• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for June 2013

Shumë të faleminderit ! – Thank you very much !

June 27, 2013 by dgreca

Ne kujtojmë, udhëheqjen, imazhin dhe angazhimin e tij për arritjen e të gjithë këtyre rezultateve që shohim sot, sepse, ngaqë ai besonte tek ne dhe ne besonim tek Berisha, dhe se ky përparim që ka bërë Shqipëria sot, do të bëhej me të vërtet si e gjithë Europa, ashtu si ëndërrua dhe u sakrifikua deri me gjak në fillimet e saj, do të ishte i mundur vetëm kur ne të bëheshim të gjithë së bashku./
Nga Beqir Sina/ ShBA/

BENSONHURST BROOKLYN NY : Për Shqipërinë, dhe shqiptarët në Kosovë, Mal të Zi, Maqedoni, Luginën e Preshevës, Çamëri, dhe kudo jetojnë në botë, lideri i demokracisë, ish Presidenti dhe tani ish-Kryeministri, Berisha, për udhëheqësit aktualë dhe ish- udhëheqësit shqiptarë dhe tërë të gjithë ata politikëbërës dhe  “politikëmarrës” si – në Shqipëri e jashtë saj,  fjalimi, dhe dorëheqja e kreut të Partisë Demokratike nga të gjitha postetet ka për të shënuar si një shembull nga të më pashembulltët, deri sot 100 vjet shtet, dhe ka për të qenë një moment historik. Kjo e Berishës është në thellb të demokracisë, ky është principi e një partie, e cila është etaloni i një demokracie, në Shqipërinë, e shumë vuajtur dhe për një parti dhe demokraci të till që kemi ne shqiptarët sot. Dhe, kjo është e denjë për atë që ne e ëndërruam, dhe vuajtëm për këtë demokraci, deshëm të jemi këtu ku jemi, për të bërë atë sot ashtu si thërrisnin studentë e 90′ “Ta bejmë Shqipërinë si e gjithë Europa”. Pra, sot të nderojmë atë që beri ai për ne të gjithë shqiptarët, dhe trashëgiminë që na la pas Presidenti i parë i demokrat i Shqipërisë, Kryeministri i këtij vendi, kryetari i Partisë Demokratike, Porf.dr. Sali Berisha. Megjithse, ai prap do të jetë pjesë e angazhmit dhe punës tonë, ta bëjmë Shqipërinë si e gjithë Europa. Dhe kjo do të arrihet :”Kur të gjithë ish-Presidentët, Kryeministrat, kryetar të partive dhe udhëheqësit tanë të gjallë, të bëhen së bashku, dhe kan për të thënë se :” kjo është gjithashtu një ditë e veçantë për demokracinë tonë”. Dhe, kjo ka për të ndodhur vetëm atëhere,  kur edhe “ata që hynë e dalin nga partia – demokracia, sa herë u “prishen atyre pazaret” dhe e ndrrojën partinë si pllakat e gramafonit” ata që deri dje e kan quajtur liderin historik të Shqipërisë, ;”Oborrtarin, kryepushtetarin e familjes së tij, kryetari i klubit të partisë Demokratike, i korruptuari, deri edhe tek “tradhëtari” sipas tyre,” –  të thonë :” sa paskemi gabuar ne i kemi këtij njeriu një borxh goxha e bukur”

Mbasi e vërteta është, se Berisha, gjatë këtyre tetë vjetëve, është anatemuar dhe sulmuar në mënyrë të pamoralshme dhe të pa denjë, të paskrupullt, nga një “grup politikanësh “kalamanjë”, të cilët mendojë unë se “kan hyrë në politik aksidentalisht”, dhe më shumë ata u yshtën nga prapa nga një grup atyre që ishin deri dje, kush ishin!, ose nga ata që ishin mbështetsit e flakët të Berishës, dhe iu kundërvunë atij. 

  Dhe unë e shoh të nevojshme t’u them këtyre njerëzve, jo se ata më dëgjojnë apo jam unë ai që i di gjërat apo vendos unë, se si duhet të mendojnë apo veprojnë ata, por, sepse se ” secili prej këtyre udhëheqësve, dhe politikanëve sot në Shqipëri, e cila kaloi një nga sundimet komuniste, më të egra në botë, do t’ju them, pa marrë parasysh se sa dhe se si ju mund të mendoni, pa marrë parasyshë se ju jeni gati për të marrë zyrën e presidencës, karriken e Kryeministrit, kryetarit të partisë, apo të deputetit,e politikanit, gazetarit dhe analisitit, është e pamundur pa e kuptuar natyrën e vërtet të punës, derisa ju nuk jeni bërë Presidenti i Shqipërisë, derisa ju jeni ulur vetë në atë karrike të Kryeministrit të Shqipërisë, derisa ju nuk keni hyrë në atë sallë Parlamenti.” Të kuptoni se sa e vështirë, është vetëm në Shqipëri!.

      Pikërishtë, sepse ende vetëm në Shqipëri, dalluar nga në të gjithë vendet e  kampit socialist në Europën juglindore, janë po të njëjtit: udhëheqës, politikan dhe deputet, janë bijt e Bllokut, dhe ish kuadrot e partisë së Punës, dhe ish pionerët e Enverit, që komandojnë dhe udhëheqin akoma Shqipërinë, ose pas kuintave ose në “ballë”. Në Shqipëri, si asnjë vend tjetër i kampit socialist, janë të njëjtat simbole të së kaluarës, që kan mbetur gjallë në mendjen e këtyre njerëzve,: është po ajo presidencë( Pallati i Brigadave), Paralamenti( Kuvendi Popullor) dhe Kryeministria ( Komiteti Qendror i Partisë së Punës së Shqipërisë), që deri 22 vjetë më parë, ata u ulën dhe qëndruan duke i bërë gjëmën këtij populli.

 Në cilin vend të botës, gjen sot më shumë komunist se sa në Shqipëri, të cilët jan të grupuar në katër parti komuniste, që do të hyjnë nesër me Edi Ramën, në të njëjtën ndërtesë, ku edhe kan qenë në ish KQPPSH, në të njëjtat zyra, ku po ata ishin 23 vjetë më parë.
Mendojë, se duke parë se sa e vështirë është në Shqipëri, të jesh President, Kryeministër, apo një deputet i thjesht, një analistë dhe një gazetarë, në një vend që ende nuk heqin dorë akoma nga Enver Hoxha, por jo vetëm kaq – ata janë “trimëruar” tani me fitoren e 23 qershorit, dhe po kërkojnë t’a rikthejnë Enverin, atëhere do të kujtojmë Berishën, dhe do të përulemi me respekt të madh, se si ja doli që për 23 vjet t’u bëjë ballë, këtyre enveristëve dhe komunistëve dhe social komunistëve, që tani kan marrë pushtetin dhe do t’a udhëheqin vendin për katër vjet.. 

   Kjo është edhe arsyeja pse Berisha fiton, sot një vlerësim më të madh për të gjithë atë shërbim të madh që i bëri Shqipërisë në këto 23 vjet, të Shqipërisë së lirë dhe demokratike.  Ai ishte i vetmi që doli mbi sfidat momenteve më të vështira që kaloi ky vend, dhe ndjeu peshën e madhe të një kombi mbi shpatullat e tij. Dhe për mua, ky është vlerësimi që i përket Berishës, dhe më shumë do të shtrihet tek,ai i lideri demokrat, ish Presidentit dhe ish Kryeminsitrit, Berisha .

    Gjëja e parë që kam tek ai njeri prej se kur e lashë atë vend në 1990 dhe isha në Austri, si refugjatë politik, ka qenë ajo “se Berisha, ishte vënë në krye të atyre ndryshimeve të mëdha që ndodhën atëhere, në krye të lëvizjes demokratike, një lider që ka demonstruar me karizmin e tij të jashtëzakonshëm, dhembshuri e tij dhe bujarin e zemra madhësin për popullin shqiptarë. Sepse ai e dinte se sa ky popull i shumë vuajtur për 45 vjet padrejtësisht, hoqi të “zinjët e ullirit”, aq sa ju mohua gjithçka, liria dhe demokracia.

      Ne kemi për të mësuar – shumë shpejt se çfarë do të thotë:” Të ishe lider atyre lëvizjeve të para,të atyre që edhe jetën e dhanë ose e rezikuan për demokracinë , duke e rrëzuar dhe tërhequr zvarrë diktatorin. Pra të ishe qysh në atë kohë në krye të popullit liridashës dhe demokrat. Në atë kohë, që lëvronte në çdo zyrë ende Ramiz Alia, dhe Sigurimi famëkeq i Shtetit. Aty në atë  presidencë( Pallati i Brigadave),  Kuvendi Popullor, në zyrat e karriget e Kryeministris, që ishin ulur anëtarët e Komiteti Qendror i Partisë së Punës së Shqipërisë), ata që deri 23 vjetë më parë, i a bënë gjëmën këtij populli të mrekullueshem. 

    Berisha , në këto 23 vjet ; si Lider Historik, President, Kryeministër, mbi të gjitha, është për tu parë për një punë përulëse, dhe e paçmuar për demokracinë e Shqipërisë. Megjithëse, ka momente ku njerëzit e medhenjë dhe udhëheqës të till – BURRESHTETAS , bëjnë edhe ” gabime” ose edhe duhet të paguajnë gabimet e të tjerëve. Por, të mos harrojmë se ende në Shqipëri, ka njerëz, që ëndërrojnë dhe dëshirojn të kthehet ora e Shqipërisë, prapa. Ka edhe nga ata që nderojnë me grusht, kremtoin ditëlindjen dhe vdekjen e diktatorit, mbajnë edhe protretetin e tij, (sa që ai ishte gjallë në shtepit e tyre), madje edhe këtu në vendin kampion të lirisë e demokracisë. E festoin ende 29 nëntorin – jo si festë e çlirimit të vendit – por, si ideologji e kohës së komunismit. 

          Dhe, unë e di! se çfarë është e vërteta në lidhje me Berishën. Por, unë shpresoj se shumë nga ata lexues që do të lexojnë këto vlersimet e mija, ndoshta do të pajtohen me mua vetëm atëhere -:” Kur në krye të Shqipërisë, të futet në zyrën e tij, dhe të ulet në karrigen e Kryeministrit, Edi Rama, i biri një ish anëtarit të Komiteti Qendror i Partisë së Punës së Shqipërisë, dhe i nipi i një ish anëtari të Byrosë Politike, dhe së bashku me pasardhësit, të cilët mmas një muaji – do të zënë vendet në zyrat ku do t’i komandojë Rama dhe kan komandur baballarët e tyre, më parë. 

Atëhere, besoj se edhe ju do të thoni për mua, se paskam pasur të drejtë ” se Berisha ka qenë njeriu që ne e deshëm në krye të këtij vendi dhe se ai bëri për 23 vjet më të mirën, për Shqipërinë dhe shqiptarët”.   Tani, në se do ta masim Berishën vetëm me të kaluarën, kjo është e pamundur për të kaluar në gjykimin dhe vlersimin e tij si lider, mbi presidencën e tij, dhe kryemnistër, ndërsa ai është ende në demokraci . Pra, ndoshta kjo është pak e parakohshme. Por, edhe tani, ka disa gjëra që ne e dimë dhe janë të sigurta. Që Berisha, duke marrë gjithë përgjegjësitë që vërtet i takojnë, në një vendim të prerë, kam vendosur, dje para qindra atyre të rinjëve e të rejave shqiptarë, ” të jap dorëheqjen nga të gjitha funksionet e mia në forumet e Partisë Demokratike”.

    Duke premtuar se ai ” Do të jet thjesht njëri prej jush, anëtar i PD-së dhe deputet i saj, të punoj me përkushtim të madh së bashku me ju dhe lidershipin e ri, për të mbrojtur dhe promovuar si opozitë, vlerat dhe parimet themelore të programit të Partisë Demokratike, për ta shndërruar atë përsëri në një program të shumicës së shqiptarëve. – Ndaj  tha ai do të ju lutem të mos gaboni të merrni apo të konsideroni këtë fjalë si një fjalim lamtumire. I tillë ky nuk është. Madje nga unë, Partia Demokratike, anëtarët dhe mbështetësit e saj nuk do të dëgjojnë ndonjëherë fjalim lamtumire për faktin e thjeshtë, se ai do të ishte një fjalim të cilin unë s’do të mund ta lexoja kurrë.” tha Berisha dje.

      Ne kujtojmë, udhëheqjen, imazhin dhe angazhimin e tij për arritjen e të gjithë këtyre rezultateve që shohim sot, sepse, ngaqë ai besonte tek ne dhe ne besonim tek Berisha, dhe se ky përparim që ka bërë Shqipëria sot, do të bëhej me të vërtet si e gjithë Europa, ashtu si ëndërrua dhe u sakrifikua deri me gjak në fillimet e saj, do të ishte i mundur vetëm kur ne të bëheshim të gjithë së bashku.    Së fundi: Berisha lider i së djathtës, President, Kryeministër, Kryetar partie, do të mbahet mend gjatë  për shërbimin që i bëri vendit tonë, për kurajon , për sakrificat, dhe, mbi të gjitha, për dashurinë ndaj  vendit,: Shumë të faleminderit – Thank you very much – Zoti ju bekoftë. Dhe Zoti e bekoftë Shqipërinë dhe Kombin shqiptarë !.

 

Filed Under: Komente Tagged With: Beqir Sina, Berisha, Thank You

KRISTO KIRKA, Kryetar i shoqërisë “Besa-Besën”

June 27, 2013 by dgreca

Ne qender, ulur, Noli ne mes, majtas Kristo Kirka, djathtas Sotir Peci. Foto e vitit 1906/Nga Uran Butka*/

   Në vitin 1908  Kristo Kirka u zgjodh kryetar i shoqërisë “Besa-Besën” dhe punoi me vetmohim për ta bërë atë vatrën kryesore ku të mblidheshin dhe të bashkëvepronin gjithë shqiptarët. Shoqëria “Besa-Besën” u shndërrua në shoqërinë më të fuqishme të shqiptarëve të Amerikës dhe u bë faktori kryesor i bashkimit të të gjitha shoqërive të tjera në një federatë gjithëshqiptare.

   Në këto kushte lindi nevoja për një gazetë, zëdhënëse e shqiptarëve të Amerikës, por edhe tribunë e mendimit të çështjes sonë kombëtare. Më 15 shkurt të vitit 1909, shoqëria “Besa-Besën” nisi botimin e gazetës së mirënjohur “Dielli”. Vetë titulli i saj “Dielli”, i qëmtuar nga Fan Noli, ishte kuptimplotë: Dielli, që do të ndriçonte mendjen dhe rrugën e shqiptarëve. Numri i parë i saj doli në Boston më 15 shkurt 1909, si gazetë e përjavshme, mandej  dy herë në javë, ndërsa në kohën e Çekrezit u bë e përditshme, shqip dhe anglisht. Në krye të numrit të parë, shpallej diviza: “Dielli është organ i shqiptarëve kombëtarë, që kërkojnë vetëqeverimin për Shqipërinë”.

   Gjatë gjithë ekzistencës së saj, ka qenë një nga faqet më të rëndësishme të shtypit shqiptar. Qysh në krye, ajo ka përkrahur lëvizjet për autonomi në kuadrin e katër vilajeteve, mandej lëvizjet për ndergjegjësim kombëtar, për liri dhe pavarësi, luftën kundër politikave shoviniste e pushtuese të shteteve fqinje, si: Greqia, Serbia dhe Italia, kundër planeve të disa Fuqive të Mëdha për copëtimin e Shqipërisë, si edhe ka propaganduar vijimisht idenë e bashkimit të shqiptarëve në një shtet kombëtar e demokratik, sipas modelit të demokracive perëndimore.  Ndërkohë, ka pasqyruar jetën, veprimtaritë kombëtare, politike, ekonomike dhe kulturore të shqiptarëve të Amerikës dhe ndihmën e tyre në dobi të atdheut e të  çështjes kombëtare.

   Redaktori dhe editori i parë i gazetës “Dielli” ishte Fan Noli, i cili me editorialet e tij të thukta, i dha drejtimin dhe peshën e duhur kësaj gazete kombëtare.

   Në mbledhjen e përgjithshshme të shoqërisë “Besa-Besën” në Boston, më 14 mars 1909, për të zgjedhur Pleqësinë e shoqërisë dhe për të këqyrur ecurinë e gazetës “Dielli”, folën Fan Noli, Kristo Kirka, Nikolla Poçi e të tjerë. Pleqësia e zgjedhur i bëri thirrje Faik Konicës , drejtor i gazetës “Albania” në Londër, që të pranonte drejtimin e gazetës “Dielli”, ftesë që  ai e pranoi.

   Në këtë mbledhje u zgjodh edhe redaksia e gazetës: G.Gjoleka menaxher, Kristo Kirka  gazetar dhe K.Kristofor arkëtar.

   Me ardhjen e Faik Konicës në Amerikë, më 9 tetor 1909 dhe vendosjen e këtij personaliteti të shquar për të drejtuar gazetën “Dielli”, u rrit dukshëm cilësia dhe fama e gazetës, por edhe veprimtaria kombëtare e shqiptarëve të Amerikës.

   Gjatë vitit 1909 u rishtrua çështja e bashkimit të të gjitha shoqërive në një të vetme. Pleqësia e shoqërisë “Mall’i Mëmëdheut”, përmes një letre botuar te gazeta “Dielli”, argumentonte domosdoshmërinë  e shoqërive të krijuara an’e kënd Amerikës. Shoqëria “Besa-Besën” mori nismën që të organizonte një sërë mitingjesh në qendrat kryesore ku banonin shqiptarët, për të propaganduar bashkimin. Mitingu i parë u organizua  më 1 nëntor 1909 në Phoenix Hall, ku erdhën shqiptarë nga Bostoni, por edhe nga Natick, Hudson, Buffalo, New Bedford, Worcester etj. Mitingun e hapi Kristo Kirka, kryetar i shoqërisë “Besa-Besën”.  Në emër të kësaj shoqërie, ai bëri thirrje për bashkim, si një aspiratë  kombëtare. Oratorët  Faik Konica, Fan Noli,Themistokli Millona dhe Kol Kristofori folën për rreziqet që i kanoseshin Shqipërisë dhe për organizimin e shqiptarëve tëAmerikës.

   Mitingje  masive u organizuan edhe në Hudson, më 12 nëntor 1909, në Bedford, më 18 nëntor, në Natick, më 25 nëntor, në Worcester, më 1 dhjetor, në  Southbridge,  më 14  dhjetor.  Këto tubime luajtën një rol të rëndësishëm për fuqizimin dhe rritjen e shoqërisë “Besa-Besën”, por edhe në rrugëtimin drejt bashkimit. Thuajse një miting në javë, një gjë e pazakontë, por edhe një punë e palodhur, veçanërisht e organizatorit  Kristo Kirka, që kishte një energji të pashtershme dhe një vullnet  të pathyer.

   Gazeta “Dielli” e datës 28  janar 1910, shkruante: “Pleqësia e Besa-Besës mbajti një mbledhje të dielën e shkuar në zyrë të “Diellit”. Ishin në mbledhje Z.Kristo Kirka, kryetari; z. Tromara, sekretari dhe z.Andea Kristo, Stavre Mihal, Xheli Sotir nga pleqësia” [1]   Kryetari i shoqërisë “Besa-Besën”, Kristo Kirka,  luajti një rol të rëndësishëm  bashkues. Por, krahas zgjerimit të shoqërisë “Besa-Besën” me anëtarë të rinj dhe mirëkuptimit gjithnjë e më të madh për bashkimin e gjithë shoqërive në një organizatë të vetme, u shfaqën edhe mosmarrëveshje të brendshme.  

    “Kulmin këto mosmarrëveshje e arritën në mbledhjen e 20 shkurtit 1910  të kësaj shoqërie, që u mbajt në Boston.  Kryetari Kristo Kirka, i cili e drejtoi këtë mbledhje, theksoi domosdoshmërinë dhe nevojën e një lidhjeje apo federimi në mes të shoqërive shqiptare të krijuara në Amerikë… Nga diskutimet që u bënë në këtë mbledhje, u dukën qartë kontradiktat midis kryetarit të shoqërisë “Besa-Besën”, Kristo Kirka dhe drejtorit të “Diellit” Faik Konica, kryesisht për disa artikuj të botuar në gazetën “Dielli”. Kryetari i shoqërisë kërkoi me këmbëngulje që drejtimi i gazetës “Dielli” të kalonte në duart e kryesisë së shoqërisë, gjë që nuk u pranua  prej Faik Konicës, i cili theksoi se “përsa kohë do të ishte drejtor i këtij organi, nuk do të lejonte kërkënd të fuste hundët në punët e tij”.[2]         Mosmarrëveshjet u thelluan edhe për një problem tjetër që u ngrit në këtë mbledhje: botimi i një gazete tjetër në Boston të titulluar “Flamuri” dhe që drejtohej po prej Faik Konicës. “Flamuri” ndryshonte nga “Dielli”, sepse e kërkonte vetëqeverimin e Shqipërisë vetëm në rrugë kushtetuese. Konica theksoi se e kishte botuar me qëllim këtë gazetë, që ajo të hynte në Shqipëri, sepse gazeta “Dielli” nuk lejohej prej xhonturqve”.[3]

   Faik Konica dha dorëheqjen si drejtor i gazetës “Dielli”, ndërkohë që vazhdoi të botonte “Flamurin”. Shoqëria “Besa-Besën” zgjodhi një komision me Kristo Kirkën në krye, për të drejtuar shoqërinë dhe organin e saj, “Diellin”.

   Gjithsesi, kjo mosmarrëveshje ishte në dëm të shoqërisë e të gazetës “Dielli”, por edhe të projektit të bashkimit, ndaj të dyja palët bënë një marrëveshje, u ulën në bisedime, zgjodhën një komision të përbashkët dhe shkuan në votime demokratike, me votë të fshehtë. Kryetar i shoqërisë u zgjodh Josif  Pani. Kryesia e re  ia dorëzoi sërish gazetën “Dielli” Faik Konicës, maj 1910. Të dyja gazetat, për një kohë,  u bashkuan në një emër të përbashkët “Dielli dhe Flamuri”.

   Pavarësisht nga mospërputhja e mendimeve për probleme apo qëndrime të caktuara, midis Kirkës dhe Konicës vazhdoi bashkëpunimi në dobi të çështjes kombëtare.  

   Në përvjetorin e parë të  “Diellit”,  më 11 shkurt 1910, editori i gazetës, Faik Konica, tek përshkruante rrugën njëvjeçare, do të vlerësonte në mënyrë të veçantë veprimtarinë e shoqërisë  “Besa-Besën” dhe  të kryetarit të saj, Kristo Kirka: 

   “Me këtë numër, “Dielli” mbush motin e parë të botimit të tij.  Kur bën një udhë të gjatë, udhëtari qëndron ndonjë herë, rri mbi një gur dhe hedh sytë pas tij. Është një çlodhje  dhe një dëfrim, një kurajo për të vajtur më përpara, kur sheh sesa eci dhe ç’mbaroi gjer atje. Ashtu, edhe ne do të marrim forcë të re, duke shikuar punët që bëmë gjer sot…Shoqërisë  “Besa-Besën”, kryetarit atdhetar dhe të palodhur  të saj, Kristo Kirka, pleqësisë së nxehtë , kurdoherë gati të bëjë detyrën e saj, ana kombëtare u ka hua përhirime nga zemra”[4]

   Pas shoqërisë “Besa-Besën”,  në SHBA u themeluan edhe mjaft shoqëri të tjera të rëndësishme, që ndikuan në bashkimin, ndërgjegjësimin dhe arsimimin e emigrantëve shqiptarë atje, por edhe ndihmuan bashkëkombasit e tyre në Shqipëri.

  Një nga këto, shoqëria korçare ”Arsimi”, e themeluar në vitin 1909 në Hudson, por e zhvendosur më pas në Boston, dha një ndihmesë të çmuar në arsimimin e emigrantëve shqiptarë  në Hudson e Boston, por edhe në zhvillimin e arsimit në qytetin e Korçës. Në krye të kësaj shoqërie ishte Kristo Kirka.

   Po ashtu, u formuan edhe shoqëritë “Shpresa” në Bideford, shoqëria “Dallandyshe” dhe “Mbarësia” në Marlboro, shoqëria ndihmëtare ”Bashkimi”, “Flamuri i Krujës” e të tjera.

   Të gjitha këto shoqëri dhe organet e tyre të shtypit e kishin kthyer shikimin  nga Shqipëria që lëngonte nën sundimin osman, por edhe që përpiqej të dilte nga kjo gjendje. Shoqëritë patriotike të Amerikës inkurajonin çeljen e shkollave shqipe, arsimimin në gjuhën shqipe, ngritjen e çetave të para të lirisë, luftën kundër shovinizmit dhe kishës greke,  përkrahjen e kryengritjeve të mëdha antiosmane të viteve 1910-1911, si edhe mbrojten e çështjes shqiptare në arenën ndërkombëtare, veçanërisht në SHBA.

   Ja ç’shkruan gazeta “Dielli”, 18 nëntor 1910:

   “Ende pa marrë kryesinë Z. Kirka, anëtarët e Shoqërisë  korçare “Arsimi” qenë shumë të pakë, por që kur u zgjodh kryetar Z.Kirka, i cili kurdoherë  është rrëfyer atdhetar, anëtarët u shtuan shumë dhe është shpresë  që të vejë më përpara  shoqëria “Arsimi” për të përmbushur qëllimin e saj. Kryetari Kirka foli me hollësi për qëllimin e shoqërisë dhe u dha kurajo gjithë dëgjonjësve  që të mos dëshpërohen për mbylljen e shkollave shqipe në Shqipëri, se do të vijë  koha  që do të hapen prapë dhe atëherë shoqëria jonë ka për detyrë t’u ndihë shkollave shqip, për të cilat është ngritur”.[5]

   Kristoja ishte i mendimit që shqiptarët duhet të përfitonin nga liritë e shpallura nga xhonturqit, për të përhapur abecenë e njësuar , për të ngritur shkolla, klube kulturorë, shtyp të lirë dhe veprimtari të tjera, që të vetëdijësoheshin e të bashkoheshin shpirtërisht.

   “Gjuha dhe letërsia shqiptare bënë udhën e tyre, por me mundime. Armiqtë filluan luftën e rregullt kundra shqiptarizmës… Më 1908, kur u shpall lirija konstitucionale, në të gjithë anët ku ndodheshin shqiptarë, u hapnë klube, u botuan fletore, edhe u shtypnë e u përhapnë libra edhe u krijua Normaleja e Elbasanit për të pregatitur  mësonjës të aftë. Mirëpo , faktorët ngatërrestarë të huaj, duke u mbështetur n’elementët fanatikë të vendit, dëndësuan luftën në të katër anët. Lufta për shkronjat dhe gjuhën doli në krye. Xhonturqit kërkuan që shqipja të shkruhej me germa arabishte dhe të përhapej kultura osmane. Me qenë se shkronjat arabishte, përveç që nuk kanë zënore, por edhe si një gjuhë semitike, nuk përfshijnë as bashkëtingëllore, me një fjalë ishte një mjet  mashtronjës për t’i ndaluar shqiptarët në fushën e kulturës. Në tërë Shqipërinë bota u nda më dysh: partizanët e shkronjave latine dhe partizanët e shkronjave arabe. E para përfaqësonte kulturën evropiane edhe e dyta kulturën orientale, e para përfaqësonte nacionalizmën shqiptare, edhe e dyta fanatizmën fetare, e para gjallëri në jetë, e dyta vdekjen. Në këtë luftë, grekët dhe serbët ndihmonin propagandën e xhonturqve…Nacionalistët u detyruan  të formojnë çeta dhe t’organizojnë kryengritje. Me rëndësi ishte ajo e Kosovës, e cila përfundoi me zbritjen e kryengritësve në Shkup” – shkruante  Kristo Kirka.[6]

   Ai përpiqej që shqiptarët e Amerikës të mbanin gjallë gjuhën shqipe, të shkruanin e të lexonin në gjuhën e mëmës, të merrnin dituri dhe të kulturoheshin. Nga shoqëria  “Arsimi” organizoheshin kurse dhe shkolla sezonale për të mësuar gjuhën shqipe të shkruar.  Madje, Kristo Kirka, bënte thirrje për themelimin e një shoqërie theatrale, që të zbukuronte jetën e emigrantëve shqiptarë dhe të edukonte atdhetarizmin e tyre:

   “Thërriten gjithë aktorët që kanë marrë pjesë në dramat “Besa” të Sami Frashërit, “Vdekja e Pirros” të Mihal Gramenos etj. dhe çdo atdhetar që dëshiron të marrë pjesë në një shoqëri theatrale, të ndodhen në mbledhjen që do të mbahet më 29 të vjeshtës së dytë 1911, për të rregulluar një shoqëri theatrale”[7]

   Kështu, me nismën e Kristos,  u themelua shoqëria teatrale “Lahuta”, me qendër në Boston.  

  • Marre nga libri i shkrimtarit dhe studiuesit Uran Butka me titull”Kristo Kirka”


[1] Gazeta “Dielli” 28 janar 1910

[2] Po aty

[3] V. Duka, Shqiptarët në rrjedhat e shek.xx

[4] Gazeta “Dielli” , 11 shkurt 1910

[5] Gazeta “Dielli” 18 nëntot 1910

[6] Gazeta Fjala e Korçës, qershor 1944

[7] K.Kirka, thirrje për një shoqëri theatrale, Dielli, 19 vjesht’e dytë.

Filed Under: Histori Tagged With: Kristo Kirka, kryetar i Besa-Besen, Uran Butka

Ihsan Bey Toptani, journalist and political activist

June 27, 2013 by dgreca

By James Pettifer/    Ihsan Toptani, journalist and political activist: born Tirana 25 August 1908; died London 28 May 2001.Ihsan Bey Toptani was the last direct male descendant of the great Toptani family who dominated the Albanian capital for 150 years, and the last living man to hold the rank of Ottoman bey to reside in Britain. But despite these extraordinary and archaic origins, and after a prominent role in the Second World War, he lived a modest life in south London in the last 40 years, a victim of the post-war Communist victory in Albania, and was well known as a leader of the Albanian émigré world in London.
The Toptani family were in many ways the founders of contemporary Tirana, and played a crucial role in the political intrigues surrounding the  foundation of modem Albania in 1913. His most notorious ancestor was Esad Pasha Toptani, the mentally disturbed traitor who plotted with the venal Serbs and Greeks against the fledgling state.
The family’s great period was the early and mid-19th century when the decline in the Ottoman system allowed considerable freedom of action to the beys, who lived more or less as feudal princelings on their estates. The  Toptanis owned much of central Tirana, including the land on which the modern parliament stands, and had farms and forests in the wild lands beyond the Dalti mountains to the east of the capital. His father, Abdi Bey Toptani, was active in the late-19th-century renaissance of Albanian literature and nationalism, and then became a cabinet minister after the independence declaration at Vlora in 1913.
At that time, little Ihsan was a boy of five years of age, and after elementary schooling in Tirana he was sent away to Austria, Albania’s traditional friend among the European powers, for his later education. He impressed his teachers with his intellectual ability, and had science, politics and philosophy as his main interests. He was also a skilled photographer, and good at languages, and was awarded a doctorate in political sciences at Graz University.
Returning to Tirana, he found the country being drawn increasingly into the maw of the Italian Fascists, and the old dominance that the Toptanis had enjoyed in Tirana society was being eroded by the brash new men who had allied themselves with the Italians. He was involved in a short, unhappy  marriage arranged by his family. King Zog was never very keen on the Toptanis, and Ihsan lacked a political party to advance his interests.
On the outbreak of the Second World War, as Albania was used as a base for invasion of Greece, Toptani joined the resistance as an independent nationalist, and was in contact with the British Special Operations Executive (SOE), who were beginning operations to help the anti-Axis forces in Albania. This was not a simple relationship, however, and he also had contact with the Axis occupiers, and later wrote quite sympathetically of those Albanians who had been active collaborators and who had seen the best interests of their country as resting with a German victory in the war.
In the complex intrigues within the Resistance, his finest moment was at the Toptani estate hill village of Mukje in August 1943, when he presided at talks held between the Communist-dominated National Liberation Council, led by Enver Hoxha and the rightist Balli Kombetar. Both sides agreed to fight for an independent Albania, including Kosovo, but within days of its being signed it was rejected by the Communists as a result of policy differences over Kosovo. Toptani always believed that Enver Hoxha had been a traitor to the national cause and had worked with Tito’s envoy,Svetozar Vukmanovic (General Tempo), after this key meeting to destroy the agreement and betray the Kosovars into Yugoslav servitude.
A period of activity in the resistance followed and he spent a good deal of  time working with Julian (later Lord) Amery and other SOE agents who had been dropped into Albania by SOE HQ in Cairo, and were ultimately unsuccessful in uniting the northern feudal lords and Zogist sympathisers against Enver Hoxha and the Partisans. This period is described in Amery’s  controversial book Sons of the Eagle (1948).
Toptani was evacuated to Italy after the Communist victory, and began working with the Americans, obtaining a staff job as a journalist on Newsweek. When the CIA and MI6 began to try to organise the overthrow of Enver Hoxha’s regime, Toptani set up the liberation committee in Greece, and was responsible for recruiting émigrés into the force that was trained by David Smiley and others in MI6 on Malta to confront the Communists. It is generally believed that the Soviet spy Kim Philby, then a senior official in the Secret Intelligence Service, played an important part in betraying this operation to Hoxha.
After the collapse of this operation, Toptani returned to Britain, and found work in the BBC Monitoring Service at Caversham. In 1958 he became a British citizen, and worked in the Anglo-Albanian Association for the freedom of his country. His fellow ex-intelligence officer Harry Hodgkinson, the biographer of Scanderbeg, was a close friend and Hodgkinson’s death in 1994 affected him. Topkani was very happy to see the end of Communism, and returned to Albania after a 47-year interval to see the return of most of the family lands.
He saw the end of Communism as opening the doors to the reunification of the Albanian lands, and, although in his late eighties, he learnt to use a computer, and soon all his friends began to receive his e-mails with material calling for the liberation of Kosovo from Serbian oppression. Ihsan Toptani was a man of strong views, but he had great charm and  kindness and tolerated differences of opinion over historical  interpretation. A visit to his Streatham flat was a happy event. He  suffered from leukaemia for many years but although of a slight frame had a typical Albanian physical resilience that enabled him to carry on the  struggle against Serbia until near the end of his life.(The Sun Archive)

 

 

Filed Under: Histori Tagged With: Ihsan Bey Toptani, James Pettifer

VEPRIMTARIA KOMBËTARE E FEDERATËS PANSHQIPTARE VATRA GJATË PUSHTIMIT TË SHQIPËRISË

June 27, 2013 by dgreca

Nga Idriz Lamaj/ Një prej njohësve më të mirë të veprimtarisë historike të “Vatrës”, i cili shërbeu në gjirin e saj 60 vjet, shkroi afër 40 vjet më parë:   “ E premtja e zezë 7 Prilli 1939 i gjeti vatranët të ndarë keq: me dy Vatra dhe dy Diellë! Pasi u shkel Shqipëria prej ushtrisë italiane dhe humbi lirinë e saj kombëtare, erdhi bashkimi i të dy vatrave menjëherë dhe u bë prap një Vatër dhe me një Diell. Aherë qe shpresa e madhe për bashkimin e të gjithë Shqiptarëve patriotë të Amerikës rreth Vatrës, por më kot. Kuvendi i vitit 1940 zgjodhi Faik Konicën për kryetar të Vatrës, i cili pas zaptimit të Shqipërisë prej Italisë u lajmërua zyrtarisht nga autoritetet qeveritare të larta se detyra e tij si ministër i Shqipërisë në Washington mori funt. Për arsye jo të kthjellta mirë, Dielli, organ i Vatrës, botonte kritika të ashpra kundër Mbretit Zog, i cili ishte refugjat në London me gjithë Familjen Mbretërore. Ajo gjë gëzoj armiqtë dhe deshproj shumë Vatranë dhe Shqiptarë të mirë”. (Refat Gurrazezi: “Atdheu”, fq. 3, gusht 1968, New York).

Më 8 maj 1939, arrihet marrëveshja për bashkimin e dy vatrave. Në paragrafin e dytë të marrëveshjes shkruhet: “Duke parë rrezikun e Shqipërisë, dhe për hirin e shpetimit të atdheut t’onë nga robëria italiane, ky kuvend vendosi të thërritet një Kuvend i Përbashkët për të bashkuar gjithë vatranët dhe shqiptarët e Amerikës rreth Federatës Vatra” ( “Dielli”, 12 maj 1939 ).

Burime të ndryshme të kohës provojnë se ky bashkim ishte shumë i brishtë, ishte më tepër bashkim simbolik se sa një bashkim konkret për të kanalizuar një strategji të vetme politike kundër pushtimit të Shqipërisë. Megjithëkëtë, përpjekja e “Vatrës” për një organizim të shpejtë politik pasqyrohet qartë në gazetën “Dielli”. Gjysma e fundit e vitit 1939 shënon për “Vatrën” një angazhim serioz propagandistik kundër pushtimit të Shqipërisë. Zhvillohen mitingje dhe konferenca nëpër degët e “Vatrës”. Faik Konica dhe Fan Noli mbajnë lidhje me miqtë e Shqipërisë në Washington, japinë intervista dhe shkruajnë në disa gazeta amerikane ku denoncojnë ashpër Italinë fashiste dhe kritikojnë vendet perëndimore për qendrimin e tyre pasiv ndaj pushtimit të Shqipërisë.

Gjatë vitit 1940, “Vatra” zhvilloi një veprimtari pak më të dukshme, mbajti Kuvendin e përbashkët, emëroi udhëheqjen e re dhe zgjodhi Konicën kryetar. Veprimtarinë për çlirimin e Shqipërisë e vazhdoi me protesta, memorandume dhe letra dërguar personaliteteve të ndryshme botërore, në radhë të parë presidentit dhe zyrtarëve të lartë amerikan.  Me 5 mars, Konica i shkroi një letër të gjatë ministrit të Jashtëm amerikan Cordell Hull, ku ai ankohet edhe për pezullimin e marrëdhënieve diplomatike të qeverisë amerikane me Legatën Shqiptare në Washington. Më 2 prill 1940, zëvendësmi- nistri i Jashtëm amerikan, z. Sumner Welles, i përgjigjet Konicës:

“ Në të vërtetë Legata Shqiptare është mbyllur në rrethana që i dini edhe ju. Më 5 qershor 1939, ministri i Jashtëm i Shqipërisë njoftoi ambasadorin tonë në Tiranë se qeveria shqiptare dhe ajo italiane kishin nënshkruar një marrëveshje sipas së cilës shërbimet diplomatike dhe konsullore shkriheshin në një, dhe se Ministria e Jashtme Shqiptare pushonte së vepruari. Si rezultat i këtij zhvillimi politik, qeveria amerikane tërhoqi ambasadorin e vet nga Tirana. Pak më vonë, më 24 korrik, pas bisedës tuaj me ministin e Jashtëm, z. Hull deklaroi me keqardhje se, në rrethana të tilla politike, qeveria amerikane nuk mund të vazhdonte njohjen e imunitetit diplomatik për Ministrin e Shqipërisë në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Formalitetet dhe rregullimet teknike paraprake, nën të cilat është pezulluar veprimtaria  e Legatës Shqiptare, janë lanë plotësisht në dorën tuaj ”.

Angazhimin e Konicës në politikë e mirëpritën jo vetëm vatranët por edhe shumë atdhetarë e intelektualë të mërguar. Atij i kishin shkruar shumë miq e dashamirë të angazhohej sa më parë në politikë për hir të Shqipërisë. Por më kot, siç duket ai kishte vendosur që, para se të hynte në politikë, të shfrynte mëllefin dhe të ngjyente penën në acid sulfurik kundër Mbretit Zog, për arsye se, ‘kishte mbetur peng në hotel për borxhet e vjetra të tij’.

Me 12 shkurt 1940, Konica i shkruan Abdurahman Matit në Stamboll:

I dashur mik,

            Letrën t’auj të 12 Kallnorit e mora sot, – plotërisht një muaj pasi e çuat. Gëzohem që ndodheni mirë nga shendeti, bashkë me familjen.

Miku im, fajin për mjerimet e Shqipërisë e ka Ahmed Beu, i cili nuk ka mejtuar kurrë tjatër send veç intereses së tij të qelbur.

            Thoni se Ahmed Beu është miku im. Ahmed Beu do vetëm një njeri në botë, – veten e tij. I pabesë, i shtrembër, njeri pa fjalë, atë që më bëri mua Ahmed Beu nuk e ben as një bish’ e egër.

            Ishin mbledhur këtu nj’a shtatë mijë dollarë (ose njëmij napoleona) borxhe të vjetra, borxhe të Legatës së tij, borxhe të Guvernës së tij. Më telegrafoj nga Stambolli se do t’i paguante me t’arritur në Paris. Në një telefon nga Parisi, më vërtetoj se do t’i çonte të nesërmen me telegraf. Nuk e mbajti fjalën. Më në funt, pas disa muaj, më çoj çerekun e parave që duheshin. Një njeri që për njëmij napoleona trathton mikun më besnik të tij, jo vetëm është i lik po është dhe budalla.

Tani po shtrëngohem nga e keqia të merrem vesh me kundërshtarët, se kam mbetur peng në hotel.

            Lutem mos më flisni më për Ahmed Benë.

            Mbetem miku juaj – Faik Konica.

            Me 6 dhjetor 1940, Konica i shkruan Dervish Dumës në Londër:

“ Më vjenë keq t’ju zhgënjej por unë e shikoj veten si njeri të larguar nga politika. Tashetutje kam vendosur t’i kushtohem vetëm historisë dhe letersisë. Por, edhe sikur të isha i prirur për politikë, sigurisht nuk do ta zgjidhja këtë kohë për të”.  (F. Konica, Selected Correspondence 1896-1942, London, 2000, fq. 94 – ).

Konica, megjithëse kishte deklaruar publikisht në Boston se nuk do të bënte më politikë me shqiptarët, detyrohet të ndryshojë mendimin.

Më 1941, hapet një hendek i ri përçarjeje midis shqiptarëve të Amerikës, përçarje kjo shumë më serioze se ndarja e “Vatrës” ca vite më parë. Nga mesi i atij viti ndarja bëhet fakt i kryer, formohet organizata “Shqipëria e Lirë”, e cila, fill pas themelimit, kryesohet nga Kostë Çekrezi, personalitet i njohur, por njeri i dyshimtë për Nolin dhe për Konicen. Gjatë pushtimit të Shqipërisë ata e akuzuan Çekrezin si spiun të grekëve dhe të jugosllavëve, megjithëse kurrë nuk paraqitën ndonjë dokumentim bindës për këtë akuzë.

Nryshimi i rrethanave politike ndërkombëtare, zgjërimi i Luftës së Dytë Botërore, veprimtaria antishqiptare e grekëve dhe jugosllavëve, themelimi i kësaj organizate dhe shpresa e Nolit dhe e Konicës për përkrahjen e Mbretit Zog nga anglezët, bëjnë që Konica dhe Noli të njohin Mbretin Zog për udhëheqës të një qeverie shqiptare në mërgim. Përpjekjet e tyre për themelimin e qeverisë qenë po aq serioze sa edhe vetë përpjekjet e Mbretit Zog.  Noli zbutë qëndrimin e ashpër të Konicës kundër Mbretit.

Me 3 prill 1942, Konica i shkruan Dervish Dumes:

“Peshkop Noli, të cilin e vizitova për disa ditë në Boston, arriti të më shkund skepticizmin. Noli beson se Zogu mund të vendosë rregullin, dhe po qe se mbështetet nga anglezët, mund të luaj ende rol të rëndësishëm, si simbol i lirisë shqiptare”. ( Faik Konica, Vepra IV, Tiranë 2001, fq. 278).

Marrëveshja e Nolit dhe e Konicës për formimin e qeverisë shqiptare në mërgim nënshkruhet në Washington pas bisedimeve që zhvilluan në Ministrinë e Jashtme Amerikane:

“Ne të nënshkruarit u ftuam  prej një zyre të Guvernës së Shteteve të Bashkuara në Washington për një çkembim mendimesh mbi mënyrën më të mirë për të bërë një guvernë shqiptare në mërgim. Në bisedimet tona ngulëm këmbë mbi pikat që vazhdojnë:

1). Vetëm një ball shqiptar i bashkuar që përmbledh të gjithë personalitetet shqiptare munt të ket ndonjë rast t’a tund popullin shqiptar përgjithërisht dhe të jetë i dobishëm për Kombet e Bashkuara.

2). Mbreti Zog është më i çquari  personalitet shqiptar i gjallë, edhe përjashtimi i tij do t’i hiqte fuqinë lëvizjes që proponohet të bëhet;

            3). Asnjë mis i ballit të bashkuar nuk do të jetë i shtërnguar të heq dorë nga mendimet politike të tija, po do të bashkëpunojë vetëm gjërsa tërsia e tokës dhe liria e Shqipërisë të shigurohen në Konferencën e Paqes, dhe pasandaj secili do të mer përsëri lirinë e tij për të vepruar;

4). Një guvernë provizore pas vijave që propozon z. Çekrezi dhe miqtë e tij do të ish më keq se e  pa dobishme; dhe nuk do t’i ndihte as Shqipërisë as Kombeve të Bashkuara, po do të përparonte vetëm qellimet e atyre fqinjëve që kanë dekllaruar zyrtarisht se duan të ndarët e Shqipërisë;

            5). Jemi gadi në çdo kohë të bashkëpunojmë me gjithë zemër me Guvernen e Shteteve të Bashkuara.”

Nënshkruar: Faik Konica e F. S. Noli, në Washington me 19 të vjeshtës së tretë, 1942. (“Dielli” 28 nëntor, 1942).

Bisedimet e Nolit dhe të Konicës në Ministrinë e Jashtme Amerikane dhe nënshkrimi i marrëveshjes së tyre për njohjen e Mbretit Zog si udhëheqës të qeverisë shqiptare në mërgim, shqetësuan tepër Çekrezin dhe organizatën “Shqipëria e Lirë” dhe entuziazmuan “Vatrën”. Konica  i shkruan Petro Kolonjës:

“I dashur z. Kolonja,

Ju falëm nderit për të dy letrat, – të cilat ju a kthej këtu.

            ‘Rumor’-i që dëgjuat në Southbridge më bëri të qesh. Faktet janë afro të përkundërshme. Autoritet këtu dëgjuan e kuptuan që Çekrezi s’ka rëndësinë që deshiron t’i japë vetes. Ashtu, me hoborësi të madhe, ftuan Nolin, më ftuan dhe mua, për bisedime. Nolit (në mes t’onë) harxhet j’a hoqi Uncle Sam-i. Shpresat për shpetimin e Shqipërisë po shtohen. Juaj me besë, Faik Konitza. Me 7 të Nëndorit 1942”.

            Më 10 dhejtor 1942, ministri i Jashtëm amerikan Cordell Hull bën këtë deklaratë:

“Qeveria e Shteteve të Bashkuara të Amerikës nuk është e panjohur me rezistencën e vazhdueshme të popullit shqiptar kundër forcave pushtuese italiane. Përpjekjet e grupeve të rezistencës që operojnë në Shqipëri kundër armikut të përbashkët shikohen me admirim dhe janë të mirëpritura. Qeveria dhe populli amerikan pret me padurim dhënien e ndihmës ushtarake atyre trimave për të nxjerrë pushtuesin nga vatrat e tyre.

            Konsekuent me vijën e vet të drejtë politike për mosnjohjen e pushtimit të një vendi me forcë, Qeveria e Shteteve të Bashkuara të Amerikës kurrë nuk e ka njohur aneksimin e Shqipërisë nga Italia. Në deklaratën e përbashkët të Presidentit amerikan dhe të Kryeministrit britanik, lëshuar më 14 gusht 1941, e njohur si Karta e Atlantikut, bëhet qartë: “Respektojmë të drejtën e çdo populli për zgjedhjen e formës së qeverisjes dhe dëshirojmë rivendosjen e të drejtave sovrane – vetqeverisëse të gjithë popujve që u është mohuar liria me forcë”.

Më 15 dhjetor 1942, vdes Faik Konica. Kryetari i “Vatrës” i mbylli sytë pasi hartoi së bashkut me Nolin një platformë të drejtë politike për çështje të atdheut. Megjithëse pas pushtimit të Shqipërisë ishte ministër pa kredenciale, ai gëzoi respekt të veçantë nga miqtë e tij amerikan, dhe herë pas here mori prej tyre zotime me gojë për mbrojtjen e tërësisë tokësore të Shqipërisë dhe radhitjen e saj në aleancën e luftës antifashiste. Pas lamtumirës së Nolit me eulogjinë e famshme para kufomës së tij dhe përcjelljes për në banesën e fundit, përpjekjet e “Vatrës” për mbrojtjen e interesave kombëtare vazhdojnë mbi të njejtën platformë  politike.

VEPRIMTARIA DIPLOMATIKE E NJË AMBASADORI

                                                      PA KREDENCIALE

Më 15 janar 1943, një muaj pas vdekjes së Faik Konicës, Udhëheqësi i Kishës Orthodokse Shqiptare në Amerikë, i cili ishte edhe Kryetar nderi i “Vatrës”, Peshkop Noli dërgoi në Washington ambasadorin e ri. Këtë ambasador të pa shtet dhe të pa qeveri, ish Kryeministri i Shqipërisë e paisi me këtë kredencial historik:

Kisha Ortodokse Shqiptare në Amerikë

                                                Boston, Massachusette

“Mbajtësi i kësaj shkrese, z. Petro Kolonja, 37 Marland Road, Worcester, Mass., dhe 1530 Sixteenth Street, Washington, D.C., është emruar prej Madhërisë së Tij Mbretit Zog i Shqipërisë si përfaqësues i Tij në Washington për të zëvëndësuar të ndjerin Faik Konica, ish Ministër i Plotëfuqishëm i Shqipërisë në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, i besuar me mision të veçantë për të siguruar njohjen zyrtare të qeverisë shqiptare në mërgim nga Organizata e Kombeve të Bashkuara. Çdo përkrahje që t’i jepet z. Kolonja do të vlerësohet lartë nga mbar populli shqiptar.”

                                                                                    Peshkop F. S. Noli

                                                                                    26 Blagden Street,

                                                                                    Boston, Mass.

Përfaqësuesi i Mbretit Zog u vendos në Washington në të njëjtin apartament ku banoi dhe punoi për vite me radhë i ndjeri Konica. Në fillim, ai gjeti mbështetjen e plotë  të sekretares së  ish-ministrit  të Legatës Shqiptare, zonjës Charlotte Graham. Kolonja shkruan në disa shënime kujtimesh të pabotuara: “Zonja Graham më ndihmoi shumë, më siguroi apartamentin, më dorëzoi librin e Konicës me telefona e adresa dhe makinën e tij të shkrimit. Ajo më solli edhe disa orendi shtëpiake të cilat më hynë  në përdorim  edhe pasi solla në Washington time shoqe me fëmij”.

Një javë pas arritjes në Washington, Kolonja njoftoi 24 ambasada të huaja me këtë shkresë:

“ Shkëlqesi, kam nderin t’ju njoftoj se jam emëruar Përfaqësues i Mbretit Zog të Shqipërisë në Washington, për të zëvendësuar të ndjerin Faik Konica, ish-ministër Fuqiplotë i Shqipërisë në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Në këtë kapacitet do t’ju isha shumë mirënjohës nëse me jepni një intervistë në kohën tuaj më të përshtatshme. Në këtë mënyrë do t’ju shprehja falënderimet dhe respektin tim në person.”

Me nderime, Petro Kolonja

                                                                Përfaqësues i Mbretit Zog në Washington.

            Shtëpisë së Bardhë, Ministrisë së Jashtme, Ministrisë së Luftës dhe zyrave të tjera kompetente amerikane, Kolonja u dërgoi letra me përmbajtje të ndryshme. Në secilën letër vuri në dukje deklaratën e ministrit Hull të 10 dhjetorit 1942, kërkoi njohjen e tërësisë territoriale të Shqipërisë dhe të qeverisë shqiptare në mërgim nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Ambasadorit turk, Kolonja i dërgoi një letër të veçantë falënderimi për denoncimin që shteti turk i bëri Italisë me rastin pushtimit të Shqipërisë. Një letër të tillë i dërgoi  edhe ambasadorit egjiptian në Washington.

Ndërkaq, ambasadorit britanik i shkroi një letër të përzemërt, në të cilën thekson miqësinë e vjetër anglo-shqiptare dhe përkrahjen e Britanisë së Madhe dhënë Shqipërisë në kohë të vështira. Në letër shpreh shqetësimin rreth deklaratës së ministrit Eden, dhe kërkon që qeveria britanike të njohë sa më parë integritetin tokësor të Shqipërisë. Ai shkruan:

“ Shqiptarët janë tepër të shqetësuar nga deklarata e minstrit të jashtëm britanik,  i cili lë hapur diskutimin e kufijve të Shqipërisë, të cilët janë vendosur nga një komision ndërkombëtar ”.

Hapat e parë diplomatikë Kolonja i bëri në bazë të udhëzimeve të Nolit dhe të reagimit të tij ndaj deklaratës së ministrit britanik. Një muaj më parë Noli i kishte dërguar ministrrit të Jashtëm amerikan këtë letër:

“ Është tepër poshtërim për një Peshkop të besimit në fenë e Krishtit, kur mendon se vendet tona të mëdha të krishtëra demokratike luajnë çdo lloj dredhie politike për të kënaqur agresorin italian, ndërsa ato dy shtete të guximshme muhamedane (fjala është për Turqinë dhe Egjiptin, IL) nuk përfillën Musolinin në kulmin e fuqisë së tij, ndaj të drejtave të shkelura të popullit të vogël shqiptar. Më vjen keq që vendet tona të mëdha të krishtëra nuk tregojnë guximin e duhur moral të krishtërimit. Besoj se nuk ka garanci më të mirë që mund t’u jepet shqiptarëve se sa njohja zyrtare e një qeverie shqiptare në mërgim nën drejtimin e Mbretit Zog dhe siguria e tërësisë tokësore të Shqipërisë brenda Lidhjes së Kombeve të Bashkuara. Një garantim i till është i domosdoshëm për të eleminuar dyshimet e ngritura nga z. Eden në deklaratën e tij në Dhomën e Komuneve, në të cilën thuhet qartë se në Konferencën e Paqes duhet diskutuar çështja e copëtimit të Shqipërisë midis fqinjëve të saj, grekëve dhe jugosllavëve.”

28 Nëntori 1943, shënon një demonstrim serioz amerikan në mbrojtjen  e tërësisë territoriale të Shqipërisë. Shoqata “Miqtë Amerikanë të Shqipërisë” shtroi një darkë përkujtimore për 31-vjetorin e Shpalljes të Pavarësisë Shqiptare, në të cilën merrnin pjesë afër 120 veta. Në darkë ishin disa ish-diplomatë, katër-pesë senatorë e deputetë dhe dy zyrtarë të Ministrisë së Jashtme dhe të ushtrisë amerikane. Megjithëse këta të fundit ‘nuk merrnin pjesë në emër të qeverisë’ lenin të kuptohej se mbrojtja e tërësisë territoriale të Shqipërisë nuk ishte temë tabu në diplomacinë amerikane. Kryetari i Shoqatës, ish- ambasadori i Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Shqipëri, Charls C. Hart, hapi mbledhjen me këto fjalë: “Jemi mbledhur këtu për të demonstruar publikisht miqësinë tonë ndaj Shqipërisë dhe popullit të shumëvuajtur shqiptar. Mbretin e Shqiptarëve dhe ish Kryeministrin e Shqipërisë (fjala është për Nolin, IL.), me të cilët fola në telefon, i urova në emrin tonë për 28 Nëntorin, duke shprehur bindjen e plotë se së shpejti, populli shqiptar do të kremtojë Festën Flamurit të vet në një Shqipëri të lirë, të pavarur dhe me kufijtë shtetëror të paprekur nga askush ”.

            Të nesërmen, Kolonja i shkroi Nolit me entusiazëm rreth fjalimeve të mbajtura në darkën e shtruar nga “Miqtë Amerikanë të Shqipërisë”. Ai citoi në letër edhe disa folës të tjerë të cilët përkitën në vaçanti mbrojtjen e tërsisë territoriale të Shqipërisë.

Më 1943 thellohen intrigat politike midis organizatës “Shqipëra Lirë” dhe Federatës “Vatra”. Grupi shqiptar në Londër dhe Kostë Çekrezi kërkojnë heqjen dorë nga formimi i qeverisë nën drejtimin e Mbretit Zog. Në vend të qeverisë, ata propozojnë krijimin e një Komiteti. Sipas mendimit të tyre, vetëm rreth një Komiteti mund të realizohej Fronti i Përbashkët dhe bashkimi i shqiptarëve në mërgim. Ky propozim i kundërshtuar nga “Vatra”, vë Çekrezin në lëvizje. Ai zhvillon një mbledhje të organizatës së tij në Detroit dhe menjëherë deklaron në gazetën “Liria”  se “protokolli i bashkimit u nënshkrua në Detroit”, pasi në mbledhje merrnin pjesë edhe dy degë të “Vatrës”. Përfaqësuesi i një dege të “Vatrës” në atë mbledhje, Refat Gurrazezi, pendohet dhe i telefonon Nolit  në Boston.

Gurrazezi shkruan për reagimin e Nolit: “Nga zëri i tij m’u dukë, mjaftë i deshpruar dhe kish të drejtë. Më mbajti lartë nga një gjysëm ore në telefon, dhe para se të me thosh ‘natën e mirë’ më tha këtë: “Thuaju atyre shokëve të Detroitit se sido që të bëhet, qoftë monarki, qoftë republikë ose komunizëm, s’ka vent për Çekrezin në Shqipëri.”( R. Gurrazezi “Atdheu”,  3 gusht, 1868 ).

“Vatra” mbajti qëndrim të palëkundur politik deri në shtator të vitit 1944, kur themelohet në Shqipëri qeveria e dal nga Fronti Nacionalçlirimtar. Kolonja vazhdoi veprimtarinë e tij intensive gjithnjë në kontakt me Nolin dhe me ministrin e Oborrit Mbretëror në Londër. Shkroi, përktheu, ndoq me vemendje dredhitë politike greke e jugosllave dhe raportoi e reagoi menjëherë ndaj tyre. Ambasadori atdhetar, i pakredenciale, i ngarkuar me mision të veçantë nga “Vatra”, Noli dhe Mbreti, shkarkohet nga detyra me këtë telegram: “Siç është njoftuar me kohë çlirimi i atdheut sjell në përfundim misionin tuaj. Ju falem nderit, Sotir Martini, Londër  22 shkurt 1945, ora një e mengjezit.”

            Ish përfqësuesi i Mbretit, i tërhequr në heshtje nga “Varta”, për vite me radhë,  vazhdoi fushatën politike kundër regjimit komunist në Shqipëri. Ai banoi në Washington deri në fund të vitit 1956.         

Përfundimisht: Qeveria shqiptare në mërgim, bashkimi i shqiptarëve të Amerikës rreth Federatës “Vatra” dhe Fronti i Përbashkët, për të cilët u bë aq shumë fjalë, nuk u realizuan kurrë. Konica dhe Noli gjatë pushtimit të Shqipërisë bënë përpjekje të gjithanshme për sigurimin e tërësisë territoriale të Shqipërisë dhe përfshirjen e saj në aleancën e luftës antifashiste. Ata ndikuan thellë në diplomacinë amerikane për realizimin e qëllimeve të tyre kombëtare. Përfaqësuesi i Mbretit Zog në Washington, Petro Kolonja, gjatë atyre viteve të mjegullta, u tregua diplomat i shkathtë. Me ndërgjegjen e tij atdhetare, ruajti balancat politike shqiptare në mërgim, përcolli me vëmendje çdo veprimtari politike ndërkombëtare dhe njoftoi menjëherë Mbretin Zog në Londër dhe Peshkop Nolin në Boston. Udhëzimet e atyre që e vunë në krye të detyrës i zbatoi me përpikëmeri dhe ndershmëri të pashoqe.

Analistë jugosllavë pohojnë se deklarata e Ministrisë Jashtme Britanike (1942), në të cilën lihej hapur diskutimi për copëtimin e Shqipërisë në jug, ndikoi thell në përforcimin e pozitës së komunistëve jugosllavë te komunistët shqiptarë. Për këtë nuk duhet të çuditemi, po të shikojmë me vëmendje përkrahejn politike dhe ushtarake që i dha qeveria britanike Partisë Komuniste të Jugosllavisë dhe Mareshalit Tito gjatë Luftës së Dytë Botërore.

Qëndrimi i qeverisë amerikane ndaj tërësisë territorale të Shqipërisë ndryshoi rrënjësisht nga qëndrimi britanik. Megjithëse për shqiptarët nuk ishte një qëndrim i qartë, sjellja e urtë e qeverisë amerikane me grekët dhe vënia në heshtje e pretendimeve të tyre ekspansioniste linte të kutohej drejtpërsëdrejti se politika zyrtare e Washingtonit ishte kundër copëtimit të Shqipërisë. Shoqata “Miqtë Amerikanë të Shqipërisë” i bëri sfidë të shkëlqyeshme lobizmit grek. Kryetari i Shoqatës, Ch. Hart, ishte mik dhe mbrojtës i vendosur i interesave të larta kombëtare të popullit shqiptar. Qeveria amerikane vazhdimisht këshillohej me të për çështje shqiptare. Gjatë luftës, z. Hart mbajti lidhje të ngushta me “Vatrën”.

 “ Nuk është aspak ekzagjerim, po të nxjerrim përfundimin se gjatë Luftës së Dytë Botërore “Vatra” qe e vetmja organizatë shqiptare, i vetmi grupim shqiptar që u orientua drejt politikisht”. ( Prof. Beqir Meta: Kontributi i “Vatrës” për çështjen shqiptare, “Dielli”,  Janar-Mars,  2003 ).

Merita për këtë orientim të drejt politik iu takon Faik Konicës, Fan Nolit, Petro Kolonjes dhe miqve amerikanë të Shqipërisë.

 

Filed Under: Histori Tagged With: Idriz Lamaj, Vatra gjate pushtimimit te Shqiperise

Sot është fillimi i vërtetë i peticionit për Rrugën e Arbërit

June 27, 2013 by dgreca

Shkruan: Dr Gëzim Alpion/Angli/

Tani qe rezultatet e zgjedhjeve të 23 Qershorit u pranuan zyrtarisht, ne intelektualet dibranë, që iniciuam peticionin online për Rrugën e Arbërit, do t’iu luteshim të na përkrahni pa rezerva në mënyrë qe kjo vepër e rëndësishme lokale, kombëtare dhe ndërkombëtare të përfundojë sa më shpejt.

Ne i urojmë suksese Qeverisë se re që do të krijohet së shpejti dhe shpresojmë që të kemi për herë të parë në politikën shqiptare një opozitë konstruktive dhe besnike, ashtu siç ndodh në demokracitë perëndimore, ku interesat e vendit gjithmonë përparësohen mbi interesat e partisë apo kaulicionesh partiake.

Sot është fillimi i vërtetë i peticionit. Ju premtojmë se ne nuk do të rreshtim së lobuari për Rrugën e Arbërit deri në përfundimin e metrit të fundit.

Edi Rama u premtoi dibranëve gjatë fushatës se do ta përfundojë Rrugën e Arbërit po qe se e majta do të fitonte. Intelektualët dibranë do t’ia freskojnë kujtesën Kryeministrit Rama dhe Kabinetit të tij çdo ditë, çdo javë dhe çdo muaj që ata të dëshmojnë me fakte se e kuptojnë se sa e rëndësishme është që në truallin shqiptar të gjitha rrugët të kalojnë në Dibër.

Na vjen vërtet mirë që askush deri tani nuk na kaq quajtur ‘lokalistë’ dhe se peticioni ynë është përkrahur nga një numër i madh bashkëatdhetarësh në të gjitha trojet shqiptare dhe në Disaporë si dhe nga shumë të huaj nga e gjithë bota. Kjo dëshmon se shqetësimi ynë për gjëndjen mjeranë të Dibrës reflekton edhe pakënaqësinë tuaj ndaj Tiranës dhe Prishtinës për injorimin e një numri të madh zonash në Shqipëri dhe Kosovë. Përkrahja juaj dëshmon edhe shqetësimin tuaj të ligjshëm ndaj disa qeverive të tjera në Ballkan të cilat prej kohësh kanë lenë pas dore disa krahina duke ngadalësuar kështu procesin e afrimit të popujve të këtij rajoni me njëri tjetrin dhe integrimin e tyre evropian.

Dhe së fundi, një mesazh i shkurtër për deputetët e rinj të Dibrës. Ne shpresojmë që ju të na përkrahni në iniciativën tonë. Ne nuk do të bëjmë dallim mes deputetëve të së majtës apo të së djathtës. Për ne ju jeni thjesht deputetë të Dibrës. Po qe se flisni si të majtë apo të djathtë, dibranët do të dinë si t’i trajtojnë partitë tuaja pas katër vitesh. Bëni diçka për Dibrën, sipas rregullave, tani që e keni në dorë dhe mos u ngjani merhumëve para jush të cilët, që nga fillimi i shtetit shqiptar, më shumë e kanë cpërfaqësuar një zonë që gjeografikisht dhe historikisht është zemra e kombit shqiptar. Nuk kërkojmë që Dibra të trajtohet me preferencë; duam thjesht që Dibrës t’i jepet ajo që i takon. Le të jetë Rruga e Arbërit fillimi i Rilindjes kombëtare.

Jemi të sigurtë se shumë prej jush kur të përfundohet Rruga e Arbërit do t’i kaloni pushimet në Dibër peisazhi epik i së cilës si dhe mikëpritja e dibranëve do t’iu mbeten në kujtesë përgjithmonë.

******

Ju lutemi nënshkruani peticionin duke shkruar Emrin, Mbiemrin, Adresën e Emailit, Qytetin tuaj dhe pastaj klikoni ‘Sign’:

http://www.change.org/en-GB/petitions/complete-the-construction-of-the-arb%C3%ABri-road-nd%C3%ABrtoni-sa-m%C3%AB-shpejt-dhe-me-standarde-rrug%C3%ABn-e-arb%C3%ABrit?utm_campaign=petition_created&utm_medium=email&utm_source=guides

*****************************************

Filed Under: Kronike Tagged With: Gezim Alpion, Rruga e Arberit

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 5
  • 6
  • 7
  • 8
  • 9
  • …
  • 46
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • NJЁ SURPRIZЁ XHENTЁLMENЁSH E GJON MILIT   
  • Format jo standarde të pullave në Filatelinë Shqiptare
  • Avokati i kujt?
  • MËSIMI I GJUHËS SHQIPE SI MJET PËR FORMIMIN E VETEDIJES KOMBËTARE TE SHQIPTARËT  
  • MES KULTURES DHE HIJEVE TE ANTIKULTURES
  • Historia dhe braktisja e Kullës së Elez Murrës – Një apel për të shpëtuar trashëgiminë historike
  • Lirizmi estetik i poetit Timo Flloko
  • Seminari dyditor i Këshillit Koordinues të Arsimtarëve në Diasporë: bashkëpunim, reflektim dhe vizion për mësimdhënien e gjuhës shqipe në diasporë
  • Ad memoriam Faik Konica
  • Përkujtohet në Tiranë albanologu Peter Prifti
  • Audienca private me Papa Leonin XIV në Selinë e Shenjtë ishte një nder i veçantë
  • PA SHTETFORMËSINË SHQIPTARE – RREZIQET DHE PASOJAT PËR MAQEDONINË E VERIUT
  • “Ambasador i imazhit shqiptar në botë”
  • “Gjergj Kastrioti Skënderbeu në pullat shqiptare 1913 – 2023”
  • Albanian American Educators Association Igli & Friends Concert Delivers Electrifying Evening of Albanian Heritage and Contemporary Artistry

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT