Nga Frank Shkreli/
Më 30 dhjetor, 1940 ndërroi jetë At Gjergj Fishta, poeti kombëtar, diplomati i kombit që mbrojti të drejtat e shqiptarëve kudo që shkoi, me një zë dhe me një penë të pashoqe, që pasuroi letërsinë dhe historinë kombëtare të shqiptarëve, të atij kombi siç ka thënë ai vet, “I vjetër sa fosilet, sa stalaktitat e shpellave jehuese të maleve të veta vigane, dhe i lindun të thuesh prej vetë rrënjeve të vjetra, ai asht sot zot autokton i pakundershtueshëm i tokave të veta.” Kombi shqiptar është sot zot i tokave të veta, jo shumë pak falë veprimtarisë së këtij vigani dhe dashurisë së tij për kombin e vet.
Që të jem i sinqert me lexuesin, unë nuk e kisha në mend ta shënoja këtë përvjetor me ndonjë kujtim modest, pasi unë në të vërtetë nuk kam përgatitjen dhe as nuk e ndjejë veten të denjë dhe as të aftë që të shkruaj për këtë kolos të kombit shqiptar, dhe për më tepër edhe sepse para disa javësh e kisha kujtuar At Gjergj Fishtën me një shkrim në lidhje me lajmin mbi përpjekjet e një bisnizmeni nga Kosova, Sabri Maxhunit dhe disa të tjerëve, të cilët kishin propozuar se do të merrnin mbi vete shpenzimet për restaurimin në shkatërrim e sipër të shtëpisë së At Gjergj Fishtës. Siç duket, ky propozim ka ndeshur në një mos reagim “as po as jo”, ose në një zvarritje burokrate nga autoritetet përkatëse, ose ndoshta në një mos vullnet nga autoritetet e qëndrës dhe ato vendase për të marrë seriozisht propozimin e biznismenit nga Kosova. Ndërkohë që sot lexova në një media shqiptare një lajm të shkurtër se Vatikani më 30 dhjetor paska shënuar përvjetorin e 74 të vdekjes së At Gjergj Fishtës. Thashë me vete, po mirë që Vatikani e kujton këtë përvjetor, po kombi shqiptar, për të cilin Gjergj Fishta i deklaroi Konferencës së Paqës se kombi shqiptar “nuk e ka namin ma të vogël se kombet e tjera të Ballkanit”, çfarë nami ose kujtese po i bën ai këtij këngëtari të kombit në këtë përvjetor, ose në përgjithësi.
Duke menduar me vete, më ra në mend një kryeartikull i Profesor Ernest Koliqit, botuar në revistën e tij Shëjzat e viti 1971, nr.1-3, me rastin e 100-vjetorit të lindjes së At Gjergj Fishtës dhe thashë me vete, në vend që të mos thuhet asgjë për të kujtuar këtë pëvjetor të largimit të At Fishtës nga kjo jetë nga të gjallët, atëherë thashë se është më mirë që të lëmë të vdekurit të flasin për të vdekurit, pasi të gjallët nuk çajnë kokën. Si rrjedhim, dhe në mungesë të një shkrimi tjetër në median e gjallë shqiptare i dashur lexues, nëqoftse je i disponuar për të kujtuar At Gjergj Fishtën në këtë 74 vjetor të vdekjes se tij, mundoju pak të lexosh artikullin e Profesor Ernest Koliqit me titull thjeshtë, “Fishta”:
“Besoj se pak poetën në botë pësuen fatin e paradoksal të Gjergj Fishtës. Za i pashoq i mbarë një kombi, interpret gjenial i shpirtit të tij, i mohohet vepra dhe i shlyhet emni nga letërsia, shi prej atij kombi të cilit ia qiti në pah fisnikinë e ia skaliti në vargje të pavdekshme tiparet. Dihet që ky përdhunim historik u krye zyrtarisht, në emën të kombit, nga nji pakicë që shkruen e resitë, vendosë e leçitë pa lejue shumicën me çelë gojë aty ku shtrinë sundimin e vet. Këtë e dijmë, por prap se prap kjo përndjekje morale kundër Kangatarit që ndëgjoi të rrahmet e zemrës së Shqipnisë edhe mati mbi to rrokjet kumbore të poemit të vet, na shtje në kujdes të madh na shqetson kur mendojmë rritjen e breznive të reja dhe na terratisë pamjen e një ardhmënije të denjë për Rilindasit që na dhuruan një atdhe. Sepse mos ta gënjejmë veten me retorikë mburrjesh të shprazta. Në ashtë se themelet e një Shqipnie shqiptare mbështeten mbi trashigiminë shpirtërore që na la De Rada, tre vëllaznit Frashëri, Vaso Pasha e Çajupi, duhet të pohojmë se sot jemi tue ndërtue (ose kujtojmë se diç po ndërtojmë) jashtë atyne themeleve. Eklipsi ose të zanunit e dritës së poezisë fishtjane nuk sjell tjetër veçse muzgun e vlerave fisnore (e këtu fjala fis nuk përdoret në vështrim organizimiesh shoqënore primitive, por si tanësi e nji gjindjeje të nji barku që përbajnë nji komb, nji nacion). Vorrëmihsat e lavdisë së Fishtës ndoshta pa dashtë shkaktojnë zhguljen e popullit shqiptar nga rrajët jetike. Duen të vorrosin Shqipninë e përtrime mbi humus shekulluer të dokeve stërgjyshore për ta zevendsue me nji Shqipni të ndërtueme (mjerisht me shumë flijime të pa arsye) hallagrep e merremerr, mbi parime që s’kanë të bajnë kurrkund me qytetni të vërtetë evropiane – e vetmja që i përshtatet vetive tona ethnike. Synimet e Skënderbeut dhe të Rilindasvet po shkelen. E vërteton ostracizmi i Fishtës nga radhët e poetënve kombëtarë. Poeti i pa fat i ynë. I cili nuk bani gja tjetëtër gjatë stinës së vet njerzore veç me i ndiell Shqinisë fate të lume, lindi me 1871. Na, në botë të lirë ku nuk pengohet me mjete të dhunëshme kulti i shqiptarizmit të njimendtë, e kemi për detyrë pëkujtimin e autorit të Lahutës së Malcisë. Mirë se qofshin t’ardhuna kremtimet e çdo lloji, por mos të lehet mbas dore mënyra e denjë për të nderue Poetin, që bani të nderueshëm gjakun shqiptar. Ajo mënyrë nuk ashtë tjetër veçse leximi i veprave të tij ku vlojnë idhnimet dhe gëzimet tona historike, ku vizatohet me vija vezullore tipi i amshuem i Shqiptarit, ku tregohet rruga që duhet ndjekun për t’u radhitë ndershmënisht përbrij kombeve të përparueme”, kishte përfunduar kryeartikullin e tij Profesor Ernest Koliqi më me rastin e 100-vjetorit të lindjes së Poetit kombëtar, më 1971.
Siç thashë edhe më lartë, unë nuk e ndjejë veten të kualifikuar, pasi nuk kam përgatitjen të shkruaj për At Gjergj Fishtën, por nuk jam as i denjë që të kujtoj këtë burr të madh të kombit shqiptar. Por, si njeri i thjeshtë me shqetson lënja pas dore e këtij patrioti dhe e veprës së tij nga autoritetet kompetente dhe përgjegjëse. Por nga ana tjetër, megjith shpifjet dhe lënjën pas dore të figurës dhe veprës së madhe të At Gjergj Fishtës nga bashkatdhetarët e tij gjatë dekadave, gjithnjë jam optimist me Aleksandër Xhuvanin i cili me rastin e varrimit të Gjergj Fishtës më 31 dhjetor, 1940, sikurë ta dinte se si do të trajtohej ai pas vdekjes, At Fishta — Xhuvani është shprehur se historia nuk do ta harrojë atë, duke tdeklaruar para arkivolit të Fishtës se, “Nuk jam unë, o burra, i premë sot që të mund të thuri imne për veprën lavdimadhe të At Fishtës. Âsht historija që ka për të zbukurue faqet e saj me emnin zâmath të tij; âsht letërsija e jonë që do të mburret për veprat e tij grat-plota e të pavdekshëme; janë Zanat e malevet t’ona, që ai ua përcillte vallet me lahutën e tij, që kanë me këndue me katrime kumbim-randa deri te froni i Empirit, veprën e kangatorit zâ-ambël të tyne; âsht djelmënija shqiptare që ka për t’u-ushqye e për t’u-vaditë me manën hyjnore të tij; së mramit âsht Shqipnija mbarë, Gegë e Toskë, malsi e qyteta, që do të kujtojnë, deri sa të ndrisë e diellit rrota, emnin e njenit prej bijvet të mëdhej të saj, që e deshi, e lavdoi dhe e nderoi për gjithë jetën.”
Le të shpresojmë se kjo ditë për të cilën ka folur Aleksandër Xhuvani më 1940 do të vijë eventualisht kur në të gjitha trojet shqiptare, vepra dhe kontributi i figurës së madhe kombëtare At Gjergj Fishtës, do të vendoset aty ku e ka vendin dhe emri i tij do të kujtohet brez pas brezi ndër shqiptarët kudo.
Archives for December 2014
DIELLI I FUNDVITIT
Dielli I fundvitit 2014 sot eshte nise drejt vatraneve dhe abonenteve jo vatrane neper shtetet e ndryshme te Amerikes, qe nga Alaska, Florida, Chikago, Michigan, NY, NJ, CT e deri ne Toronto, Canada, ndersa neser niset drejt Europes. I falenderojme te gjithe vatranet dhe te gjithe abonentet tane per mbeshtetjen qe kane dhene per Diellin, I cili ne Shkurtin e 2015 festoon ditelindjen e 106 vjetorit… dhe u urojme:GEZUAR VITIN E RI 2015!
Ne kete numer jane intervistuar kryetari i Vatres, dr. Gjon Bucaj, zv/kryetari Agim Rexhaj, kryetari i deges se Vatres ne Michigan Alfons Grishaj,Kryetari i deges se Vatres ne Queens NY, dr. Skender Murtezani, kryetarja e deges se Vatres ne Washington D.C Merita B McCormack, kryetari i deges se Vatres ne Jacksonville Adriatik Spahiu, eshte publikuar materialiali special per dekorimin e martireve te Vatres, opinione nag anetari i keshillit te Vatres Lek Mirakaj, nje shkrim i derguar nga Kryetari i Shoqates se te Perndjekurve Politik ne Shkoder Filip Guraziu, nje shkrim special nga veprimtaria kushtuar Herman Bernstein-Ligjerate nga ambasadori Mal Berisha ne Instititutin YIVO, veprimtari te Vatres ne qender, dhe te degeve ne Michigan dhe ne Florida,shkrim-kronike per degen e re te krijuar ne Tampa, botohet specialja nga Dr. Elez Biberaj”Kosova, Beteja per njohje”, nje speciale nag Ulqini qe ka per autor studiuesin Dr. Nail Draga, nje shkrim special nga Don Lush Gjergji per Nene Terezen, nje artikull perkujtimor te gazetarit Frank Shkreli,shkrim percjelles per shkrimtaren Rozi Theohari, perkujtimore e nekrologji nga komuniteti, nje cikel poetik nga poetja Bajame Hoxha(Celiku) e etj…
Kryeministri italian, Matteo Renzi në Shqipëri
nga Gjergji Mima/ – Kryeministri italian, Matteo Renzi, ka mbërritur në Shqipëri.
Ndërsa përpara godinës së Kryeministrisë, është zhvilluar ceremonia e mirëseardhjes, ku Kryeministri Renzi u prit nga homologu i tij shqiptar, Edi Rama.
Gjatë ceremonisë të dy Kryeministrat u nderuan nga rojet e nderit të Gardës së Republikës.
Në ceremoni morën pjesë ministrja e Mbrojtjes, Mimi Kodheli, ministri i Brendshëm, Saimir Tahiri, zv/ministri i Jashtëm, Sokol Dervishaj.
Pas kësaj ceremonie zhvillohet takimi mes Kryeminsitrit shqiptar Edi Rama dhe Kryeminsitrit italian, Matteo Renzi në Kryeministri. Pas takimit do të ketë një konferencë për shtyp.
Kryeministri italian vizitë në Tiranë
Kryeministri Italian do të zhvillojë sot një vizitë zyrtare në Tiranë, ku do të takohet me krerët më të lartë të shtetit shqiptar.
Renzi do të zhvillojë një takim me Kryeministrin Rama, do të takohet me Kreun e Kuvendit, Ilir Meta, Presidentin e Republikës, Bujar Nishani dhe me komunitetin italian në Shqipëri.
Mësohet se Policia e Shtetit ka marrë masat e duhura për mbarëvajtjen e kësaj vizite, ndërsa do të ketë kufizime të qarkullimit në disa segmente rrugore, nga ora 12:00-14:00.
Kufizime të qarkullimit do të ketë në aksin Rinas-Kashar-Rruga e Durrësit, sheshi “Shqiponja”, dhe bulevardi “Dëshmorët e Kombit”.
Axhenda e vizitës së Kryeministrit italian Mateo Renzi në Tiranë:
Në ora 13.35 do të zhvillohet ceremonia e mirëseardhjes, përpara godinës së Kryeministrisë.
Në orën 13.50 – 14.40 takimi ndërmjet dy delegacioneve, kryesuar nga dy Kryeministrat.
Në orën 14.45 konferenca e përbashkët për shtyp, e Kryeministrit Rama dhe Kryeministrit Renzi.
Në orën 15.10 Kryeministrit Renzi do të takohet me Kryetarin e Parlamentit Ilir Meta.
Në orën 15.40 Kryeministrit Renzi do të takohet me Presidentin e Republikës Bujar Nishani.
Humbin jeten 2 marinarë shqiptarë
Rëndohet bilanci i viktimave të tragjedisë në detin “Adriatik” ku tre ditë më parë trageti “Norman Atlantik” u përfshi nga flakët.
Dy marinarë shqitarë që punonin në rimorkiatorin privat “Iliria” humbën jetën paraditen e sotme teksa po ndihmonin në rimorkimin e tragetit “Norman Atlantik” pas evakumit të të gjithë personave në bord.
Bëhet fjalë për Petrit Jahaj, 59 vjeç dhe Edmond Iliaj, 57 vjeç.
Dy marinarët janë dëmtuar rëndë nga shkëputja e kavos që mbante të lidhur Norman Atlantic. Mësohet se njëri prej tyre humbi jetën në vend, ndërsa tjetri gjeti vdekjen një orë më pas.
Ngjarja ka ndodhur paraditen e sotme rreth orës 09: 30 minuta pak milje larg grykëderdhjes së Vjosës.
Dy shqiptarët ishin pjesë e ekuipazhit të rimorkiatorit privat “Iliria” i cili ishte kontaktuar nga pronarët e “Norman Atlantic” prej pasdites së djeshme.
Bilanci i tragjedise së “Norman Atlantic” shkon në 12.
Kolonel Ahmet Leka në një lidhje telefonike për Ora News duke konfirmuar vdekjen e dy marinarëve u shpreh se një tjetër rimorkiator do të bëjë shoqërimin e rimorkiatorit “Iliria” pas avarisë që ka pësuar për ta sjellë atë në brigjet e portit të Vlorës, së bashku me trupat pajetë të dy punonjësve shqiptarë.
Një rimorkiatore është nisur nga portet tona për të sjellë në breg rimorkiatorin “Iliria”,
Ndërsa në vendngjarje ndodhet dhe një rimorkiatore italiane me porosi të prokurorisë së Barit për të mbledhur provat dhe për të vën në sekuestro anijen.
Ndërkohë që Marina ushtarake italiane konfirmon përmes një postimi në Twitter se mjekët e saj u kishin shkuar për ti ardhur në ndihmë dy marinarëve civilë por ata kishin gjetur vdekjen
“Dosja e tmerrit” dhe “Njeriu me mjekër të thinjur” të Fran Camaj u përuruan në Nju Jork
Nga Beqir SINA, New York/
NEW YORK : Të dielën pasdreke në Qendrën Kulturore “Nënë Tereza”- Nju Jork, – Kisha Katolike Shqiptare “Zoja e Shkodrës” nën përkujdesjen e Shoqatës “Malësia e Madhe” nga Nju Jorku, u bë përurimi i pesë librave të autorit Fran Camaj – gjegjësisht shkrimtar, gazetar dhe publicist nga Malësia .
Pjesëmarrja e dhjetra bashkëvendasve të autorit, aktivist dhe veprimtar të komunitetit, lider fetar, shkrimtar, gazetar, përfaqësues nga shou-biznesi, anëtar të familjes së autorit e të tjerë. por edhe lexuesve të tjerë jo vetëm që e rriti interesin e librave të tij, por edhe shprehu me këtë rast një nderim dhe respekt për krijimtarinë e këtij autori, i cili deri tani ka shkruar pesë libra që janë pritur mirë.
Ky aktivitet iu kushtua përurimit të dy romaneve të fundit të autorit nga Malësia z. Fran Camaj: “Dosja e tmerrit” dhe “Njeriu me mjekër të thinjur”, botuar më 2011, gjegjësisht më 20014 në Shtëpinë Botuese “Toena”- Tiranë,
Përurimin e dy librave e udhëhoqi Kol Cacaj – i cili vlersojë lart në fillim të fjalës së tij punën dhe krijimtarinë e Camajt, si autor, gazetar dhe publicit, por edhe si bashkëvendas – duke e parë atë edhe si një mësues i nderuar dhe i respektuar në Malësi, tha Cacaj – duke hapur këtë veprimtari, e cila sipas tij edhe pse ndoshta pak modeste – por përsëri është me gjithë atë respektin e merituar që ka ky autor i nderuar.
“Në librat e Camajt, tha moderatori ne gjejmë vetën sado pak – ku çdo njeri nga ne, në kohë e rrethana të ndryshme, u detyrua t’a braktisë Malësinë tonë të dashur, për të emigruar në Shtetet e Bashkuara, çka flet simbas tij se ne si diasporë e ndjemë edhe si obligim , respekt e nder të bëjmë këtë përurim të këtyre librave të bashkëvendasit tonë Fran Camajt” tha Cacaj.
Në fillim të këtij aktiviteti e mori fjalën i Përndershmit Dom Pjetër Popaj – i cili njëherëshit, është edhe kryefamullitari i kishës katolike shqiptare Zoja e Shkodrës.
“Më vjen mirë, që ky përurim i këtyre veprave të Camajt, po bëhet, këtu në Qendrën “Nënë Tereza”- nisi fjalën e tij Dom Pjetër Popaj. Vepra, cilat, tha ai janë duke e ngritur edhe më shumë kulturën dhe historinë e vendit tonë – nëpërmjet aktiviteteve të tilla – me këto ngjarje historike, që na prekin çdo njerin prej nesh. Dhe, në mënyrë të posaçme, tha Popaj, sot duhet të faleminderojmë autorin e këtyre librave zotërin Fran Camaj, për krijimtarin e tij aq të bukur – ku përshkruhen ngjarje më shumë tragjike, ashtu si dhe ishte vet historia e popullit tonë. E cila, sa më shumë të përsëritet dhe të kujtohet nëpërmjet shkrimeve edhe më shumë e forcon popullin tonë -”
Me këtë rast ai ka falimenderuar posaçërisht shkrimtarin Camaj – që si tha ai, nuk i harronë këto ngjarje, duke i vënë në pah nëpërmjet shkrimit në vepra të tilla – që siç thotë një shprehje latine “”Escribir restos – Shkrimi mbetet”, ka theksuar Dom Pjetri.
Dom Pjetri – faleminderojë gjithashtu, edhe organizatorin dhe u uorjë atyre punë të mbarë në bashkimin e dy Shoqatave në “Malësia e Madhe” nga Nju Jorku, nga bashkimi i ish Fondacionit Humanitar “Malësia” dhe ish Shoqata “Dedë Gjoin Luli”, të dyja me seli në Nju Jork, si dhe urojë të gjithë bashkëatdhetarët për Krishtlindjet dhe Vitin e Ri 2015.
Në referatin e saj biznesmenja Age Ivezaj – veprimtare e dalluar e komunitetit, u ndal tek dy librat e Camajt – “Njeriu Me Mjekër të Thinjur” dhe “Dosja e tmerrit” , për të cilët tha ajo kishte në mremerojen e saj ende të freskta shumë kujtime nga ato ngjarje, të cilat përshkruhen me aq orgjinalitet në këto libra.
Duke kujtuar në fjalën e saj Camajn si mësues, Ivezaj tha se “Ai posedonte njohuri dhe kishte vision të gjërë letrarë, teksa, letërsinë e kishte passion, tha ajo, sigurisht se atë pasion e dashuri, që ai kishte për gjuhën, letërsinë dhe kulturën tonë kombëtare, e përcolli edhe tek nxënsit e tij. Pikrisht, kjo ishte arsyeja që unë kam studjuar letërsinë dhe gjuhën shqipe. Edhe, pse fati im e deshti që most t’a kem profesion ashtu si do të kisha dëshiruar, të jap kontibutin tim në edukimin e breznive në Malësi.”
Ivezaj në referatin e saj u përqëndrua në dy romanet e fundit, që në Qendrën Kulturore Nëna Tereze, po i bëhej edhe promovimi i tyre: “Njeriu Me Mjekër të Thinjur” dhe “Dosja e Tmerrit”
Në romanin “Njeriu me Mjekër të Thinjur”, tha Ivezaj – autori e fillon ngjarjen në Parkun Qëndror të New York-ut , ku përshkruhet jeta monotone e prindërve që vinë tek fëmijët e tyre për vizitë, ose edhe të jetojnë këtu përgjithmonë.
“Edhe, pse ndoshta shumë pak kënaqen me familjarët e tyre, tha ajo, punët dhe jeta shumë dinamike nuk i lejojnë të kalojnë kohë së bashku aq sa do dëshironin. Në hollsi në libër janë përshkruar pengest e shumta për tu adaptuar me jetën këtu, teksa vetmija, thotë autori, mosnjohja e gjuhës e vendit mungesa e shokëve të vet, shkruan ai janë vetëm disa nga hallet e tyre, ku ju mungon shoqnia dhe vendlindja, duan të komunikojnë të flasin dhe shoqërohen me moshatarët e vet.”
Në libër , tha Ivezaj ka raste që kur e takojnë një shqiptar, edhe nëse nuk e kan njohur më parë, shoqërohen dhe lënë vendtakim përsëri, duan të bisedojnë në gjuhën e tyre, kanë se çka të flasin – njani me tjetrin se këtu të merr malli të flasish në gjuhën tënde, shkruan autori, për ndodnji hall ose preokupim që mund ta kenë.
Në këtë libër flitet për kohën e kaluar ose edhe për ngjaret aktuale shoqrore e politike që ju interesojnë, tha Ivezaj. “Në këtë mënyrë edhe autori e ka zgjedhur fillimin e këtij romani mjaft intersant që e përshkruan me një periudhë kohore e cila fillon që nga Mbretria Zogiste, okupimit nazist e fashist, vëllavrasja në mes të forcave pro the kundër koministe . Ngjarja, simbas librit zhvillohet në një fshat në Shqipëri, ku në detale përshkruhet fati tragjik i nji famillje. Autori përshkruan me këndvështrim konflintin familjar në mes të kushrinjëve që do t’i çoj ata deri në tragjedi, ku krimi në familje, vëllavrasjet për shkak të tokës që fatkeqësisht populli ynë shumë herë e ka paguar me gjakun e vetë. ”
Autori në këtë libër tha Ivezaj na tregon se si ka arritur të depërtoj në mentalitetin e personazheve në këtë roman që lexuesin e bëjnë kurreshtar. “Autori hynë në psiqikën e njeriut të keq, shpirti lig e cinik, që për përfitim të vetin – trillon shpifje e gënjeshtra. Grindjet familjare përfundojnë në tregjedi, vëllavrasja i shkatrron familjet. Personazhi kryesor është intektual, nuk don ta dij fare për kanunin, nuk don të hapi plagë të reja dhe të derdhi gjak, nga tmerri që përjetoj në fshatin e lindjes së tij, teksa vendos të largohet për mos tu kthyer më kurr.”
Camaj në këtë libër tha Ivezaj, jep nji mesazh sa human aq edhe të domosdoshëm për atë kohë dhe për ditet tona. Në këtë roman përshkruhet okupimi i Shqipëris nga forcat naziste, lufta çlirimtare dhe vendosja e sistemit monist. Ku shumë intelektualve të kohës që kishin luftuar ose ishin larguar jasht vendit, e paramendonin Shqiprinë si kopsht me lule, por u zhgënjyen nga regjimi që ishte vendosur aty pas luftës. Ishin kohë të vështira, Shqipëria ishte katandisur keq.
Në romanin “Njeriu Me Mjekër të Thinjur” ka detale ku është pershkruar jeta e personazhit që ik nga realiteti i hidhur, po si për çudi mallkimi e ndjek kudo që shkon, edhe pse ndonjiherë të duket sikur jeta e tij po merrte kahjen e duhur. “Zhvillimi i njagarjeve dramatike e tragjike, ne roman tha Ivezaj, autori e përshkuan në hollësi të cilat e bëjnë lexuesin edhe me kurrshtarë dhe don të dijë edhe për realitetn e hidhur të asaj kohe nëpërmes të këtyre personazheve që janë paraqitur në romanin “Njeriu Me Mjekër të Thinjur” . “Në detaje ai është përshkruar nëpërmjet krimeve makabër që regjimi i athershëm bënte hapur, deri edhe me varje të njerëzve në mes të qytetit, me qëllim që të përhapte frik e tmerr në popull. Të shkonte koka për një fjale gojë ose edhe me keq, për nji shpifje.”
Rrjedhja e ngjarjeve në roman dhe fundi tragjik i njerit nga personazh, është përshkruar në mënyrë reale, ngaqë nganjiherë njeriu ik nga realiteti për të ikur nga vetvetja , por reliteti i shkon pas edhe kur ai nuk e donë. E tille është edhe trgjedia njerëzore që autori e ka zgjedhë në përfundimin e këtij romani.
“Në këto dy romane autori na paraqitet si nji njohës i mirë i pskologjisë së popullit të vet . Me nji mjeshtri të rrallë ai i vë në pah dukuritë negative të shoqërisë sonë, hakmarrjen, spiunët,shërbetorët e regjimit koministë por edhe njerëzit cinik e zemërligët që i nxinsin grindjet e vëllavrsjet, me shpifje, për gjëra te vogla dhe interesa vetiake . Mëkati i para ardhësve, vëllavrasja, bëhet mallkim për breznit e ardhshme edhe për të pafajshëmit. Të dy romanet kanë nji përmbajtje reale e interesante, teksa na paqyrojnë vuajtje dhe tragjeditë njerëzore që populli ynë i ka përjetua në periudha të ndryshme. Në të dy romanet autori Fran Camaj, i përshkruan ngjarjet në mënyrë reale, me syrin vrojtues, aqsa lexuesin e bënë veshtrues në zhvillimin e ngjarjeve” tha në referatin e saj Age Ivezaj.
Në referencën e tij intelektuali nga Malësia Gjokë Gojçaj – mësues dhe ish-kryetar i Fondit Humanitar Malësia, kërkojë që të referojë në këndvështrimin e tij në atë mënyrë që para audiencës ai të shprehete disa pikepamje lidhur me temat dhe motivet që zgjedhë autori në të dy këto romane!
Duke u përqendruar në referencën e tij tek romanin “Dosja e Tmerrit”, Gojçaj – tha se e shikon atë simbas tij si një vepër në tërsi historike, e cila tha ai duke e lexuar atë të duket sikur po shfleton arkivat e historisë. Ndërsa shtoi : “Çdo gjë këtu i takon periudhës e cila mbahet mend mirë, ndonëse deshmitarët e gjallë po rrallohen dita ditës pa lanë sa duhet shkrime e dëshmi origjinale! Dalja në drite e këtij romani, është një kontribut i madh në këtë drejtim.”
Duke e lexuar këtë vepër, u shreh Gojçaj nëpërmjet atyre personazheve, kam mundë të kuptoj gjëndjen e shpirtit njerëzor të malësorit, tek i cili shohim sesi triumfojnë guximi mbi frikën, nderi mbi tyrpin dhe jeta mbi vdekjen. Ato skena të vdekjes që zbulon kjo vepër, tha ai janë pikërisht ajo që quhet jetë dhe pavdeksi e atyre arkitekteve të cilët sot dhe përgjithmonë qëndrojnë në themelet e ndjenjës së krenarisë sonë që jem shqiptarë.
“Sikurse, shohim, malësorin me qëndresën e tij, mbijetesën, nderin e besnikrinë, autori e vendosë në vendin ma kulmor! Për ta bërë këtë, Ai nuk mjaftohet vetëm me temën që lidhet me shtëpinë e Mark Smajlit, por në mënyrë mjafte analitike, ashtu sikurse i kishte radhitur koha, shërbehet me të gjitha skenat makabre që ka gjeneruar ai sistem çnjerëzor e totalitar, përball të cilit u gjet Malësia e Madhe, në rrugëtimin e saj të zorshëm të mbijetesës më plotë peripeci e të papritura”.
Romani, i Camajt “Dosja e Tmerrit”, tha Gojçaj fillon me përshkrimin e një skene, ashtu sikur edhe kishte ndodhur në realitet. Në ditën kur po varrosej Mark Smajli bashkë me të po rivarroseshin edhe eshtrat e të birit, Kolës, i cili ishte pushkatuar 24 vite më parë. Për një çerek shekulli trupi i tij do të prehej në një gropë aty nën shtratin e prindërve të vet për të cilin askush nuk dinte gjë, përveç familjes, mbase pushteti e kishte shpallur si armik e tradhtar te interesave të “atedheut”.
Autori mes tjerash në mënyrë analitike na sjellë kronikat nga ekspeditat kriminale të Toger Babës e Bajo Stankoviqit nëpër Malësi të Madhe, si dhe likuidimet e burrave të dalluar si: Pjetër Zeku, Vasel Mirashi, Patër Zefi, Gjekë Çuni, etj; ku gjithçka duket me dramatike dhe me emocionuese.
Nje shkrimtar i njohur amerikan, Francis Scott Fitzgerald, thote:” Ti me gjej heroin e Une po te shkruaj tragjedine”.
“Kam dëshirë të ndalem për pak tek kjo thënie…, tha gjatë referatit të tij Gojçaj, pasi që me lidhet me temat e këtij romani. Tani, se çfarë është mekanizmi shkak- pasojë Hero-Tragjedi dhe anasjelltas, secili mund të ketë gjykimin e vet. Ja pikërisht, Kola, i biri i Mark Smajlit, një malësor, ndonëse i pushtuar nga fryma propagandistike e pushtetit, duhet të këtë qenë hero i besnikrisë dhe i traditave te shtrenjta të të parëve, përpara se të bëhej pjesë e tragjedisë së vet!”
Kapidani Gjelosh Luli, duke qenë i vendosur në mosnjohjen e regjimit të instaluar sllavo-komunist, nuk dorëzohet për të gjallë por vazhdon betejen e vet deri me vdekje, ashtu sikurëse edhe bashkëshokët e tij të cilët digjen e piqen për të gjallë midis dy zjarresh dhe nuk ka asgjë që ua then besën dhe qendresën e tyre. Dhe vërtetë Malësia e malësoret ishin vënë midis dy zjarresh saqë është e çuditshme mbijetesa e tyre.
Padyshim, masakra tek Kisha e Grudës ku pushkatohen përnjëherësh 6 veta: tre të bijtë e Prekë Tomës Lulgjuraj, Kolë Gjel Caku, Zef Miliqi dhe kumbara i Zefit, Gjelosh Gjoka, është nder skenat ma trishtuese në këtë roman. Secili nga këta burra përfaqeson nga një histori në vete, por ajo që përfaqëson figura e Zef Miliqit, tek flijimi për mikun e shtëpisë, është pikërisht ajo që “kultin e mikut dhe të mikpritjes” edhe Kanuni dhe e drejta zakonore e shqiptarit, e ka sanksionuar rrëbtësisht, ku ndër të tjera thuhet: “Shtepia e shqiptarit është e Zotit dhe e mikut”. Këtu shohim si vdekja është jetë, e jeta është me keq vdekje.
Të njëjtin fenomen e shohim tek frati i Traboinit Patër Zefi, i cili për dëshirë e fundit para pushkatimit, tha “Rroftë Shqipëria”!
“Vetëm një digresion këtu! Ideja për ti ngritë një shtatore këtij kleriku të martirizuar është shumë më vend, por dua të kujtoj, tha Gojçaj, se ai nuk u pushkatua sepse ishte thjeshte një klerik, por sepse ishte një antikomunist e atedhetar i madh.Mandej, duke çfletuar dosjen e tmerreve, në figurën e Dodë Smajlit, një shembull tjetër ky i “kultit të mikut”, ku bëhet fjalë për mikun e jo kombësinë e mikut, shohim sesi malësori bëhet gjithnjë e më i pamposhtur! I zoti i shtëpisë lufton deri në pikën e fundit, kundër qindra ushtarësh e policësh malazezë, të cilët ishin poashtu armiqët edhe të Dodës. Ai flijohet dhe nuk e dorëzon mikun për të gjallë.”
Në referatin e tij – gazetari dhe veprimtari i dalluar i komunitetit në Nju Jork, z. Gjergj Ulaj – pëurimin e librave të Fran Camajt, e quajti “Një tjetër ngjarje të gëzuar në listën e shoqatës humanitare Malësia : “Një titull i ri dhe i njëjti autor. Sërish Fran Camaj. “Njeriu me Mjekër të Thinjur” një titull disi prozaik, por që në vetvete kërkon diçka të thotë, më tepër, që autori na fton t’a gjejmë nëpër faqet e romanit.
“Nuk di në se prezantimi i këtij romani, tha Ulaj është bërë atje larg në Malësi, por për mua ka fare pak rëndësi nga njëra anë, ndërsa, po të shtyhemi më tej, secili nga ne do të ndjhet disi keq në se vërtet kjo nuk ka ndodhur e kjo për faktin se dyshon në një farë tharje të lëngut të jetës, një farë shuraje të zjarrit intelektual atje ku duhej të gjallonte më fort . Mallësia, tha ai ka intelektualë, ka studentë, ka dashamirës të artit e të letërsisë, por me sa duket u mungon dis kurajo qytetare, për ta lartuar dikë tjetër veç vetës.
Fran Camaj, simbas Ulajt, duhet parë jo vetëm si intelektual e shkrimtar, por në radhë të parë si një malësor i mirë e patriot, që në kohën kur mungojnë armët gjen llogoren e tij për të luftuar e lartuar emrin e Malësisë. Ai që do mund të vërej fare lehtë një tendencë jo pak interesante të autorit – për ti çvendosur ngjarjet e romanit në fjalë gjeografikisht jasht kufinjëve të Malësisë, në atë anë të kufirit në tjetërën Malësi tonën. E kjo thotë pak . Kjo dëshmon edhe një herë pohimin tim se Fran Camaj – është malësor i mirë. Për autorin si edhe për shumëkend prej nesh, kufiri teknik u takon qeverive e bashkimi shpirtëror na takon të gjithëve neve, malësorë dhe jo malësorë, në të dy anët e kufirit, shprehet Ulaj në referatin e tij.
Duke shtuar se romancieri i vendos fillimet e romanit në një det të trazuar si për të na pregatitur se ndonëse diku e dikur dielli do të gjejë shteg mes reve e do të përpiqet të na ngrohë sadopak, sërish ato dallgë do t’i ndjekin heronjët e tij deri në fund të jetës. “Teknikisht, tha ai autori shtjellimin e ngjarjeve ia ka lënë retrospektivave, gjë që po të mos ishte në masën e duhur edhe do ta lodhte disi lexuesin, por për hir të së vërtetës kjo nuk ndodh me faqet e këtij romani për të cilin po flasim . Narracioni rrjedh natyrshëm, diku në kohën e tashme e në mabientin malësor e diku në kohën e djeshme e në ambiente të ndryshëm, malësor e qytetar , në Shqipëri e larg saj” tha në referatin e tij – gazetari dhe veprimtari i dalluar i komunitetit në Nju Jork, z. Gjergj Ulaj .
Më pas e përshëndeti përumin e këtyre librave edhe publicisti Naim Balidemaj – i cili e qujati krijimtarin e Camajt, një “Itak” çka do me thënë, sipas tij Malësia me të gjitha të mirat dhe të këqijat e saj – gëzimet dhe sukseset e saj- “Duke lexuar romanin tjetër “Dosja e Tmerrit” tha Balidemaj – përsëri kam hasur fatet e mira dhe të këqija – gëzimet dhe hidherimet , tragjeditë dhe vuajtjet të cilat nuk janë pjesë e imponuar apo vullnet i individit apo vet malësorve por janë të rrethanave dhe pushteteve që sunduan,”
Nga Shoqata “Malësia e Madhe”- Nju Jork, foli Kordinatori i saj Nikollë Junçaj – i cili më shumë në referencën e tij u përqendrua në biografinë e autorit – duke na sjellur Fran Camaj si gazetar, mësues dhe autor i pesë librave.
Junçaj me pasë tha se Camaj ka qenë në Fakultetin filozofik- gjuhë e letërsi shqipe të cilën e ka kryer në Prishtinë. Ndërsa në Arzë në Shkollën fillore të Traboinit, ka dhënë lëndën e gjuhës e letërsisë shqi-pe 1969 -1976, teksa në vazhdim është emruar në Gjimnazin e Tuzit, profesor i gjuhës e letërsisë shqipe. Ai ka punuar gazetar- redaktor i Programit shqip të Radio Podgoricës, me pas redaktor përgjegjës i Programit shqip në TV të Malit të Zi.
Kurse me të ndjerin Gjergj Gjokaj, tha ai është bashkë-hartues i dy teksteve shkollore që janë në përdorim në shkollat shqipe të M.Z. Shtëpia botuese “Toena”-Tiranë ka botuar romanin e tij “Rruga e pamëshirshme” i pritur mjaft mirë. Camaj është autor i disa romaneve nga jeta në Malësi dhe mërgim. “Shoqata “Illyricumi” bashkthemelues i të cilës është F. Camaj, ka organizuar në shtator të vitit 2005 Konferencën shkencore e përkujtimore me rastin e 90 vjetorit të vrasjes së Dedë Gjo’ Lulit ku ai ka mbajtur kumtesën”Dedë Gjo Luli në poemën “Lufta e maleve” të Palokë Traboinit”.
Në fund të takimit, fjala iu dha autorit të dy librave, z. Fran Camaj: “Dosja e tmerrit” dhe “Njeriu me mjekër të thinjur”, botuar më 2011, gjegjësisht më 20014 në Shtëpinë Botuese “Toena”- Tiranë.
Fillimisht ai falendëroi të gjithë të pranishmit, që kishin ardhur në këtë promovim dhe në mënyrë të veçantë referuesit dhe ata që u përkujdesën për realizmin e suksesshëm të këtij aktiviteti – Shoqatës “Malësia e Madhe” nga Nju Jorku,.
Më pas, Camaj bëri një prezantim të shkurtër të asaj se çfarë e ka nxitur atë të shkruaj këto libra, për të cilin ai u shpreh se e “Ndjeva si një obligim të lë diçka të shkruar për ato ngjarje të cilat sado pak prekin seclin prej nesh në Malësi ”. Autori e cilësoi librin e tij si një mozaik ngjarjesh të ndarë në periudha të ndryshme të atyre ngjarje makbre.
Në përmbyllje të fjalës së tij, autori pohoi se ndjehet i kënaqur që ky përurim u bë nga bashkëvendasit e tij në Qendrën Kulturore Nëna Tereze të Kishës Katolike Zoja e Shkodrës, dhe shtoi se do ti plotësojë këto botime me dëshmi e saktësime të reja në libra të rinjë.
Në fund të takimit, udhëheqësi i saj Kol Cacaj ftoi auditorin për pyetje e diskutime. Gazetari Qazim Doda drejtojë një pyetje mbi indetitetin, e emrit të njërit prej personazheve tek libri Dosja e Tmerrit , kurse shkrimtari e poeti Mëhill Velaj – sekretar i Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro Amerikan – përshëndeti aktivitetin dhe vlerësoi autorin për guximin dhe mënyrën e treguar në rrëfimin e ngjarjve të tilla makabre, si ajo e gjetjes së ështarve të varreve të familjarve të tyre, sidomos kjo gjatë regjimit komunist edhe në Shqipëri, duke paralelizuar atë të lexuar në librin “Dosja e Tmerrit”.
Aktiviteti zgjati më shumë se një orë dhe u mbyll me dhënien e dy librave më të fundit të autorit : “Dosja e tmerrit” dhe “Njeriu me Mjekër të Thinjur”, botuar më 2011, gjegjësisht më 20014 në Shtëpinë Botuese “Toena”- Tirane.
- « Previous Page
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- …
- 64
- Next Page »