t’u diskutuar për mbledhjen e qershorit problemet e mëposhtme:

1) Emrat e tipit vishnje, dushnje, ilnje.

2) Drejtshkrimi i toponimeve dhe etnikave.

*Disa propozime të tjera të grupit për drejtshkrimin e drejtshqiptimin nuk u mbështetën me miratim të përgjithshëm në KNGJSH.

Nga Kryesia e Këshillit Ndërakademik për Gjuhën Shqipe

Tiranë, 19 prill 2013/

Akademia Shqiptare e Arteve dhe Shkencave, kundër ndërhyrjes në standard/

Akademia Shqiptare e Arteve dhe Shkencave, kundër ndërhyrjes në standard. Në përbërje të këtij institucioni të krijuar dy vjet më parë, është dhe shkrimtari i madh Ismail Kadare, si dhe gjuhëtarë e personalitete të njohura nga bota akademike ndërkombëtare

Akademia Shqiptare e Arteve dhe Shkencave është shprehur dje, përmes një kumtese kundër ndërhyrjes në standardin e shqipes, dhe i sheh përpjekjet e fundit për të ndryshuar drejtshkrimin, si të pabaza shkencërisht dhe me pasoja të rrezikshme për gjuhën shqipe. Akademia Shqiptare e Arteve dhe Shkencave është një institucion i krijuar më 17 dhjetor 2011, dhe president nderi është shkrimtari i madh Ismail Kadare, e në përbërje të së cilës janë emra të njohur të kulturës shqipe, si: Xhevat Lloshi, Inva Mula, Sali Shijaku, Pëllumb Xhufi, Fatos Tarifa, Elena Kadare etj. Sipas prof.

Fatos Tarifës, kjo kumtesë ka dalë pas një mbledhjeje që Akademia pati dy ditë më parë dhe është shprehje e qëndrimit unanim të anëtarëve të saj. “Akademia Shqiptare e Arteve dhe e Shkencave e vlerëson gjuhën e sotme letrare kombëtare, ose shqipen standarde, si një ndër arritjet madhore të qytetërimit modern shqiptar. Kjo vlerë e lartë kulturore dhe mjet zhvillimi, përparimi e përbashkimi i kombit tonë në të gjithë hapësirën e tij etnike e në diasporë, kërkon mbrojtje e përkujdesje shoqërore e shtetërore të pandërprerë, ashtu siç përcaktohet edhe në Kushtetutën e Republikës së Shqipërisë. Akademia Shqiptare e Arteve dhe e Shkencave vëren me shqetësim se në përpjekjet e sinqerta të shumicës së lëvruesve e studiuesve të gjuhës për ta përsosur më tej normën letrare, ndërthuren kërkesa e teza pa bazë shkencore, që eventualisht mund të jenë të rrezikshme dhe me pasoja”, thuhet në kumtesën e bërë publike. Kjo Akademi e quan shqetësuese mënyrën jotransparente të punës së Këshillit Ndërakademik, si dhe mungesën e informacionit të drejtpërdrejtë për publikun e gjerë, duke qenë se vetë ky këshill është krijuar nga një bashkëpunim mes dy akademive të sipërpërmendura, statusi i njërës prej të cilave ka ndryshuar që nga koha e krijimit të tij, duke i bërë të diskutueshme si legjitimitetin, ashtu edhe kompetencën e vetë këtij Këshilli.

“Akademia Shqiptare e Arteve dhe e Shkencave vlerëson se shqipja standarde i ka qëndruar më së miri provës së kohës, po ashtu dhe veprat themelore normative të saj, të cilat kanë, sigurisht, nevojë për plotësime e përmirësime të mëtejshme mbi bazë kriteresh shkencore, me pjesëmarrje të gjerë të botës akademike shqiptare dhe nga institucione të specializuara për atë qëllim, përfshirë sidomos departamentet e Gjuhësisë e të Letërsisë shqipe në të gjitha universitetet shqiptare”, thuhet në kumtesë. Më tej, kjo Akademi shpreh gatishmërinë për të bashkëpunuar institucionalisht me Akademinë e Shkencave të Shqipërisë dhe me Akademinë e Shkencave e të Arteve të Kosovës, me Institutin e Gjuhësisë e të Letërsisë të Tiranës, Institutin Albanologjik të Prishtinës dhe Institutin e Trashëgimisë Kulturore e Shpirtërore të Shqiptarëve në Shkup për të dhënë kontributin e saj në këtë proces.

Gjuhëtari

Rami Memushaj: Ndryshimet në gjuhë, me prapavijë politike

Prof. dr. Rami Memushaj, ish-anëtar i Këshillit Ndërakademik, i cili dha dorëheqjen disa ditë më parë, pasi ishte kundër propozimeve për ndryshimet në drejtshkrim, e quan kumtesën e bërë publike nga Akademia Shqiptare e Arteve dhe Shkencave si një shqetësim që e kanë shumë studiues të gjuhës shqipe. “Në të vërtetë është bërë një përpjekje për një ndërhyrje të thellë në drejtshkrimin aktual të shqipes, një përpjekje e frymëzuar jo nga parime shkencore, por nga arsye të tjera, shpesh edhe të sajuara. P.sh., justifikimi se shqiptimi ka ndryshuar, kështu që edhe shkrimi duhet t’i përshtatet shqiptimit. Në mbledhjen e dytë, që u mbajt disa ditë më parë, në krahasim me mbledhjen e qershorit të vitit të kaluar, falë trysnisë së medias dhe opinionit, apo gjuhëtarëve jashtë Këshillit Ndërakademik, por edhe të një pjese brenda këshillit, ndryshimet kanë qenë më të pakta, referuar dokumentit të ndryshimeve”, thotë prof. Memushaj për gazetën “Shqip”. Sipas tij, arsyet e këtyre ndryshimeve nuk janë shkencore, por me prapavijë politike. “Arsyet nuk janë shkencore. Përpjekjet për të ndërhyrë në standard kanë filluar prej 20 vitesh, por tashmë kanë ndryshuar trajtë. Ka disa të interesuar për këtë, dhe me shtyrje nga faktorë politikë që qëndrojnë prapa akademikëve dhe gjuhëtarëve. Për mendimin tim, goditja kryesore e drejtshkrimit i është dhënë vitin e kaluar, pasi është goditur zanorja ë. Është i paktë dëmtimi kësaj here, pasi goditja kryesore i është dhënë drejtshkrimit një vit më parë”, tha prof. Memushaj. Sipas tij, këto ndryshime do të sjellin reagime, duke u nisur nga përvojat e vendeve që i kanë jetuar më parë ato. “Duke u nisur nga përvoja e vendeve të tjera, ku ka pasur ndërhyrje, momente të tilla kanë sjellë reagime, duke u nisur nga shtëpitë botuese, të cilat duhet të hedhin poshtë botime të tëra që kanë në treg. Universitetet mund të mos i votojnë këto ndryshime, ne gjuhëtarët nuk do t’i zbatojmë këto rregulla, duke sjellë kështu reagime. Po të vësh re propozimet e bëra nga Këshilli Ndërakademik, ka shumë kundërthënie në to. Nuk janë zgjedhje sistemore, e nuk synojnë të përmirësojnë sistemin e rregullave, por ka kthime prapa”, thotë prof. Memushaj.

Rexhep Qosja: Të mos preket standardi

Akademiku dhe shkrimtari i njohur kosovar, Rexhep Qosja, u shpreh dy ditë më parë, kundër çdo ndërhyrjeje në standardin e shqipes. “Kongresi i Drejtshkrimit të Gjuhës Shqipe dhe krijimi i Gjuhës Letrare shënon shkallën më të lartë në zhvillimin e qytetërimit tonë. Gjuha letrare është e arritura më e çmuar e procesit historik të zhvillimit të vetëdijes së popullit shqiptar, të kulturës, të letërsisë e të gjuhës së tij. Gjuha i bashkon, por gjuha edhe mund t’i ndajë njerëzit. Shteti është fryt i përpjekjeve bashkuese në historinë e një populli. Dhe, gjuha letrare standarde është fryt i përpjekjeve bashkuese në historinë e një populli. Nuk ka gjuhë letrare atje ku nuk ka shtet, më saktësisht, atje ku nuk ka vetëdije për shtetin, për të përbashkëtën institucionale”, është shprehur Qosja. Sipas tij, këto përpjekje janë të frymëzuara nga qarqe politike. “Ata janë të frymëzuar, ma merr mendja, njëkohësisht edhe prej qarqesh të huaja politike që tradicionalisht janë përpjekur t’i ngatërrojnë punët e shqiptarëve. Të gjitha, thotë Gëte, janë të vdekshme, vetëm marrëzirat janë të pavdekshme. Përpjekjet për rrënimin e gjuhës letrare mund të bëhen edhe ndonjë ditë, por janë të dështuara, sepse janë prapakthime kundërhistorike që do të kishin pasoja shumë të mëdha”, është shprehur Qose.