Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for February 2014

Elegji per vellain tim, Vladimir Curre

by

Nga  Bukurosh Curre*/

Deshiroj qe me shpirt ti Ladi te ishe ai qe shkruan Elegji per mua Roshin!
Sot jemi mbledhur per ti dhene lamtumiren e fundit vellait, prindit, bashkshortit, shokut dhe mikut me te dashur tonit Ladit…ai u nda nga jeta shume shpejt, ai kishte shume gjera te programuara ne mendjen dhe shpirtin e tij per te plotesuar, se bashku me te gjithe ne; por semundja e pa meshireshme dhe e rende e ndau nga jeta…dhe eshte shume e hidhur qe ai nuk eshte me ne,megjithate,ne sot jemi mbledhur jo per te qare ,por per te folur per jeten e tije….Vellai im Ladi, ishte vetem dy vjet me i vogel nga mua ,ai ishte me shume shok se sa vella ,ai ishte njeri i shkelqyer me veyrtyte te veçanta…Ai e jetoi jeten te plote ne te gjitha drejtimet , dhe ndaj ai do te donte qe ne sot te kremtonim aritjet e tije….
Ladi lindi ne 12 Mars te vitit 1960 ( e shikoni ne te gjithe se bashku po kremtojme ditlindjen e tije…) dhe se bashku me ne pese vellezer e motrat e tjera u ritem ne bukurite natyrore te veriut te Shqiperise…kaluam atje femijerine tone…mbidhnim lule benim kurora…hanim manaferra…Ladit  i pelqente te nxinte mustaqet me manaferra dhe me thoshte…e shikon ngjaj tamam si gjysh…dhe un qeshja… atje mbaruam shkollat fillore dhe tetevjeçare .Ladi ishte shume punetor ne pushimet verore punonim dhe benim gara, ai shpesh ma kalonte dhe pse un isha me imadh.. ai asnjehere nuk ankohej …Ladi ishte shume inteligjent dhe ambicioz ,kerkonte gjithmone te arrinte ate çka ishte me e persosur…mbaroi shkelqyer shkollen e mesme dhe  ishte i talentuar ne vizatimin teknik ,deshironte te behej inxhinier…kishte talent te veçante ne pikture ( I pikturonte persosour femrat, dukeshin si te gjalla) por sistemi i asaj kohe si per te gjithe e vendoste talentin pas valixhes se planifikimit dhe e detyroi te shkonte ne shkolle ushtarake nga ku edhe pse pa deshiren e tij,mbaroi me rezultatet me te larta dhe u emrua ne qytetin e Korçes…gjate gjithe kohes eshte shquar per pune te shkelqyer dhe per kontribut dhe ndihme ndaj kolegeve te tije…Ladi kishte nje aftesi te veçante per ti afruar njerzit , i bente te gjithe per vete kur ishte ne rrethe shoqerore ,fjala e tij kishte pushtet, fliste me garanci dhe kompetence ,ndaj kur ai fliste kishte vetem heshtje dhe te gjithe degjonin, ai dinte te komunikonte me kedo ,per ate ishin te gjithe shoke e miq ,ishin te gjithe te barabarte nuk kishin te rreshtur njerzit qe vinin dhe e vizitonin ne spital…kur un rrija me ate ne spital me thoshte ndjehem shume veshtire qe nuk kam mundesi te ngrihem dhe te bisedoj me keta njerez kaq te mire dhe te mbrekullueshem qe harxhojne kohen,vijne per te vizituar mua dhe un rri shtrire …kur un postova ne FB kete lajm te kobshem , nuk kishin te rreshtur klikimet dhe komentet per keqardhjen dhe ngushellimet e drejtuara nga shoket dhe te njohurit e Ladit per ate vete dhe te gjithe ne qe na rrethon kjo dhimbje….
Ladi ishte nje bashkshort i dedikuar dhe prind i shkelqyer ai fliste me shume respekt  dhe dashuri per familjen e tij dhe i  donte ata me shume se cdo gje ne jete , ai fliste me shume dashuri dhe respekt per bashkshorten Eden…I mbeti shume mirenjohes qendrimit te saj deri ne momentet e fundit prane tije .Fliste me dashuri dhe pasion per dy vajzat e tije ,Ketlin dhe Kristel ,ishte krenar me rezultatet qe ato arrijne ne shkolle…dhe sot ato i premtojne qe do ta mbajne fjalen ,do te dalin me rezultate te shkelqyera ashtu si ai nuk rreshte se enderruari…ate e solli ne jete prekja e duarve te njoma te nipit te tije Eros..dhe lotet i rrodhen ne faqe edhe pse kishte ore te tera qe nuk permendej…
Le te qendrojme te gjithe te bashkuar ashtu sikurse ladi na donte…ai eshte ketu midis nesh dhe ne kemi kujtime nga me te bukurat me te…le te ndajme keto kujtime dhe te jemi te gezuar te qeshur ashtu si ai na donte te ishim gjithmone…tani un po ju them fjalet e tij : Mos harroni te qeshni… gezohuni gjithmone mos u ndjeni fajtor “sepse u dashka te qani per mua sot ne kete ndarjen time fizike nga ju” po qeshet dhe u gezuat un do jem per here me ju……qeshni se un po ju degjoj…qeshni qe un te ndjehem I gjalle !
Le te jene kujtimet per Ladin ato qe sjellin Pranveren tek ne .Jo me kot Ladi lindi ne muajin Mars, muajin kur çelin manushaqet, kur buzeqeshin zambaket ,kur gjelberon bari e çelin  lulet e pemeve…ai do te mbetet pranvere ne zemrat tona, ne shpirtin tone…dhe kur per pak kohe ne do te na godase guri i ftohte i loteve…mos ta zgjasim shum po te qeshim ,te qeshim qe ti bejme vend Ladit ne shpirtin tone keshtu qe per Ladin sot nuk eshte nje lamtumire por eshte nje lloj i veçante pershendetje TUNGJATJETE!!!
E perjeteshme qofte dashuria dhe kujtimi  jot Vella Ladi!

*Bukurosh Curre eshte anetar i Kryesise se deges se vatres ne Jacksonville, FL. Federata “Vatra” dhe Gazeta “Dielli” i shprehin ngushellimet me te thella per humbjen e vellait!

A KA NDRYSHUAR SHOQËRIA JONË NË PËRCAKTIMIN E SHIJEVE DHE VLERAVE?

by

NGA HASAN KOSTRECI/

Në biseda të ndryshme shpesh herë dëgjojmë shprehjen, se ajo që është e bukur për ty, nuk është për mua, ose atë që ti quan të mirë, unë jo, por për ta konkretizuar këtë edhe më mirë , le të japim nja dy shëmbulla;Kur del zakonisht në qarkullim një libër i ri dhe nuk kemi për të informacion, përpara se ta blejmë e ta lexojmë, fillimisht shohim autorin se kush e ka shkruar dhe nëqoftëse prej tij kemi lexuar edhe libra të tjerë të cilat na kanë pëlqyer, është ky një orientim, që mund të merret në konsideratë, por nëqoftëse dikush do na thotë, se e kam lexuar dhe ishte i bukur, si do vepronim dhe kur do e merrnim parasysh rekomandimin e tij! Jemi përpara kinemasë dhe duam të shohim filmin që është afishuar dhe në atë moment nga dera dalin ata, që sapo e kanë parë, por a do bindeshim duke pyetur një person të pa njohur, në se ishte i mirë ai film apo jo? Pra,  shijet, vlera dhe e bukura, sigurisht që nuk mund të konceptohen njësoj, por përveç mentalitetit, kjo varet edhe nga kushtet, ambentit dhe shoqërisë ku secili jeton.

Dhe tani të flasim konkretisht për popullin shqiptar, shijet e tyre, si kanë ndryshuar ato në vite apo dekada dhe arësyen përse.Si komb në përgjithësi jemi me shije të mira dhe këtë e konstatojmë tek veshjet tona tradicionale si të burrave ashtu edhe të grave të punuara dhe qëndisur me aq kujdes dhe gusto; Tek vallet dhe këngët folklorike me lëvizje të hijshme dhe gjithë gjallëri, Tek dasmat me zakone fisnike e të tjera, por për situatat jo të favorshmme historike që herë pas here kemi patur, shpesh ato edhe janë deformuar apo zbehur, por nëqoftëse nuk janë zhdukur, kjo është falë patriotëve tanë, brënda apo jashtë atëdheut, të cilët jo vetëm i kanë ruajtur, por janë interesuar gjithashtu edhe për t’i përhapur. Kështu qysh herët kanë vepruar Arbëreshët e Italisë me De Radën, Gavrill Darën, Zef Seremben e të tjerë, me Rilindasit në shekujt e më  vonë, ashtu dhe mbas pavarësisë dhe sidomos gjatë periudhës së Mbrett Zog, ku zhvillim morën jo vetëm zakonet e ndryshme apo folklori popullor, por në Shqipëri filloi që të hyjë  gjithashtu edhe kultura moderne perëndimore, që ndikoi ndjeshëm në civilizimin dhe ngritjen e nivelit të shoqërisë, në rritjen e kërkesave të saj për një jetë më të mirë dhe cilësore, por rrjedhimisht edhe për një perceptim apo zgjedhje më të saktë dhe të kualifikuar për të bukurën, shijen dhe vlerat.

E kundërta ndodhi mbas ardhjes së komunizmit, ku modelet për ato që përmëndëm, nuk merreshin dhe kopjoheshin më nga intelektualët apo elita e kombit, por nga baza, aq sa edhe herojtë apo personazhet kryesorë të librave, të këngëve apo filmave që dilnin në qarkullim, o ishin kooperativistë të dalluar, o një traktorist që zgjohej që me natë, ose një ushtar vigjilent që ruante kufirin dhe kjo propogandë bëhej, sepse diktatura e ka urrentë atë shtresë, jo vetëm si kundërshtarë politikë, por edhe nga që ndjehesh ndaj tyre inferior si në arësim, kulturë  dhe aq më tepër në patriotizëm, tre komponentë këto që ajo ideollogji nuk i pranonte dhe mllëfin e grumbulluar për ta, e çfryu me atë barbarizëm shtazarak që edhe një pushtues i huaj nuk do bënte dhe për të zhdukur çdo vlerë apo kontribut të tyre, deformoi edhe historinë.

Le të kujtojmë përshëmbull rezistencën më shtatë Prill tridhjet e nëntë kundër pushtimit të Italisë Fashiste dhe Abaz Kupin që ishte organizatori, drejuesi dhe komandant i asaj lëvizje, regjimi asnjëherë nuk u përmëndi dhe vetëm ushtarit të thjeshtë, Mujo Ulqinakut, i bënë monument dhe e shpallën hero. Por edhe të tjera ngjarje si këto të ndodhura para vitit dyzet e katër, diktatura nuk kishte dëshirë që t’i kujtonte dhe duke mos u shkruar në asnjë libër apo tekst shkollor, ato mbetën në harresë, por jo vetëm herojtë, por dhe historia apo periudha të ndritura, që kishin lidhje me ta, të cilat çdo popull i kulturuar, i ruan me kujdes dhe i mban si thesar.

Duke u futur gjithashtu edhe në jetën intime apo private të secilit, komunizmi edhe perceptimin individual të vlerave, e quajti mentalitet borgjez dhe e bëri për të gjithë njësoj. Pra, u kolektivizuan shijet, perceptimet e të mirës, të bukurës, e mjaft ndjesive të tjera që ishin personale, por ky aksion shkaktoi një fenomen sa të dhimbshëm, aq edhe qesharak, sepse duke kopjuar nga njëri tjetri, filluam që edhe veprimet apo paraqitjen e jashtëme, ta bënim njësoj, Kështu visheshim njësoj, flisnim njësoj kryesisht për sportin, hanim, por dhe mendonim njësoj, por bashkë me to u unifikua gjithashtu edhe mënyra e të sjelljurit apo të komunikuarit, dukuri këto më shumë negative, që i hasje në të gjitha institucionet shtetërore, bile edhe tek një shitëse e thjeshtë zarzavatesh, që të shikonte shtrëmbër, sa futeshe në dyqan.

Por nëqoftëse për atë periudhë, këto edhe justifikohen, sepse donim apo s’donim, na a diktua dhe ishim të detyruruar t’i pranonim, sot mbas njëzet e tre vitesh demokraci, duhej që sadopak të ishim përmirësuar, por që realisht kjo gje ende s’po ndodh, tregon se rrënjët e atyre ndryshimeve, qënkan futur thellë në karakterin tonë dhe janë bërë pjesë e tij.

Por edhe një tjetër fenomen, që ndodhi mbas viteve nëntëdhjetë, nëntëdhjet e shtatë e më mbas, mendoj se influencoi po aq negativisht për situatën që aktualisht jemi. Me emigrimin masiv të atyre një milion e ca shqiptarëve, midis tyre pati edhe kontigjentë që shoqërisë shqiptare, demokracisë dhe vëndit në përgjithësi, do i duheshin; Shtresa e persekutuar përshëmbull, të cilës, siç thamë, regjimi komunist, u mundua t’ua shpërbënte dinjitetin dhe vlerat, në sytë e shoqërisë dhe në opinion, ata mbetën megjithatë simbol ndershmërije dhe i fisnikërisë. Pjesa tjetër ishin gjithashtu nga shtresa e artit apo kulturës, shkrimtarë, kineastë, gazetarë, instrumentistë e deri mësuesë e pedagogë, të cilët vërtet i shërbyen atij regjimi, disa, për fat të keq edhe dëmtuan, por duke qenë intektualë, në krahasim me shtresën fshatare, besoj se do e kishin më kollaj, të përshtateshin edhe me sistemin e ri që filloi të ndërtohej, por me ikjen e tyre, vakiumi si në qytetet kryesore dhe sidomos në Tiranë, u mbush pikërisht nga pjesa që përmëndëm, të cilët duke qënë edhe në numur i madh, zaptuan edhe mjaft institucione të rëndësishme, që kishin të bënin direkt me edukimin e brezit të ri dhe jo vetëm nëpër shkolla, por edhe në mjaft qëndra të ndryshme arti apo kulture, kanale televizioni, grupe teatrale, humoristike e të tjera, të cilat si private e të pavarura që u bënë,  rëndësi më shumë i vunë biznesit, por jo programeve pa cilësi dhe me nivel të dobët që transmetonin dhe në këtë rast dëmet që u shkaktuan gjeneratave të reja, ishin ndofta po aq, sa ç’bëri edhe komunizmi dhe fakti që sot ky kontigjent, sigurisht i rritur, nuk është në gjëndje të dallojë vlerat, të bukurën nga e shëmtuara apo të moralëshmen nga e pa moralëshmja, krijon probleme, që shpesh shoqërisë i kushton. Mjafton të përmëndim periudhat e zgjedhjeve, momente këto aq të rëndësishme në demokraci, kur si elektorat, jo vetëm që nuk e vlerësojnë, por dhe votën, simbolin e saj, e shesin apo e blejnë, sikur të qe ndonjë biletë kinemaje; Po ashtu edhe si publik, që nuk mungon çdo natë të mbushi sallat e çfaqjeve, por që duartroket nxehtësisht edhe për ndonjë përfomancë të dobët, apo kur fjalori që aty përdoret, le për të dëshiruar. Këto e të tjera të bëjnë shqetësohesh, që edhe bustin e diktatorit Enver Hoxha, që njëzet e tre vjet më parë populli shqiptar e rrëzoi, të ngrihet përsëri.

Tranzicion do të thotë që ta kapërxesh atë histori kriminale dhe të mbrapshtë që na la komunizmin, por, siç shihet, opinionet dhe vlerësimet, janë ende të pa sakta dhe këtë dyshim e ka gjithashtu edhe Europa, e cila, si duket, u lodh me neve dhe po e humbet durimin.

KUJDES BALLKANIN!

by

 Nga Frank Shkreli/

Zona e Ballkanit Përendimor dhe vendet  e atij rajoni janë si fëmija që nevojitë të mbahet gjithmonë për dore ashtuqë mos të rrëxohet nga pakujdesi.  Zhvillimet e përgjakshme të kohëve të fundit në Ukrainë  duhet të jenë një kambanë për elitat politike  të  vendeve të Ballkanit si dhe për Bashkimin Europian dhe për Shtetet e Bashkuara që kësaj zone t’i kushtohet një vëmendje më e madhe para se të jetë vonë.   Protestat me dhunë anë e mbanë Bosnje Hercegovinës të kohëve të fundit, papunësia, që në shumicën e këtyre vendeve arrinë në 30 për qind ose më shumë,  si dhe një numër çështjesh të pazgjidhura në rajonin e Ballkanit Përendimor, pothuaj 15 vjetë pas përfundimit të luftërave atje, janë arsye për shqetësime serioze për kët rajon.   

Kuptohet se situata në të cilën gjënden vendet e Ballkanit Përendimor është kryesisht përgjegjësi e elitave politike të këtyre vendeve, pasi kuptohet se demokracia nuk mund të imponohet nga jashtë,  por komuniteti ndërkombëtar –Bashkimi Europian dhe Shtetet e Bashkuara — kanë gjithashtu përgjegjësitë e tyre në këtë mes.  Procesi për integrimin e këtyre vendeve në Bashkimin Europian pothuajse është në vend numëro për më shumë se një decade tashti, gjë që pasqyron kryesisht mos aftësinë ose mos vullnetin e klasës politike të këtyre vendeve që të adaptojnë standardet europiane të integrimit — një klasë politike kjo që në shumicën e vendeve të rajonit konsiderohet si grabitqare e pasurisë, duke përdorur mjetet ligjore dhe jo ligjore që ka në dispozicion, për veten dhe mbështetsit e tyre politikë.  Por gjithashtu kjo gjendje stagnante, reflekton gjithashtu edhe mungesën e një  vullneti më serioz politik dhe diplomatik të vendeve të Bashkimit Europian (BE) që  shtetet e kësaj zone të integrohen në organizmat euro-atlantike.  Është e  vërtetë se Europa me të drejtë insiston në zbatimin e standardeve të saja për vendet që dëshirojnë t’i bashkohen atij klubi — dhe si përfundim as Bashkimi Europian as Washingtoni nuk mund dhe nuk duhet që këtyre vendeve  t’u imponojnë rregullat e demokracisë dhe të ekonomisë së lirë.   Kjo është detyra dhe përgjegjësia e nomenklaturave politike të vendeve, anë e mbanë këtij rajoni, nëqoftse me të vërtetë dëshirojnë vlerat e demokracisë dhe integrimin europian të vendeve të tyre.

Siç duket, të shqetësuar nga mungesa e përparimit të këtyre vendeve ndaj zbatimit të standardeve për integrimin në BE-në, por edhe nga zhvillimet e fundit në Ukrainë, kohët e fundit, po vihet re një interesim më i madh nga Washingtoni dhe nga Bashkimi Europian për ato që po ndodhin ose nuk po ndhodhin në Ballkanin Përendimor.  Shpeshëherë, interesimet ose shqetsimet e Washingtonit zyrtar mbi zhvillimet në Ballkan, ose kudo tjetër, shprehen publikisht nepërmjet seancave që thirren nga Kongresi amerikan.  Siç duket ,të shqetësuar mbi mungesën e prëparimit në shumë fushë të vendeve të këtij rajoni,  disa ditë më parë,  Komisioni i Helsinkit i Shteteve të Bashkuara — i cili përbëhet nga 9 anëtarë të Senatit dhe 9 anëtarë të Dhomës së Përfaqsuesve, si dhe nga një përfaqsues i Departmantit Amerikan të Shtetit dhe të Pentagonit — njoftoi mbajtjen e një seance të posaçme javën që vjen, me 5 Mars, për të diskutuar  zhvillimet e fundit në Ballkanin Përendimor si dhe për të konsideruar marrjen e masave politike në përgjigje të situatës së krijuar.  Komisioni amerikan i Helsinkit njofton se të ftuar për të dhënë dëshmi para Komisionit janë, Hojt Jee, Zëvëndës-Ndihmës Sekretari i Shtetit për Punët Europiane dhe Euro-Aziatike, Tanja Fajon, anëtare e Parlamentit Europian nga Sllovenia dhe Kurt Volker, Drejtori Ekzekutiv i Institutit McCain.  Në njoftimin për mabjtjen e seancës mbi Ballkanin thuhet se, “Vendet e rajonit të Ballkanit Përendimor në Europë –Shqipëria, Bosna-Hercegovina, Kroacia, Kosova, Maqedonia, Mali i Zi dhe Serbia — e kanë filluar vitin 2014 me një numër sfidash, pritjesh dhe shpresash.  Zgjedhjet, dialogu dhe bërja e reformave do të përcaktohen nga shpresat për të hedhur hapat e duhur drejtë integrimit europian dhe euro-atlantik, me kuptimin se secili vend gjëndet në një periudhë të ndryshme gatishmërie të këtij procesi, por të gjitha ndajnë të njëjtin interesim për avancimin e stabilitetit në mbarë rajonin.”   Në njoftim thuhet se gjatë seancës, përveçse do të pasqyrohen pikëpamjet zyrtare dhe qëndrimet politike të Shteteve të Bashkuara karshi vendeve të Ballkanit Përendimor, do të ketë edhe analiza të ekspertëve nga të dy anët e oqeanit.

Njoftimi për mbajtjen e seancës dëgjimore në Kongresin amerikan u bë, ndërkohë që në Londër u mbajtë disa ditë më parë Konferenca e Bankës Europiane për Rindërtim dhe  Zhvillim, ku morën pjesë Kryeministrat e vendeve të Ballkanit Përendimor, përfshirë Kryeministrin e Shqipërisë, Edi Rama dhe Kryeministrin e Kosovës, Hashim Thaçi.  Objektivi i kësaj konference, në të cilën mori pjesë edhe Komisioneri për Zgjërimin e Bashkimit Europian, Stefan Fyle, ishte sipas Bankës Europiane,  për të, “nënvijuar potencialet dhe mundësitë për investime në rajon dhe për të promovuar investime të huaja si dhe projekte të përbashkëta investimesh.”

Në serinë e këtyre takimeve dhe konferencave mbi Ballkanin Përendimor mund të përmendet edhe mbledhja në Tiranë në fillim të javës e përfaqsuesve të parlamenteve të rajonit  ku u diskutua rreth forcimit të bashkëpunimit në kuadër të Kartës së Adriatikut, një nismë kjo që është mbështetur nga Shtetet e Bashkuara, për të ndihmuar anëtarësimin e këtyre vendeve në Nato.   Në Tiranë gjithashtu javën që vjen, do të bëjë vizitën e tij Komisioneri Stefan Fyle, ku do të zhvillojë bisedime të nivelit të lartë  mbi procesin e zhvillimit të reformave që nevojiten në rrugën e këtij vendi, drejtë integrimit europian.

Të gjitha këto aktivitete dhe nisma duket se po bëhen me qëllim që të parandalohen rreziqet e mundshme për një këthim mbrapa në zhvillimet e këtij rajoni në marrëdhënjet midis tyre dhe më gjërë me pjesën tjetër të Europës.  Problemet ekonomike të rajonit janë tepër të mëdha, siç u vu në dukje në mbledhjen e Bankës Europiane në Londër, por pa zgjidhjen e problemeve politike të mbrendshme dhe të jashtme të vendeve të rajonit ballkanik, është vështirë të flitet për një rimkëmbje ekonomike dhe sigurimin e investimeve të huaja në vendet e Ballkanit Përendimor.  Nuk mund të flitet për zhvillim ekonomik as për standarde drejtë integrimit europian pa një pajtim ndërmjet kombeve dhe pa një kërkim faljeje për krimet e Serbisë në Kosovë dhe anë e mbanë ish-Jugosllavisë gjatë luftërave në 15 më pare në atë rajon.  Atje ndasitë historike midis grupeve etnike janë tepër të theksuara gjithnjë.  Megjithëse bisedimet midis Kosovës dhe Serbisë vazhdojnë për normalizimin e marrëdhënjeve midis dy vendeve, Beogradi vazhdon të këmbëngulë se nuk do ta njohë kurrë pavarësinë e Republikës së Kosovës.  Një frymë e tillë armiqësie ndaj Kosovës nga ana e Serbisë, nuk krijon një atmosferë të volitshme për bashkjetesë paqësore as nuk mund të nxitë investimet e huaja në atë rajon dhe as nuk duhet të lehtësojë procesin e Serbisë drejtë integrimti europian.  Qëndrimet fanatiko-nacionaliste të Serbisë ndaj mos njohjes së Kosovës, mbajnë hapur dyertë e konfliktit dhe të mos stabilitetit në rajon.

Prandaj, mesazhi nga Bashkimi Europian si dhe nga seanca e Kongresit Amerikan, javën që vjen mbi zhvillimet në Ballkanin Perëndimor, duhet të jetë  se Washingtoni dhe Brukseli nuk do të tolerojnë  përjetësimin e një situate ku siguria dhe paqa në Ballkan të mbeten peng i politikës nacionaliste serbe e përkrahur nga Rusia, e cila gjithmonë përpiqet të peshkojë në ujëra të turbullta.  Edhe ”janukoviçëve”  të atij rajoni duhet t’u jepet mesazhi se ata nuk do të kenë përkrahjen e vet popujve të tyre, por as të komunitetit ndërkombëtar.   Zhvillimet e fundit në Ukrainë duhet të jenë një kambanë për të gjithë ata që janë të interesuar për një Europë të tërë, të lirë, të bashkuar dhe në paqë, e cila nuk mund të realizohet pa zgjidhjen e problemeve serioze ekonomike dhe politike të mbrendshme të secilit vend, dhe pa një  stabilitet të qëndrueshëm për të gjithë  rajonin e Ballkanit Përendimor.

America, Kosova Needs You Once More!

by

By JUSUF BUXHOVI/

Jusuf Buxhovi* was the honor guest at the event organized by The Pan-Albanian Federation of America VATRA, celebrating the Sixth Anniversary of the Independence of Kosova that took place in New York on February 16, 2014.  In his keynote speech, Buxhovi acknowledged with gratitude the role of the Albanian Diaspora and everyone else who helped Kosova in her struggle for freedom and, especially the United States of America for leading the NATO Coalition in saving her population from genocide and ethnic cleansing and, ultimately, leading to independence. After he mentioned the commitment of Albanians to the principles of the Western Civilization where they belong, Mr. Buxhovi appealed for help from United States, to safeguard the process of building a stable and successful Independent and sovereign state, a process that is at risk of being irreparably compromised by the negotiations with Serbia, mediated by the European Union. We bring here the speech translated in English:

 America, Kosova Needs You Once More!

“America must put a stop to Europe’s degrading of Kosova’s state sovereignty.”

To take part in an event hosted by Vatra is a great honor; being invited as a special guest to an event such as the sixth anniversary of Kosova’s declaration of independence is nothing short of a privilege.

On an occasion where an important message must be conveyed, the role of an invited guest is a great responsibility. We owe a great debt of gratitude to everyone that supported the liberation of Kosova, in which the Albanian-American community played a pivotal role. This support underscores another critical undertaking in the development of Kosova, which stretches from independence to the present. The end state should amount to full independence in accordance with the ideals of the founders that shed blood and sweat to make history.

From this point of view, we can say that the country of Kosova finds itself at a crossroads: will it fulfill the promises of its founders by becoming fully independent and setting its trajectory towards the West, or will it instead slip into an international project on the advancement of citizens in the name of European integration with an uncertain and unclear future?

It is well known that Kosova’s liberation from Belgrade would not have materialized without the help of the international community—in particular, the United States, which promoted the end to the oppressive Serbian rule. Now, Kosova’s independence is in jeopardy. The political and state sovereignty that Kosova achieved is at risk of being downgraded or even lost. The process to full independence should, without exception, include all its citizens in accordance with basic civil rights standards. However, if Serbia’s political role in these matters is in some way linked to the establishment of Serb minority rights, then it could lead to an internally divided Kosova with greater divisions destabilizing the entire region and beyond. Belgrade’s ambitions are obvious as they seek to use those issues to fracture Kosova for Serbia’s own good.

In considering the strategic planning and nature of the talks thus far headed by EU representative Ms. Catherine Ashton between Prishtina and Belgrade, the impression is that the purpose of the talks is less about reaching a solution to Kosova’s internal issues (to include minority integration—a condition for normalizing relations with Serbia) and more about creating a partnership between the European Union and Serbia. These theatrical talks with Kosova show a supposed Serbian willingness to normalize relations with the young nation, but serve only as a tool of appeasement in satisfying the preconditions outlined for Serbia’s accession to the EU.

As a result, Kosova may be internally divided. The EU-sponsored talks have generated fear and anxiety, and there is an alarming need to raise awareness about the issue and take action to protect Kosova. There is concern that the current political class engaged in the talks lacks intellectual credibility, is involved in various forms of corruption, and among its worst abuses, is the pretense of protecting rights for whomever, whenever, with solutions that denigrate Kosova’s interests and statehood. Functioning as a state without a sense of purpose would not be possible.

These concerns cannot be viewed separately from student protests and other movements currently unfolding. As protests and discontent increase, authoritative and dedicated intellectuals cannot remain silent on the sidelines while irresponsible politicians and European politics jeopardize Kosova’s sovereignty. Those who can must strengthen Kosova as an independent and democratic state. The responsible intellectual class cannot accept the rhetoric of integration and the future of a unified Europe while in reality Kosova is being politically, economically, and socially degraded. For the sake of a European future, the country is being transformed into a European ghetto all by way of Belgrade’s political “will.” Kosova’s Albanians cannot allow their long war for freedom and independence to be traded in a bazaar between European politicians and Belgrade.

Of course, these expressions of frustration and dissatisfaction may develop into an open revolt, which only the United States could address. The United States was not only inspirational in the late 1980s when our national movement began under the leadership of the Democratic League of Kosova with the slogan “freedom, democracy, and equality”; Washington is also committed to safeguarding the historic process of tearing away from Serbian rule and the fallen communist ideology. The United States was willing to even guarantee its success if Albanians would commit to the principles of Western Civilization.

As it were, the United States kept its promise. In order to free Kosova from Serbia, the United States employed diplomacy, which at times seemed to be giving Belgrade slack, along with an ultimatum that developed into the March–June air campaign of 1999. The United States, yet again, was responsible for putting an end to the international protectorate status, setting Kosova on course for independence, which would be declared on February 17, 2008.

Now more than ever, on the sixth anniversary of independence, Kosova needs its greatest ally to directly intervene to put an end to the systematic degradation of its state sovereignty. The degradation began under the pressure of European nations, which in the name of European principles for the protection of minority rights in Kosova, continues to insert Serbia’s interests. This destructive trend has the potential to create political crises, which could lead to a divided Kosova along Serb designs. This situation would not be in agreement with the so-called European integration policy; conversely, it would make Serbia the regional power-player, forgetting that yesterday it was the instigator of wars and genocide.

Degrading Kosova’s state sovereignty for Serbia’s benefit cannot possibly be in the interest of the United States, which has invested so much for Kosova’s freedom and independence. The time has come for the US to intervene so that the tragedies of history, for which Albanians have paid the highest price, do not happen again.

*Jusuf Buxhovi (1946) is an award-winning author, journalist, intellectual, and political activist from Kosovo. He began his career as a reporter for the nation’s leading daily, Rilindja, shortly after serving as an editor for the culture and foreign affairs sections. In 1976, he moved to Bonn, the former capital of Germany, to serve as Rilindja’s permanent correspondent for the next twenty-four years. In the late 1980s, at a critical time for Kosovo, Buxhovi cofounded the Democratic League of Kosova, the first opposition party that for almost a decade led the Kosovar people in a peaceful resistance against the Serbian occupation.

Buxhovi has written scores of fiction and non-fiction titles, including prizewinning novels, a novella, short stories, dramas, literary critique, political commentaries, and history books. Some of his Albanian-language works have been translated into English, French, Serbo-Croatian, and Slovenian.

The Kosova Series

Kosova 1:  Dardania in Ancient and Medieval Times

Kosova 2:  The Ottoman Empire

Kosova 3:  From Occupation to International Protectorate

Published in three volumes, the Kosova series is the first attempt by an Albanian author to make a comprehensive history presentation on the small European country. Providing an analysis of the past, from ancient to modern times, Jusuf Buxhovi distinguishes Kosovo as a continuation of the old kingdom of Dardania—a land inhabited by Albanians throughout history. An author awarded for many historical works, he is unaffected by the biased mantra sponsored by previous authoritarian regimes. Buxhovi describes and analyses the past with fairness and balance, considering different points of views and accepting the well-founded arguments of domestic and foreign scholars. Ultimately, relying on this approach, Buxhovi views Kosovo or Dardania as an integral part of the Albanian ethnic territory and as a cradle of progressive developments and birthplace of prominent individuals who contributed to their nation as well as the Western civilization as a whole.

– See more at: https://gazetadielli.com/america-kosova-needs-you-once-more/#sthash.ra5r7N35.dpuf

Prof. LUAN GASHI-NJË JETË NË SHËRBIM TË KOSOVËS

by

Shkruan: Eugen SHEHU/

  Atdheut i shërbehet me jetë.I shërbehet me pushkë e me pendë.I shërbehet me dëshira të ndezura në gji dhe me shpresa që nuk fiken asnjëherë.I shërbehet ndoshta me të gjitha këto,pa gjetur askurrë prehje.I tillë është prof.Luan Gashi,biri i Kosovës martire,që e shpëtoi emrin e shenjtë të vendlindjes,ç’prej fëmijërie e deri më sot,kur deceniet  janë veç dëshmi e një trimërie pa skaj.

Lindi në qytetin e Elbasanit,në vitin 1922.Baba i tij ,Ahmeti ka qenë ndër figurat e rralla të intelegjencës shqiptare,në fillim të shekullit të 20-të.Ai pat lindur në Prishtinë,ngase familja e tij kish zbritur prej Leskocit,për t’iu shpëtuar barbarizmave sllave.Pasi pat mbaruar shkollën e mesme në Prishtinë,Ahmeti ka shkuar në Stamboll duke përfunduar kualifikimet e larta.Ka qenë një prej studentëve më të shkëlqyer shqiptar.Ka nisur punën si mësues në Prishtinë,për të shkuar në Vlorë në vitin 1912. Ahmet Gashi,pak punon në strukturat e shtetit të parë të shqiptarëve.Me porosi të Ismail Qemalit dhe Luigj Gurakuqit,shkon në Elbasan,në detyrën e drejtorit të shkollës,shkollë të cilën e pat udhëhequr pak më parë vetë Luigj Gurakuqi.Ai ka mbetur në mendjet e normalistëve shqiptarë,si pedagogu që fliste shtruar,i rreptë në orën e mësimit,por edukator shembullor në çdo pikpamje.Këtë edukatë,natyrisht do ta merrte edhe Luani.

Shkollën fillore dhe ate të mesme Luan Gashi i vazhdon në qytetin e lindjes në Elbasan.Rezulltatet i ka tejet të larta.Në mbrëmje,Ahmeti,anipse dukej i lodhur nga ngarkesat mësimore dhe administrative,gjente kohë t’u fliste djemve Fatonit dhe Luanit,për Kosovën martire,për betejat madhore të saj kundra hordhive serbo-malazeze dhe Portës së Lartë.Por gjente gjithashtu kohë,t’u fliste edhe për bukuritë e mëdha natyrore të krejt viseve shqiptare.Në fillim të viteve 30-të,Ahmet Gashi transferohet në Tiranë në detyrën e drejtorit të Institutit Femëror „Nëna Mbretëreshë“,me ç’rast merr me vete edhe familjen,Tani djemtë e tij,Fatoni dhe Luani janë më të rritur dhe profesori-baba,përpiqet të bisedojë se si  me miqtë vet,ai ka ditur gjithmonë të repsektojë të tjerët dhe nxënësit i ka parë kurdoherë me syrin se sa do të mund t’i shërbenin nesër atdheut të tyre.Me po këtë këndvështrim shihte kurdoherë edhe e bija e vet.Në vitin 1937, Luan Gashi nis mësimet në Gjimnazin e Tiranës.Duhet thënë se gjimnazi i asaj kohe në Tiranë,ishte jo vetëm vatër e dijeve por edhe e shqiptarizmës.Drejtori i këtij gjimnazi,atdhetari i shquar Safet Butka,kurdoherë ka qenë përpjekur që nxënësit e tij,përpara se të ishin të dalluar në dije,vlente të ishin të parët,që të sakrifikonin kur thërriste zëri i atdheut.Luan Gashi,që në vitin e parë të gjimnazit,dëftehet si djalë më vullnet të çeliktë dhe intelegjencë të spikatur.Ngase i jati,Ahmeti,kishte miqësi të veçantë me profesorin e gjimnazit Eqrem Cabej,Luani merr aty mësimin e gjuhës Gjermane.Por së toku me gjermanishten,shkencëtari Eqrem Cabej transmeton tek nxënësit e tij etnogjenezën e ilirëve, paraardhësve tanë.Me dokumenta e fakte historike,mësuesi i gjermanishtes i spjegon sidomos marëdhëniet e lashta me sllavët,të mbushura me mllefe ballkanike.Ndërsa në vitin 1940, Luan Gashi ndonëse gjimnazistë,përqafon idetë nacionaliste të cilat parashihnin pos të tjerave,bashkimin e trojeve shqiptare të coptuara padrejtësisht në Londrën e vitit 1913.Tashmë ai është bërë mik i madh i librarisë „Lumo Skendo“ madje është në grupin mësimor të të rinjëve nacionalist të Tiranës.Për më tej,këta të rinj kishin filluar të debatonin edhe me „profesorët“ komunist.Kështu,vite më vonë,për këto debate,Luan Gashi do të kujtonte :

„Më 13 mars 1940, në kafe „Kursal“ kishim shkuar nga 10-15 studentë të pinin nga një gotë birrë,ashtu fshehtaz,sepse ishin tepër të rinj.Aty erdhi Enver Hoxha i cili ate kohë kishte mbetur pa punë dhe shiste duhan në një qoshe,tek Pusi i Zlizit.Talat Karagjozi që e kishte të afërt i tha Enverit ;More profesor,sikur të merreni vesh me anglezët,t’u biem italianëve nga të dy anët dhe të çlirohet njëherësh Shqipëria dhe Greqia,të bëjmë një Vlorë të dytë ? Enver Hoxha iu përgjigj :Lere more,mos u merrni ju me ato punë.S’i kuptoni juve ato gjëra.Nuk e shihni ju se kjo që bën Italia është një luftë e  drejt,sepse lufton kapitalizmin ndërkombëtar ?“.(Luan Gashi , Dëshmi , autentike e Historisë Shqiptare,“Zëri“6 mars 1993 ).

Anipse gjimnazist,Luan Gashi tashmë i pjekur dhe nacionalsit me vizion të gjërë,vazhdon të punojë për shtimin e radhëve të rinisë të cilët nuk mund të duronin as zgjedhën e huaj por as komunizmin që disa mjeranë shqiptarë po e importonin  prej Moske.Ndonëse mjaft gjëra ata nuk i kuptonin si duhet,ndofta nuk mund të parashihnin ngjarjet e trazuara në Evropë e Ballkan ,studentët tiranas të asaj kohe,së paku e kan patur kuptuar një gjë : se ata duhej të ecnin nga hidhte këmbët idhulli i tyre Mid’hat Frashëri.Po në revistën „Zëri“ më 6 mars 1993,Luan Gashi kumton ; „Unë bëja pjesë në rininë e Ballit Kombëtar.Ne ishim një grup studentësh që i shërbenim direkt Mid’hat Frashërit.E siguronim, e fshihnim dhe e shpinim nga një vend në tjetrin.Sa e sa herë kam kaluar lumenjtë duke e bartur në shpinë Mid’hat Frashërin“.Këtij apostulli të shqiptarizmës , Luan Gashi do t’i detyrohej deri në fund,ngase mori prej pjekurisë dhe gjakftohëtissë së tij,aftësinë për t’i përceptuar realisht ngjarjet,pa emocionet e çastit.

Luan Gashi,në krye të rinisë nacionaliste merr pjesë edhe në kuvendin e Mukjes.Ai,do të njihej me përpjekjet e Frashërit,Orollogait,Dostit,Andonit e të tjerëve për të futur në proklamatë idenë e luftës së çlirimit të Kosovës nga pushtuesit.Dhe natyrisht që do të ligështohej kur përfaqsuesit e Partisë Komuniste kundërshtonin.Por e vërteta është se proklamata u firmos,me ç’rast forcat politike shqiptare e shihnin Kosovën si problem parësor kombëtar.Gëzimi i Luan Gashit nuk kish të sosur.Ai bir i denjë i Kosovës martire,parashihte të realizuar ëndrrën e mijëra kosovarëve për t’iu bashkuar shtetit amë përfundimisht,si edhe ëndrrën madhore të babës së vet Ahmetit.Por krejt ndryshe i patën bërë planet,komunistët e Tiranës.Dihet se këta i mblodhi,organizoi,madje i vendosi në poste komunizmi ortodoks sllav,nëpërmjet të dërguarve të tij Dushan Mugosha e Milladin Popoviq.Ata kurrsesi nuk mund të pajtoheshin me çka u arrit në Mukje ngase i trembeshin fatit të Kosovës,me ç’rast mund t’iu shpëtonte nga duart e tyre të përgjakura.Lidhur me Mukjen,komunsitët mëndej pas tradhëtisë dhe vëllavrasjes e patën kuptuar se kishin rënë prlotësisht në kthetrat e Serbosllavëve. Kështu vetë diktatori komunist,Enver Hoxha,në plenumin e Beratit në vitin 1944 ka pohuar me gojën e tij ; „Ne zgjodhëm rrugën më të gabuar.Nga oportunizmi i parë u hodhëm në një sektarizëm të egzagjeruar,nga një qëndrim luajal,u hodhëm në një qëndrim të ashpër,ne u hodhëm në luftë me Ballin… Labinoti ishte mbledhaj karakteristike që tregonte panikun tonë përpara situatës së krijuar dhe njëkohësisht mospërfilljen as të Ballit,as të popullit,i cili ishte vënë në korent të vendimeve që ishin marrë në Mukje dhe priste me padurim rezulltatet“.(A.Q.Sh. –Tiranë,Fondi 14,dos.2/9,fl 7).

Nga tetori 1943 e më pas Luan Gashi,nisi të jetojë në kushte ilegale.Më pas në marsin e vitit 1944,kur mjaftë mësues nga shteti amë kishin ardhur të përhapin arësimin shqip në viset e Kosovës dhe Maqedonisë shqiptare,ai shkon në Prishtinë.Në ate kohë,drejtor i gjimanzit të Prishtinës „Sami Frashëri“ ishte profesor Ahmet Gashi i cili me dashuri e priti birin e vet.Por në detyrën e kujdestarit të këtij gjimanzi,Luani do të forconte lidhjet sidomos me profesor Vasil Andonin,Adem Gallavicën, Ymer Brishën dhe Haki Tahën.Ndërkaq ngjarjet e Luftës së Dytë Botërore po ridhnin me shpejtësi të madhe dhe komunizmi sllavo ortodoks po vendoste shtylla të hekurtë në Ballkan.Një re e zezë, si murtajë po pllakoste trevat shqiptare të cilat ishin futur paradoksalisht në rrjedhat më të rrezikshme ç’ka përgaditej sërish coptimi i Shqipërisë.Disa muaj të qëndrimit të Luan Gashit në gjimnazin „Sami Frashëri“,se si ai mundi të grumbollojë rreth vehtes dhjetra nxënës me bindje nacionalsite,të cilët më pas udhëhoqën çetat e nacionaliste shqiptare.Por edhe vetë Luan Gashi,nuk mundi të rrinte duarkryq,përballë halleve që kalonte Shqipëria.Në krye të disa qindra bijëve të Kosovës,ai për disa ditë me radhë luftoi në pikat më nevrallgjike të konflikteve etnike shqiptaro-bullgare,vetë Luani, kujton ; „Në shtatorin e vitit 1944,ne kemi luftuar ushtrinë bullgare në Gjilan,në Preshevë dhe në Prapashticë,ku edhe i rrënuam dhe i mundëm,duke iu dalë befas.Kam dalë me 800 vetë në Prapashticë ku kishte një divizion bullgar.Ata nuk dinin se po dilnim ne.Me mua ka qenë Abdyl Henci,Adem Selimi,Ibrahim Kelmendi,Ymer Berisha.Me një të rënë,i dualëm,dhe ata ikën“. (Luan Gashi,Dëshmi autentike  e historisë shqiptare „ Zëri“ 20 mars 1993 ).

Më pas,Luan Gashin,Ymer Berishën,Abdyl Hencin dhe Adem Selimin,do t’i shohim në Drenicë,me ç’rast i vijnë në ndihmë Shaban Polluzhës.Në drejtim të Drenicës,Shabani pat zbuluar se ishte kryer një plan i fshehtë i cili donte të rrënonte krejt këtë kështjellë të antikomunizmit të Kosovës.Ata ndërrmarin aty veprime të përbashkëta luftarake dhe pas dy javësh luftime të rrepta,në tetorin e vitit 1944,nacionalçlirimtarët shqiptarë e serb,tërhiqen duke rikthyer në masakrën e madhe 3-4 muaj më pas.Në verën e vitit 1944,ngase komunistët e paktë të Kosovës po shihnin reputacionin e madh tek Luan Gashi,i përgaditin atij një kurth,duke e denoncuar në GESTAPO-n gjermane si komunist.Ata e  dinin se me të dëgjuar emrin komunist,gjermanët vërsuleshin menjëherë pa pritur gjykime e fakte.Në qeli,ate e mori në pyetje njëri prej kolonelëve gjerman,me anë të një përkthyesi shqiptar. Pyetjeve të para,Luani ju përgjigj qetësisht por kur pa se përkthyesi shqiptar po shtrembëronte qëllimisht përgjigjet,atëherë iu kthye kolonelit gjerman në gjuhën gjermane,se mund të bisedonin vetëm.Koloneli esesit,u çudit nga gjermanishtja e bukur e Luanit dhe e pyeti se ku e kishte mësuar ate.Ky i foli për gjimnazin në Tiranë dhë mësuesin Eqrem Cabejn.Koloneli gjerman, me ç’rast pat dëgjuar për Cabejn i shprehet „veç një nxënës i Cabejt s’mundet me kenë komunist !“.Pas edhe disa verifikimeve të tjera gjermanët e lirojnë Luanin nga burgu.Firmën dhe trimërinë e Luan Gashit,mban edhe çelja e burgut të Prishtinës ku gjermanët patën mbyllur bijtë e Kosovës martire si nacionalistë ashtu edhe komunistë.Shumicën e këtyre të burgosurve gjermanët i patën çuar në kampin famkeq të Dahaut e tashmë,këta që patën mbetur donin t’i pushkatonin.Pikërisht mëngjezin që u hapën gropat kolektive brenda burgut,një xhandarm shqiptar njoftoi guerilët të cilët vrapuan tek Luan Gashi.Ky së bashku me Shefqet Shkupin dhe Adem Selimin (Gllavica) në krye të 300 burrave kryen aksionin kundër garnizonit gjerman,efektivi i të cilit nuk bëri ndonjë rezistencë të madhe.Të burgosurit,shumë syresh miq të Luan Gashit përqafuan plot mall vllaun e tyre.E vërteta është se Luani kish bërë gati për këta të burgosur të drobitur edhe konviktin e shkollës Normale të Prishtinës ku kishte rezervuar veshje dhe ushqime për disa ditë.Po në vjeshtën e vitit 1944,guerillët nacionalsitë të udhëhequra prej Luan Gashit dhe Abdyl Hencit,kryejnë aksionin e marrjes së armatimit dhe municionit gjerman që ndodhej në Fushë-Kosovë.Rreth 200 vagone me materiale luftarake,ishin të destinuar të hidheshin në erë prej gjermanëve,meqë rrezikonin të binin në duar të ushtrisë së kuqe bollshevike.Luan Gashi me ndihmën e disa miqve bënë një takim me komandën ushtarake gjermane të vendit duke iu spjeguar atyre se krejt ky municion do t’u duhej nacionalistëve shqiptarë që nuk kishin asgjë të përbashkët me komunizmin,përkundër,ishin në luftë të papajtueshme me ta.Gjermanët pas disa bisedave,dërguan oficerët e tyre i hoqën minat prej vagonëve duke i dorëzuar nacionalistëve një material luftarak shumë të madh.E vërteta është se në këto armatime luftoi plot 4 muaj Shaban Polluzha në krye të 200 burrave.Për më tej,këtu u furnizuan me armatime,municione dhe veshmbathje edhe çetat e Xhem Gostivarit,Mefailit të Madh dhe Mulla Idriz Gjilani,Sylë Hotlla etj,me ç’rast shkruan epopenë e lavdishme antikomuniste të Maqedonisë shqiptare.I bindur se krahas luftës me armë në dorë kundër çetnikëve serbosllav,bullgarëve e sllavomaqedonas,duhej gërshetuar me një propagnadë konkrete,gjatë kësaj kohe Luan Gashi dhe Ibrahim Kelmendi organizojnë marrjen e Radio – Shkupit dhe fillojnë aty emitimin e emisioneve në gjuhën shqipe.Për rreth 3 muaj,deri në ndërhyrjen e nacionalçlirimtarëvë komunist sllavo-shqiptar,Radio-Shkupi i drejtuar prej këtyre dy burrave nacionalsit,jo vetëm që foli në gjuhën shqipe,por u kumtoi krejt banorëve të Maqedonisë shqiptare,të ngriheshin në këmbë për të fituar të drejtat elementare njerzore të tyre drejt bashkimit me shtetin amë. Përkitazi me tërë këto veprimtari,Luan Gashi në bashkëpunim të ngushtë me atdhetarët e tjerë të Kosovës formojnë Organizatën Nacional Demokratike Shqiptare,me urdhër të Mid’hat Farshërit. Për këtë flasin shumë dokumenta burimore.Po citojmë vetëm njërin :„Themelues i kësaj organizate ishin :Profesor Ymer Berisha,ideolog i lëvizjes për ruajtjen e tërësisë etnike shqiptare dhe inicues për formimin e organizatës ilegale në Kosovë e Maqedoni,pastaj profesorët e gjimanzit „Sami Frashëri“ në Prishtinë,Luan Gashi,Hajdar Maloku – Pllana,Gjon Sereqi,agronomi Adem Selimi,gjykatësi Limon Staneci,që të dy kryeshefa të rretheve…“( S.Basha „Lëvizja Ilegale Patriotike Shqiptare në Kosovë 1945-1947“ faqe 38 ).

Organizata në fjalë,lindi si die e një kundërvënie që i duhej bërë komunizmit i cili po zaptonte krejt trevat shqiptare.Programi i saj ishte tejet i qartë dhe vlen të thuhet se në këtë program ishte edhe mendja e guximi i Luan Gashit.Për më tej,ai ka qenë ndër hartuesit e thirrjes së Komunitetit të Rinisë së shkollave në Kosovë e cila kërkonte prej krejt shqiptarëve,të shtërgonin radhët e ONDSH-ës,ngase vetëm kjo do të mund t’i mbronte të drejtat e popullit shqiptar që në mënyrë të pashmangshme po shkonte drejt kthetrave serbosllavomaqedonase.Organizator i talentuar,por edhe konspirator i mrrekullueshëm,Luan Gashi do të dinte të vepronte më së miri në radhët e udhëheqjes së ONDSH-ës si për shtimin e radhëve të saj,ashtu edhe për organizimin e aksioneve të ndryshëm.Gjatë vitit 1945-1946,vepron ilegalisht ngase OZNA ka rënë në gjurmë të veprimtarisë së tij dhe ndjek ate këmba – këmbës. Për dy – tri muaj,Luan Gashi shkon në Itali ku mban lidhje të vazhdueshme me nacionalsitët që patën shkuar aty si Mid’hat Farshëri,Vasil Andoni,Hasan Dosti etj

Energjitë djaloshare,vizioni largpamës i një nacionalisti veprues,i shfrytëzon për të mbajtur lidhje të vazhdueshme e për të vepruar aktivisht në radhët e ONDSH-ësë.Në pranverën e vitit 1946 e shohim sërish në Kosovë.Është ndër organizatorët e guerilës shqiptare në viset e Kukësit dhe Gjakovës, mandej duke shfrytëzuar artin e konspiratorit vazhdon të mbledhë rreth vehtes,të tjerë gueril duke i armatosur në shërbim të ideve nacionaliste.Ngase OZNA pat rënë në gjurmë të ONDSH-ës,ngase udhëheqësit e saj po gjendeshin çdo ditë përballë pritave vdekjeprurëse,në pranverën e vitit 1946,mbahet në Maqedoninë shqiptare kongresi i IV-të i ONDSH-ës ( ngase dy të parat u quajtën ata të Ballit Kombëtar). „Nga ky kongres doli një udhëheqje e re e ONDSH-ës. Kryetar u zgjodh Halim Orana,Qemajl Skenderi u zgjodh zëvendës kryetar dhe Azem Morana,sekretar organizativ… Kongresin e përshëndeti edhe Luan Gashi që enkas kishte ardhur nga Perugja e Italisë dhe njëherit ishte sekretar i komitetit të Ballit Kombëtar“. ( Dr.S.Basha , „Lëvizja ilegale shqiptare në Kosovë 1945 – 1947 „, faqe 74 ).

Me udhëheqësit e rinj të ONDSH,Luan Gashi do të ndante jo vetëm detyrat por edhe hallet e brengat.Treva e Maqedonisë shqiptare,çdo ditë e më shumë do t’i nënshtrohej dhunës,organizimit serbosllavomaqedonas të pushtetit,me ç’rast do të humbiste të drejtat më elementare të një kombi të qytetëruar.Luan Gashi,në Shkup,Tetovë,Gostivar e Strugë,u përpoq së bashku me Halim Oranën dhe Azem Moranën,të ngrinte lart moralin e popullit.Për më tej,ky bir i Kosovës u përpoq sa mundi edhe për organizimin e guerilëve nacionalistë në këto treva të cilat ishin tulatur pas vrasjes së Xhem Gostivarit.Veprimtaria e thellë e tij nacionale,bëri që ndjekjet prej OZNËS të shtohen nga dita në ditë.Në arretsimet e Azem Moranës dhe të Halim Oranës,veçmas vazhdojnë pyetjet për Luan Gashin.Ndonëse të dy këta burra nuk flasin asgjë,tashmë OZNA ka në duar shumë dokumente që vërteteojnë se Luan Gashi është ndër udhëheqësit kryesor të ONDSH-ës e për më tej ai mban lidhje të vazhdueshme me liderët dhe ideologët e Ballit Kombëtar.Për të gjitha këto,dënohet me vdekje në mungesë si prej gjyqit të Prishtinës ashtu edhe atij ushtarak të Shkupit.Në fund të vitit 1946,së bashku me dhjetra nacionalsitë të tjerë,Luan Gashi u drejtohet kufijve grek.Ata patën marrë porosi nga Mid’hat Frashëri e Muharrem Bajraktari,të hidhen në Greqi për t’u riorganizuar e për t’i shpëtuar vdekjes së sigurtë në male,ku për të kapur rreth 200 nacionalistë ishin vënë në ndjekje mijëra ushtarë e oficerë të formacioneve të rregullta serbo-sllavo-maqedonase natyrisht të ndihmuar edhe nga shërbetorët e tyre shqipfolës.Nga 200 vetë që u nisën për të kaluar kufirin grek,vetëm 30-40 mundën të realizonin qëllimin.Të tjerët metën në pritat e„nacionalçlirimtarëve“serboallave dhe atyre  shqiptare,duke vaditur tokën arbërore me gjakun e tyre të pafajshëm.

Pothuaj dy vjet,Luan Gashi i kalon nëpër kampet e punës në Greqi.Shpresa e tij tashmë është thyer.Në Shqipëri ka lënë prindërit të cilët përndiqen,ngase djemtë e tyre Fatoni e Luani janë „ballistë“.Bashkëvuajtësi dhe burri tjetër i nacionalizmit të Kosovës,ndër miqtë e çmaur të Luanit,Adem Gllavica kujton ; „Në vitin 1948, IRO (Internacional Refuges Organization) i rregjistroi të gjithë shqiptarët dhe i transportoi për në Itali.Neve si intelektual,si oficerë dhe nënpunës të lartë në Shqipëri,na mbajti qeveria greke… Por ne s’donim të jetonim si parazitë,ndaj gjetëm punë.Unë e Luan Gashi,gjetëm punë në një lavazh amerikan“.(A.Gllavica, kujtime nga Kosova , „Rilindja“ 12 dhjetor 1995 ).

  Mbas shumë peripecis,Luan Gashi emigron në Evropë e prej andej shkon në Amerikë.Gjatë qëndrimit në Greqi dhe në Evropë,ky burrë i shquar  jo vetëm mësoi disa gjuhë të huaja por mbaroi disa kualifikime duke jetuar me moton se librat nuk duhen harruar askurrë.Në fillim,detyrohet të bëjë punë të rënda edhe në Amerikë e mandej i kushtohet tërësisht veprimtarisë intelektuale.Në fillim të viteve 60-ta,Luan Gashi së toku me Jusuf Azemin,Ajet Rushitin  etj,formojnë organizatën „Lidhja Kosovare“ me ç’rast Luani zgjidhet sekretar i përgjithshëm i saj.Për vite e vite më radhë,kjo organizatë është përpjekur të bëjë sa më shumë të njohur problemin kosovar në opinjonin publik amerikan.Janë me qindra takimet që Luan Gashi ka bërë me personalitetet e larta të administratës amerikane për të sensibilizuar ata lidhur me tragjedinë kosovare.Në shtypin e shqiptarëve të Amerikës,diku në festimin që i ishte bërë datës simbol të 28 Nëndorit , lexojmë ; „Kryetari i mbledhjes,paraqiti pastaj zotin Luan Gashin,folësin e ditës.Zoti Gashi është Sekretar i Përgjithshëm i Lidhjes Kosovare dhe një nga të rinjtë intelektual të mërgimit.Zoti Gashi i mallëngjeu të gjithë në fjalimin e tij të goditur që u  mbajti në gjuhën anglishte.Fjala e tij u pre nga duartrokitjet e gjata“.( Gazeta „Flamuri „ më 28 Nëndor 1962 ).

Intelektual me horizont,Luan Gashi do të jetonte kurdoherë me shpëtimin e vazhdueshëm të kombit të vet.Por ndërsa në shtetin amë,sundonte egrësira komuniste,këtej kufirit hermetik shqiptarët jetonin terrorin e vazhdueshëm serbosllav.Në nëndorin e vitit 1968,në Tetovë e Gostivar me rrethina u shkëndijua një revoltë tejet e madhe për liritë themelore,por ajo u shtyp me masa dragoniane,si aty edhe në Shkup e Prishtinë.Luan Gashi,ka mbajtur lidhje të vazhdueshme me këtë revoltë dhe në verën e vitit 1969,kur me dhjetra organizatorë të saj u dënuan me burgime të rënda,ai bëhet inicues i një mitingu të madh në Cikago ku marin pjesë mijëra vetë. Zëri i fuqishëm i Luan Gashit,në këtë miting proteste,pos të tjerave do të kumtonte ; „Mbas largimit të Rankoviqit dhe të veglave të tija,terrori policuer kundrejt shqiptarvet u qetsua disi,por nuk u qetsuan provokimet e Serbo-Malazezëve dhe Sllavoqedonasvet.Sepse ishin këta vetë simbas dëshmisë së shumë gazetarëve të huej që i provokuen manifestimet e rinisë shqiptare në Prishtinë e në Tetovë,më 27 nanduer dhe 23 Dhjetuer 1968,për me nxitë ndjekjet policore kundrejt kësaj popullsie.Tue marrë si shkak disa manifetsime të thjeshta,gjyqet e Prishtinës dhe të Shkupit kanë denue me burgim të randë qi shkon deri me shtatë vjet 36 shqiptarë,të zgjedhun midis qindrave t’arrestuem.Kjo masë dragoniane kunder menifestimesh të thjeshta,në nji shtet t’shtuquajtun socialist e demokratik,asht edhe më pak e justifiukueshme kur dijmë se asnji masë e tillë nuk muer kundrejt studentëve serb qi kishin ba demostrata në Belgrad e gjetiu disa muaj ma parë.Kjo provon në mënyrë të pakundërshtueshme dallimin anmiqsues që iu bahet vazhdimisht shqiptarvet nën Jugosllavi „. ( Gazeta „Flamuri“ nr.169-172, 28 gusht 1969 ).

  Edhe vitet që rodhën më pas,ai do të mbetet një luftëtar i palodhur i kauzës së popullit të rrobëruar.Krejt veprimtaria e Lidhjes Kosovare dhe ajo e Ballit Kombëtar,do të shihet e kuptohet kurdoherë realisht,përmes punës vetmohuese të Luan Gashit.Ai ndikoi vrullshëm në proceset demokratike në Shqipëri dhe në Rimëkëmbjen e forcimin dhe vetë organizatës më të vjetër nacionalsite Ballit Kombëtar,duke mbledhur rreth vehtes nacionalistë të gjenereatve të reja,duke iu ndarë detyra dhe duke i mbështetur ata në kryerjen  e detyrave gjatë viteve 1989 – 1994.I lodhur nga lutërat,brengat,mallëngjimi,krenaria dhe dëshprimi,vitet e fundit do ti kalonte në një skaj dhome në spital atje larg atdheut,për të mbyllur jetën më 10 qershor të vitit 2005,dhe ende sot brenda varrit të atij burri gjallon shpresa për rilindjen e Shqipërisë Etnike.

Bern-Zvicër