Archives for January 2015

Kujtime nga Auschwitzi: “Kam refuzuar të vdes”

January 27, 2015 by dgreca

Nga Carl Shreck/
Pas nëntë ditë luftimesh të ashpra afër kampit, një heshtje e pazakontë mbërtheu një seksion të Auschwitzit, aty ku Eva Mozes Kor, atëherë 10 vjeç, ishte fshehur me motrën e saj binjake, Miriamin.
Heshtja u thye në orët e pasdites.
“Një grua vrapoi në barakën tonë duke bërtitur: Jemi të lirë, jemi të lirë, jemi të lirë. Ishte e mrekullueshme, tingëllonte për mrekulli”, thotë Kor për Radion Evropa e Lirë.
Vetëm gjysmë ore më vonë, më 27 janar 1945, Eva Mozes Kor përpara vetes kishte “një turmë të madhe njerëzish, të veshur në mushama të bardha”.
“Qeshnin që të gjithë”, thotë ajo.
“Dhe për mua pjesa më e rëndësishme ishte se nuk u ngjanin nazistëve fare. Vrapuam drejt tyre. Na dhanë çokollata, biskota dhe përqafime. Kjo ishte shija ime e parë e lirisë”.
Zonja Kor, sot është 80 vjeç Ajo dhe e motra ishin në mesin e rreth 7,000 të burgosurve të liruar nga kampi famëkeq i përqëndrimit, me ndihmën e Ushtrisë së Kuqe, 70 vite më parë.
Ditën e lirimit, në orët e mbrëmjes, Kor rikujton si ushtarët sovjetikë erdhën në barakën e saj, duke pirë vodkë dhe duke vallëzuar me këngë ruse.
Dy-tre ditë më vonë, ata u rikthyen duke bartur me vete kamera masive dhe me një kërkesë të çuditshme: ata kërkuan nga fëmijët që të veshin sërish uniformat e kampit dhe inskenojnë një marshim përreth tij.
Jo të gjithë u pajtuan të vishen me uniformat famëkeqe, por duke qenë se ishte janar dhe ftohtë, zonja Kor i thotë së motrës se duhet të ruhen nga i ftohti dhe të veshin sipër rrobave edhe uniformat.
“Ishim krejtësisht vetëm”
Eva dhe Miriami kishin arritur në Auschwitz me të ëmën, babanë dhe dy motra më të mëdha, në maj të vitit 1944, pasi kishin kaluar katër ditë me mijëra hebrenj të tjerë në një geto në rajonin e Transilvanisë në Rumani.

Kampi Auschwitz, Janar 1945
Kjo ishte hera e fundit që binjaket patën kontakt me familjen, e cila u zhduk në turmë.
“Mamaja kishte zgjatur duart në dëshpërtim dhe përpiqej të na mbante, ndërkohë që gjermanët e tërhiqnin prapa. Nuk e pata rastin as t’i them lamtumirë, por atëherë nuk e kisha kuptuar se kjo do të ishte hera e fundit që do ta shihja”, thotë zonja Kor.
Binjaket nuk arritën të kuptonin kurrë se çfarë në të vërtetë ndodhi me prindërit dhe motrat.

“Nuk pranova të vdes”
Vajzat iu bashkuan rreth 1,500 binjakëve të tjerë, të cilët iu nënshtruan eksperimenteve mjekësore në Auschwitz, nën mbikqyrjen e mjekut famëkeq nazist, Josef Mengele, veprimet e tmerrshme të të cilit bënë që të njihet me nofkën “Engjëlli i Vdekjes”.
Binjakët iu nënshtruan ekzaminimeve torturuese, injeksioneve, dhe eksperimenteve tjera gjenetike, por për dallim nga shumica, Eva dhe Miriami nuk vdiqën.
Evës iu dha një injeksion dhe pas këtij eksperimenti, mjekët në kamp e kishin mbajtur nën vëzhgim, në pritje të diçkaje për të ndodhur. Ajo madje kujton fjalët e Mengeles…
“Duke qeshur me sarkazëm, ai tha: ‘Sa keq, aq e re, dhe ka vetëm dy javë jetë’. E dija se kishtë të drejtë, por unë refuzova të vdes dhe bëra një zotim në heshtje, për t’ia dëshmuar doctor Mengeles se e kishte gabim. Do të mbijetoj dhe do të ribashkohem me motrën”.
“Fëmijëria e humbur”
Pas çlirimit të kampit, motrat u vunë nën kujdesin e murgeshave vendëse, të cilat vazhdimisht u ofronin vajzave lodra.
“Në një farë mënyre, për mua kjo ishte fyese, sepse ato nuk kuptonin se ne nuk ishim më fëmijë dhe unë nuk isha në gjendje të luaja me lodra. Jam e sigurt se përpiqeshin për më të mirën, por vërtetë nuk e kuptonin se çfarë kishim përjetuar ne, në moshën 11 vjeçare”.
“Kurrë nuk kam luajtur me lodra më. Fëmijëria ime kishte humbur përgjithmonë në Auschwitz”, thotë zonja Kor.
Të dyja motrat kane emigruar në Izrael në vitin 1950 dhe vetëm atëherë, Eva kujton se ka qenë në gjendje të fle gjumë për herë të parë.
Të dyja, kanë ndërtuar karrierë, janë martuar dhe kanë fëmijë.
Eva jeton në Shtetet e Bashkuara, së bashku me të shoqin amerikan, kurse Miriami ka ndërruar jetë në vitin 1993, për shkak të problemeve shëndetësore me veshkët, për të cilat Eva fajëson eksperimentet e doktor Mengeles.
Vite pas vdekjes së Miriamit, Eva ndërmorri një rrugë të re të çlirimit: atë të faljes së torturuesve të saj nazistë.
Në vitin 1995, ndërkohë që bota shënonte 5 vjetorin e çlirimit të Auschwitzit, zonja Kor kishte arritur të marrë një letër-dëshmi nga një mjek nazist, Hans Muench, të cilit i kishte kërkuar të detajonte horroret e shkaktuara në kamp.
E kishin munduar shumë idetë e disa revizionistëve se ishin hebrenjtë ata që e kishin sajuar Holokaustin dhe donte një dëshmi të një torturuesi për të vërtetuar historinë e saj, por letra pati një efekt tjetër te ajo…e ndihmoi të falte nazistët.
Deklarata e saj pati nxitur reagime dhe kundërthënie marrë parasyshë përmasat e krimeve gjatë Holokaustit.
“Ajo çfarë zbulova në atë rast, kishte të bënte me mua. Zbulova se kam fuqinë për të falur. Askush nuk mund të ta japë atë fuqi dhe askush nuk ta heqë dot. Ishte e imja dhe mund ta shfrytëzoja sit ë doja”, thotë zonja Kor.
Falja, thotë ajo, e ka çliruar “nga e kaluara tragjike, nga Auschwitzi dhe nga Mengele”

Shqiptarët ofruan “tokën e premtuar” për hebrenjtë

January 27, 2015 by dgreca

Nga Gresa Kraja/
Gjatë Luftës së Dytë Botërore, shumë shqiptarë në Kosovë e Shqipëri strehuan dhe mbrojtën hebrenjtë e përndjekur. Në mesin e tyre është edhe familja Rezniqi në Kosovë, e cila njihet për rolin që ka luajtur në mbrojtjen e hebrenjve nga regjimi nazist dhe për këtë ka marrë mirënjohje edhe nga shteti izraelit.
Me anë të “Besës Shqiptare” — një akt nderi, më shumë se sa një fjalë — shqiptarët iu premtuan të përndjekurve siguri, duke dhënë fjalën se ata do të mund t’ua besonin jetën e tyre dhe të familjes.
Në këtë formë shpjegohet “Besa” nga Yad Vashem, që është Autoriteti Kombëtar Përkujtimor i Martirëve dhe Heronjve të Holokaustit, i formuar në vitin 1953 nga Parlamenti i Izraelit (Knesset), për përkujtimin e 6 milionë çifutëve të vrarë nga nazistët gjatë viteve 1933 – 1945.
Përfaqësues të organizatave shqiptaro-izraelite, tregojnë se ky angazhim dhe kjo “Besë e dhënë” nuk ishin akte vetëm individuale, por edhe institucionale.
Xhangyle Ilijazi, nga Shoqata e Miqësisë Kosovë – Izrael “Dr. Haim Abravanel”, tregon për rolin që luajtën shqiptarët e Kosovës në mbrojtjen e strehimin, por edhe në rrugëtimin drejt Shqipërisë, vend që nga hebrenjtë, siç thotë ajo, konsiderohej si “tokë e premtuar” për mbijetesë.
“Besa, si fenomen shoqëror shqiptar është elementi kryesor që ka ndihmuar në shpëtimin e hebrenjve gjatë Luftës së Dytë Botërore. Dhe ishte pikërisht Besa e dhënë familjeve hebreje që kaluan nëpër Kosovë për të shkuar në Shqipëri, e cila atëherë ishte si tokë e premtuar për mbrojtjen e tyre. Këta hebrenj vinin nga vise të ndryshme të ish-Jugosllavisë dhe të Evropës. Angazhimi nuk ishte vetëm individual, por edhe institucional”, thotë ajo për Radion Evropa e Lirë.
Bartja e hebrenjve për në Shqipëri nga Kosova ishte mundësuar edhe me ndihmën e autoriteteve lokale në Kosovë, duke lëshuar, siç tha zonja Ilijazi, dokumente të falsifikuara të identifikimit, e me të cilat ata pastaj kanë kaluar kufirin dhe kanë mbijetuar.
Një dokument i tillë është zbuluar një vit më parë në SHBA. Dokumenti është lëshuar nga autoritetet bashkiake të kohës së atëhershme në Ferizaj, për familjen Kolonomos nga Manastiri, duke i regjistruar me emra shqiptarë”, bën të ditur zonja Ilijazi.
Sipas Yad Vashem-it, në vitin 1934, ambasadori amerikan në Shqipëri, Herman Bernstain, kishte shkruar se “Nuk ka gjurmë të diskriminimit të çifutëve në Shqipëri, sepse Shqipëria del të jetë një nga trevat e rralla të Evropës sot, ku paragjykimi dhe urrejtja fetare nuk ekziston, edhe pse vetë shqiptarët janë të ndarë në tri besime”.
Përpos “Besës”, Yad Vashem shpjegon se si me ardhjen e regjimit nazist në pushtet, në vitin 1933, shumë hebrenj gjetën strehim në Shqipëri.
Nuk ka shifra të sakta për numrin e tyre; megjithatë, burime të ndryshme vlerësojnë se 600 deri 1,800 refugjatët hebrenj shkuan në Shqipëri nga Gjermania, Austria, Greqia dhe Jugosllavia, me shpresën për të depërtuar për në Izrael apo vende të tjera.
“Pas pushtimit gjerman më 1943, popullsia shqiptare, në një akt të jashtëzakonshëm, nuk pranoi të pajtohet me urdhrat për të dorëzuar hebrenjtë, të cilët jetonin brenda kufijve të vendit”, thuhet në faqen zyrtare të Yad Vashemit.
Aktualisht në Kosovë, përkatësisht në qytetin e Prizrenit, jetojnë 56 hebrenj.
Përfaqësuesi i tyre, Votim Demiri, nga Bashkësia Hebraike e Kosovës thotë se, edhe pse komunitet i vogël, ata vazhdojnë të kenë aktivitete të ndryshme…
“Këta 56 vetë janë të lidhur me organizatat hebraike në regjion, dhe mbajnë mbledhje të zakonshme. Në fund të fundit, edhe feja hebraike, sipas propozimit të ligjit të ri, i cili kaloi leximin e parë në parlament, do të aprovohet si një religjion zyrtar i Kosovës”, thotë Demiri.
Zoti Demiri përmend faktin se trevat shqiptare ishin të vetmet ku numri i hebrenjve ishte më i madh pas Luftës së Dytë Botërore, se sa para saj.
Ai nënvizon edhe tolerancën ndërfetare e cila ka qenë gjithmonë e pranishme.
“Trevat shqiptare, të Kosovës e Shqipërisë, janë të njohura si treva në të cilat në kohën e Holokaustit u rrit numri i hebrenjve. Të vetmet treva në Evropën kontinentale ku është rritur numri i hebrenjve janë këto treva. Po të mos kishte qenë toleranca, mirëkuptimi, bashkëjetesa, nuk do të kishim mundur t’i thoshim këto fjalë”, shprehet Demiri.
Pavarësia e Kosovës ende nuk njihet nga Izraeli, dhe vazhdon të jetë një nga vendet e pakta të Evropës, qytetarët e së cilës nuk mund të udhëtojnë për në Izrael pa viza.
Në Prishtinë, në shenjë përkujtimi për hebrenjtë e Kosovës që u zhdukën në kampet e nazistëve gjatë Holokaustit, është ngritur një memorial, i cili gjendet në mes të ndërtesës së Qeverisë dhe Kuvendit të Kosovës në Prishtinë. Pikërisht në këtë lokacion, deri në vitin 1963 ka qenë Sinagoga e Prishtinës.
Në këtë memorial, shkruan “Populli i Kosovës nuk do t’i harrojë kurrë”.

Gaz lotsjellës, topa uji dhe gurë në qendër të Prishtinës

January 27, 2015 by dgreca

Qendra e Prishtinës u shndërrua të martën në zonë përplasjesh të rrepta ndërmjet njësiteve speciale të Policisë së Kosovës dhe protestuesve.
Forcat e rendit kanë përdorur gazin lotsjellës dhe topat e ujit për të shpërndarë protestuesit e mbledhur në sheshin qendror të kryeqytetit, kurse protestuesit janë parë duke hedhur gurë dhe gjësende të tjera në drejtim të policisë.
Njësitet speciale të policisë kanë qenë të vendosura në pothuajse të gjitha rrugët sporadike që çojnë drejt sheshit qendror në Prishtinë.
Zëdhënësi i Qendrës Klinike Universitare të Kosovës, Shpend Fazliu, ka njoftuar se numri i personave që kanë kërkuar ndihmë ka arritur në 30.
Numri i të ndaluarve nga autoritetet e rendit thuhet të jetë gjithashtu rreth 30.
Në mesin e tyre mediat vendore raportojnë se është edhe Shpend Ahmeti, kryetar i komunës së Prishtinës, njëherësh nënkryetar i Lëvizjes Vetëvendosje, parti kjo e cila ka organizuar protestën e sotme.
Në një komunikatë të mëhershme për opinion, policia e Kosovës ka njoftuar se “rreth orës 12:45 minuta, pas fjalimeve nxitëse nga ana e organizatorëve, një grup prej disa protestuesve kanë filluar të sulmojnë policët, duke hedhur gjësende të ndryshme, mjete të forta, mjete piroteknike në drejtim të njësiteve policore, të cilat detyrimisht janë dashur të intervenojnë për t’i parandaluar sulmet e tilla, duke përdorur mjetet policore të ligjshme”.
Policia e Kosovës u ka bërë “thirrje protestuesve që të protestojnë në mënyrë të qetë dhe të mos bien pre e provokimeve”.
Protesta kishte nisur në orën 12:00, e thirrur nga nga partitë politike në opozitë, në kërkim të shkarkimit të ministrit për Komunitete dhe Kthim në qeverinë e Kosovës, Aleksandar Jabllanoviq, dhe shpalljes së kombinatit metalurgjik “Trepça” si ndërmarrje e veçantë publike.
Përreth qeverisë ishin vendosur rrethojat dhe forcat e rendit. Protestuesit po kërkonin që në fillim të nisjes së protestës heqjen e rrethojave për të mundësuar, siç thanë, të drejtën për të protestuar.
“Sheshi është i yni, jo i qeverisë”, “Trepça është e jona”, “Jabllanoviq jashtë”, “Hiqni barrikadat”, “Poshtë Qeveria”, ishin vetëm disa nga thirrjet e protestuesve.
Ndryshe, Jabllanoviq i kishte quajtur më 6 janar “egërsira” protestuesit në Gjakovë, të cilët po përpiqeshin të pengonin disa pelegrinë serbë që të vizitojnë Gjakovën me rastin e Krishtlindjeve Ortodokse. Jabllanoviq ka kërkuar falje për deklaratën e bërë.
Protesta e sotme pason protestën e së shtunës, më 24 janar, e cila përfundoi me një “ultimatum” dhënë qeverisë së Kosovës që brenda 48 orësh të shkarkojë zotin Jabllanoviq dhe të procedojë në Kuvendin e Kosovës ligjin e veçantë për Trepçën.
Qeveria e Kosovës nuk i është përgjigjur kërkesave të parashtruara.

Perballja me stuhine e bores

January 27, 2015 by dgreca

NJU JORK, 27 Janar/ Situata e motit ne ShBA vazhdon te jete e rende. Një stuhi dëbore është duke goditur verilindjen e Shteteve të Bashkuara të Amerikës, duke krijuar një kaos total për thuajse 60 milionë njerëz.
Stuhia, e cila krahasohet me uraganin “Sandy” që goditi rajonin në vitin 2012, ka detyruar 6 shtete amerikane të shpallin gjendjen e jashtëzakonshme.
Zyrtarë amerikanë kanë bërë të ditur se mbi 6,500 fluturime janë anuluar, kurse të gjitha shkollat dhe bizneset janë mbyllur.
Guvernatori i Nju Jorkut, Andrew Como ka deklaruar se pas orës 11 të natës do të ketë ndalim qarkullimi dhe askush nuk do të kalojë në rrugë përveçse mjetet e emergjencës.
Stuhia e fuqishme e dëborës e nisur që prej orës 23 me orën lokale në Nju Jork ka paralizuar një pjesë të mirë të Amerikës verilindore.
Për të evituar në maksimun rreziqet dhe dëmet e shkaktuara nga stuhia e borës që është duke ndodhur gjatë këtyre orëve në të gjithë verilindjen e SHBA-ve, është ndaluar edhe qarkullimi i mjeteve.
Të ndaluar për të qarkulluar janë edhe mjetet publike, si dhe janë mbyllur të gjithë komunikimet nga Nju Jersey, George Uashington Bridge deri në fund të lumit Hudson.
Sot shkollat jane te mbyllura.

“Gjenerali i ushtrisë së vdekur” në skenën e Stambollit

January 27, 2015 by dgreca

Romani “Gjenerali i ushtrisë së vdekur” i shkrimtarit të mirënjohur shqiptar Ismail Kadare, dramatizuar nga Jeton Neziraj, kishte premierën dje në Teatrin “Instanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları” në Stamboll, Turqi.
Në një njoftim për media qendra Multimedia, informon se dramatizimi i “Gjeneralit…” [Ölü Ordunun Generali] i përkthyer në turqisht nga Bilge Emin, është vënë në skenë në teatrin kryesor të qytetit të Stambollit, nga regjisori i mirënjohur turk M. Nurullah Tunxher.
Në njoftim thuhet se shfaqjen e interpretojnë një kast prej 20 aktorësh, kurse në realizimin skenik të saj janë angazhuar një numër i madh bashkëpunëtorësh. Mësohet se “Gjenerali…” do të jetë shfaqja qendrore në repertorin e këtij teatri gjatë këtij sezoni.
“Kjo është vepra e parë e një autori nga Shqipëria që vihet në skenë nga një teatër në Turqi, kurse drama e tretë e autorit nga Kosova, Jeton Nezirajt në teatrot turke. Vitin e kaluar janë inskenuar dhe dy dramat e tij “Yue Madeleine Yue” dhe “Fluturimi mbi teatrin e Kosovës”, e dyta në Teatrin Kombëtar të Turqisë, ku vazhdon të shfaqet me sukses”, njoftojnë mediumet turke.