Archives for July 2017

SHBA 241 VITE PAVARËSI, FESTOHET NË KOSOVË

July 1, 2017 by dgreca

-Prej 21 vitesh me prani diplomatike të Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Prishtinë/

2 Greg ushtaret

-Në Kosovë tradicionalisht festohet 4 Korriku, Dita e Pavarësisë së Shteteve të Bashkuara të Amerikës – të miqësisë së përjetshme dhe raporteve të veçanta/

2 ambasadori Greg Delawe

-Ambasadori Greg Delawie: Festojmë përvjetorin e 241-të të Deklaratës së Pavarësisë së Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe të 21-tin të festimit të kësaj dite nga ana e qeverisë sonë këtu në Kosovë/

ZYRA-AMERIKANE-NE-PRISHTINE-hapja-6qershor1996

-Hapja e përfaqësisë amerikane në kryeqytetin e Kosovës ishte festë për kosovarët dhe u përjetua si një moment shumë i rëndësishëm dhe historik për të ardhmen, raportoja para 21 viteve/

1 Behlul-Jashari-Kosove

Gazeta DIELLI nga korrespondenti në Kosovë Behlul JASHARI/

2 Delaue

PRISHTINË, 1 Korrik 2017/ Në Kosovë tradicionalisht festohet 4 Korriku, Dita e Pavarësisë së vendit të miqësisë së përjetshme dhe raporteve të veçanta – Shteteve të Bashkuara të Amerikës , të cilat janë të parat nga gjithë bota me prani diplomatike në Prishtinë, që prej 21 vitesh, përvjetor ky i theksuar edhe nga ambasadori Greg Delawie, në një pritje ceremoniale mbrëmë.

“Sonte kemi rastin të festojmë – të festojmë përvjetorin e 241-të të Deklaratës së Pavarësisë së Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe të 21-tin të festimit të kësaj dite nga ana e qeverisë sonë këtu në Kosovë”, u shpreh ambasadori amerikan.

Në festën, ku merrte pjesë edhe delegacioni i shtetit të Iowas-SHBA ambasadori tha se është e jashtëzakonshme që po shohim se marrëdhëniet përmes programeve të shteteve simotra dhe partneritetit shtetëror po vazhdojnë të thellohen.

“Nuk ka dyshim që Kosova ka arritur shumë në këto 21 vjet, përparimi është i pamohueshëm. Por, mendoj se është e qartë që entuziazmi i hershëm është zbehur paksa”, theksoi ambasadori amerikan, duke shprehur edhe besimin se Kosova është në një pikë kthese drejt të ardhmes me më shumë ndryshim pozitiv.

“Edhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës e kanë pasur një pikë kthimi thelbësore 11 vjet pas shpalljes së Deklaratës së Pavarësisë. E çka është interesante, ajo pikë kthimi po ashtu kishte të bënte me formimin e qeverisë së re”, tha Delawie, pasi foli edhe për zgjedhjet parlamentare të 11 qershorit në Kosovë.

Ambasadori më tej vlerësoi se, gjatë 21 viteve të kaluara, Shtetet e Bashkuara të Amerikës kanë dëshmuar përparim të madh në Kosovë – çaste të panumërta kur qeveria dhe qytetarët u bashkuan për të marrë vendimet e duhura për rrugën që Kosova duhet ta ndjekë përpara.

“Por, po ashtu kemi qenë dëshmitarë edhe të ngërçit dhe ngecjes – kohëve kur politika dhe motivet e fshehta kanë parandaluar përparimin në vend që ta mbështesin atë. Në këtë pikë kthimi, nuk kemi më kohë për ngërç, është koha për përparim. Këtë e duan qytetarët e Kosovës dhe këtë e meritojnë”, theksoi ambasadori i SHBA në Prishtinë.

Ai vijoi se, sas 21 viteve, Shtetet e Bashkuara të Amerikës mbesin të përkushtuara për përparimin në Kosovë.

“Mbesim të përkushtuara për Kosovën si shtet sovran, demokratik, shumetnik në paqe me fqinjtë e saj dhe plotësisht të integruar në komunitetin botëror. Do të kemi kënaqësinë të punojmë me ata që i ndajnë këto vlera. Kam shpresë se do t’i shohim udhëheqësit, qeveritarë dhe opozitarë, që e demonstrojnë përkushtimin e njëjtë. Udhëheqës, që demonstrojnë vlerën e kompromisit për hatër të zgjidhjes, si dhe vlerën e bashkëpunimit për hatër të përparimit të përbashkët. Udhëheqës me vizion dhe vendosmëri për ta krijuar të ardhmen e Kosovës si demokraci e rëndomtë evropiane”, u shpreh ambasadori amerikan, Delawie.

Që prej 21 vitesh, SHBA-të janë vendi i parë nga gjithë bota me prani diplomatike në Kosovë. Në vitin 1996, në 12 janar, Presidenti historik Ibrahim Rugova përshëndeste paralajmërimin e Ndihmës-Sekretarit të Shtetit të SHBA, Riçard Hollbruk, për hapjen e një Zyre Amerikane në kryeqytetin e Kosovës, në Prishtinë. “Ky është një moment i rëndësishëm në marrëdhëniet e shkëlqyera midis SHBA dhe Kosovës, dhe tregon kujdesin e vazhdueshëm amerikan për gjendjen në Kosovë dhe çështjen e Kosovës”, theksonte Rugova dhe shfaqëte shpresën se edhe vende të tjera, nga Evropa, do të hapnin zyra të tilla në Kosovë.

Hapja e Zyrës Amerikane në Prishtinë u bë nga Nënsekretari Amerikan i Shtetit, Xhon Kornblum, në 6 qershor 1996. Presidenti Rugova bashkë me familjen ka marrë pjesë në hapjen solemne të Zyrës Amerikane në Prishtinë, në një ditë historike.

Fillimisht, Zyrtari i USIA-as (Agjencia Informative Amerikane), Majkëll Mekllellën (Michael McClellan) në 22 maj 1996 ka mbërritur në Prishtinë për të udhëhequr punët në hapjen e Zyrës së këtij shërbimi.

Hapja e përfaqësisë amerikane në kryeqytetin e Kosovës ishte festë për kosovarët dhe u përjetua si një moment shumë i rëndësishëm dhe historik për të ardhmen, raportoja para 21 viteve.

Pas përfundimit të luftës, në Kosovën e lirë, Zyra e SHBA-ve në Prishtinë (USOP) rifilloi të punojë në shtator të vitit 1999.

USOP përfaqësonte Departamentin e Shtetit të SHBA-së, Agjencinë për Zhvillim Ndërkombëtar të SHBA-së (USAID), Departamentin për Drejtësi dhe Departamentin për Mbrojtje.

Më pak se dy muaj pas shpalljes së Pavarësisë, Zyra e SHBA-së në Prishtinë u bë Ambasadë në 8 prill 2008, ndërsa, po atë vit historik, në 18 korrik, Tina Kaidanow është betuar si Ambasadore e parë Amerikane për Republikën e Kosovës.

Zyra e SHBA-ve në Prishtinë u bë Ambasadë në një ceremoni ku kanë marrë pjesë udhëheqësit më të lartë të Kosovës. “Si rezultat i statusit të ri të Kosovës si vend i pavarur, i njohur nga shumë prej kombeve më të fuqishme dhe më të përparuara të botës, na është dhënë leja nga Kongresi i SHBA-ve për t’u hapur formalisht si ambasadë e Shteteve të Bash kuara”, ka thënë Kaidanow në ceremoninë solemne.

Ajo ka shtuar se, “derisa Zyra e SHBA-ve në Prishtinë ka funksionuar për shumë vite me të gjitha përgjegjësitë dhe detyrat e një misioni të zellshëm diplomatik, emërimi si ambasadë pasqyron një fazë të re në zhvillimin tonë dhe nënvizon përkushtimin tonë të thellë dhe të qëndrueshëm për të punuar për përparimin e Kosovës dhe popullit të saj”.

Në 1 korrik 2009 Prishtina ndau 5 hektarë truall për ndërtimin e objektit të ri të ambasadës së SHBA-ve në Kosovë.

Në 5 maj 2015, në Prishtinë u zhvillua ceremonia e përurimit të fillimit të ndërtimit të ambasadës së Shteteve të Bashkuara të Amerikës.

Në 21 gusht 2015, Ambasadori i ri, aktual, i Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Kosovë, Greg Delawie, dorëzoi letrat kredenciale.

Pavarësinë e Kosovës të shpallur në 17 Shkurtin historik 2008 Shtetet e Bashkuara të Amerikës e kanë njohur që në ditën e parë pas shpalljes.

Fjala e ambasadorit Delawie me rastin e Ditës së Pavarësisë së SHBA-së, 30 qershor, 2017

Mirëmbrëma dhe urime Dita e Pavarësisë të gjithëve!

Kam kënaqësinë që po ju pres të gjithëve sonte në ndejën tonë në plazhin Northeastern. Në veçanti dëshiroj t’i shpreh mirëseardhje Adjutantit të Përgjithshëm të Gardës Kombëtare të Ajovës, Gjeneral-majorit Timothy Orr, Sekretarit të Bujqësisë të Ajovës, zt. Bill Northey, si dhe tërë delegacionit të Ajovës – prej zhvillimit ekonomik e deri te arsimimi i lartë – që janë me ne sonte. I falënderojmë të gjithë ajovasit që kanë ardhur nga plazhi i tyre te i yni. Është e jashtëzakonshme që po shohim se marrëdhëniet përmes programeve të shteteve simotra dhe partneritetit shtetëror po vazhdojnë të thellohen.Sonte kemi rastin të festojmë – të festojmë përvjetorin e 241-të të Deklaratës së Pavarësisë së Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe të 21-tin të festimit të kësaj dite nga ana e qeverisë sonë këtu në Kosovë. Mendoj se është e udhës t’ia fillojmë mbrëmjes me një dolli: Nga e kaluara te e ardhmja jonë, të ngrejmë dolli për miqësinë dhe partneritetin e qëndrueshëm ndërmjet Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe Republikës së Kosovës dhe të gjërave që mund t’i arrijmë së bashku për të mirën e përbashkët të të dy vendeve tona. Gëzuar!Nuk ka dyshim që Kosova ka arritur shumë në këto 21 vjet; përparimi është i pamohueshëm. Por, mendoj se është e qartë që entuziazmi i hershëm është zbehur paksa. Po shohim më shumë ngecje e më pak përparim. Më shumë njerëz shqetësohen më tepër për mbrojtjen e të ardhmes së tyre politike se sa për të ardhmen e vendit të tyre. Qytetarët e Kosovës e shohin këtë po ashtu. Disa e kanë shprehur pakënaqësinë e tyre duke migruar jashtë vendit, të tjerët e shprehën pakënaqësinë duke i “prishur fletëvotimet” në zgjedhjet e para disa javëve.Besoj që Kosova sot është në pikë kthimi. Çka do të shohim përderisa shikojmë kah e ardhmja? Më shumë ndryshim pozitiv apo më shumë ngecje? Gjatë vitit të ardhshëm, a do të përparojë më shumë ky vend, a do të ecë përpara në rrugëtimin drejt integrimit evroatlantik dhe të përmirësimit të jetës së qytetarëve apo do të qëndrojë në një vend? Mendoj se zgjidhja dhe rezultati i asaj zgjidhjeje do të përcaktohet në masë të madhe nga njerëzit që janë sonte këtu.

Edhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës e kanë pasur një pikë kthimi thelbësore 11 vjet pas shpalljes së Deklaratës së Pavarësisë. E çka është interesante, ajo pikë kthimi po ashtu kishte të bënte me formimin e qeverisë së re. Në vapën përcëlluese të verës së 1787-tës, përderisa etërit themelues po debatonin për strukturat e një qeverie të re kushtetuese, një çështje dukej e patejkalueshme: ajo e përfaqësimit. Si do të përfaqësohej çdo votues dhe çdo shtet në qeverinë e re? A do bazohej ky përfaqësim në numrin e popullatës apo do të kishte përfaqësim të barabartë të secilit shtet? Nuk kishte pajtim të plotë për këtë dhe ngërçi i krijuar kërcënonte t’i shkatërronte të gjitha përpjekjet për nxjerrjen e Kushtetutës së re. Gjërat dukeshin të pashpresa deri në çastin kur dy kolegë, Roger Sherman dhe Oliver Ellsworth, dolën me një zgjidhje radikale: sistem dydhomësh ose bikameral: njëra dhomë me përfaqësues të zgjedhur sipas numrit të popullatës — Dhoma e Përfaqësuesve, dhe dhoma tjetër me përfaqësim të barabartë të shteteve — Senati. Kjo ide u bë e njohur si “Kompromisi i madh” dhe paraqet pikën e parë të madhe të kthimit në historinë e Kushtetutës sonë.

Kompromisi i madh paraqet një mësim të rëndësishëm për udhëheqësit sot, veçanërisht përderisa Kosova fillon ta formojë qeverinë e vet të re. Levat ndërkombëtare që kanë mbështetur vendimmarrjen në Kosovë në të kaluarën nuk janë aq aktive sa dikur. Bota është e shpërqëndruar; shumë vende janë të preokupuara me çështjet e brendshme. Sytë e të gjithëve nuk janë të kthyer nga Ballkani tash. Gjithnjë e më shumë po llogarisim në juve për t’i marrë vetë vendimet tuaja dhe për ta marrë përgjegjësinë për to.

Në të kaluarën, Kosova ka tërhequr vëmendjen e botës për arsye negative: për shkak të luftës, dhunës, hakmarrjes, korrupsionit. Sot, Kosova duhet ta rikthejë vëmendjen e botës në kuptim pozitiv: duke demonstruar me veprimet e veta se jeton në përputhje me vlerat evroatlantike të klubeve që aspiron t’iu bashkohet. Udhëheqësit kosovarë duhet ta demonstrojnë këtë dhe duhet t’i bindin bashkëqytetarët e tyre për t’i mbështetur.

Në demokracitë si e juaja dhe e jona, nuk duhet të ketë aspak dyshim për kë punojnë të gjithë këta prijës — jo për ndonjë parti, rajon a të afërm, por për interesat më të mirë të vendit. Për mua, kjo është trashëgimia e qëndrueshme e Kompromisit të madh: Udhëheqësit u bënë bashkë në një pikë kthimi të historisë së kombit, duke lënë anash interesat e tyre personalë apo partiakë për të gjetur zgjidhje për të mirën më të madhe. Këta udhëheqës e kuptuan se kishin përgjegjësi më të madhe: ndaj tërë popullit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Siç tha Roger Sherman atëherë: “Qeveria krijohet për ata që jetojnë nën të”.

Gjatë 21 viteve të kaluara, Shtetet e Bashkuara të Amerikës kanë dëshmuar përparim të madh në vendin tuaj — çaste të panumërta kur qeveria dhe qytetarët u bashkuan për të marrë vendimet e duhura për rrugën që Kosova duhet ta ndjekë përpara. Por, po ashtu kemi qenë dëshmitarë edhe të ngërçit dhe ngecjes – kohëve kur politika dhe motivet e fshehta kanë parandaluar përparimin në vend që ta mbështesin atë. Në këtë pikë kthimi, nuk kemi më kohë për ngërç; është koha për përparim. Këtë e duan qytetarët e Kosovës dhe këtë e meritojnë.

Përderisa kremtojmë këtu përvjetorin e 21-të të Ditës së Pavarësisë së bashku, shpresoj se të gjithë mund të pajtohemi — prej qeverisë e deri te opozita dhe prej bujkut e deri te shërbyesi civil – se Kosova nuk mund t’ia lejojë vetes të shpenzojë më shumë kohë apo energji duke qëndruar në një vend. Ajo duhet t’i kthehet vendosmërisht të ardhmes dhe ta ngazëllejë botën me përparimin e saj. Duhet të vë sistem të sundimit të ligjit që garanton mbrojtje të barabartë dhe llogaridhënie të barabartë për të gjithë. Ajo tashmë e ka demonstruar se mund të mbajë zgjedhje sipas mënyrës perëndimore; tani duhet të demonstrojë se mund të qeveriset në të njëjtën mënyrë.

Pas 21 viteve, Shtetet e Bashkuara të Amerikës mbesin të përkushtuara për përparimin në Kosovë. Mbesim të përkushtuara për Kosovën si shtet sovran, demokratik, shumetnik në paqe me fqinjtë e saj dhe plotësisht të integruar në komunitetin botëror. Do të kemi kënaqësinë të punojmë me ata që i ndajnë këto vlera. Kam shpresë se do t’i shohim udhëheqësit — qeveritarë dhe opozitarë — që e demonstrojnë përkushtimin e njëjtë. Udhëheqës, që demonstrojnë vlerën e kompromisit për hatër të zgjidhjes, si dhe vlerën e bashkëpunimit për hatër të përparimit të përbashkët. Udhëheqës me vizion dhe vendosmëri për ta krijuar të ardhmen e Kosovës si demokraci e rëndomtë evropiane.

Ju faleminderit. Ju faleminderit që jeni këtu dhe që po kremtoni me ne.

Urime Dita e Pavarësisë!

Ambassador’s Remarks at 2017 Independence Day Celebration, June 30 2017

Mirembrema; Dobra vecer; Good evening, and happy Independence Day to you all!

It is my pleasure to host all of you tonight for our Northeastern Beach Party, but I want to give a special welcome to Adjutant General of the Iowa National Guard Major General Timothy Orr, Iowa Secretary of Agriculture Bill Northey, and the rest of the Iowa delegation—from economic development to higher education—who are joining us this evening. Thanks to all the Iowans for coming from their beach to ours. It’s great to see the Sister State and State Partnership relationships between Iowa and Kosovo continuing to expand.

Tonight is a chance for celebration—celebration of the 241st anniversary of the United States’ Declaration of Independence, and our government’s 21st such celebration here in Kosovo. I think it’s appropriate to start the evening with a toast— From our past to our future, here’s to the enduring friendship and partnership of the United States of America and the Republic of Kosovo, and to what we can accomplish together for the common good of our two nations. Gëzuar! Živeli! Cheers!

There is no doubt that Kosovo has come a long way over these 21 years; the progress is undeniable. But I think it’s clear that some of the early enthusiasm has waned. We are seeing more stalemate and less progress. Too many people are more concerned with protecting their own political futures rather than their country’s future. Kosovo’s citizens see this too. Some show their unhappiness by emigrating abroad. Others expressed frustration by turning in “spoiled ballots” in the recent election.

I believe that today Kosovo is at a turning point. As we look to the future, what will we see? More positive change or more stagnation? In the next year, will this country make progress, moving forward on its path to Euro-Atlantic integration and improving the lives of its citizens—or will it stay put? I think the choice and its outcome will be determined in no small measure by the people here tonight.

There was also a crucial turning point in the United States, 11 years after our Declaration of Independence. And interestingly enough, it also involved the creation of a new government. In the wilting summer heat of 1787, as our Founding Fathers debated the structures of a new Constitutional government, there was one issue that seemed insurmountable—the question of representation. How would each voter and each state be represented in the new government? Would it be based on population or equal representation of the states? There was no consensus, and the deadlock threatened to destroy the entire effort to craft a new Constitution. Things seemed hopeless until two colleagues, Roger Sherman and Oliver Ellsworth, came forward with a radical solution—a two-chamber, or bi-cameral, system: one elected according to a state’s population – the House of Representatives– and one where each state would have equal representation, the Senate. This idea came to be known as “The Great Compromise”—the first major turning point in our Constitution’s history.

The Great Compromise is an important lesson for leaders today, especially as Kosovo begins to form its new government. The international levers that have supported Kosovo’s decision-making in the past are not as active as they used to be. The world is distracted; many countries are preoccupied with internal issues. All eyes are not on the Balkans now. We are counting more and more on you to make your own decisions, and to accept responsibility for them.

In the past, Kosovo drew the world’s attention for negative reasons: war, violence, retaliation, corruption. Today, Kosovo needs to win the world’s attention in a positive sense; by demonstrating with its actions that it is living according to the Euro-Atlantic values of the clubs it aspires to join. Kosovo’s leaders need to demonstrate this, and they need to persuade their citizens to support them.

In a democracy such as ours and yours, there should be no doubt who all of those leaders work for—not for a party, not for a region, not for a relative, but for the best interests of the country. For me, this is the enduring legacy of the Great Compromise: Leaders coming together at a turning point in the nation’s history; putting aside personal and partisan interests to find a solution for the greater good. These leaders recognized that they had a bigger responsibility: to all the people of the United States. As Roger Sherman said, “Government is instituted for those who live under it.”

Over the past 21 years, the United States has witnessed great progress in your country—countless moments where the government and the citizens came together to make the right decisions for Kosovo’s path forward. But we have also witnessed stalemate and stagnation—times where politics and ulterior motives prevented progress instead of supporting it. At this turning point, we don’t have any more time for stalemate; it is time for progress. That is what Kosovo’s people want, and it is what they deserve.

As we celebrate our 21st Independence Day together, I hope we can all agree—from the government to the opposition, and from the farmer to the civil servant– Kosovo cannot afford to waste any more time or energy staying in the same place. It needs to turn decisively toward the future and impress the world with its progress. It needs to establish a rule of law system that guarantees equal protection and equal accountability for all. It has already demonstrated it can run western-style elections; now it needs to demonstrate it can be governed in the same style.

After 21 years, the United States of America remains committed to progress in Kosovo. We remain committed to Kosovo as a sovereign, democratic, multi-ethnic state at peace with its neighbors and fully integrated into the global community. We will be happy to work with those who share these values. My hope is that we will see leaders—government and opposition– who demonstrate the same commitment. Leaders who demonstrate the value of compromise for the sake of resolution, and collaboration for the sake of shared progress. Leaders with the vision and the determination to create Kosovo’s future as a normal European democracy.

Faleminderit; Hvala; Thank you all for being here and for celebrating with us.

Happy Independence Day!

Vrau nënën… dhe babën

July 1, 2017 by dgreca

1-ilir-levonja-2-288x300-1

Nga Ilir Levonja/

1) Në Shqipëri politika, klima e saj e ashpër, po mbulon shumë probleme sociale. Ose më saktë, kësi ngjarjesh. Të cilat jo rastësisht janë kronika të dorës së dytë e të tretë. Thënë kaq pështiras, sa do të na duhet kohë të kuptojmë se sa shumë po humbim. Vetëm e vetëm duke u marrë me promotorët, sharmin, lukun. Duke u shkuar nga pas me tifozllëk. Duke qënë edhe ne dashje pa dashje, po si ata, promotorë të kësaj vetvrasje sociale. Por edhe shkaktarët të firos shqiptare anë e mbanë globit. Megjithatë do të vij dita, kur shqiptarët mes kulturës së grekëve, romakëve, bizantit…, shqiptarët që i shtuan jetën otomanizmit. Shqiptarët që bastarduan vetveten me luftë klasash, si pushkatime dhe punë të detyruar etj. Që dënuan klerikët e tyre, me akuzën se në mesjetë kisha dogji të gjallë Galileo Galilein e Xhordano Brunon. Një absurditet që të bën të qash nga dhuna e marrëzisë rreth tëmthave të kokës. E pyet veten robi? Vërtet e bëm ne këtë. Vërtet baballarët tanë? Gjyshrit, ata që sot i gjen edhe rrugëve të kryeqyteteve të botës, u rrisin fëmijët, fëmijëve emigrantë. E për çfarë përralle shqiptare mund t’u flasin të vegjëlve? Për çfarë? Sërish për kuçedrën dhe bajlozin e zi. Duke anashkaluar krimin kombëtar brenda sojit.

Nip, babai im, një bazhdar, (zanati i kandarxhiut) vrau pesëdhjetë vetë, vetëm për t’u bërë kapter.
Shqiptarët mund dhe të jenë promotorët e globalizmit. Këtë e kupton fare mire, kushdo që prek aeroporte. E kur shikon të rinj që presin prindërit. Ka nga ata që kanë krah ndonjë afrikano-amerikane. E …, ndonjë a dy fëmijë me ngjyrën e ëmbël të një lëkure ndryshe për sytë e shqiptarëve. Prindërve nga epoka e magazinave, e planeve, e ekonomisë së përbashkët. Që, sado djali përpiqet, prapë çehrja e sojit të tollonave duket.
Gjithsesi shqiptarët vet, duan të jenë aktivë në globalizimin. Ndaj nuk është e rastësishme që janë një komb që kanë jashtë vendit përqindjen më të madhe. Rreth 40%… Dhe akoma duan të ikin.
Nga ana tjetër të vjen pështirë kur vë re se, shqiptarët në vendin mëmë. Me portalet e tyre online… me të gjitha agregatet e modës të një pedagogjie partiake, u mburren, ose u krekosen, u servirin të rinjëve krenarinë dhe origjinën e emrave të shquar nëpër botë. Çfarë nuk po bëjnë të nxjerrin shqiptar, përshembull Xhorxh Uashingtonin. Një kulturë e devijimit dhe e të mbulurit të të përrmjerurave me hi. Sepse dominohen nga ata të cilët po ndërtojnë këtë demokraci me blloqe të skaduar betoni.
2) Sa here që përmendim ndonjë vrasje. Si përshembull krim brenda familjes. Shumë njerëz na thonë, pse aty ku jetoni ju, nuk ka të tilla. E vërteta është se ka. Por shkaqet e prejardhjes së tyre janë komplet ndryshe. Ka edhe krim rruge. Ka edhe mizerje rruge. Por ju garantoj se, pjesa dërrmuese vine nga ato problem sociale të cilat Shqipëria jonë është vite larg. Por ju siguroj se në raport me popullatën dhe një banalizimi mendjesh, karshi realitetit të mundësive të hapura. Janë krime të një perversiteti njerëzor. Jo për shkake të ekzistencës për kushte minimale. Jo për një cop toke, a një shtesë muri, një zorrë uji. Një pemë gardhi. Për zgjedhje, kuti vote, jo e jo, hiqeni nga mendja. A hasmëri absurd të kohës.
Megjithatë për ne, rracën e bukur, plot virtute folklori, është e paimagjinueshme që një fëmijë i rritur hallesh, të marr çiften e të vrasi prindërit. Nënën dhe babain. Kush është prind e ka të memorizuar çapitjen e fëmijëve nëpër atë shtëpi. Ku u mpleksën sa here dita, nata, vaktet me hallet e tjera. Ku qoftë nëna a babai sy plot shpresë, nga televizori. I rrisin me drita, pa drita, me ujë pa ujë. Me zemërplasjen e së përditshmes pa punë me shumicë. Me edukatën se në çdo zyrë, kudo që të shkosh do lekë. Duhet të japësh. Në çdo ambulance lagje a spital. Prindër me sytë nga westerunioni. Brenda një katastrofe faturash ilaçesh gjoja të rimbursuara e energjie që akoma mbahet me lukun e hidroncetraleve të ekonomisë së përbashkët. Po edhe atje ku ka një, është e tëra informale. Dhe meritë veç e një karriere partie, a një militantizmi absurd.
Në një vend me një të përditshme ku të gjithë kanë të drejtë. Dhe ku askush nuk ka faj. A vritet nëna? A vritet babai? A vritet fqinja për një tel gardhi. Mirë shtetarët, me mbivendosjet dhe marrinat e tjera. Të strukturave kallpe, po i vrasin qytetarët e tyre. Po shqiptarët pse e vrasin njëri-tjetrin. Për hatër të kujt? Në emër të kujt? A vritet nëna…? Kur ti bir e di, që ajo nuk është asgjë tjetër, po një qënie duar lidhur, këmbë lidhur. E pa gojë, e pa vesh. Një qënie produkt i dështimeve vjeçare të një kaste perverse shërresh. Sepse më i rëndësishëm është sherri i tyre se, projektet sociale, i dhënies së mundësisë, i punës etj.
3) Kuotat më të ulta sot, në mëndesinë e botës shqiptare, i kanë pikërisht problemet sociale. Dhe politikat për përmisimin në përkrahjen, rimbursimin, a pensionimet. Menaxhimet e burimeve njerëzore pasi në një shoqëri normale, forca e shëndosh e ndihmonë atë në nevojë. Për një balancim të jetës. Por tek ne ështe rekord numri i ndjekesve tek një tryezë opinionistësh politik, se ai në një studio ku plasin marrëzitë tona. Shkaqet e tyre. Problemet sociale janë dorë e dytë dhe e tretë. Ndaj në Shqipëri ka shumë njerëz që kanë frikë nga e drejta e tyre. Dhe janë peng i një kulture dorovitje. I një mendësie pa dhënë nuk bëhet asgjë. Ashtu si ka me shumicë njerëz që kollarja, titulli, bluza a uniforma…, nuk janë nder e përgjegjësi. Por minerë përfitimi. Duhet të jemi vendi kampion ku përgjegjësinë intelektuale, e ka zëvendësur inati personal.
O ja dal, o bëhet si them, o bie e vdes.
E kundërta ndodh në botë, kuotat më të larta i kanë problemet sociale. Kjo me programe dhe angazhim instutucionesh. Nga shtetërorët deri tek privati. Janë një lloj unison. Aq sa presidenti merr borxh tek shoku, ashtu si njeriu i thjesht tek shoku a miku i vet. Tek ne problemet sociale i zgjidh westernunioni, bamirsitë e orientit dhe kishat e bizantit. I zgjidhin kryqi i kuq dhe gjysmë hëna e kuqe. I zgjidhin demonstrimet publike me show. Ku iksi telefonon nga një lokal i veçantë se, do e marri në punë. Ose do i japi ca lekë iksit. Ndaj dhe qytetari shqiptar, i ngjan atij varfanjaku që pret me sytë nga bota. Që urren ymrin, zotin, veten. Vret edhe prindin. Një krijesë krejt e bastarduar. Që nuk lexon më Lulet e mollës. Por historitë refrektare, kujtimet e lidervë që kërkojnë vota. Histori intrigash e vrasjesh.

Shkodrani, Antonio Kowdrin po pushton ekranin e madh

July 1, 2017 by dgreca

Emri i njohur në skenën ndërkombëtare modeli dhe aktori i talentuar Antonio Kowdrin i është bashkuar ekipit të regjizorit të mirënjohur italian Fabrizio Favilli. Antonio Kowdrin është protagonist me një rol interesant në filmin “Il Gioco Della Vita”. Antonio po përgatitet për rolin ndërkohë produksioni po përgatitet për xhirimet.

Karriera e tij ka treguar suksese si në aktrim dhe modelim dhe po angazhohet si protagonist në role të ndryshme. Në maj 2017 u përfol nga publiku shqiptar dhe ai amerikan gjatë festivalit të filmit në Nju Jork për rolin që luajti në filmin “Hije” me regji të Jotti Ejlli. Juria e komentoi për një nga rolet e luajtur më bukur në festival dhe performanca e tij mbahet mend për aktrimin e mrekullueshëm dhe të bindshëm të rolit të personazhit “Fati”. Roli i tij u diskutua aq shumë për aktrimin perfekt që bëri.

Lindur në Shkodër, Antonio ka jetuar në Greqi dhe Itali dhe në të ardhme kërkon të provojë edhe Nju Jorkun. Njihet për rolet kryesore në filmat “Villa Triste”, “Hije” dhe së shpejti do pushtojë ekranin e madh në filmin “Il Gioco Della Vita”.

Intervistë me aktorin Antonio Kowdrin

Intervistoi Ermira Babamusta

Na tregoni më shumë rreth vetes. Fillimet në fushën e aktrimit?

Antonio Kowdrin: Kam lindur në Shkodër me 22-Prill-1989. Në moshën 9/10 vjeçare si shumë familje të tjera dhe familja ime vendosi të emigrojmë në Greqi. Aty vazhdova shkollën deri në moshën 14 vjeçare. Qëndruam për 4 vite deri sa babi ngeli pa punë, mami nuk e mbante dot familjen vetëm, dhe unë fillova të mos ndihesha mjaft i kompletuar në atë vend. Sikur diçka më mungonte. Dhe këshu vendosëm të lëvizim edhe njëherë duke zgjedhur si destinacion të ri Firenze (Itali).

Isha 14 vjeç dhe u desh tja nisi përsëri nga fillimi, jetë të re, gjuhë të rë. Deri këtë fazë moshe nuk e kisha mjaft të qartë se çfarë doja të bëja në jetë përveç se më pëlqente shumë të lozja futboll dhe të shikoj filma në televisor. Ishte e vetmja gjë që më argëtonte kur isha i vetmuar. Në moshën 15 vjeçare hyra për herë të parë të shikoj një film në kinema me shokët. Ai vend sikur më bëri magji, ishte një ndjesi e jashtzakonshme. Ndihesha sikur isha brenda në film. Asnjëherë nuk isha ndjerë më mirë. Nuk më bënte përshtypje drama e filmit. Unë isha komplet i fokusuar tek aktorët dhe mënyra se si recitojnë. Madje kur mbaroi filmi pyetja shokët se për çfarë bënte fjalë? Ato duke qeshur mu përgjigjën: pse po flije gjumë ?…

Mbas asaj nate jeta ime filloj të kishte një sens. 18 vjeç mbarova gjmnazin dhe vendosa ta braktis shkollën e të punoj për të bërë një shkollë private recitimi dhe të ndjeki çdo casting që kishte për filma. Bëja çdo lloj pune për tja arritur qëllimit tim. Arrita të punoja edhe si Model duke bërë sfilata dhe foto për markat më të famshme italiane. Pastaj fillova të bëj role të vegjël në filma internacional, më pas disa role kryesore në filma të shkurtër deri sa një ditë regjizori fiorentin Fabrizio Favilli më pa dhe me dha një nga rolet kryesore në filmin e tij të gjatë që titullohet “Villa Triste”. Ishte fillimi i një karriere që po merte drejtimin e duhur.

Me cilat projekte po mereni tani? Për çfarë bën fjalë?

Antonio Kowdrin: Momentalisht po përgaditem dhe po studjoj për filmin e radhës të regjizorit italian Fabrizio Favilli qe titullohet “Il Gioco Della Vita” (The game of life). Një film biografik bazuar në një histori të vërtetë ku do interpretoj rolin kryesor të nje lojtar bigjozi që shumicën e jetës e kalon në kazinot më luksoze dhe më të famshme në botë. Do të jetë një film aksion shumë afasinant dhe do xhirohet në disa nga qytetet më luksoze si Venezia, Firenze, Sanremo, Montecarlo, S.Vensant dhe me skenat finale në ishujt Karaibe.

Çfarë ju pëlqen në rolin që po luani në këtë film?

Antonio Kowdrin: Është një personazh shum i ndërlikuar, guzimtar dhe si i thojnë asaj shprehjes “e zeza vedit” por me një zemër shumë të gjerë. Kjo e fundit është pikërisht ajo që më pëlqen tek ky personazh.

Si lidheni ju me këtë personazh?

Antonio Kowdrin: Si karakteri i personazhit dhe unë kemi të njëjtin kënaqësi për aventurë dhe të provojmë emocione të ndryshme në jetë. Kjo është ajo që më lidh më shumë. Personazhi është një lojtar bigjozi ku ka raste që fiton shum para. Por edhe raste ku duhej t’ja filloj nga zero, dhe kjo është një shembull jete që duhet ta kemi gjithmonë parasysh. Është diçka që mund ti ndodh kujdo, si në të mirën dhe në të keqen. Është gjithmonë eksperiencë jete që të rrit gjithmonë e më shumë.

Si po sjell produksioni diçka të re në këtë histori të filmit?

Antonio Kowdrin: Në këtë film regjizori jep mundësinë dhe okasion shumë aktorëve të rinj të zgjedhur mbas shumë provimesh që të tregojnë talentin e tyre.

Si është lidhja juaj gjatë punës me regjizorin?

Antonio Kowdrin: Me regjizorin zakonisht kam gjithmon marëdhënie të mira. Mundohem të jap gjithmonë maksimumin dhe kam kënaqësi të jem në set edhe kur nuk është rradha ime që mos ë humbas skenat të aktorëve të tjerë. Gjithmonë mund të mësosh ndonjë gjë të re.

Çfarë do t’a befasojë publikun për këtë film?

Antonio Kowdrin: Duke ditur sa shumë sukses ka patur libri, kur të dali filmi besojmë se publiku do të mahnitet edhe më shumë. Është një film argëtues shumë afasinant dhe tërheqës që të mban të ngjitur në stol.

Përveç vetes, cilët akotorë pjesë e produksionit shkëlqejnë në këtë film?

Antonio Kowdrin: Këtë akoma nuk e di saktësisht por besoj se do të ketë disa nga talentet italiane dhe mund të ketë një suprizë nga Hollywoodi. Flitet se aktori i 3 çmimeve Oscar Daniel Day-Lewis si dhe shok i ngushtë i regjizorit mund të mari pjesë me një “kameo”.

Cili ka qenë filmi më i bukur ku keni marrë pjesë?

Antonio Kowdrin: Besoj se filmi “Hije” më ka dhënë diçka më shumë, për arsyen se luajta një nga rolet që më pëlqejnë shumë dhe kishte një temë shumë interessante. Më pëlqeu që në momentin kur lexova skenarin. Ishte filmi i parë për mua në shqip dhe ishte një kënaqësi dhe nder të punoj me disa nga artistat më të mirë në Shqipëri si Alfred Trebicka, Genti Kame, Kastriot Shehi, Egla Ceno dhe me një regjizor të jashtzakonshëm super i talentuar dhe nje shok siç është Jotti Ejlli. Përfitoj nga rasti të përshëndes gjithë stafin e filmit që kanë dhënë maksimumin e tyre me shumë pasion për ta realizuar.

Në cilat filma keni luajtur rolin kryesor?

Antonio Kowdrin: Rolin kryesor e kam luajtur në filmin italian “Villa Triste” nga Fabrizio Favilli, dhe filmi shqiptar “Hije” me regji nga Jotti Ejlli.

Çfarë lloje filmash ju pëlqen të jeni pjesë?

Antonio Kowdrin: Më pëlqejnë shumë filmat medieval, thriller, mister dhe në të njëjtën kohë dramatik. Edhe pse jam një tip gazmor dhe shumica më njohin si një komik ngaqë kur jam i lirë kaloj kohën duke bërë video humoristike në rrjete sociale dhe duke i dhënë një buzqeshje fansave që më ndjekin. Në jetën e përditshme kemi të gjithë probleme, halle dhe stres dhe besoj se buzeqeshja është ilaçi i duhur për tu ndierë mirë në këto raste.

Çfarë roli luan arti në shoqëri?

Antonio Kowdrin: Shoqëria më mbështet shumë dhe nuk ka kënaqësi më të madhe kur puna jote pëlqehet sidomos nga ato, dhe arrin të emocionosh publikun. Kjo më jep shumë sodisfaksjon dhe më shtyn gjithmonë e më shumë të interpretoj role të ndryshëm dhe kur publiku ndjen emocjon do të thotë se aktori ka arrit qëllimin e tij.

Çfarë talene të tjera keni?

Antonio Kowdrin: Preferoj disa hobe dhe sport, më pëlqen shumë dhe muzika. Jam një tip i qetë, shumë i lidhur mbas natyrës. Më pëlqen të udhëtoj, të eksploroj botën, adhuroj të jem në kontakt me çdo gjë që përfshin natyra, sidomos deti. Më jep një ndjesi paqësore “freedom” dhe më pëlqen shumë të praktikoj surfin.

Këshilla juaj për dikë që dëshiron të ndjek këtë karrierë?

Antonio Kowdrin: E dimë të gjithë se nuk është një rrugë e lehtë, don shumë sakrificë dhe ndoshta pak fat. Dhe nëse me të vërtetë e dëshiron, mund tja dalësh. Unë besoj shumë tek shprehja “kush kërkon gjen” dhe fatin mund t’a krijoni vetë duke mos u dorzuar kurrë, dhe duke e dëshiruar atë me gjithë zemër.

Gjëja më e rëndësishme është të keni besim tek vetvetja dhe te jeni me këmbë në tokë. Nëse niseni drejt kësaj rruge me mendimin që një ditë do keni famë dhe pare, keni humbur që në nisje. Çdo gjë që bëhet për interes, dallohet, dhe nuk funksjonon. Njësoj sikur jeni para kamerës ashtu dhe në jetë. Çdo veprim që nuk është natural dhe i sinqertë del në pah. Si çdo punë tjetër don vullnet, pasion dhe dashuri.

Çfarë mund të presim nga ju për vitin 2017?

Antonio Kowdrin: Jam duke u përgaditur për filmin e rradhes IL GIOCO DELLA VITA, pastaj, çtë them, jetoj ditë për ditë dhe nuk e di ça do më sjelli e ardhmja. Por dashurija që kam për kinemanë dhe karriera po më shtyjnë gjithmonë e më tej. Besoj se në vitin e ardhshëm do lëvizi përsëri duke zgjedhur si destinacion të ri New York.

NGA BUDI I MADH TEK ISMAIL QEMALI DHE ARMENËT

July 1, 2017 by dgreca

Me zotin Kadare, në bisedë të lirë/

Nga Xhevair Lleshi/I freskët, pse jo edhe rinor, si të gjithë me një shenjë në thua, i kreshpëruar si sfinks, u ul në një nga tryezat nën hije të «Juvenilia Park». Frynte një fllad i ngrohtë, e cila në dimër kur fryn nga Mali i Gjerë kthehet në brizë. Sikur të ishte pak fresk! Ndoshta do ta lëvizte pak nga vendi edhe burokracinë shqiptare që shkruan ende në letra bakalli, por kjo sigurisht s’ka kohë…

Si është e mundur të jepet ai film! Dëshmorët e monumenteve! Një gjë antiperëndimore! Nuk hoqëm dorë! Kush është regjisori? Kush? Një emër i panjohur? Me siguri. Dhe skenaristi? Po ashtu një emër i tillë… Ç’film! Në raste të tilla mendimi i parë që vjen lidhet me ndjesinë e fajit. Faji i shoqërisë, i vetë kohës… Po sot ç’kemi? Koha, të paktën duhet të ishte e pamëshirshme me këtë film. Kishte ngelur të intrigohej me të pavërtetat e thurura aq keq sa s’bëhet nga e famshmja histori e jona! Por…

Kadare është aty. Asnjë çast nuk rri pa përmendur diçka të rëndësishme. Budi. Një lexim tangjent dhe një kujtesë për t’u pasur zili. Dhe kjo ka rëndësi, se pothuajse të gjithë e ndjekin me sy. Madje edhe kamerieri që e përshëndet: «Mirë se erdhe zoti Ismail!» «Lëreni kamerierin, – thotë me të qeshur, – por mua më thirr thjesht «Zoti Kadare»! Dëgjohet një «më falni» dhe kamerieri shkrep aparatin fotografik. Fjalët e Kadaresë janë si përmbytjet në kohë të bukur, përplot tingëllim, herë me kostume kombëtare, herë qëndisur me flamur, por gjithnjë kanë veshur pelerinën e stuhisë edhe po të mos jenë të asaj kohe. Dhe qëndron tek Budi, duke iu larguar medoemos atij filmi dhe tekave shqiptare për të rënë pre e fenomeneve që s’pinë ujë dhe rëndojnë në tryezat e programeve televizive që herë japin sa u pëlcet koka telenovela turke dhe herë të tjera mbyten duke marrë dekorata për merita të kota nga një ditë famëkeqe, të shumtën e herës e shënjuar edhe me damkën e vdekjes. Fjala e tij është sfidë për këdo dhe ai nuk e duron dot fare qëndrimin mospërfillës ndaj perëndimit!

…Budi! E vërteta është se ai ka shkruar fare pak shqip, por ne e dimë se ai ka shkruar me frymëzim të lartë dhe poezia e tij sublime, e epërme ka një harmoni të përsosur me çastet e rikthimit që poetët nuk e përballonin dot lehtë, me braktisjen dhe rikthimin. Janë maja dhe Budi gjen gjithnjë klimën e përshtatshme… Ndërsa një regjisor që ka bërë atë farë filmi, për monumentet dhe fajëson Austro-Hungarinë, s’di ç’të them që punonjësi i televizionit që u stis njerëzve atë film nuk brengoset fort duke na fyer keq që na shfaq atë zymti, pa i shkuar në mendje se na bën një dëm të paparë… E meqë zura ngoje Budin, sa mirë do të qe të mësohej në shkollë. Një njeri si ai që i dha dritë shqipes në ato kohë të largëta, kurse tek ne s’i japin dot të sotmit, ata që e kanë në dorë. Mbrojeni shqipen sa nuk është edhe aq vonë, domethënë nuk është ngrysur fare. Se dihet se sa e shpejtë dhe e pandalshme është teposhta në Shqipëri. Ja, më gjeni dot një libër të Budit që ta lexojnë njerëzit dhe të krenohen pastaj. Dhe të mendojnë si të duan në ka qenë i vetmuar, i pikëlluar, njeri si çdo njeri, i rrahur me vaj e me uthull, i rreptë apo i shtruar. Por unë di që Budi nuk i shmangej asgjëje…

Fliste shtruar sikur të tregonte një histori për politikanët, madje për njerëz bujarë e mirënjohës, që i mbushin duart me premtime e fjalë pa peshë, që hiqen madje edhe si burra shteti duke i hapur vetes kokëçarje e telashe me shumicë… Kështu që etja për të dëgjuar fitonte një klas tjetër, fjala sillte fjalën për tekstet e letërsisë, për botimet e shkrimtarëve shqiptarë dhe për libraritë (sikur të kishte të tilla!), por ja që gjuha shkon atje ku dhemb dhëmbi, për largimet e njerëzve nga e vërteta, për botimin e «Rrëfim për Skënderbeun» nga Murgu Anonim rus i fundshekullit XVI. Fama e asaj kohe dhe fama e kësaj kohe! A durohet kjo? bërtet dikush qoftë edhe përtej Atlantikut! Çdo ditë, çdo çast flitet për kësi gjërash? Po Kadare ka shfaqur ndonjë mendim? Po ne? pyesin ata dhe Kadare qeshet.

Budit, për shembull, fama e madhe i erdhi nga letërsia e tij eprane. Çdo ditë ka prillin e vet, ashtu siç ka edhe dhjetorin e vet. Edhe çdo njeri. Patriotët që sigurisht nuk lexojnë (dhe nuk mund të lexojnë!) kanë dalë me kohë të pjesshme tek atdheu. Dhe bëhen pastaj fama e tij. Ka nga ata që i bien edhe pianos së perëndimit, që përngrehen edhe për Vatikanin apo për katolikët, dhe pastaj ulen këmbëkryq në kohën e mbrëmjes si nuk lodhen nga suksesi i shkrehur. Në ujërat e famës notojnë gjenitë, majat! E kini vënë re se edhe majat e ashpra, kur shëtisim në vise me maja, na duken fort të bukura dhe i pëlqejmë pa masë?

Brenga! Mund të lodhesh e rraskapitesh me brengën, madje edhe kur ylli i saj shkëlqen, siç ndodh edhe me regjisorët shpesh, me motin e mirë politik, me kostumet e poezisë, apo me ndërrimin e kushtetutave dhe dokeve të botës. Brenga është se letërsia, duke qenë e përkorë dhe buzëhollë, ka pranuar në majat e saj fare pak burra. Ka ditur t’i përzgjedhë e madje t’i ruajë fort! Por brenga nuk rri e qetë, e veshur me mërzi të thellë që s’i gjendet zanafilla, e zhgënjyer nga koha dhe vjen e përplaset në emisione televizive duke ngritur në qiell një regjisor që, kush e di, zhgënjimi me kohën, moskuptimi, madje nganjëherë edhe puna mund ta çonte gjer në rrëzë të famës, po asnjëherë të na rrëfehet si gjení sot… Unë këtë e lexoj si pikëllim poetik, ose trill regjisorial. E tepërt.

A e di? Historiani Bejtullah Destani (një historian i mirë, apo jo!) më dërgoi revistën «The Fortinghtly Rewiew», April 1917, ku lexova një shkrim të Ismail Kemal Bey! Revista e paralajmëronte se kush ishte Ismail Qemali ynë. Dhe përse bëhej fjalë? Kjo figurë madhështore e kombit tonë shkruante në mbrojtje të armenëve, me kulturë të lartë, duke nënvizuar se në perandorinë osmane dy popuj kishin një kulturë të tillë: shqiptarët dhe armenët. Shqiptarët në zemër të Evropës dhe armenët dymijë kilometër larg shquheshin për këtë. Dhe ndodhi gjenocidi, vrasja masive e armenëve, pas marrëveshjes që bëri Abdyl Hamidi, sulltani, dhe cari rus, u morën vesh për hatanë që ndodhi, shpjegon Ismail Qemali në artikull, duke hedhur poshtë me përbuzje edhe idenë se vrasjet masive i kreu Enver Pasha, një oficer turk me origjinë shqiptare. Domethënë se gjenocidin kundër armenëve e paskan ushtruar shqiptarët! Dhe ngrihet Ismail Qemali, më 1917, që shkruan në revistën prestigjioze angleze dhe vihet në mbrojtje të armenëve duke denoncuar autoritetet turke gjatë Luftës së Parë Botërore. Dhe a merren historianët me këto? Asfare! Madje edhe, sado e pashpresë të duket kjo, nuk e njohin fare. Por analiza është e saktë, përtej pasurisë, skamjes dhe përtej të përditshmes, larg strehës ku futin kokën të pikëlluarit, pasi Shqipëria kur ndodhi vrasja masive e armenëve, kishte vite që ishte larguar nga perandoria osmane dhe fuqitë e mëdha e mbanin ende Ismail Qemalin për njeri të rëndësishëm, burrë shteti dhe kryetar të shtetit shqiptar. Ende sot flitet për këtë temë. Por ne mund të krenohemi se Ismail Qemali, kryetari i parë i shtetit shqiptar, e ngriti zërin lart. Ne kjo na ndihmon të kuptojmë se ç’ishte ky njeri i madh dhe ky zë i shquar i Shqipërisë sonë…

A i kemi thënë të tëra ç’dihen për këtë burrë shteti? As Kadare nuk beson se janë thënë, sigurisht. Një kafe me sa duket është pak kohë për të folur për tema kaq të mëdha, për shqetësime fetare, për piktorët dhe muzikën, për letërsinë, pikëllimin e pashpresën e shumëkujt, për energjitë e shpenzuara kot, për brezin e shkrimtarëve që ai vetë i botonte në Drita e Nëntori, për pjellat e urisë dhe halucinacionet që vinin prej saj. Uria e shkrimtarëve për të qenë edhe ata të pranishëm në «libraritë» e Tiranës e të Shqipërisë, po flashkej dhe ndërkaq mund të flitej larg asaj teme, fjala vjen për hyjnitë e artit. A do ta ngremë një gotë verë, zoti Kadare, a do të përmendim më pas figurat e mëdha, apo edhe arkivin e Vatikanit e të Venedikut, të Vjenës e të Parisit, të Londrës e të Berlinit? A do të kujtohemi ndoshta për ndonjë ceremoni krejt të veçantë? Apo do të përmendim thjesht faktin se në art s’ka alibi. Apo do të ngremë shëndetin e urisë për «pakëz Perëndim» që bënte majë të padukshme në zemrat e rinisë kryeqytetase dhe asaj shqiptare dikur. E njëjta uri mund të jetë në çdo kohë! Këtej, me siguri, buron politika dhe interesa të nëndheshme, gjithmonë o në dëm o në dobi të atdheut. Dhe zoti Kadare endet edhe me patriotët, edhe me nacionalistët, edhe me fetarët e thekur, pastaj ndalet pak nga politikanët, veshngrehur ndaj ushtrisë së kartënxirësve, dashamirëve të panumërt. Por nuk ishte hera e parë (me sa dukej as e fundit!) që, në të keqen e saj, Shqipërinë e dëmtonte një pjesë e traditës së vet. Por, kurrsesi jo, tradita e Budit, tradita e Ismail Qemalit. Dhe kjo duket se vlen edhe për traditën botërore. U tentua që ta çonin tek majat Safon e Greqisë së lashtë, por nuk arritën dot, ndonëse kishim të bënim me prirjen hyjnizuese të femrës që në poetikën e lashtë, po edhe atë popullore, në kundërthënie me kodin moral. Por nuk u arrit as me Virgjinia Vulf…

Një kafe e thjeshtë dhe një bisedë duke kapërcyer shekujt, kapërcim që do ta bëjë bukur poezia. Të burgosurit e diktaturës, për shembull, e thonë gjithnjë se librat e tij ishin si një dritë në fund të tunelit. Sa herë i kemi dëgjuar ta thonë këtë hapur dhe me zë të lartë. Ata (dhe jo vetëm ata, kuptohet) i lexonin madje duke i kaluar dorë me dorë, i përpinin ato që fshiheshin plot nur midis rreshtave, duke prodhuar një fuqi të llojit tjetër, të veçantë, atë që di ta bëjë bukur arti i madh. Kësisoj njerëzit gjenin ngushëllim edhe nëpërmjet letërsisë. Kohë e vështirë teksa analistët kanë veshur petkun e shkrimtarit e s’lënë kënd tjetër të flasë për letërsinë, krijojnë enkas heshtje edhe për famën, duke ndenjur përnatë në TV, duke u marrë me politikë dhe letërsi bashkë, duke krijuar dogma të reja për tradhtinë e dikujt, duke filluar me libra të diskutueshëm – sidomos për figura të dyshimta, për të ngritur mjegull të re për ata që i kanë vënë kazmën Shqipërisë, duke e mbajtur si dikur kolonelin Tomson në hije, duke ngritur sfrat ndaj Princ Vidit dhe kujtdo që erdhi në këtë vend. Ndaj dhe tradita jonë shpesh na bëhet edhe ferrë nëpër këmbë. A thua endet një pëlhurë tjetër nga një Penelopë e re duke pritur e përcjellë si mikeshë absurde edhe vetë historinë… Megjithatë letërsia, në të gjitha rrethanat, e ruan klasin elitist. Në muzgun otoman, për shembull ngrihet Budi i madhërishëm kundër gjithçkaje që ishte pengesë, ndoshta edhe ndaj ashpërsisë së jetës së përditshme dhe kodit zakonor shqiptar. A thua se shkrimtarët e ardhshëm shqiptarë do t’i priste sfida befasuese, koha e komunizmit, duart me kallo, kominoshet dhe përplot tmerre të tjera, a thua se do të gjenin aromën, butësinë dhe lotët? Por kjo u shkul dhe u hodh në plehra! Me sa duket letërsia do ta kishte të vështirë të ruante qoftë edhe disa dromca nga oborri i saj fisnik. Trysnia e diktaturës ndihej pranë, kjo tjetra e demokracisë i linte azat, sikur thonë nën buzë diçka të prishur keq. E kush mund ta hiqte këtë zgjedhë? E quajnë zgjedhë, pale! Dhe midis endet si mjegull aroma e letërsisë së vërtetë, me aromën Kadare, herë turbull, herë pakuptueshëm sepse ai shkëlqen në një qiell kryeneç.

Ç’qiell! Aty është etaloni i madhështisë, zoti Kadare dhe jo një tjetër i rremë! Dhe mjeranët e fjalës, kërkojnë të rrinë diku anës, të tjerë kridhen në terrin e fjalës duke u fshehur aty në hijen e kërkimit për të qenë shkrimtar. Vazhdojmë të ushqejmë «krenarinë kombëtare» me lugë të zbrazur! Dhe kështu ndodh edhe me gjurmët e historisë, edhe pse del e shfaqet si gjithnjë i madh Ismail Qemali. Ndoshta prej të sotmes (së ndritur! O Zot!) harrojmë edhe këtë burrë shteti dhe që dinte t’i mbronte aq mirë shqiptarët! Jo më kot herë pas here kthehemi në vend çudirash, ndonëse nganjëherë gjejmë sebep për t’u zbukuruar më kot me mustaqet vesh më vesh, apo të ngjyhemi për ibret…

I freskët, pse jo edhe rinor, si të gjithë me një shenjë në thua, i kreshpëruar si sfinks, u ul në një nga tryezat nën hije te «Juvenilia Park». Erdhi zoti Kadare, pëshpëriste flladi që ngjante si brizë…

Tiranë, më 27 qershor 2017