Archives for August 2016

NGA Adil FETAHU/

Nëse respektohen kritere objektive, Jeremiqi nuk duhet te zgjedhet. Ai është një prepotent grindavec, pa karakter as vlera për ta drejtuar OKB-në. Pas 61 vjetëve të (9) sekretarëve meshkuj, është koha të zgjedhet një femër/

Funksioni dhe zgjedhja e sekretarit të përgjithshëm të KB/

Karta e Kombeve të Bashkuara, që është në fuqi prej 24 tetor 1945, me disa amandamente të miratuara më vonë, ka përcaktuar gjashtë organe kryesore të asaj Organizate të përgjithshme ndërkombëtare: l) Asambleja e Përgjithshme; 2) Këshilli i Sigurimit; 3) Këshilli Ekonomiko-Social; 4) Këshilli i Kujdestarisë; 5) Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë; dhe 6) Sekretariati (neni 7 i Kartës). Më tutje është caktuar përbërja, kompetencat dhe mënyra e zgjedhjes së organeve. Në kuadër të OKB-së veprojnë edhe shumë organizma tjera botërore: komitete, komisione, agjensi e organizata të specializuara etj. Në këtë shkrim nuk kemi për qëllim të shpjegojmë historikun as punën e OKB-së në tërësi, por do të përqëndrohemi në rolin, funksionin, zgjedhjen dhe mandatin e Sekretarit të Përgjithshëm të asaj Organizate.

Sipas radhitjes së organeve, që jepet në nenin 7 të Kartës, Sekretariati, në kuadër të të cilit është paraparë edhe funksioni i Sekretarit të Përgjithshëm, është radhitur në vendin e gjashtë të rangimit të organeve të OKB-s, dhe se ai Sekretariat përbëhet nga një Sekretar i Përgjithshëm dhe nga personeli i nevojshëm i Organizatës (neni 97). Sekretarin e Përgjithshëm e zgjedh Asambleja e Përgjithshme, në bazë të rekomandimit të Këshillit të Sigurimit. Karta e KB nuk e ndalon që në praktikë të ndodhë që Këshilli i Sigurimit të mos e rekomandojë asnjë kandidat, për shkak se nuk është arritur pëlqimi i nevojshëm, prandaj  mbetet që vet Asambleja e Përgjithshme ta zgjedh sekretarin, pa pasur rekomandim të KS. Mirëpo, nëse ndonjëra nga pesë anëtaret e përhershme të Këshillit të Sigurimit bënë veto, as Asambleja e Përgjithshme nuk mund ta zgjedhë kandidatin për të cilin ka votë paralizuese-veto.

Sekretari i Përgjithshëm është funksionari më  lartë i Organizatës. Praktikisht, ai është personi dhe “organi” kryesor i tërë OKB-së, gjë që është një anomali dhe  tregon karakterin byrokratik të asaj Organizate. Edhepse ka pasur inisiativa dhe kërkesa për reformim të asaj Organizate “gllomaze” e të paefekt, edhepse kushtet politike dhe reale në botë kanë ndryshuar shumë prej kohës së themelimit të saj, nuk është arritur të bëhet asgjë në reformimin e saj. Dikur kryeministri i BRSS (Nikita Hrushçov) kishte propozuar që funksionin e Sekretarit të Përgjithshëm ta kryejë një “trojkë”, e përbërë nga një përfaqësues prej të dy blloqeve dhe një i të painkuadrurarëve, por ai propozim nuk u miratua. Në cilësi të funksionarit më të lartë, Sekretari i Përgjithshëm merr pjesë, ka autorizime dhe vepron në mbledhjet dhe vendimet e të gjitha organeve të  përmendura në nenin 7 të Kartës, dhe ushtron çdo funksion tjetër që i ngarkohet nga ato organe. Asamblesë së Përgjithshme i paraqet raport vjetor për punën e Organizatës (neni 98). Ai ia tërheq vërejtjen Këshillit të Sigurimit për çdo çështje që, sipas mendimit të tij, kërcënon ruajtjen e paqes dhe të sigurisë ndërkombëtare. Nuk duhet të kërkojë as të pranojë udhëzime nga asnjë qeveri apo autoritet i jashtëm. Për zgjedhjen e Sekretarit të Përgjithshëm dhe të personelit të Sekretariatit, veç kritereve tjera, një vëmendje e duhur i kushtohet kriterit të përfaqësimit të shtrirjes gjeografike më të gjërë. Në nenin 8 të Kartës është përcaktuar se “Organizata nuk vendos asnjë kufizim përsa i përket zgjedhjes së burrave dhe grave, për të ushtruar në çfarëdo cilësie dhe në kushte të barabarta të gjitha funksionet në organet e saj kryesore dhe ato ndihmëse”.

Të gjithë sekretarët e deritashëm ishin meshkuj

Sekretari i Përgjithshëm zgjedhet nga Asambleja e Përgjithshme e KB. Në rast se ndonjë nga anëtaret e përhershme të Këshillit të Sigurimit venë veto për kandidatin e caktuar, Asambleja nuk mund ta zgjedh atë akandidat. Është praktikë që Sesionet e Rregullta të Asamblesë së Përgjithshme fillojnë të marten e tretë të muajit shtator, ashtu që kur është në radhë zgjedhja e Sekretarit të Përgjithshëm, zgjedhja bëhet gjatë sesionit të rregullt, kurse Sekretari detyrën e merr më 1 janar. Në nenin 8 të Kartës së KB është përcaktuar se “Organizata nuk vendos asnjë kufizim përsa i përket zgjedhjes së burrave dhe grave, për të ushtruar në çfarëdo cilësie dhe në kushte të barabarta të gjitha funksionet në organet kryesore dhe ato ndihmëse”. Mirëpo,  praktika e deritashme gjashtëdhjetenjëvjeçare e zgjedhjes së sekretarëve të përgjithshëm, ka treguar se realizimi i këtij parimi është 9:0 në favor të meshkujve. Të gjithë seketarët e deritashëm, që nga vitit 1945 deri më 2016, kanë qenë meshkuj, dhe ata ishin: Ser Gledvin Xheb, nga Mbretëria e Bashkuar (i përkohëshëm, 1945-1946); Trigve Li, nga Norvegjia (1946-1952, ka dhënë dorëheqje); Dag Hamarsheld, nga Suedia (1953-1961); U Tant, nga Burma/Majanmar (1961-1971); Kurt Valdhajm, nga Austria (1972-1981); Havijer Perez de Kuelar (1982-1991); Butros Butros-Gali, nga Egjypti (1992-1996); Kofi Anan, nga Gana (1997-2006), dhe Ban Ki-Mun, nga Korea e Jugut (2007-2016). Është praktikë që Sekretari i Përgjithshëm e merr detyrën më 1 janar, dhe e përfundon më 31 dhjetor, qoftë se mbanë një mandat, dy apo tre. Asnjë Sekretar i Përgjithshëm deri më tash nuk e ka ushtruar këtë funksion tre mandate; Perez de Kuelari vet ka refuzuar të kandidojë për mandatin e tretë, ndërsa Butro Butros-Galit i ka vënë veto Amerika për mandatin e dytë. Dag Hamarsheldi i Suedisë, ka vdekur (shtator 1961) në një aksident ajror në Rodezinë e Veriut (tash: Zambia).

Kandidatët për Sekretarin e dhjetë me radhë

Sivjet duhet të zgjedhet Sekretari i dhjetë me radhë i Kombeve të Bashkuara. Duke respektuar parimin e “rotacionit gjeografik”, është  orientimi që Sekretari i Përgjithshëm i KB për mandatin e ardhshëm të zgjedhet nga zona e Evropës Lindor. Deri me kalimin e afatit për paraqitjen e kandidaturave (qershor 2016), janë paraqitur 12 kandidatë për këtë funksion: Vuk Jeremiq (Serbi), Vesna Pusiq (Kroaci), Danillo Tirk (Slloveni), Igor Llukshiq (Mali Zi), Sërgjan Kerim (Maqedoni), Irina Bokova (Bullgari), Mirosllav Llajçak (Sllovaki), Antonio Guteresh (Portugali), Natalija German (Moldavi), Helena Klark (Zelanda e Re), Suzana Malkora (Argjentinë), Kristijana Figueres (Kostarikë). Shumica e kandidatëve të paraqitur ishin ose janë shefa të diplomacive të shteteve të tyre, e të tjerët janë funksionarë të organizmave të ndryshme të KB.  E radhita Jeremiqin të parin, sepse ai është paraqitur i pari, madje është vetëparaqitur, akoma pa e pasur vendimin as pëlqimin e shtetit të vet. Është praktikë që kandidatin e propozon qeveria e shtetit. Por, Vuk Jeremiqi, ka shfrytëzuar lidhjet dhe dallaveret, ashtu që e  ka paraqitur kadidaturën e vet, pa e pasur as pëlqimin e qeverisë së tij. Më vonë (12 prill të këtij viti) Qeveria e Serbisë e ka dhënë pëlqimin dhe mbështetjen që Jeremiqi të jetë kandidat për Sekretar të Përgjithshëm nga Serbia. Me kandidatët e paraqitur është mbajtur një debat publik, një si testim i kandidatëve, për të dëgjuar programet e tyre për mandatin që konkurojnë. Në atë “testim” bëhet rangimi i kandidatëve, dhe vet Jeremiqi dhe simpatizantët e tij lavdërohen se ai paska marrë 9 nga 15 votat e mundshme të Komisionit Vlerësues, ashtu që ka pretendime serioze për t’u zgjedhur në atë pozitë. Kjo nuk është për t’u besuar, sepse vlerësimi i “testimit” nuk publikohet, por mbetet si sekret i brendshëm, sado që informatat rrjedhin nëpër kanale të ndryshme. Ka pasur informacione, se kandidatët: Helena Klark nga Zelanda e Re, dhe Antonio Guterash nga Portugalia ishin kandidatët më të suksesshëm.  Jeremiqit nuk është për t’i besuar për asgjë. Ai  është një gënjeshtar i paskrupullt. Dallaveret për kandidimin e tij, akoma pa e pasur vendimin as pëlqimin e qeverisë së vet, i ka realizua në saje të lidhjeve që ka krijua gjatë kohës sa ishte kryesues i Asamblesë së Përgjithshme të KB (shtator 2012-shtator 2013), dhe lobimit kompleks e të pandërprerë për atë pozitë.

Gafet dhe skandalet Jeremiqit që e bëjnë të padenjë për pozitën që konkuron

Edhe gjatë kohës sa ishte ministër i punëve të jashtme të Serbisë (2007-2012), edhe gjatë mandatit njëvjeçar sa ishte kryesues i Asamblesë së Përgjithshme të KB (2012-2013), Jeremiqi është treguar person i padenjë për pozitën dhe detyrën që kishte. Ai ishte një karrierist prepotent, i paskrupullt, kapriçioz, inatxhi dhe grindavec. Janë të shumta gafet e Jeremiqit, disa prej të cilave janë edhe skandaloze. Po, gjatë tërë kohës ka punuar me synim për ngritjen në karrierën e tij personale, dhe kjo i ka shkua përdore, deri sa arriti të zgjedhej kryesues i Asamblesë së Përgjithshme të KB, pa kurrëfar merite. Duke e shfrytëzuar atë pozitë, Jeremiqi ka bërë shumë gafe, ndërsa dy prej tyre mund të quhen skandaloze. Njëra është, se në ambientet e Ist Riverit ka organizuar intonimin e këngës çetnike “Marsh na Drini”, me të cilën çetnikët serbë, edhe gjatë Luftës së Dytë Botërore edhe gjatë luftës së fundit (1992-1995), kanë bërë krime e gjenocid ndaj Myslimanëve në Bosnje-Hercegovinë. Për këtë skandal ka pasur shumë reagime të ashpra nga Bosnja, por edhe nga jashtë, madje edhe nga vetë Serbia, veçse Jermiqi nuk hoqi pasoja?! Skandali tjetër edhe më i madh, që drejtpërdrejt binte ndesh me pozitën që mbante, është ai që e bëri nga pozita e kryesuesit të AP të KB. Me rastin e lirimit nga Tribunali i Hagës të gjeneralëve kroatë (Gotovina e Markaç), Jeremiqi organizoi një debat në Asamblenë e Përgjithshme të KB, për të degradua e komprometua punën e Tribunalit për Krimet e Luftës në ish-Jugosllavi, bile me pretendim që  edhe të merret një vendim për mbylljen e atij Tribunali. Në atë debat, e ftoi kryetarin e Serbisë (Tomisllav Nikolliq), dhe anëtarin e Kryesisë së Federatës së Bosnje-Hercegovinës (Radmanoviq), që ata të flasin për punën e Tribunalit. Atyre iu dha fjalën jashtë çdo rendi e rregulli, ndërsa ata duke shfrytëzuar foltoren e Asamblesë së Përgjithshme, vollën vrerë, me fjalët më përbuzëse e të ulëta për punën e Tribunalit. Ndërkaq, përfaqësuesve Myslimanë të Bosnjë-Hercegovinës  dhe atyre të Kroacisë, Jeremiqi nuk ua dha fjalën për debat! Madje, edhe vet Jeremiqi deri sa ishte në atë pozitë, disa herë në rrjetin social “Twiter” ka shkruar me përbuzje kundër  Tribunalit të Hagës, se  është gjyq politik, i njëanshëm, që po gjykon vetëm serbë!

Në qarqet diplomatike Jeremiqi është cilësua si grindavec, arrogant dhe cinik, ndërsa “Wikiliksi” e ka cilësua si diplomat që s’i plotëson premtime. Duke iu përgjigjur anketës së gazetarëve serbë, për punën e Jeremiqit, shkrimtari serb Svetisllav Basara u kishte thënë: “Jeremiqi prej se ka arritur në postin e ministrit, vetëm për vete ka fituar, ndërsa Serbinë e ka dëmtuar, me gafet që ka bërë”.

Si minister i jashtëm i Serbisë, por edhe si kryesues i Asamblesë së Përgjithshme të KB, Jeremiqi ka pasur opsesio Kosovën, dhe tërë kohën është konfrontuar me politikën e ShBA-ve dhe të BE lidur me Kosovën. Ai në mënyrë aggressive ka kundërshtuar çdo integrim e përfaqësim të Kosovës në organizmat ndërkombëtare. Në një rast pat thenë: “Kosova mund të hyjë në KB vtëm duke kaluar mbi kufomën time”, ndërsa shkrimtari ynë, Ismail Kadare iu përgjigj me këtë thënie: “Voglush, pak si tepër po i jepni rëndësi asaj kufomës suaj”!

Unë kam botuar në mediat serbe ma se dyzet komente të ndryshme, duke ironizuar punën, gafet dhe skandalet diplomatike të Vuk Jeremiqit dhe qëndrimin e tij kundër pavarësisë së Kosovës, sidomos në rastin e ngritjes së kërkesës në Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë, dhe Rezolutës së paraqitur OKB-së lidhur me Mendimin e Gjykatës, por edhe për shumë raste tjera, të braktisjes së mbledhjeve të rëndësishme ndërkombëtare, për shkak se në to merrnin pjesë përfaqësuesit e Kosovës. Me rastin kur Jeremiqi kishte dërguar 80 letra në adresa të shteteteve të ndryshme, me lutje që të mos e njohin pavarësinë e Kosovës, unë në komentin e botuar në “B=92 (28 janar 2009), ndër të tjera i shkrova: “Edhe po ta mbushë një kompozicion treni të Herkurudhës Transiberiane me letra të tilla, Jeremiqi nuk do të mund ta ndalë njohjen dhe përparimin e Kosovës së pavarur”.

Për ata që nuk dinë, prejardhjen prej nëne Jeremiqi e ka nga familja e ish-funksionarë të lartë shtetëror të Jugosllavisë, vëllëzërit Hamdija dhe Hakija Poderac. Nëna e Jeremiqit është Sena, e bija e Sadeta dhe Sherif Bulubashiq, të cilët kanë jetuar e punuar në Beograd (Sadeta ka qenë motra e vëllezërve Pozderac), kurse Sena është martuar me Mihaillo Jeremiqin, babain e Vuk Jeremiqit. Po Jeremiqi, një antimusliman fanatik, ishte bashkëpunëtor i ngushtë me kryebanditin aktual të asaj kreaturës gjenocidale, të quajtur “Republika srpska”,  Millorad Dodik, për çfarë i është tërhequr vërejtja shumë herë nga qarqet diplomatike. Jeremiqi ishte kandidat për nënkryetar të Partisë Demokratike të Serbisë (të Boris Tadiqit), por nuk arriti të fitojë (2010), ndërsa në vitin 2013 u përjashtua prej partie, për shkak të shkeljes së statutit dhe mosrespektimit të vendimit të këshillit qendror të Partisë.

Një kuadër i tillë, që nuk ka autoritet dhe nuk  mund të arrijë as postin e zëvendëskyretarit të një partie minore në vendin e tij, e duke pasur parasysh skandalet dhe gafet e përmendura më lart, dhe shumë të tjera, nuk meriton as të kandidojë, e lere më të zgjedhet për pozitën e Sekretarit të Përgjithshëm të Kombeve të Bashkuara. Dhe nuk besoj se Amerika dhe Britania e Madhe do ta japin pëlqimin e tyre, gjegjësisht se do ta lejojnë që Jeremiqi të zgjedhet në atë pozitë, jo vetëm për shkak të karakterit të tij joparimor dhe tejet i njëanshëm,  por edhe për shkak se Serbia si shkaktari i tri luftërave të përgjakshme në Ballkan, në periudhën 1991-1999, nuk e meriton t’i bëhet një nderë, duke e zgjedhur përfaqësuesin e saj për pozitën më të lartë të organizatës më të madhe në botë. Besoj se në moszgjedhjen e Jeremiqit duhet ta kenë ndikimin e tyre edhe Aleanca e NATO-s dhe Bashkimi Evropian. Por, shpresën më të madhe e kam te vetoja e ShBA-ve dhe Britanisë së Madhe. Është koha që në atë pozitë të zgjedhet një grua, e në mesin e kandidatëve ka të tilla që meritojnë, dhe kjo do të ruante relacionet në Këshillin e Sigurimit, që të mos vie deri te mospajtimi rreth kandidatit për Sekretar të Përgjithshëm. Nga kandidatët meshkuj, ka njerëz me autoritet, reputacion e përvojë për atë pozitë, por Jeremiqi – jo, jo dhe jo!