Archives for March 2019

Lexuesit më të rinj të Diellit 110 vjeçar në Vatër

March 24, 2019 by dgreca

Nga Marjana BULKU

Një përfaqësi nxënësish të shkollës shqipe “Children of the eagle” Albanian American dual language and culture AADLC , së bashku me mësuesen e tyre Drita Gjongecaj vizituan Vatrën pikërisht në prag të festimeve të 110 -vjetorit të gazetës Dielli, gazetës më të vjetër në gjuhën shqipe këtu në Amerikë.Do të ishin kështu të parët protagonistë fëmijnor që do të shfletonin faqet e gazetës më të vjetër në gjuhën shqipe në mjediset e Vatrës. Një vizitë e shkurtër studimore, në funksion të proçesit të gjatë dhe jo fort të lehtë të mësimit të gjuhës shqipe mund edhe të ketë vlera edukuese sa dhjetra orë leximi e shpjegimi .Mjediset e vatrës janë ideale për të rrëfyer historinë tonë . Me tekste, me fotografi , me relike e simbole , ku fëmijët shqiptaro-amerikanë të lindur në SHBA , munden ti takojnë në pak minuta, falë këtyre mjediseve të pasura e të mirmbajtura. Prezenca e editorit të Diellit, zotit Dalip Greca i cili e mirpriti idenë e kësaj vizite ua bëri edhe më të lehtë këtë studim ndryshe. Ai rrëfen disa publikime të gazetës dielli ndër vite, logon, kopertinat me simbolet tona kombëtare nga ku fëmijët njohin dhe përmendin njëzëri Skënderbeun, Nënë Terezën, flamurin shqiptar, kostumet tona të mrekullueshme kombëtare.Ata e lexojnë rrjedhshëm gjuhën shqipe mbi faqet e gazetës më të vjetër shqip tingëllon aq bukur shqipja e brishtë e vizitorëve më të rinj të Vatrës, nxënês të shkollës shqipe Children of the eagle” .Është një përvojë e bukur që ata do ta ndajnë me bashkëmoshatarët e tyre. Ata munden të jenë jo vetëm lexues të kësaj gazete por pse jo edhe opinionistë të saj e me anglishten e tyre do munden të shkruajnë emocionet e një dite si kjo ku ora e mësimit spostohet në objekte dhe subjekte me kaq shumë përmbajtje sa një shkollë e tërë .Aty dokumentohet historia e shqipërisë , kollosët e letërsisë, diplomacisë dhe mendimit shqiptar ndër vite.Shikimet e tyre kureshtare depërtojnë sa tek flamujt, fotografitë mbi mure dhe ndalen gjatë të kostumet e larmishme kombëtare në paradën e shqiptarëve të Amerikës, e njohin dhe mbase e kanë përjetuar drejtpërdrejt këtë ngjarje që është bërë traditë në Nju Jork por brenda Vatrës merr vlera historike siç është edhe kjo vizitë e tyre në këtë 110 vjetor të Diellit.
Mësuesja e tyre Drita e cila është mike e përhershme e Vatrës , madje majin e kaluar organizoi një seminar me përfaqsuesit e shkollave shqipe të Nju Jorkut pikërisht në mjediset e Vatrës mbi ” Arritjet dhe perspektivat e mësimdhënies së gjuhës amtare në shkollat shqipe të Diasporës Amerikane”. Drita Gjongecaj , Zëvendës drejtore në shkollën publike 110 ( The Theodore Schoenfeld School Bronx ) prej 8 vjetësh , përpos angazhimeve të përditëshme gjen kohë dhe mundësi që mësimi i gjuhës shqipe të aplikohet përmes metodave më të mira që përthithen shpejt nga nxënësit pa i lodhur dhe mbingarkuar ato. Teksa largohen ju jap poemën “Bagëti e bujqësi ” të Naim Frashërit por në gjuhën angleze me shpresën që në ardhjen tjetêr këta nxënës te mirë e fëmijë të mrekullueshēm do ta përkthejnë , lexojnë dhe citojnë në gjuhën shqipe. Largohemi duke marrë me vete fotografitë e shumta pranë simboleve që identifikojnë të pandryshueshmen tonë të përbashkët: shqiptarinê.
Mars 2019

FUSHATËS SË GAZETES” DIELLI” I PRINË Z. EKREM BARDHA ME $ 5,000.00

March 24, 2019 by dgreca

– BEDRI LITA RENDITET I DYTI NË FUSHATËN E DIELLI PER 110 VJETORIN E LINDJES-, DHUROI $2,000.00, SHKËLQIM MAHMUTAJ & SEVDIJE SHEHU $700.00, UKA GJONBALAJ $ 550.00, SYLË LAJQI $500.00, QEMAL & KOZETA ZYLO $400.00…

Fushata e 110 vjetorit të Gazetës DIELLI ka gjetë përkrahës në shumë shtete të Amerikës së Veriut. Në krye të dhuruesëve është ngjitë Konsulli i nderit i Shqipëprisë në Michigan, biznesmeni Ekrem Bardha, ish botues i Gazetës Illyria, i cili dërgoi chekun me $5,000.00(Pesë mijë dollarë). Federata Pan-Shqiptare e Amerikës VATRA dhe Gazeta DIELLI i shprehin falenderimet më të thella z. Ekrem Bardha, i cili përherë ka treguar bujarinë e tij për Vatrën dhe Diellin, ashtu si për të gjithë komunitetin.

Një dhurues tjetër për fushatën e DIELLIT është edhe z. Bedri Lita, i cili dhuroi $ 2,000.00(dy mijë dollarë) për Diellin, deri të premten e 23 Marsit, ai i printe fushatës. Z. Lita e dorëzoi dhurimin e tij gjatë mbrëmjes të 13 marsit 2019, gjatë takimit të Kryetarit të Vatrës z. Dritan Mishto me Komisionin e festimeve të 110 vjetorit të DIELLIT. Nuk është hera e parë që bashkatdhetari LITA bën dhurime për Vatrën dhe Diellin. PËRHIRIME VATRANE!

Zonja Sevdije Shehu dhe z. Shkëlqim Mahmutaj dërguan $700.00. I falenderojmë shumë!

Ashtu si cdo vit tjetër, si në cdo fushatë tjetër,edhe në fushatën e 110 vjetorit të DIELLIT, z. Sylë Lajqi, dhuroi $ 500.00. Faleminderit bashkatdhetar.

Një dhurim tjetër erdhi nga vatrani Uka Gjonbalaj, i cili dhuroi këto ditë $350.00 dhe po t’i shtosh kësaj shumë dhe dhurimin prej $ 200.00 gjatë Shkurtit, shuma e dhuruar prej tij shkon në $550.00(Pesëqind e pesëdhjetë), plus $100.00 për anëtarësi.Shembulli i z. Uka Gjonbalaj, është një shembull për ata që kanë por nuk dhurojnë. Faleminderit atdhetar!

Dhurues të tjerë më të fundit: Mondi Rakaj $250.00, Kastriot Bacuku $200.00, Selaudin Erbeli $200.00, Resmi Corbaxhi $100.

KUSH I ËSHTË PËRGJIGJË FUSHATËS QË NGA FILLIMI?

– Agim Rexhaj $500.00

– Mal Berisha $200.00

– Marjana Bulku $200.00

– Nazo Veliu $200.00

– Marjan Cubi $300.00

-Frank Shkreli $200.00

– Dalip Greca $200.00

– Sinan Kmaberaj $200.00

– Kole Prek Cacaj $ 500.00

– Pashko Camaj $ 300.00

– Ramiz Mujaj $200.00

– Zef Pernocaj $200.00

– Asllan Bushati $200.00

-Shaqir Salihu $400.00

– Hakik Mena $200.00

-Ahmet Hoti $300.00

– Ndrec Gjergji $100.00

-Zef Berisha $200.00

-Sabri Dani $200.00

– Sokol Kupi $200.00

-Lulzim Kupi $200.00

– Tomorr Selmani $100.00

– Muharrem Xhydollari $100.00

-Krenar Xhydollari $100.00

– Aleksander NILAJ $200.00

– Qemal AGAJ $200.00

– Merita B. McCormack $100.00

-Marash Mrnacaj $ 250.00

. Mark Mrnacaj $250.00

. Pjeter Mrnacaj $200.00

– Naum PRIFTI $200.00

-Pashk Maksuti $100.00

– Zef Balaj $500.00

-Isuf Selimi $150.00

– Alfons Grishaj $300.00

-Valentin Lumaj $200.00

– Tonin Mirakaj $ 500.00 (Nick Mirakaj)

– Ibrahim Kolari $200.00

– Elvina Struga $200.00

– Sotiraq Laco $100.00

– Idriz Lamaj $100.00

– Mhill Gjuraj $200.00

MESAZHI I PERSERITUR I EDITORIT

Vatranë(Ju që ende nuk i jeni përgjigjur fushatës);është radha juaj të tregoni bujarinë dhe frymën vatrane. Dielli ka 110 vjet që mbahet me dhurime të nxitura nga fryma vatrane dhe shpirti bujar i shqiptarëve të Amerikës.Le të vedosim të gjithë nga një gur në kështjellën e shqiptarizmës këtu në Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe në Kanada, Kështjellën me emrin e bukur VATRA & DIELLI.

Secili kontribuon me aq sa mundet, por gur -gur bëhet kalaja. Kështu e kanë mbajtë Kështjellën e shqiptarizmës vatranët këtu në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.
Drejtues dhe Kryesi të Degëve të Vatrës
Vihuni në krye të degëve dhe kontribuoni në këtë fushatë që synon të përballojë veprimtaritë kushtuar 110 vjetorit të DIELLIT dhe Konsolidimin në këtë shekull të dytë të gazetës tonë të dashur.
Ju të zgjedhur në strukturat e Vatrës, tregojeni me vepra se dini t’u prini fushatave të Vatrës. Është koha të kryeni obligimet tuaja!
Ju biznesmenë,që ju akrakterizon shpirti i patriotizmit, mbështetni gazetën, që ka regjistruar 110 vite jetë të Kombit tonë.

DHURONI!

Fushata ende nuk ka përfunduar. Faza e parë e saj përfundon në datën 6 Prill 2019 për të vijuar më pas me kontributorët që do të ndihmojnë në botimin e librit për 110 vitet e Historisë së DIELLIT.

1909- TRAVEL 110 YEARS WITH DIELLI- 2019

March 24, 2019 by dgreca

PUBLICATION FORUM

Date: April 6 2019

Address: 3 West 51 Street, second floor

PANEL I – 11:30 – 12:00

Prof. Nicholas C. Pano – The Golden Age of Dielli 1909-1924

Mr. Grant Harris – Dielli and Its Compeers: Ethnic Newspapers in the Early 20th Century

Dr. Elez Biberaj – My collaboration with Delli under the editorship of Xhevat Kallajxhiu, reflections on the current challenges facing the media in Albania and Kosova

PANEL II – 12:00 -12:30

Dr. Muharrem Dezhgiu Dielli in the Second Century

Arjeta Ferlushkaj An Inside Look Through Time – the Internal Structure of the Paper

Ambassador Mal Berisha A Government in Exile – Vatra’s Contribution in the Peace Conference in Paris 1919 and the UN Summit in San Francisko 1945

Break

Panel III – 1:45 –2:30

Loreta Loli & Agron Alibali Faik Konica Unknown Works – Writings and Essays Published in Dielli 1939 – 1942

Anton Çefa Editor, Nationalist and a devout democrat – Xhevat Kallajxhi

Idriz Lamaj The Albanian Anti-Communist Journalism in exile and Dielli

Break

Panel IV – 2:45-3:30

Ilir Ikonomi Faik Konica’s Interview with Hilmar Baukhage of NBC Radio on April 8 1939

Rafaela Prifti Editor and Vatra’s Secretary – Peter R. Prifti

Dalip Greca The Newspaper of the National Renaissance – 110 years of History, Challenges, Survival – Dielli’s Editors and Managers, their contributions and novelties

Closing remarks by Vatra’s Chairman Dritan Mishto

***

GALA DINNER

GRAND BALLROOM

3 WEST 51th STREET

DOORS OPEN AT 6.00 PM

The Master of Ceremony Mariana Bulku will introduce the speakers and engage the audience.

The Judges of the Contest “110 Years of Dielli” will announce the winners of each entry and present the awards.

A visual exhibition prepared by Dritan Haxhija will offer the opportunity to walk through a condensed history of the 11 decades of the paper

Humorous snip bits and quibbles by the two giants of Dielli, Noli, Konica and more.

Silent auction of rare and valuable items such as original publications by Noli and Konica made available by Dielli’s Editor

Live Entertainment

Elegant Dining

KOSOVA 1999: LIRIA VINTE NGA AMERIKA…

March 24, 2019 by dgreca

Light Armored Reconassaince Battalion patrol in Gnjilane . The Marines and sailors of the 26th Marine Expeditionary Unit are helping to enforce the implementation of the military technical agreement and to provide peace and stability to Kosovo. (Official United States Marine Corps photograph by: Sergeant Craig J. Shell)
Date:12 June 1999 Location: Kosovo Photographer:Kevin Capon Engr /Bridge 2 A Sapper from 9 Independent Parachute Squadron Royal Engineers looks towards a noise in the tree covered slopes of the Kacnik pass. Behind him is the strategic bridge that was vital to the route into Pristina if the British columb was to pass over it. As he guards the bridge Engineers check for hidden explosives. Crown Copyright G3 Media Ops HQ Land Command Wilton,Wilts SP2 OAG Tel No 01722 433315 Fax No 01722433677
Date:13June 1999 Location:Kosovo Photographer:Kevin Capon Garry OÕBrien-Kissing Fusilier Garry OÕBrien receives a bouquet of flowers and a kiss from a grateful Kosovar girl as he drove through a ransacked village. Garry who is 21 years of age and comes from Loch Lomond near Glasgow, is a Warrior Armoured Fighting Vechicle driver with the (Princess Margrets Own Glasgow and Ayreshire) Royal Highland Fusiliers and has only been in the Balkans for two weeks. He said ÒBefore we crosssed the border we were besiged with waving cheering refugees from the camps. They mobbed the vehicles and kept giving us fruit, flowers and packets of cereal. When we drove through Skopje there were thousands of people lining the street – it was like a cup final crowdÓ. Garry who was worried about what the bombing was doing to the Kosovars, before he came out said. ÒIt all seems worth while when you seee how happy the people are they are treating us a liberators and you can see why when you drive through the trashed villgesÓ. Crown Copyright G3 Media Ops HQ Land Command Wilton,Wilts SP2 OAG Tel No 01722 433315 Fax No 01722433677

-Para 20 viteve, në 24 Mars 1999, nisi ndërhyrja shpëtimtare e NATO-s për Kosovën, forca më e madhe planetare, prirë nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës, me aviacionin luftarak godiste caqet e forcave kriminale serbe/

-Më pak se një vit para ardhjes së NATO-s në Kosovë, Presidenti Ibrahim Rugova në Uashington në takim me Presidentin Amerikan Bill Clinton: Duhet të na ndihmosh…Po në vitin 1998, edhe Kryeministri i Britanik Tony Blair ia kishte dhënë “besën” Presidentit historik të Kosovës se do të ndihmonte/

SPECIALE-Gazeta DIELLI nga korrespondenti në Kosovë Behlul JASHARI

Reporteri i vetëm që transmetonte nga Prishtina/

PRISHTINË, 24 Mars 2019/ Në Kosovë para 20 viteve, në 24 Mars 1999, kur ndodhi fillimi ndërhyrjes shpëtimtare të NATO-s, forcës më të madhe planetare, prirë nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës, bashkë me aviacionin luftarak që godiste caqet e forcave kriminale serbe vinte zëri i shpresës dhe besimit, fjala e Presidentit Bill Clinton që i drejtohej kombit Amerikan.

“Tani, bindja jonë e fortë për gjithçka që po ndodh në Kosovë, është e vetmja shpresë e popullit të Kosovës”, theksone në atë ditë e orë historike, Presidenti i SHBA-ve, Clinton, derisa nga Shtëpia e Bardhë fliste për zhvillimet tragjike në Kosovë dhe ndërhyrjen shpëtimtare të NATO-s.

Ai zë i lirisë – liria për Kosovën po vinte nga Amerika…Nga Amerika dhe aleatët…

Në mbrëmjen e 24 Marsit 1999 raportoja nga Prishtina në Tiranë se rreth orës 20:00 u ndjenë fuqishëm goditjet e para të sulmeve ajrore të Aleancës Veriatlantike mbi pozicionet e forcave serbe.

Përshkruaja situatën në kryeqytetin e Kosovës në atë orë historike: “Nga goditjet dridheshin xhamat e ndërtesave në Prishtinë, ndërsa vazhdimisht dëgjoheshin sirenat e alarmit”.

Vijoja se “pas pak çastesh të goditjeve, e tërë Prishtina dhe Kosova mbeti në terr”, meqë u ndërprenë dritat, furnizimet me energji elektrike.

Raportoja edhe se, “para goditjeve, automjete të blinduara me trupa serbe dhe armë në gjendje gatishmrie, lëviznin nëpër të gjitha rrugët e shkreta të Prishtinës, që ngjan në qytet fantazmë. Pas goditjeve, këto lëvizje tankesh dhe blindash nuk shihen më”.

Dhe, “kohë pas kohe, nëpër qytet, dëgjohen breshëri armësh”, përfundoja lajmin e parë për nisjen e bombardimeve.

Lajmin e jepja për Agjencinë Shtetërore-Zyrtare të Lajmeve të Shqipërisë, për të cilën raportoja nga 24 Maji 1992 i zgjedhjeve të para pluraliste të lëvizjes e luftës për liri e pavarësi të Kosovës.

Po atë lajm e dërgoja edhe për Radio Tiranën, me të cilën pastaj u lidha edhe drejtpërdrejtë në raportime, derisa në ato rrethana terri e lufte në Kosovë nuk mund të lexohej Agjencia e Lajmeve as nuk mund të shihej Televizioni Shqiptar.

Lajmet për ndërhyrjen shpëtimtare të NATO-s për Kosovën shkonin për gjithë kombin shqiptar edhe për botën, të raportuara nga Prishtina, nga lagjeja Ulpiana, nga banesa ime e mbushur refugjatë nga zonat e luftës.

Refugjatët sollën përvojat e tyre të pas dëbimit nga shtëpitë, të strehimit maleve, se si të bëhej dritë në terr kur s’ka as qirinj, duke ndezur ndonjë leckë të futur në vaj ushqimi të mbushur në gjysëmpatate të gërryer nga brenda. Nën atë dritëz po shkruaja lajm tjetër, ndërsa po dëgjoja lajme, edhe fjalën e Presidentit Amerikan Clinton, në një radio të vogël me bateri – tranzistor, derisa shkallëve të ndërtesës dëgjoheshin rrapllimat e ushtarëve e policëve serbë që nga momenti i nisjes së bombardimeve kishin ikur nga rrugët e sheshet ku ishin.

Në terrin e natës dhe të okupimit të egër, drita e shpërthimeve nga goditjet e aviacionit të NATO-s nga qielli shihej si një shpresë e besim për të ardhmen e ëndërrave për lirinë e paqen derisa në Kosovë kishte marrë përmasa gjenocidi terrori i spastrimit etnik kundër shqiptarëve.

Ajo dritë shpëtimtare e lirie ishte e paralajmëruar…

Ishte koha kur konferenca ndërkombëtare për Kosovën – Konferenca e Rambujesë, e nisur në 6 Shkurt 1999, u ndërpre në 23 Shkurt pa rezultate përfundimtare, ndërsa vazhdimi i saj u thirr për datën 15 Mars në Paris.

Presidenti historik, Dr. Ibrahim Rugova, në Prishtinë i kthyer nga Rambujeja e para nisjes përsëri për atje drejt Parasit në një konferencë shtypi në 5 Mars paralajmëronte nënshkrimin e Marrëveshjes së Rambujesë, për të cilën një ditë më vonë dha miratimin edhe Kuvendi i Republikës së Kosovës së Deklaratës së 2 Korrikut e Kushtetutës së 7 Shtatorit 1990. Në konferencën për shtyp ku ishte edhe korrespondenti tash i Gazetës DIELLI, Presidenti Rugova paralajmëronte edhe vendosjen e NATO-s në Kosovë…

Po në atë 5 Mars 1999 kam raportuar edhe për një takim të Presidentit historik të Kosovës Ibrahim Rugova me Senatorin Amerikan Robert Doll – të Dërguarin e Posaçëm për Kosovën të Presidentit të SHBA Bill Clinton, që ishte edhe një paralajmërim lirie. Takimi shumë i rëndësishëm u mbajt në Shkup-Maqedoni, pasi regjimi kriminal okupator serb e kishte pamundësuar në Prishtinë-Kosovë.

Ashtu si paralajmëronte Presidenti Rugova, në mes të marsit përfaqësuesit e Kosovës nënshkruan Marrëveshjen e Rambujesë/Parisit për Kosovën, ndërsa Beogradi – pala serbe refuzoi ta nënshkruajë. Ishte hapur rruga për ndërhyrjen ushtarake për Kosovën të NATO-s…

Dhe, vetëm pas më pak se tre javësh, në 24 Mars 1999 filloi fushata ajrore e NATO-s kundër caqeve ushtarake serbe në Kosovë, Serbi dhe Mal të Zi, pas së cilës nga mëngjesi i Ditës së Lirisë -12 Qershorit 1999 forcat paqeruajtëse e shpëtimtare të NATO-s nisën të hynin në Kosovë, në vendin që në 2019-tën feston 20 vjetorin e lirisë e 11 vjetorin e pavarësisë së shpallur në 17 Shkurtin historik 2008.

UASHINGTON, 29 MAJ 1998: PRESIDENTI RUGOVA NË TAKIM ME PRESIDENTIN CLINTON:DUHET TË NA NDIHMOSH

Më pak se një vit para ardhjes së NATO-s në Kosovë, në 29 Maj 1998 Presidenti historik i Kosovës Ibrahim Rugova në Uashington ishte takuar me Presidentin Amerikan Bill Clinton. “Ne ritheksuam se zgjidhja më e mirë për Kosovën do të ishte shteti i pavarur”, deklaronte Presidenti Rugova pas takimit. Ndërsa, bëhej e ditur se Presidenti Clinton tha se Kosova është një nga shqetësimet amerikane dhe se SHBA-të do të intensifikojnë angazhimin për zgjidhjen e çështjes së Kosovës në kuadër të Grupit të Kontaktit dhe të NATO-s…

Njëmbëdhjet vite pas takimit në Uashington, në 1 Nëntor 2009 në Kosovën e lirë Presidenti Amerikan Bill Clinton, në fjalën e tij në seancën solemne të Kuvendit të Republikës kosovare, por edhe në sheshin me emrin e shtatoren e tij në Prishtinë, ka përkujtuar Presidentin historik Ibrahim Rugova dhe një gurë kristali të cilin ai ia kishte dhuruar.
“Ai gurë kristal të cilin ma dha Rugova i është dhuruar një universiteti, por për një kohë ai ishte i njohur edhe në SHBA me emrin ‘Guri i Rugovës’”, tha Presidenti amerikan Clinton.
“Atëherë, ai (Rugova), më tha se duhet të na ndihmosh”, ka përkujtuar ish-Presidenti i SHBA-ve, Clinton gjatë vizitës në Kosovë.

Presidenti amerikan Clinton me rastin e shuarjes në 21 Janar 2006 të Presidentit kosovar Rugova shprehej: “Kam pasur nder ta mbështes luftën e tij për paqe dhe liri”…

Po në vitin 1998, edhe Tony Blair, atëherë Kryeministër i Britanisë së Madhe, ia kishte dhënë “besën” Ibrahim Rugovës, Presidentit historik të Kosovës, se do të ndihmonte.

Këtë e tregoi vetë Blair në Prishtinë në 9 Korrik 2010, në fjalimin e tij në seancën solemne të Kuvendit të Kosovës:

“Më kujtohet fundi i vitit 1998, vizita në Downing Street e Ibrahim Rugovës. Ai ishte një burrë i qetë dhe modest. Ai më dha një dhuratë të vogël të kristalit të purpurtë dhe të bardhë. E mbajta gjatë tërë qëndrimit tim në Downing Street mbi tavolinën time. Tash ajo ndodhet në shtëpinë time mbi kaminë.
Ai (Rugova) më tregoi të vërtetën për Kosovën. Orvatjet e popullit të saj, nevojën që bota të dëgjojë, detyrën e botës për të vepruar. Ai nuk bërtiste, nuk e shfaqte gjendjen me slogane ose gjeste ekstravagante. Ai fliste butë por me një sinqeritet mbresëlënës. Përderisa largohej, më tha: ‘Ju lutem, po ju kërkoj vetëm një gjë: Mos lejoni që populli im të vuajë më. Ndjeni për të siç ndjeni për popullin tuaj. Dhe ndihmoni’.
I thashë se Britania do të ndihmonte. Ia dhashë ‘besën’ time. Detyrimin tim. Dhe e mbajta. Sot kujtoj Ibrahim Rugovën dhe shpreh respektin tim për lidershipin, vendosmërinë dhe urtësinë e tij”.

Duartrokitjet frenetike në Kuvend shprehnin fuqishëm falënderimin dhe mirënjohjen e përjetëshme për Presidentin Amerikan Bill Clinton dhe Kryeministrin Britanik, Tony Blair, të cilët kishin vendosur të lëviznin NATO-n për Kosovën.

Dhe NATO me aviacionin e saj nisi ndërhyrjen shpëtimtare për Kosovën në mbrëmjen e 24 Marsit 1999…

FORCAT SERBE EKZEKUTOJNË SHQIPTARË NË MITROVICË E PRISHTINË, DJEGIN EDHE ZYRËN AMERIKANË NË KOSOVË

Mëngjesin e parë të pas fillimit të bombaredimeve, lajmet e fundit që dhash nga Kosova drejt Tiranës ishin për situatën në Prishtinë dhe për ekzekutimet nga forcat serbe gjatë natës të shqiptarëve në shtëpitë e tyre në Mitrovicë, veprimtarëve e intelektualëve – udhëheqësit komunal Agim Hajrizi bashkë me nënën dhe djalin 12 vjeçar dhe poetit Latif Berisha.

Ai mëngjes i 25 Marsit 1999 sillte lajme të reja se forcat kriminale serbe gjatë natës kishin bërë sulme dhe vrasje të tjera në familjet dhe vendbanimet shqiptare, në Prishtinë kishin rrëmbyr në shtëpi avokatin e veprimtarin e njohur për të drejtat e liritë njerëzore, Bajram Kelmendi, me dy bijtë e tij, të cilët i ekzekutuan. Forcat serbe kishin djegur edhe selitë e institucioneve të rëndësishme kosovare e ndërkombëtare, përfshirë zyrat që ndodheshin në një shtëpi shkrimtarësh që ishte bërë seli e Presidencës dhe e institucioneve tjera të Republikës së Kosovës, atëherë të panjohur ndërkombëtarisht, dhe Zyrën e Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Prishtinë.

Edhe në mëngjes, si edhe natën, Prishtina dukej si një qytet fantazmë, rrugët dhe sheshet ishin të zbrazëta. Tanket dhe makineria tjetër serbe e luftës, që një ditë më parë i mbushnin rrugët e sheshet, kishin ikur dhe ishin fshehur edhe nëpër lagje për t’i pasur banorët shqiptarë mburojë të gjallë. Nëpër shumë pika kishte snajperë serbë dhe njerëzit qëndronin të mbyllur në shtëpi, të rrethuar me kërcënimin e madh të forcave serbe, por me gëzimin e besimin e plotë se liria e Kosovës po vinte.

Atë mëngjes të parë të pas mbrëmjes historike të 24 Marsit 1999 u këput edhe mundësia e fundit e lidhjes me telefon dhe e raportimit dhe nisa kërkimin e ndonjë mundësie tjetër, duke ndërruar edhe vendbanimin shkaku i rrezikut të qëndrimit të mëtejmë në banesë, e pastaj edhe duke u larguar nga Prishtina drejt Kufirit jugor të Kosovës, prej nga vazhdoja raportimet.

“Shqiptarët në Prishtinë – mburojë e gjallë”, ishte titulli lajmit të 6 Majit 1999 i raportimeve që i bëja nga Kufiri jugor i Kosovës.

Lajmi, ku në ato rrethana nuk përmenda burimin – telefonatën nga posta e re e Prishtinës që ishte bërë mes rreziqesh nga një nënë mbrojë e gjallë bashkë me familjen e saj alarmonte:

“Shumë banorë të Prishtinës po mbahen peng dhe
po përdoren nga serbët si mburojë e gjallë. Ata janë detyruar të
qëndrojnë në shtepitë dhe banesat pranë vendeve ku janë fshehur
armë dhe mjete të mekanizuara ushtarake si dhe nëpër objekte që
mund të bombardohen nga NATO-ja… Shumë familje janë detyruar të qëndrojnë për disa ditë me
radhë pranë postes së re të Prishtines, në lagjen Dardania…”.

Cak i goditjeve të aviacionit të NATO-s mbi caqet e forcave serbe ishte edhe ndërtesa e postës së vjetër që ishte bërë edhe bazë ushtarake e që u zhbë e nuk është më e ishte pranë ndërtesës së tashme kryesore të Qeverisë së Kosovës te Sheshi Gjargj Kastrioti – Skënderbeu në Prishtinë.

Raportimet që bëja dëshmonin se forcat serbe vazhdonin fushatën për dëbimin e të gjithë shqiptarëve nga Kosova. U dëbuan afër një milion shqiptarë, shumica në Shqipëri. Më shumë se 12 mijë arrinte numri i shqiptarëve të vrarë e masakruar, edhe të groposur në varreza masive, në mëse 5 mijë arrinte numri i të zhdukurve, qytetet dhe fshatrat shqiptare digjeshin e plaçkiteshin nga forcat ushtareke, policore e paramilitare serbe të Milosheviçit, kasapit të Ballkanit, që pas vitesh përfundoi në Tribunalin Ndërkombëtar për Krime Lufte në Hagë.

DHE ERDHI 12 QERSHORI 1999, DITA E LIRISË DHE PAQES, E HYRJES SË NATO-S NË KOSOVË

Ende pa kaluar tre muaj nga fillimi, bombardimet përfunduan në 10 Qershor 1999, pasi një ditë më parë në Kumanovë, qytet në Maqedoni ku një pjesë e madhe e popullsisë janë shqiptarë, ishte arritur Marrëveshja mes NATO-s dhe Beogradit për tërheqjen e të gjitha forcave serbe nga Kosova dhe hyrjen e trupave ndërkombëtare të Alancës Veriatlantike në Kosovë.
Dita e Lirisë dhe Paqes, e hyrjes së forcave të NATO-s në Kosovë, erdhi në 12 Qershor 1999. Në mëngjesin e asaj dite të lume, në orën 05 e 17 minuta, tanket e para të NATO-s hynë në Kosovë duke kaluar kufirin me Maqedoninë në Bllacë – Han të Elezit, drejt Prishtinës, e të nesërmen nga Shqipëria, duke kaluar kufirin në Morin-Vërmicë, drejt Prizrenit…

Edhe në atë ditë e orë historike një lajm tjetër të madh se në Kosovë po ndodhte liria e raportoja drejt Tiranës – në Agjencinë Telegrafike Shqiptare dhe Radio Televizionin Shqiptar nga kolona e tankeve të para të NATO-s që kalonte kufirin jugor në Han të Elezit drejt Grykës së Kaçanikut…

Kosova, pas hyrjes së trupave të NATO-s – KFOR-it, u administrua sipas Rezolutës 1244 të Këshillit të Sigurimit të OKB-së deri në 17 Shkurtin histotik 2008 të shpalljes së Pavarësisë së njohur deri sot nga 116 shtete të botës.

REPORTERI I VETËM QË TRANSMETOJA…SI ARRITA TË RAPORTOJA NGA PRISHTINA NË TIRANË PËR NDËRHYRJEN E NATO-S QË PRITEJ

Në fillimet e pranverës së para 20 viteve, ndërhyrja e NATO-s pritej pasi Konferenca e parë ndërkombëtare për Kosovën në Rambuje, Francë, që kishte nisur në 6 Shkurt 1999 kishte përfunduar në 18 Mars me refuzim nga delegacioni i Beogradit të marrëveshjes së pranuar nga delegacioni kosovar. Edhe derisa bisedohej në Rambuje-Paris, regjimi i Beogradit kishte sjellë në Kosovë paisje luftarake e trupa ushtarake shtesë, që mund të arrinin në 130.000, sipas vlerësimeve të kohës.

Ndërkohë, për shkak të rreziqeve, shumica e reporterëve të mediave ndërkombëtare bashkë me MisioninVerifikues të Organizatës për Suguri dhe Bashkëpunim Evropian (OSBE) ishin larguar nga Kosova para fillimit të ndërhyrjes së Aleancës Veriatlantike. Edhe në ato rrethana vazhdoja pa ndalur asnjëherë raportimet nga Kosova për në Shqipëri, edhe kur dukej e pamundur…

E, në 24 Mars 1999, ishin orët u fundit para fillimit të bombardimeve të NATO-s kur kërkonim mundësinë e fundit për të dhënë nga Prishtina në Tiranë lajmin e madh të pritur, pasi lidhjet telefonike do bëheshin të pamundura.

Të provojmë me lidhje satelitore në mbrëmje, u morëm vesh me vëllain, Demë Jashari, në Zvicër. Dhe, ishim në linjë në momentin e pritur, nga Prishtina në Lozanë – Zvicër raportoja me telefon derisa po ndodhte lajmin e madh edhe për gjithë botën që e shkruante vellai me kompjuter për ta përcjellë prej atje me telefax drejt Tiranës…

Media shqiptare ka shkruar edhe se isha gazetari i vetëm që transmetoja nga Prishtina në fillimin e ndërhyrjes së NATO-s për Kosovën në 24 Mars 1999.

“PERVJETORI/ Rrëfimi i reporterit të vetëm që transmetonte nga Prishtina: Ç’ndodhi kur bombardoi NATO?”, është titulli i portalit TESHESHI për shkrimin që ia kam dërguar në 24 Mars 2015 gazetarit në Tiranë, Ylli Pata, i cili ka punuar në Agjencinë Shtetërore-Zyrtare të Lajmeve të Shqipërisë shumë vite dhe ishte aty edhe në ditën historike të 24 Marsit 1999 të fillimit të bombardimeve mbi caqet e forcave serbe të aviacionit të Aleancës Veriatlantike.

“Sot mbushen 16 vjet prej fillimit të fushatës së bombardimeve të NATO-s kundër Serbisë, në mbrojtje të Kosovës.

Behlul jashari është gazetari i vetëm që raportonte nga Prishtina për ngjarjen në kushte tejet të vështira. Në atë kohë Jashari ishte korespondent i Agjencisë Telegrafike Shqiptare…”, ka shkruar ai në portalin ku theksohej se po botonin “kujtimet e reporterit që transmetonte nga një vend i fshehtë në kryeqytet”…

MAKSIM KALOTI, KADAREJA DHE FILMI “BALLË PËR BALLË”- Mpleksje nga Shpend Sollaku Noé

March 24, 2019 by dgreca

Nga Shpend Sollaku Noé

Mundohuni të merrni me mend një tufë prej disa qindra djemsh, të porsaqethur zero, të veshur të gjithë me të njëjtat bereta, me të njëjtat xhaketone, me të njëjtat pantallona e këpucë me qafa. Si emërues i përbashkët i tyre, me tepër sesa uniforma – hutimi tërësor. Duhen ditë apo edhe javë për ta mbledhur veten, për ta kuptuar se për tre vjet ti nuk i përket më vetvetes, por një rregulloreje të çmendur dhe ca burrave të tjerë me uniformë që e zbatojnë pikë për pikë, apo që e interpretojnë akoma më egërsisht, dhe që mund të bëjnë ç’të duan me trullosjen tënde.

Ndonjeri, sapo dëgjoi që ai grup kazermash quhej “Shkolla e Instruksionit Orikum”, mendoi vërtetë se gjindej në një shkollë, në të cilën mund edhe të bënte mungesa; mund të ngrihej edhe vonë nga shtrati, mund edhe të mos i lante çorapet dhe të gërhiste sa ta mundësonte fyti, në kapanonin ku ngryseshin e përpiqeshin të shpodheshin dhjetra marinarë.

Ushtria është shkolle pjekurie, kështu na kishin thënë. U përpoqem ta ligjëronim këtë thënie, por shenjat e pjekurisë së vërtetë na u desh t’i shihnim tek mosvjellja e copave të dhjamit të derrit sa një sapun Rrogozhine që, sipas normës së marinës, na servirej si mish; t’i vërenim në gjellën me fara kungulli sa një pesëlekshe, t’i gëlltisnim në servilizmin ndaj eprorit edhe për një ditë lejeje pranë familjes; të blerë me spiunimin e shokut; të shpërblyer me një karriere të mjerueshme prej komandanti skuadre. Për të mos pësuar fjetjen gjumë me Kallashnikov apo Simonov në dorë, pasi, sipas thënieve nën zë, armiku atë priste prapa cepit të kazermës, të na fuste thonjtë në grykë.

Tregoheshin shumë legjenda rreth depos së silurave aty përreth. Tregohej se si armiku kish tentuar ta na hidhte në erë; shpjegohej sesa forcë shkatërruese mund të kishte gjithë ai eksploziv i përfshirë tek silurat; na thuhej se pa ata silura nëndetset tona nuk vlenin asgjë.

Ah, nëndeteset, ato në portin “sekret” përballë shkollës, nën sqetullën e Karaburunit. Ku ta dinim se vendi ku na dërgonin për karantinë nuk ishte vetëm ai kinoteatër i vogël antik me skenë dhe shkallë

të gdhendura në shkëmb; nuk ishte vetëm Sheshi i Goricave, nuk ishte vetëm rrushi i vjedhur për të shuar etjen dhe urinë. Kush do të kish guxuar të thonte se aty pranë ishte varreza në qiell të hapur e baterive të nëndetseve që villnin plumbin në tokë, që plagosnin pa shpresë shpëtimi ujrat dhe ajrin.

Eh, nëndetëset. Shumë prej nesh ishin ndeshur me atë koncept anijeje së pari nga një roman i Kadaresë.

Po pse, o Ismail?

Pse edhe pse. Jo sepse shkruajte një roman me nëndetëse të pathyeshme, jo sepse shkruajte një libër me personazh kryesor diktatorin, por sepse na gënjeve; jo vetëm për diktatorin, prej të cilit edhe mund të ishe i detyruar të bëje lëshime. Gënjeshtra më e madhe ishte ajo me nëndetëset. Katër gërdalla nënujëse na i paraqite sikur të kishin qenë mbrojtëse të shkëlqyera të ujrave tona. Ti kishe studjuar në Bashkimin Sovjetik. Nuk e dije që, në kohën që ti lavdëroje ato qerret tona me Diesel Gjenerator, sovjetikët kishin hedhur në det nëndetëset me silura balistikë bërthamorë? Dhe ti mendoje vërtetë se sovjetikët do t’i shpinin në atdhe ato bythëglasat që lanë në Pashaliman? Po ku ishin në gjëndje ato zhele të ndërmerrnin një lundrim aq të gjatë? E mendoje vërtetë, vërtetë? Se vështirë të mos e dije. Apo nuk ishe thelluar? Ë? Po ti ndërkaq ishe mjaft i njohur. Arkivat nuk t’i mbyllte askush. Rusishten duhet ta kesh njohur mirë. Kredija për t’i rrëmuar nuk besoj të të mohohej. Sidomos nëse punoje për një vepër që kish si strumbullar përbindshin vetë. Si ia lejove vetes atë mashtrim? Apo e dije që kishim për të të besuar, pasi shumë nga ne, sidomos intelektualë, tek ty i kishin sytë. Apo mendoje se ne do të mbeteshim përjetë të painformuar, pasi as që e kishe vënë në preventiv rënien e komunizmit? E hëngri atë mashtrimin tënd edhe autori i këtyre rreshtave: shkoi me një shokun e tij, nga Lushnja në Hyzgjokaj, pasi një librar i atjeshëm, prej të cilit mbaj mend vetëm vetullat më të trasha se të Stefano Belisarit, të “Elio e le Storie Tese”, na kish premtuar të na gjente ndonjë copë libër. Gjithë ajo rrugë në këmbë për një kopje të romanit tënd “Dimri i vetmisë së madhe”.

Po pse, or burra të tjerë, edhe një film-propagandë sipas atij libri? Nuk mjaftuan dy variante të romanit të Kadaresë?

Më kujtohet si sot, kur filloi xhirimi i tij në Pashaliman. “Ballë për ballë” do ta quanin. Që në fillim ai nisi me mashtrime të mëdha. Jo vetë për skenarin që bazohej mbi “Mashtrimin Stërmadh” të Kadaresë. Autorët e filmit u përpoqën të gënjenin edhe veten. Nëse shqiptarët do ta besojnë, ne pse jo, mendonin të bindur.

Së pari mashtrimi i vetvetes filloi me ndërtimin e një kodre të rreme në mes të fushës së futbollit të Shkollës së Instruksionit. Kodër e sajuar me gozhdë, trarë e dërrasa. Në kulmin e saj u montua një varr i lashtë prej guri, që nuk e di se nga u suall. Shumë betoheshin se me atë pretekst po bëhej batërdia në Apolloninë e lashtë; të tjerë mendonin se po shkatërroheshin site të tjera arkologjike, ndokush ishte i bindur që ndoshta edhe Butrinti ish përdorur si burim i “lëndës së parë” për një film që, mesa dukej, duhej patjetër të kënaqte jo vetëm Kadarënë që kish shkruar edhe skenarin, por edhe sidomos, Enver Hoxhën. Unë, marinar Sollaku, nuk kisha sesi ta dija se nga ia mbërrinin gjithë ato gjetje arkeologjike që u vunë sidomos mbi muret rrethues të Shkollës së Instruksionit dhe përreth varrit. Të dridhurat e emetuara nga ato thesare të gurtë, të shpërngulura me dhunë, sidoqoftë, i ndieja deri në palcë. Po pëpiqesha të luaja rolin e mjerë të një figuranti, me shpresën që të shpëtoja prej stërvitjes së rëndë qoftë edhe për ca ditë. I vendosur nga regjisori të rrija me Kallashnikov në dorë, sikur bëja roje, mbi një dyqan kuleçësh të shndërruar në pikë vrojtimi. Veprim që më dha mundësinë edhe të shihja më mirë mashtrimet, sidomos ato me nëndetëset. Problemi ishte sesi të dukeshin shumë, dhe jo vetëm ato katër bishta dhish që kishin mbetur në Pashaliman. Kurrësesi nuk duhej ditur nga publiku i gjërë që vetëm dy prej tyre ishin në gjendje të dilnin në det të hapur; që dy të tjerat “me të shtyrë” mezi i nxirrje në radë, përballë Shkollës së Inkursionit. Prandaj të shkretët regjizorë u detyruan t’i filmonin dy herë. Në anën e majtë të urës së komandimit vunë një numër, në anën e djathtë një numër tjetër. Njëra nëndetëse vlente sa për dy. Ky lloj truku nuk është i panjohur edhe në kinematografinë botërore. Por nëse filmi ishte aq shumë i politizuar si ai “Ballë për ballë”, idea artistike ishte trasformuar në propagandë të pastër partiake.

Të gjitha skenat e filmit të lënë përshtypjen se ilustrojnë 100% idetë e Enverit për prishsjen me sovjetikët. Dhe as që mund të merret me mend ideja aq e vërtetë që qëdrimi i tyre rreth liderit shqiptar ka qenë pothuaj mospërfillës, qoftë kur e kishin si aleat, qoftë kur pellua shqiptar u rebelua.

Qëndrimi para atij karakollit të rremë në Shkollën e Instruksionit, sidoqoftë, mua më dha rastësisht mundësinë t’i veshtroja shumë gjëra nga lart, dmth për t’i kuptuar më mirë. Ato rrena kombëtare ndonjëherë edhe më zbavitnin, sidomos kur Stavri Shkurtit të shkretë, ndërsa ngjitej drejt varrit të Pashait, i ngecte këmba në të çarat e dërrasave, të fshehura poshtë pllakave të barit. Më vinte edhe keq. Po sikur të ishte gjakosur?

Ah, më vijnë ndërmend edhe skenat me kollonat që ecnin me hap rreshtor nëpër rrugicat e Shkollës. I bëmë vërtetë ato ecje deri sa të dilnin të përsosura sipas regjizorëve. Aty njohëm edhe Ben Imamin, që shpejt e pagëzuam “Beni i Mamit”. Ai të paktën, në mos gaboj, edhe fjeti në kapanonin tonë. Po këto kujtime nuk kanë kurrsesi efektin e lavazhit të trurit, për harrimin e mashtrimeve të mëdha. As edhe forcën që të na detyrojnë të mos bëjmë edhe pyetjet: Po pse o Kujtim Çashku? Po pse o Piro Milkani? Vetëm artin e llustrimit kishit studiuar?

Maksi, shpirti parajsor mes Grykave të Xhehnemit

Maksi Kaloti ishte djali i lagjes tonë. Fytyrë e bukur, trup i gjatë, sjellje prej zotërie të lindur, shpirt fisnik. Maksin e ngritën ushtar. Shumë prej nesh nuk e dinin se ku. Edhe unë, deri ditën e fundit, nuk e dija se ku do të më përplasnin. Vetëm kur pashë kapotat e zeza të oficerëve në aneksin e stadiumit të Lushnjes, kuptova se rinisë time kishin për t’i munguar plot tre nga vitet më të bukura. Marinën ne e kishim marrë me tapi. Vëllai im i madh – Fatmiri, atje e kishte kryer shërbimin e detyruar ushtarak. Për katër vite të pambarueshme. Duhej të ngushëllohesha që do të vuaja një vit më pak? Jo edhe jo. Nuk po shkoja vullnetar t’ì shërbeja atdheut tim, më detyruan ta vesh atë uniformë.

As Maksin nuk e kishin pyetur, ashtu si edhe vëllezërit e tij. Ashtu si unë, edhe ai qe i detyruar të pranonte. Nuk mund të ishe conscientious objector nën diktaturë. Nëse nuk paraqiteshe, trajtoheshe si dezertor, përfundoje në burg apo edhe më keq.

Bijtë e atyre që predikonin dashurinë për atdheun, me nota shumë më të keqija se tonat, u nisën universiteteve. Ata ishin përzgjedhur t’i shërbenin atdheut ndryshe, nëpër auditore.

Vetëm kur, pas disa mujash në Pashaliman, mua dhe Qerim Serbishtin nga Lushnja, si të padëshiruar, na dërguan në Sazan, fillova ta kuptoj vërtetë se ç’më kish ndodhur. U ngjita në njërën nga kodrat me pisha, përkrah portit të vogël të ishullit, dhe ndizja e shuaja cigaret me njera-tjetrën. O zot, si do t’i shtyja ato 27 muajt e mbetura atje, mbi shkëmbinjtë me emra të tmerrshëm në mes të detit?

Me Qerimin nuk u ndamë asnjëhere, as edhe në Sazan, deri sa morëm vesh që një tjetër lushnjar gjëndej aty: Maksim Kaloti. U interesuam dhe, si për mrekulli, vumë re se ai ishte caktuar kuzhinier në mensën e madhe të Katerave Silurues. Mensë në ushtri do të thote së pari të hash dicka. Se ushtarit nuk i shkonte mendja për gjë tjetër në ato vite të egra: vetëm një copë buke më shumë, mundësisht të ngjyer në salsën e kazanit të fasuleve. Pastaj gjumë. Besomëni: që ekzistojnë femrat ushtarit të Sazanit i kujtohej kur dilte në Tokë të Madhe, siç i thoshim Vlorës. Nëpër shkëmbinj, falë zotit, kishte plot bunkerë në të cilët, të paktën, partia nuk kishte arritur të ndalonte masturbimin ritual. Atje kish falimentuar edhe klori me tepricë i hedhur në çaj e gjellëra.

Gjetja e Maksim Kalotit tonë në rolin e kuzhinierit për ne qe më i rëndësishëm se zbulimi i penicilinës. Edhe pse bënim pjesë në efektivin e marinës, shpesh, unë dhe Qerimi duhej të hapnim edhe tunele. Ushqimi i marinës sa vinte e keqësohej. Sigurisht mbetej më i mire se ai i “kambaleve”, si i quanim në përgjithësi ushtarët me uniformë të gjelbër; në rastet më të shumta ose genierë, ose artilierë. Për ta shteti kish rezervuar një copë bukë, pak çaj me klor nëpër sapllake alumini të deformuara, të palara mirë, një copë nga korja e djathit kaçkavall sa një domino, ca kokra fasulesh të rralla nën një shtresë të trashë salce që maskonte edhe mungesën e yndyrës, apo pak pilaf me miza e buburrecër, që ne i quanim me lloj-lloj emrash, si doçër, tarakane, etj. Vetëm kaq, edhe per ata që bënin 12 orë shërbim në ditë apo hapnin tunele. Kush kish mik kuzhinierin e repartit të kambaleve, mund edhe ta ngjyente bukën me salcën në pjesën e sipërme të kazanit, që mbulonte ujin e zjerë, në fund të të cilit një polumbar do ta kish të vështirë të peshkonte kokrat e rralla të groshës. Salca acide që brente stomaqet, sidoqoftë, konsiderohej një fat i madh.

Prej kësaj urie të përhershme tek ushtarët e Sazanit kish lindur prej kohe këmbimi në natyrë, i tipit: një fletë-leje e fallsfikuar me katër vazo komposteje kumbulle plus dy bukë të porsapjekura pjekura, korja e të cilave mund të ta shuante edhe thatë urinë. Bukët t’i jepte me një shkëmbim tjetër furxhiu apo mushkaxhiu, edhe ai ushtar, kur i vije para hundës një kuti të vjedhur mishi. Tre konserva të sardeleve të Vlores arritën të shkëmbeheshin me një kg manaferra të mbledhura nga barinjtë. Sardelet vidheshin kryesisht nëpër magazinat e anijeve. Dikush njëherë shkëmbeu xhaketonin për një kg djathë, me shpresë që të vidhte më pas një tjetër por, për fatin e tij të keq, iu desh të kalonte një javë janari vetëm me bluzën, deri sa e zëvendësoi. Me ca paco makarona mund edhe të siguroje një dalje klandestine prej Sazanit në Vlorë, me çisternën e ujit që kish ekipazh civil.

Tek mensa e silurave dieta socialiste ishte ca më mdryshe. Atje qarkullonin edhe kutitë e mishit, edhe konservat e peshkut. Kuptohet, jo për të gjithë. Hidheshin në kazan dhe askush nuk kuptonte më sesa ishin përdorur. Prandaj edhe gjetja e Maksit në atë mensë qe një ndodhi e jashtëzakonshme. Ai u bë copë të na ndihmonte, për të mos provuar urinë. Nuk qe i detyruar ta bënte, por rrezikoi njëlloj duke na nxjerre ushqim, apo duke mbyllyr derën e kuzhines nga brenda, për të mos na gjetur duke ngrënë oficerët që, sidomos mua, sidomos disa prej tyre, nuk më shihnin dot me sy. Shumë në atë kuzhinë të rrezikshme, me derën përballë komandës së marinës, do të kishin zgjedhur asnjëanësinë apo servilizmin ndaj eprorëve. Maksi zgjodhi rrezikun duke ndihmuar të tjerët. Dhe ky është tipari kryesor i njeriut fisnik: nëse ka mundësi, bën mirë, edhe në ato vende të sikterisura që mund t’i quaje me plot gojën vrimën anale të Shqipërisë.

Në atë ishull pata fatin e mirë të kem miq besnikë, se ndryshe kushedi se në çfarë qelish do të kisha përfunduar. Shoqëria ime me Qerimin e Maksin u zgjerua nga pak shumë me lushnjarë, përfshirë këtu të mirin Arjan Rançi, të buzëqeshurin Llazar Loshe, Idriz Labotin e shkretë me forcë herkulore dhe ndonjë tjetër. Jam gjendur mirë edhe me Xhovani Pingulin, të riun e edukuar nga Berati, me të cilin më bashkonte origjina. Rrinte afër nesh edhe ish-mësuesi i urtë i rusishtes, Gëzim Myzeqari, që e kishin caktuar postier dhe na tregonte fshehurazi telegramet, edhe për vdekje, që ndodhte të mos na i njoftonin.

Mes oficereve kishte edhe nga ta që nuk më njoftuan vdekjen e babait, por kishte edhe të tjerë që na ndodheshin afër në hall apo që na kuptonin. Quheshin Et’hem Mahmutaj, Kostandin Lika, Vladimir Beja, Ylli Lika, Resul Lagji. Ata burra nuk ishin vetëm të mbushur gjer në grykë me parime, tritole, silura, bomba thellesie, nëndetese, katera, dragamina e gjuajtës. Edhe pa e rrënuar autoritetin prej oficeri, nën uniformë ata ditën të mbeteshin njerëz ndaj nesh – të papranuarit edhe në vendin me emra të tmerrshëm: Gryka e Xhehnemit, Gryka e Skëterrës.

Këto rreshta janë vetëm një homazh i vogël për njerëzit shpirtgjërë si Maks Kaloti që, si edhe shumë të tjerë, kanë bërë mirë në kohëra të vështira, pa synyar aspak të jenë heronj, apo të përfundojnë në faqet e para të shtypit. Në fund të fundit këta janë heronjtë e vërtetë, që si të tillë i njohu shoqëria, dhe jo dekretet e vulosura në zyrat e mykyra të diktaturës.

Në kohë të këqija ai që nuk arrin të bëjë mirë, të paktën nuk duhet të bëjë keq. Aq më mire kur në mes të ferrishtes gjen mundësi edhe t’i falësh tjetrit një mirësi, që mbetet edhe pas jetës.

Pasi vendi i keq i bënte akoma më të ligj të këqinjtë, ndërsa të mirën tek burrat që përmenda më sipër nuk arriti ta tjetërsojë. Ashtu edhe si nuk tjetërsoi djaloshin Maksim Kaloti. Edhe pse ne nuk ishim nga më të këshilluarit për t’u patur miq, edhe pse, për shkakun tim e të shokëve të mi, kur u larguam më në fund prej Ishullit, lamë pas një psherëtime kënaqësie: Ahhhh! Mos na mbiftë më këmbë lushnjari këtu në Sazan. I dinim të urtë! Kush, Shpend Sollaku? Pa, pa, pa, pa!

« Previous Page
1
…
5
6
7
8
9
…
25
Next Page »