Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for February 2015

Debati mbi rolin e Shqipërisë në Luftën e II Botërore

by

Nga Isuf BAJRAMI/
Gazetarë grekë në Uashington kanë tentuar dy ditë më parë të imponojnë qëndrimin e vendit të tyre lidhur me pozicionin e Shqipërisë gjatë Luftës së Dytë Botërore. Përbri ndodhet Memorandumi Kundrafashist Çam i vitit 1947; është në anglisht që të përdoret.
Një gazetar nga Athina, i quajtur Lambros, gjatë një konference shtypi të zëdhënësit të Departamentit të Shtetit të SHBA jo vetëm ka pyetur por edhe ka komentuar rreth Luftës së Dytë Botërore në Shqipëri dhe Ballkan, duke interpretuar me tendencë fragmente të asaj periudhe, që nuk kanë prishur imazhin antifashist të Shqipërisë në atë periudhë. Debati mes gazetarit grek dhe zëdhënësit Casez ka pasur si pikënisje një letër, që shoqëria “Vatra” në SHBA i ka nisur Departamentit të Shtetit të SHBA, lidhur me problemet etnike në Ballkan dhe për problemin shqiptar në rajon, me kontekst zgjidhjen e problemit të Kosovës dhe pozicionimin e kahershëm të Shqipërisë përkrah Perëndimit edhe në Luftën e Dytë Botërore.
Gjithë qëllimi i gazetarit grek Lambros ishte identifikimi i përcaktimit grek se ccamët e Greqisë ishin koloboracionistë me pushtuesit gjermanë dhe të justifikojë pastrimin etnik të kësaj treve shqiptare përgjatë viteve 1945-1946.
Departamenti Amerikan i Shtetit, ka vlerësuar në konferencën e fundit të tij se mbi çështjen e qëndrimit të Shqipërisë gjatë Luftës së Dytë Botërore duhet ta përcaktojnë vetëm historianët dhe jo emocionet. Në këtë konferencë të dhënë nga Casey, SHBA shprehet se me Shqipërinë ka marrëdhënie mjaft të mira. Një qëndrim i tillë i gazetarëve grekë më ndikim në SHBA vjen në momentin kur mes vendeve të Ballkanit ka nisur një studim për një histori të përbashkët, ku do të eliminohen faktet emocionale dhe që tentojnë të sjellin një urrejtje mes popujve. Profesori i Pedagogjisë së Universitetit të Athinës, Panajoti Ksohelli, është duke përfunduar një projekt mbi studimin e figurës së “tjetrit” në librat shkollorë, që përdoren për mësimin e gjuhës dhe historisë, të detyrueshme në Greqi dhe në katër vende të tjera Shqipëri, Turqi, Bullgari dhe Maqedoni. “Qëllimi kryesor i këtij studimi është gjetja dhe zhdukja e ideve, përshtypjeve armiqësore midis shtetesh, të cilat formohen dhe përcillen nëpërmjet librave shkollorë”, shpjegon profesor Ksohelli. Studimi përfshin librat e vendeve të sipërpërmendura në dhjetëvjeçarin e 1980-ës dhe 1990, ndërkohë që ka filluar studimi për vitin 2000.
Më poshtë po japim të plotë debatin mes gazetarit Lambros dhe zëdhënësit Casez.
Zt. CASEY: Po për Shqipërinë. Presidenti i VATRA, një organizatë shqiptare e themeluar nga kryepeshkopi i kishës autoqefale, Fan Noli, që sipas “Pravda” së 11 nëntorit të 1927 parashikoi fitoren e plotë të Ushtrisë së Kuqe, shkroi dhe publikoi në gazetën e organizatës së tij, Dielli, dy letrat për ambasadorin tuaj në Greqi, Charles Ries, si dhe respektivisht Sekretarit të Shtetit, Condoleezza Rice, në të cilën ai përsëriste pozicionin shqiptar në lidhje me çështje etnike si dhe të tjera.
PYETJE: A i janë përgjigjur dy marrësit këtyre letrave?

CASEY: Ato janë dërguar, kujt i janë dërguar letrat, Charlie Ries dhe kujt tjetër?
Pyetje: Po, dhe Condoleezza Rice
CASEY: Unë nuk jam i informuar për këto letra, z.Lambros, kështu që nuk mendoj se ata na janë përgjigjur. Ju mund të kontaktoni me ambasadorin në Greqi dhe të shihni nëse ju përgjigjet.
Pyetje: Do të flasim për këtë sërish.
Zt. CASEY: Nuk kam ndërmend të flasë për përgjigjen e një letre, të cilën nuk jam i sigurtë në është marrë.
PYETJE: Thoni po ose jo. Kam ardhur të mësojë mbi konteksin e letrës, përgjigjen. Por do të doja të dija nëse i është përgigjur.
Zt. CASEY: Me sa di unë letra nuk ka mbërritur, kështu që nuk mund t´ju them nëse është kthyer përgjigje.
PYETJE: Dakord. Për disa kohë (i padëgjueshëm) ka shërbyer për të ngatërruar historinë. Sipas letrës së tij, ata ende përpiqen ta konsiderojnë Shqipërinë si viktimë të Nazi-Fashizmit më tepër sesa kanë qenë realisht, një aleat entuziast dhe i vullnetshëm i të dyve. Për shembull divizioni shqiptar “Tomori” ishte njësia e parë që pushtoi Greqinë në 28 tetor 1940 me bekimin e Musolinit dhe si çështje nderi (i padëgjueshëm). E dyta, shqiptarët e Kosovës, vendosën dy divizione në …
Zt. CASEY: Zt. Lambros, më lejoni t´ju ndërpres, ju lutem, sepse …
PYETJE: Pse?
Zt. CASEY: Sepse besoj se? Sepse (Qesh)
PYETJE: Pse?
Zt. CASEY: Sepse do t´ua lë historinë historianëve. Qëndrimi ynë ndaj Shqipërisë nuk ka ndryshuar. Ne kemi marrëdhënie të mira me Shqipërinë. Ne do të bëjmë këtë gjë edhe në të ardhmen. Po e përsëris, ua lë historianëve dhe studiuesve të diskutojnë mbi këto pika.
PYETJE: Z.Boucher, z. Casey, do ta pranoni ju faktin që Shqipëria ishte një aleat i Hitlerit dhe Musolinit? Kjo është çështje e fakteve historike?
Zt. CASEY: Unë pranoj këtë fakt, që të dhënat historike të lidhura me Luftën e Dytë Botërore të jenë shumë të qarta dhe unë do t´ua lë gjithçka hisotrianëve të shohin në të me rast të 60-vjetorit të përfundimit të konfliktit, të shkruajnë dhe të diskutojnë.

* * * * * * * *

M E M O R A N D U M

OF THE ANTI-FASCIST COMMITTEE OF THE CHAMI IMMIGRANTS IN ALBANIA TO THE UNITED NATIONS SECURITY COUNCIL INVESTIGATION COMMISSION ON THE TREATMENT OF THE CHAM ALBANIAN MINORITY IN GREECE AND THE MASSACRE AGAINST IT
We, the Anti-fascist Committee of the Chams immigrants in Albania, believing in the democratic and humanitarian principles of the United Nations Organization, on behalf of the Chams immigrants in Albania, submit to the Investigation Commission our lost rights, our suppression, persecution and massacres at the hands of the Greek fascists to exterminate the Albanian minority in Greece. In continuation of our protests and demands addressed to the Great Allies and the United Nations, we demand justice in connection with the following:

For 32 years on and while brutally trampling upon every human principle and neglecting international treaties, the Greek chauvinistic and reactionary cliques have resorted to a policy of extermination against the Albanian minority in Greece. As early as the Greek occupation of the Chameria on the 23rd of February 1913, the Deli Janaqi’s band, aided and abetted by the state authorities, massacred 72 men of the Paramithia province at Selani’s Creek without any reason at all. The massacre marked the beginning of the process of extermination of the Albanian minority and helped uncover the orientation of the Greek policy towards our population.

Persecution, imprisonment, deportation, tortures, plunder and looting on the pretext of search for arms during the years 1914-1921, the terrorist activities of the komitadjis, the Gen. Bairas provocation in 1921, all of these go to testify to the reality of misery that befell our population in the time of Greek occupation. Koska, Lopsi, Varfanji, Karbunari, Kardhiqi, Paramithia, Margëllëç, Arpica, Grykohor, etc., are just some of the villages that paid dearly because of terror. In the years 1922-1923, the rulers of Greece decided to impose the displacement of the Muslim element of Chameria in exchange for the Greeks of Asia Minor considering them to be Turks. This ignominious act of the Athens rulers met our resistance and the intervention of the League of Nations which, having observed the Albanian ethnicity of our population, rejected the decision of the Greek government.

Despite the interference of the League of Nations and the solemn pledges taken by the Greek government at Lausanne on the 16th of January,1923,the Athens rulers continued their policy of extermination. They had recourse to any means available to render as difficult as possible the stay of the Albanian element in Chameria, expropriated hundreds of families in Dushk, Gumenica, Kardhiqi, Karbunar etc., robbing them of 6000 hectares of land without remunerating them in the least. The Athens government settled immigrants from Asia Minor in Chameria in order to populate it with Greeks and create the conditions for the Albanian native population to emigrate. Entire families were compelled to tear themselves away from their native land and leave for Turkey, Albania, America and elsewhere; such villages as Petrovica and Shendellinja were completely emptied of Albanian inhabitants.
In the circumstances, we did not enjoy a single national right and were denied even the use for our mother tongue. In stead of developing our national culture and making progress, fanaticism and ignorance were supported; instead of schools, religious, Arabic language clubs were opened and subsidized. Ninety five percent of our population is still illiterate. The Chameria province, a rich and fertile place, remained backward, deprived of economic development and communications; it was in the hands of such usurers and speculators as the Kochonis, Pituls, Kufallas,Zhullas, Ringas, etc., who impoverished and enslaved the entire province.
During the struggle against fascism, when the war was ending, the reactionary monarch-fascist forces of Suli’s Llaka, which were created by reaction and served the occupiers, under the command of general Napoleon Zerva, perfidiously cracked down on and massacred the Albanian Muslim inhabitants of Chameria. At a time when the ELAS troops and our forces were engaged in the fight against the Germans, the EOEA command, hand in glove with the Germans, was trying to gain ground in the fratricidal war. When our forces true to the spirit and decisions of the Sarafis-Zervas Caserta agreement in August 1944 were carrying out the orders of the Joint Command in pursuit of the Germans, general Napoleon Zervas, commander of the resistance forces in Epirus (ELAS-EOEA), ordered that operations and massacre carried out against the innocent population of Chameria.

The massacres in Chameria are a flagrant violation of human principles and an ignominious neglect of the principles and character of the anti-fascist war. The massacres in Chameria were perpetrated owing to cooperation and agreement with the Germans, who left the province to the Zervas forces at the time of their retreat. Here is a concrete fact of the cooperation that existed between the Zervas forces and the German forces: “The Zervist commander of the forces of the Filat region, Theodhori Vito, the day before the entry of the Zerva forces into Filat, on Septembar 22,1944, at the village of Fanaromen, 3 kilometers from Filat, had a meeting with the commander of retreating German forces”. After the meeting, no sooner had the German forces left than Theodhoros Vito’s forces entered Filat. Such collaboration made the Zerva forces feel safe on the flanks enabling them to unleash terror and massacres on a large scale all over the Chameria province.

The forces of the EOEA Division X under the command of colonel Vasil Kamaras, precisely the forces of the 16th regiment of the Division commanded by Kranjaj who was assisted by Lefter Strugar, lawyer Stavropullos, Ballumi, Zoto, the diehard criminals, the Pantazeits, entered the town of Paramithia on a 27th of June, 1944. Contrary to the promises given and the agreement reached between the mufti Hasan Abdulla on the one hand and Shapera with Paramithia’s bishop as Zervas’agents on the other, the most atrocious massacres started. Defenseless old men and women and children were the target of the Greek monarch-fascists. The number of those massacred in the town of Paramithia and suburbs rose to 600. On July 28, 1944, the forces of regiment 44 under Agore’s command marched into Parga where they massacred 52 men, women and children.

The EOEA forces under the command of Theodhor Vitos, Ilia Kacho, Hristo Mavrudhi, Hristo Kacho, Hari Dhiamanti and others entered the town of Filat in the early hours of Saturday ,the 23rd of September 1944 after they had besieged it. They had entered Spatar too on the same day. They looted all the families and took with them whatever they could find. On the evening of September 23, dawning of September 24, 1944, the forces commanded by Kranjaj, Strugari and others joined in. The arrival of these forces was the signal for the commencement of the massacre. Forty seven men, women and children were massacred in Filat, while in Spatar, part of whose population had found shelter in other villages, the number of the massacred people was 157. All the young women and girls were ill-treated and raped by Zervas’ criminals. A few days later, the monarch-fascists rounded up all the men who were still alive and by decision of a trial presided over by Koqinja, chairman, Stavropulolos, prosecutor and four members, 47 innocent Albanians were massacred. In Granica, Filat people killed by fire arms or stabbed to death were buried, whereas another 45 others were buried in Xhelo Meto’s field in the Filat plain.
Entire families, parents, children and babies, were wiped out. Women and girls were raped. Hundreds of statements made by those who escaped, describe the massacre and the sufferings which shed light on the crimes and designs of the monarch-fascists in Chameria. Here are a few examples: Sanije Bollati in Paramithia was burned with petrol after her breasts were cut off and her eyes put out. Ymer Murati was killed and then mutilated in Paramithia. Chili Popova from Popova wearing army uniform together with a squad of soldiers broke into Sulo Tari’s home where more than 40 women had taken refuge, carried off the prettiest women and girls by force into another room where they forced sexual intercourse on them. The house resounded with the cries of pain and horror of the women in torment during all the night. Seri Fejzo, Fizret Sulo Tare and others were the target of the crime.

Hilmi Beqiri from Filat was wounded in front of his family. After those who wounded him, had left, his family took him to the dentist Mavrudhiu who kept him for a few hours, the he asked to take him away. Those who took him to Stavro Muhaxhiri, left for Shuaip Meta’s home where many families had gathered. The Greek andarts learned where he had been hidden, tore him away from the others, pulled out his gold teeth with pincers and shot him dead afterwards. Malo Muho, 80 years old, who had been sick for four years, was killed with a shovel in front of his wife. His wife collected his brains which had fallen on her lap and covered him with a quilt. At Spatar, Abdul Nurçe was taken away, brought to Filat barefooted, dragged on the streets of the town and then was shot in front of Nidh Tafeq’s home. Lile Rustem’s family consisting of 16 people, mainly children, was completely exterminated. Xhelal Mini from Paramithia was beheaded with bayonets on V:F7 the dead body of Myfti Hasan Abdulla. Sali Muhadini, Abedin Bako, Muharrem Pronja and Malo Sejdi had their fingres, noses, tongues and feet cut off. As they were suffering from extreme pain, Zerva’s andarts were singing their commander’s song and rejoicing at the sight. Finally, they hanged them on the butcher’s hooks.
Estref Himi, a resident of Paramithia, has to say about the massacre at Paramithia: “On Tuesday, June 27, 1944, at 07:00, Greek monarch-fascist marched into Paramithia under the command of colonel Kamara, major Kraja, captain Lefter Strugari (a lawyer), vice-lieutenant Nikolla Cheni and others. Once they entered the town, an order was issued that nobody should move because honour, freedom and property were in no way to be violated. On the afternoon, men, women and children began to be arrested, white houses began to be looted. All men were killed until the next morning. After I was detained in a jail for 4 days, I was set free to bury the dead. At the place called “Kisha e Aj Jorgjit”, I recognized five of the dead, the others could not be recognized because of the extreme tortures inflicted on the. The five victims I recognized were Met Qere, Sami Asim, Mahmut Kupi, Adem Beqiri and Haki Mile. Two days after, I was taken to “Galatajt” and then to the vicinity of Dhimiter Nikolla’s home where 8 people had been killed. I could not tell who they were for they had been mutilated beyond recognition. I saw dead bodies littering all the place.
Sanije Bollati, after being tortured, was burnt with kerosene. This tragedy took place on Wednesday. On Firday morning, she was carried away by her mother and two other people, who covered her with a blanked to a basement by order of the monarch-fascists who prevented people from seeing her. There in the basement, she died after five days. I saw everything with my own eyes. First, I went into hiding finding shelter on a ceiling staying there for five days, then the monarch-fascists found and arrested me and after being taken to major Kranja, the latter interrogated me and then ordered that I be jailed. In the jail, I found 380 people, including womenfolk and children; 120 of them died of hunger; four persons and I were kept in the prison for 15 days and then they took us to Preveza and afterwards to Ioannina where we were detained for another 40 days. There, we were subject to unheard of tortures. We were freed when the E.A.M. forces came to the town”.
“On the morning of the Saturday, September 1944, all the population was rounded up in front of the village mosque. The soldiers began looting the houses and raping women, girls including old women folk. Pale Çulani, 50 years old was raped, her personal belongings were taken, her hair and then her ears were cut off and finally she was shot in her garden in the vicinity of Muço’s corn field. The family of Sako Banushi from Skopjona, that is, women, men and children, had settled in our home. After raping the women whose breasts were cut off with knives, all the family was massacred. At the home of Damin Muhameti, 5 women and 3 children were shot. In the home of Fetin Muhameti, Hane Isufi and another woman were tortured and then raped. In the home of Dul Sheref, the 80 year old man Sulejman Dhrimica and his wife were beheaded.
At the home of Mete Braho 20 people, women, children and men were burned alive. Kije Nurcia, 76 years old, was killed with a knife. I saw 30 massacred people in the vineyard of Zula and in the garden of Avdul Nurça in the house of Haxhi Latif, Haxhi Culan’s daughter was raped, while in the house of Mejdi Mete, Hava Ajshe and Nazo Arapi were raped; the latter was massacred afterwards. ”The victims and losses in human lives, according to statistics so far, during the 1944-1945 massacre against the Albanian minority in Greece reached the number of 2877: in Filat and suburbs 1286, in Gumenica and suburbs 192, in Paramithia and suburbs 673 and Margallic and Parga 620.
That was the fate of those who failed to leave Chameria with the exception of some women who are living witnesses to the hair raising massacre in Paramithia, Parga, Spatar and Filat. What they say clearly exposes the criminal character of the barbaric acts organized by the Greek monarch-fascist reaction in Chameria. The slaughter inspired by the basest sentiments of chauvinistic and religious hatred resulted in the forcible displacement of nearly 28000 Chams people who came and found shelter in Albanian in most deplorable conditions.
Sixty eight villages with 5,800 houses were looted, razed to the ground and burnt down. Based on the assessment of the damage, it results that 17000 sheep, 1200 cattle, 21000 quintals of wheat and 80000 quintals of edible oil including the produce of the years 1944-1945 amounting to 11,000,000 kilograms of grain and 3,000,000 kilograms of edible oil were taken away by Zervas’ monarch-fascist forces. As people were fleeing, 110,000 sheep and 2400 cattle either died or lost. All this clear evidence of the profound economic catastrophe suffered by our population which was stranded with only their clothes on. Chameria made a material and moral contribution to the great anti-fascist war. Chameria’s population threw itself unreservedly into a total war against the invaders; it created the fourth battalion of the ELAS regiment XV. More than 500 fighters emerged from the tiny population of Chameria.They resolutely fought against the nazi-fascist occupiers and the Ballist and Zervist traitors.
The blood shed by martyrs Muhamet Murteza, Ibrahim Hallumi, Hysen Vejseli and others together with the blood shed by the Greek partisans at the Qaramica passes testify to this fact. At the end of the war for the liberation of the country from the occupier the troops commanded by general Napoleon Zervas operated in provinces and villages not as liberators, but as hangmen and sworn enemies of the Albanian element in Chameria.
Under the Sarafis-Zervas Caserta agreement, August 1944,the resistance troops had to join the same front against the Nazi army, under a joint command in specified operational zones. The agreement was violated in Chameria.The Zervist forces compromised with the Germans and by attacking our forces hindered the activity of the fourth battalion of Regiment XV in the Filat zone. The operations and massacres in the Filat province are direcly linked with this situation and openly ran counter to mutual confidence and the spirit of cooperation as agreed in Caserta. Even the last village of Koska in Chameria, one of the bases of organization of the resistance forces of the National Liberation Front in Chameria was destroyed and burnt down as a result of destructive acts in Chameria.
On October 30,1944, a commission of the Chams anti-fascist Council was sent to Athens to lodge a protest with the Papandreu Greek government against the massacres in Chameria, asking for an end to them. The Papandreu government refused to take any measures or commit itself to what was requested from it. After the December 1944 operations, with the liberation of Chameria from Zervist occupation, part of our population was repatriated and settled in the Filat province. On March 12,1945,the government forces of the Corfu garrison, violating the February 1945 Varkiza agreement, organized and perfidiously perpetrated the revolting massacres of Vanra (Filat), which once again laid bare the stand and policy of the Greek government authorities responsible for the annihilation of the Albanian population of Chameria. In view of the situation, the UNRRA mission (Albania) received approval from its centre in Washington to accord the Chams immigrants 1,450,000 dollars as immediate relief because of their difficult situation.
Despite their conditions, the Chams immigrants continued to make an ever greater contribution to the Front. At the Shales (Konispol) conference held in the latter part of September,1945,the voice of the Chams in exile for cooperation against the invader and the injustices of the Greek monarch-fascist was raised higher. At the Vlora Congress on September 23,1945, the Chams delegates who represented all the groups of the Chams immigrants in Albania expressed themselves against the massacres of the Greek monarch-fascists and through memoranda to the London Conference demanded an analysis of their problem and the condemnation of those who caused the bloodshed in Chameria and their endless sufferings. The Congress adopted a resolution which sums up all its proceedings.
During our life as immigrants, we have asked the world several times for our denied rights and repatriation. On October 30,1944, the Chams anti-fascist Council sent a note of process to the Greek National Union government, the Mediterranean General Headquarters, the allied governments, the EAM Central Committee, which referred to the atrocities of the Geek fascists in Chameria.
On May 9,1945, the Chams Anti-fascist Council sent the Allied Military Missions a copy of the telegram to the president of the San Francisco Conference on the rights of the Chams on the basis of the Atlantic Charter. On June 27,1945, telegrams of protest against the massacres in Chameria by the Chams Anti-fascist Council were forwarded to the democratic government of Albanian, the Soviet, British, American, French, Czechoslovak military mission, the Yugoslav Legation, the Albanians in the USA, Italy and Bulgaria. An aide-memoir was sent to Mr. Hutchinson, a Labour deputy in Great Britain on November 26, 1945. A telegram was sent by the Cham Anti-fascist Council on September 25,1945 to the UNRRA headquarters asking for assistance.
The delegates of the Chams Congress addressed a memorandum to the Allied Foreign Ministers’ Conference in London (3-4.09.1945). A memorandum was sent to the United Nations Assembly in London by the Cham Anti-fascist Committee on January 11,1945,which sheds light on the massacres and asks the recovery of the Chams’ rights. A memorandum to the United Nations Assembly in New York was sent by the Cham Anti-fascist Committee on October 25,1946, and so on.
We are the victims of the monarchic regime which is ruling in Greece today. Together with the fraternal Greek people, we are suffering from the consequences of the black terror unleashed by them all over Greece. It is two and a half years now that we have been roaming in Albanian leading a miserable life far from our native land, at a time when our rich land is unjustly exploited by the agents of the monarch-fascists in Chameria. Our sufferings in exile have been and are boundless. Thousands of people have died because of this situation. Despite protests we have made and the rights we are entitled to, we continue to be in exile, whereas the Greek government has gone all out to establish aliens in our Chameria in order to prevent us from going back home.
On behalf of our population, we once more ledge a protest and bring to the attention of the Investigation Commission of the United Nations Security Council the tragedy played out in Chameria and the act carried out to exterminate our population. We stress the need for a urgent settlement of the Cham problem, confident that our following demands will be met:
1.Adoption of immediate measures to halt the settlement of aliens in our native land.
2.Repatriation of all the Chams.
3.Restitution of our property and remuneration of damage in liquid and fixed capital.
4.Assistance to rebuild our home and resettlement.
5.Sefeguards and guarantees emanating from the international treaties and mandates, such as guaranteed civil, political, cultural rights and personal safety.
6.Trial and condemnation of all those who are responsible for the crimes they have perpetrated.
With our highest consideration
THE ANTI-FASCIST COMMITTEE OF THE CHAMS IMMIGRANTS

Tirana,1947

Mungesën e identitetit kombëtar, boshnjakët e paguan shtrenjtë

by

Myslimanë ishin boshnjakët e jo shqiptarët
Në ish-Jugosllavi myslimanë quheshin boshnjakët e Bosnjës dhe myslimanët e sllavizuar të Sanxahkut, të cilit para 100 vjetësh ishin shqiptarë. Atyre ua imponuan, ose patën krizë identiteti, prandaj i bindën ta zëvendësojnë kombin e munguar me fenë. 
Shqiptarët e Kosovës e të territoreve etnike asnjëherë dhe në asnjë situatë, askush nuk i ka quajtur myslimanë. Ata me mburrje në kohën e dhunës më të egër serbe kundër tyre e quanin vetën shqiptarë, megjithëse e dinin se po të quheshin myslimanë, do të shpëtonin nga dhuna e nga vrasjet. Rilindësit ishin fanari i tyre ndriçues.
Në ish-Jugosllavi predikimin fetar nuk e ka penguar shteti, hoxhallarët merrnin rroga nga shteti, natyrisht pjesa dërmuese e tyre e ngritën në qiell shtetin e dhunshëm, meqë ishin rrogëtarë të tyre. Një pjesë e këtyre hoxhallarëve, përpiqeshin t’i bindnin besimtarët e tyre shqiptarë se ata duhej të regjistroheshin myslimanë si boshnjakët e jo shqiptarë, sepse ashtu i kishin urdhëruar patronët e tyre. Të njëjtit hoxhallarë, prapë nisën t’i bindin shqiptarët se ata janë myslimanë e jo shqiptarë .
Sot në mënyrë të shëmtuar bie në sy një trend që disa njerëz të zakonshëm të thonë me nativizëm apo mbase me dashakeqësi, unë myslimani, ose unë myslimania, në vend se të thonë unë shqiptari apo unë shqiptarja, sepse të qenit myslimanë nuk është identitet, është fe, të vënit në pah të këtij përcaktimi dëshmon për mungesë identiteti, pra për fatkeqësinë e tij ose të saj.
Sa herë e lexoj sintagmën: unë myslimania, apo unë myslimani mendoj se ata po flasin për boshnjakët e dikurshëm pa identitet kombëtar.
Mungesën e identitetit kombëtar, boshnjakët e paguan shtrenjtë.

DEDË GJOMARKAJ – NJERI E SIMBOL

by

Nga Eugjen Merlika/
Në orët e para të 23 janarit 2015, në kullën e lashtë të Gjomarkajve, në qytetin e Shkodrës, ndërroi jetë në moshën 94-vjeçe Deda, njëri nga djemtë e Gjon Marka Gjonit, Kapidanit të Mirditës. Kjo familje, pasardhëse e një shtëpie princore me një histori shumë shekullore, kishte qënë e përbërë nga pesë djem e pesë vajza, përkatësisht : Marku, Ndoi, Lleshi, Deda e Nikolli dhe Dava, Gjela, Marta, Dila e Bardha. Emrat e tyre pasqyrojnë një përkatësi të rrënjosur thellë në traditën arbërore e në psikologjinë shqiptare të ruajtjes së identitetit në të gjitha format e mundëshme.
Kjo familje u përball, si e gjithë shoqëria jo komuniste, me cunamin shkatërrues të fundit të nëndorit 1944, në Shqipërinë tradicionale që kishte filluar të hidhte hapat e saj të para në një botë që, prej kohësh, kishte lënë prapa atë sistem vlerash e konceptesh të lidhura me një epokë të shkuar. Ajo epokë kishte zanafillën e saj në legjendën e madhështisë shqiptare të Gjergj Kastriotit e kishte vazhduar në shekuj, nëpërmjet një oazi të mirëfilltë në një shkretëtirë pushtimi otoman, të ruante trashëgiminë arbërore. Në këtë vështrim, shtëpia e Gjomarkajve qe emblema e ëndrrës shqiptare për një Shqipëri të vërtetë e të pavarur, ëndërr që gjeti sendërtimin e saj në 28 nëndorin famëmadh të vitit 1912.
Gjatë gjithë këtyre shekujve ajo shtëpi e parë malësore, e ngujuar në kullën e Oroshit, të djegur nga partizanët me yllin e kuq në ballë, si simbol i një bote të re, të themeluar mbi gjakun dhe dhunën, kishte qënë pika e riferimit e gjithë Malësisë shqiptare të Veriut. Burrat e asaj shtëpie kishin qenë interpretuesit e Kanunit, të ligjit epror të maleve tona, duke ushtruar ndër shekuj funksionin e gjykatësit, të autoritetit më të lartë moral të asaj bashkësie fisesh të pavarura, që ishte shoqëria shqiptare e Veriut të Vendit. Në themel të veprimtarisë së tyre ishin vlerat e urtësisë, të ndershmërisë, të besës, të gjykimit të drejtë, vlera që i siguruan asaj familjeje ndër breza nderimin dhe respektin e malsorëve e të gjithë shqiptarëve, në gati një gjysmë mijëvjeçari.
Familja e Gjon Markagjonit pati fatin e keq të mbyllë tragjikisht sagën e dinastisë princore të Gjomarkajve, “ jo një dinasti princash despotikë e të korruptuem, por nji dinasti burrash të fortë, t’urtë e të pastër, jo nji dinasti t’urryeme prej popullit të vet, por të dashun, të nderueme e të ndjekun prej sij me kambë e me krye.” (M. Kruja : “Kuvend letrash me miqtë” Vëll. I, F. 116) . Tragjizmi i fatit të kësaj familjeje fisnike shfaqet në jetët e ndërprera në lulen e moshës të luftëtarëve të lirisë Markut e Lleshit, në tri shifrat e viteve të internimit e në dhjetra vitet e burgjeve të pjesëmarrësve të saj, në varret e shpërndara në dy kontinente, në varret e paqena të martirëve të saj.
Në këtë kuadër, i ndieri Dedë, biri i parafundit i Kapidanit Gjon Markagjoni, ze një vend të posaçëm. I takoi atij pesha më e rëndë e përndjekjes së diktaturës së kuqe ndërmjet të gjallëve, të provojë mbi shpinën e tij 22 vite burg e 24 të tillë internim, në tiraninë e Shqipërisë komuniste. Gjysma e jetës së gjatë kaloi me paraqitjen çdo ditë para të ngarkuarit të organeve të dhunës. Legjenda e Mandelës, e trumbetuar me aq bujë nga shtypi botëror, zbehet para dramës së Dedë Gjomarkajt që, në të veçantën e saj të 46 viteve të privuar nga liria, përmban një trevjeçar të llahtarshëm e, njëkohësisht, heroik skajor në kufijtë e të papërfytyrueshmes. Ishte një trivjetësh i kaluar në një qeli të errët, në thonjtë e Sigurimit të Shtetit. Askush, veç xhelatëve të tij, nuk e dinin se ku ishte djali i ri. Sigurimi deshi t’a bënte spiunin e tij, për t’a dërguar në mes të luftëtarëve antikomunistë të lirisë në malet e Shqipërisë, për t’i zbuluar bazat e tyre e për t’i dorëzuar ata në duart e tij.
Deda qëndroi, nuk pranoi kërkesën, vuajti torturat e vetminë, duke u zbardhur i gjithi, edhe se nuk kishte mbushur ende tridhjetë vjet. Thinjat qenë medalja e artë e provimit më të vështirë të jetës së tij, asaj të dinjitetit njerëzor të çuar deri në provën eprore, gati për flijim. Asnjëherë në jetën e tij nuk u mburr për këtë shfaqje heroizmi. Pyetjeve që i bëheshin për flokët e bardha i përgjigjej me humorin e tij të zakonshëm : “U zbardha se nuk munda të skuqem”. Në këto fjalë të thjeshta qëndronte e gjithë filozofija e jetës së tij, në to përmblidhej i gjithë morali dhe domethënia e ekzistencës, lejtmotivi dhe kuintesenca e saj.
Dedë Gjomarkaj përfaqësonte një simbol të dyfishtë shoqëror e njerëzor. Ai ishte një copëz e asaj Shqipërie katolike e tradicionale, që kishte gjetur në binomin “Fe e Atdhe”, të trashëguar ndër shekuj, qëllimin e ekzistencës së saj e që i qëndroi besnike motos së saj edhe në përballimin me diktaturën e komunistëve shqiptarë, që fenë e zëvendësuan me kultin e një krimineli dhe atdheun e bashkuar u a dorëzuan “vëllazërisht” popujve “miq” të Jugosllavisë. Por Deda ishte edhe simbol i një brezi shqiptarësh, që cunami lirivrasës i 29 nëndorit 1944 i ktheu në skllevër e në martirë për më shumë se gjysëm shekulli. Ai brez përbëhej nga djem e vajza të reja, me idealet e Shqipërisë etnike në zemër, me projektet e Shqipërisë evropiane në mëndje. Fundi dramatik e tragjik i tyre qe edhe një fund i atyre idealeve të Shqipërisë që përfundoi e mbyllur në bunkerin e saj të terrorit, mjerimit, prapambetjes e ndarjes nga Evropa.
Si përfaqësues i atij brezi, Dedë Gjomarkaj përballoi me dinjitet t’admirueshëm kalvarin e tij. Ai mbeti, deri sa u nda nga kjo botë, i pastër në shpirt e ndërgjegje si bora e bardhë e maleve të vendlindjes. Bashkëvuajtësve të tij, por edhe gjithë bashkatdhetarëve, u la një mesazh nderi e respekti për vlerat e larta njerëzore, në të cilat Ai besonte me të gjitha forcat e shpirtit të tij, për qëndresën ndaj së keqes e ngadhënjimin moral mbi të. Ai mësim triumfon sot mbi dhunën e verbër të xhelatëve të tij të dikurshëm, ashtu sikurse mbi idhtarët e sotëm të tyre. Në frymën e atij mesazhi e të shembullit të Tij të rrallë, ne sot nderojmë thellësisht kujtimin e tij, atë të një njeriu të vërtetë që dijti të mbajë gjithmonë trupin drejt kundrejt rrebesheve të jetës. E nderojmë dhe e respektojmë si një model për t’u imituar, me të njëjtin besim në vlerat e trashëguara që kishte Ai e me të njëjtin vullnet për t’i mbrojtur e vënë në jetë ato.
Shkurt 2015

LEXOJENI KËTË HISTORI – NICHOLAS WINTON, SCHINDLERI BRITANIK QË SHPËTOI 669 FËMIJË

by

Nga Elida Buçpapaj/
Sir Nicholas Winton George, lindur Nicholas Wertheim (Londër, 19 maj 1909), është një filantrop anglez, i njohur si “Schindleri Britanik”.
Midis viteve 1938 dhe 1939, Winton shpëtoi 669 fëmijë (kryesisht hebrej) nga Çekosllovakia e pushtuar,duke organizuar udhëtimin e tyre me tren në Britani të Madhe dhe duke u siguruar atyre strehim. Gjithçka që kishte bërë kishte mbetur e panjohur deri kur një ditë, në vitin 1988, gruaja e tij Greta zbulon rastësisht një album ku jepeshin detajet për jetët e shpëtuara. 80 prej këtyre fëmijëve jetonin në Angli.
Në një program të BBC titulluar “That’s Life” po në vitin 1988, ku ishte i pranishëm edhe Nicholas Winton me të shoqen, ai pa patur kurrë farë dijenie, e gjen veten përpara një të papriture të jashtëzakonshme, të rrethuara nga burra e gra, të cilët ishin fëmijët që ai dikur kishte shpëtuar.
Bota zbuloi tek ai burrë heroin e vërtetë i cili e kishte mbajtur në zemrën e tij veprën e tij heroike. Tashmë fëmijët që ai kishte shpëtuar nga ferri nazist ishin burra e gra të rritur, gjyshe e gjyshër, por nuk e harronin kurrë se jetën ia dedikonin atij burri, që quhet Nicholas Winton.
Nicholas Winton mbush në maj 106 vjeç. Jetët që ka shpëtuar i kanë shtuar atij jetën!
Më 1 shtator 2009 një Tren special me emrin Treni Winton u nis nga stacioni i Pragës. Ai drejtohej nga një lokomotivë dhe vagona të përdorur në vitet ‘30 kur Winton i kishte organizuar udhëtimin nga nga Praga në Londër. Në bordin e trenit ishte Winton, tashmë 100 vjeçar dhe disa nga fëmijët, tashmë edhe ata të moshuar, që ai kishte shpëtuar 70 vjet më parë, më 3 shtatorin e vitit 1939.
Në stacionin qendror të trenit në Pragë, me atë rast u inaguruar një memorial nga Flor Kent, që i dedikohet këtij burri. Është ky që jeni duke parë.
Winton është po ashtu tre herë kandidat për Nobelin e Paqes.
Sikur të gjithë ne do të bënim vepra të mira, mendoni se sa e bukur do të ishte bota.

Kosova në udhëkryq! Jabllanoviçët ia kanë vënë asaj zjarrin!!!

by

Shkruan: Dr. Enver Bytyçi/
Isa Mustafa e shkarkoi Jabllanoviçin. Po lopa e Serbisë do të pjellë viça të tjerë pafund. E atëherë çfarë fitoi Kosova me shkarkimin e një ministri serb, i cili do të zevendësohet po me një “viç” tjetër?!~ A do të ketë ajo më pak ose aspak korrupsion?! A do të funksionojë shteti i së drejtës mirë e më mirë?! A do të ketë më shumë demokraci, liri e të drejta për qytetarët e Kosovës?! A do të jetë qeveria e Kosovës dhe institucionet e saj autoritet i plotë në veri të vendit?! Çfarë do të bëhet me Trepçën dhe cilat asete do ia lënë Serbisë, nëse i referohemi një deklarate të ambasadorit anglez në Prishtinë?!
Jabllanoviç I mori valixhet. Po cilat valixhe mbajnë në duar vetë politikanët shqiptarë në Kosovë?! A e ndihëmon Albin Kurti Kosovën me ekstremizmin e tij patetik?! A ishte më 1999 Thaçi më revolucionar se sot Albini?! A u duk dhe Thaçi atëherë shumë më nacionalist se Rugova?! Po cilat janë veprat e të tillë revolucionarëve, a kanë lënë ata ndonjë gjurmë se janë të përkushtuar për Kosovën?! E nga ana tjetër sa e sa gjurmë kanë lënë për grabitjen pasurisë së vendit në format nga më të ndryshmet?! A mos Albini është i shenjtë dhe nesër në pushtet nuk do të bëjë kësisoj e më keq sesa Thaç?! A nuk kemi të njëjtën histori të shkruar e të lexuar ne shqiptarët?! Cila qeveri e qeverisje në 100 vjet nuk luftoi më shumë për pushtet sesa për shtet?! Cila lëvizje nacionaliste për vetëvendosjen e jona nuk ka përfunduar në qëllimin e marrjes dhe përfitimit nga pushteti?! Cili nga udhëheqësit shqiptarë, përveçse Rugovës, nuk është dëshmuar nga pak Esat Pashë Toptan, të cilin e kemi etiketuar me të drejtë si simbolin e tradhëtisë kombëtare?! Po nëse është kështu a mund të ketë njerëz “pak tradhëtarë ose pak shkërdhatë”?!. Pra a nuk na shfaqet përditë Esat pasha në pashallëqet tona në Prishtinë e në Tiranë?!
Isa Mustafa nga ana tjetër, çfarë i ofron Kosovës veç shkarkimit të sforcuar të Jabllanoviçit?! Çfarë do të bëjë ai me Trepçen?! Si do ta ulë papunësinë dhe varfërinë e qytetarëve të Kosovës?! A do të krijojë kapital të bollshëm për rritjen e pagave e të pensioneve, që shqiptarët më së pari, por edhe të tjerët të mos ndjejnë nevojën e emigrimit?! Si do t’i vejë ai në lëvizje pasuritë e nëntokës dhe mbitokës së Kosovës, për t’i dhënë vendit mirëqenie e begati?! Si do ta luftojë korrupsionin e mitmarrjen te vetja e partneri kryesor i tij, PDK?!
Të gjitha këto pyetje mbeten pa përgjigje edhe pas shkarkimit të Jabllanoviçit, se Jabllanoviçët shqiptarë janë instaluar në qeveri, në parlament dhe shumë institucione të tjera të Kosovës. Jabllanoviçi ishte asiqare, por ata tjerët shqipfolës ose serbishtfolës që rrine fshehur e janë përhapur si metastaza deri në administratën e pushtetit lokal janë më të rrezikshmit. Po mos ishin ata që prej 16 viteve, Kosova sot do të ishte në OKB. Territori i saj dhe për pasojë Trepça nuk do të viheshin në diskutim. Autobuzët dhe linjat e avionëve nuk do të mbushnin barkun me shqiptarë që ikin, ikin dhe nuk duan të kthehen, madje as ta kthejnë kokën nga atdheu për të cilin njëqind vjet, tre ose katër breza derdhën aq shumë gjak. Plaga e kurbetit nuk do të ishte në rendin e ditës si zgjidhja e vetme për të mbijetuar. Dhe politika, qeveria, deputeti, ministri, kryeministri, të gjithë këta që janë majmur dhe kanë lëshuar rrënjë në vilat luksoze sheikase bëjnë sikur nuk ndodh asgjë. Thjesht merren me deklarata dhe moralizime, por jo edhe me projekte konkrete për ndërtimin e shtetit demokratik të së drejtës, për zhvillimin e pronës e të prodhimit, për rritjen e të ardhurave dhe të mirëqenies.
Qytetarët e Kosovës kanë dalë në rrugë, jo për Jabbanoviçin, por në protestë kundër të gjithë jabllanoviçëve në pushtet. Ata nuk presin vetëm shkarkimin e një minsitri serb në qeverinë e Kosovës, sado legjitime të duket kjo. Ata presin që dikush të inektojë së paku shpresën e humbur dhe dalngadalë të rikthejë nderin, dinjitetin dhe integritetin moral e ekonomik të vendit. Ata nuk presin më bisedime të pafund me Beogradin, por operacione reale dhe bindëse, ku të duket se Kosova është e do të mbetet shtet i pavarur, shtet demokratik funksional dhe shtet i së drejtës, bazuar në vlerat e Perendimit. Ku shqiptarët të mos i tremben shpërbërjes ose copëtimit të territorit të saj, ku Serbia të ikë, të ikë larg, shumë lërg, përtej Beogradit e të mos duket kurrë më në Kosovën, të cilën e shkatërroi me shtëpi e katandi, e vrau, e masakroi dhe e spastroi etnikisht.
Qytetarët e Kosovës protestojnë, sepse nuk shohin asnjë shenjë drite në fund të tunelit. Shkarkimi i Jabllonoviçit, ndonëse një hap i duhur, nuk jep ndonjë shenjë drite. Sa kohë që do të lejohet që lojën antishqiptare në Kosovë ta bëjë Beogradi me jabllanoviçët e Prishtinës, aq kohë Albini do të gjejë alibi të pafund për t’i thyer e copëtuar xhamat e godinës së qeverisë, e ndoshta nesër edhe të parlamentit, pavarësisht se ai vetë është anëtar i atij parlamenti. Absurdi nuk ka fund. Në vend të alternativës vepron rruga. Në vend të arësyes veprojnë jabllanoviçët që marrin në mbrojtje krimin. Këto ndodhin në një terren të mbarsur me mllef e me konflikte. Jabllanoviçi vetëm se ia vu zjarrin benzinës, por Kosovën e kanë lyer me benzinë vetë qeveritarët e derisotëm shqiptarë të Kosovës. Madje ata që u betuan për një Shqipëri të Bashkuar.
Dhe më në fund gjthçka ndodh që shqiptarët e Kosovës të detyrohen të kërkojnë e përshpejtojnë bashkimin e Kosovës me Shqipërinë. Pikërisht kjo është loja e Serbisë, që Kosova të kërkojë bashkim me Shqipërinë ende pa definuar pavarësinë dhe integritetin territorial të saj. Kësaj strategjie i shërbëjnë ata që qeverisin, por edhe vetë Albini, që hiqet se i dhemb shumë për Kosovën e shfrytëzon pakënaqësinë e ligjshme të qytetarëve me qeverinë dhe qeverisjen. Më këtë kërkesë Serbia do të realizojë lehtësisht projektin e saj të ndarjes së Kosovës. Nuk ka asnjë arësyetim tjetër pse këto që po ndodhin në Kosovë janë kaq të trishta, të dëmshme e të rrezikshme.
Eshtë koha për të thënë mjaft më! Kështu nuk mund të ecet përpara! Gjithçka që po bëjmë i kundërvihet interest tonë kombëtar!