Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for March 2020

ZOTI PRESIDENT, MOS E MBANI FSHEHUR NËNTËDHJETË PËRQINDËSHIN!

by

– “Nëse atdhedashuria është një fe, sa më pak të flitet për të aq më i fuqishëm do të jetë autoriteti i saj”- Remy de Gourmont (1858 – 1915), poet, prozator e kritik francez-/

–“Nëse atdheu është në rrezik, nuk ka më të drejta për askënd, ka vetëm detyra.”   Kështu shprehet një dramaturg, jo shumë i njohur gjerman i shekullit XIX, Ernst von Wildenbruch. I takon presidentit të ndriçojë më mirë kuptimin e atyre fjalëve që hedhin një hije të zezë mbi të sotmen e t’ardhmen e Vendit tonë….. Uroj të mos i mungojë guximi e ndershmëria intelektuale t’i bëjë të njohur bashkatdhetarëve të tij, shqetësimet e cekura, por ende të pashprehura çiltër prej tij./

NGA EUGJEN MERLIKA/

            2 marsi I vitit 1444 është një datë e shënuar në historinë tonë. Qe dita e tubimit të princave shqiptarë, të thirrur nga Gjergj Kastrioti në sipërmarrjen më të rëndësishme të epokës së tyre, që u kurorëzua me një lidhje bese për bashkimin e forcave në përballimin e vërshimit të ushtrive otomane drejt tokës arbërore.Kjo lidhje në çerek shekullin e madh pati luhatjet e saj, por qe tabani mbi të cilin u mbështet epopeja zulmë-madhe arbërore.

            Duke kujtuar atë datë, kryetari i Shtetit shqiptar, z. Ilir Meta, mbas 556 vitesh lindi idenë e një beslidhje të re n’emër të “mbrojtjes së Kushtetutës” e ftoi qytetarët shqiptarë në një tubim të madh në sheshin “Nënë Tereza” të kryeqytetit, në një kohë kur në më shumë se 80 Vende të botës, me urdhëresa qeveritare porositen njerëzit të mos qëndrojnë më pak se një metër larg njëri tjetrit, për shkak të infektimit nga koronavirusi. Dy ngjarjet në hapësirë kohe më shumë se pesë shekuj e gjysmë, janë po kaq larg edhe si synim projektesh. Ndërsa më 1444 Gjergj Kastrioti i kërkonte prijësve të krahinave arbërore besën e lashtë të tyre për t’i bërë ballë një pushtimi të mundshëm të Atdheut nga hordhitë e Anadollit, më 2020, Ilir Meta kërkoi përkrahjen e popullit, apo më mirë të përkrahësve të tij, për të zhvilluar luftën politike kundër ish ortakut të tij, Edi Ramës dhe qeverisë së tij. Edhe se kjo luftë motivohet me parulla “të mëdha”, gjithmonë të lidhura me “interesat e popullit e të demokracisë”, si kushtetueshmëria apo lufta kundër krimit të organizuar, e ashtuquajtura K.Ç. K., thelbi qëndron në një betejë të gjatë për pushtimin e shtetit, të cilën dy miqtë kundërshtarë kanë më shumë se një të katërt shekulli që e zhvillojnë në forma të ndryshme.

            “Çuditërisht” këto beteja përkojnë me kthesa të mëdha në rrugën e shoqërisë shqiptare, siç janë kërkesat e Shqipërisë për të filluar bisedimet me BE. Sikur të ishte një marrëveshje e fshehtë nën rrogoz, herë Rama, më pas Berisha e Basha, tani Meta, janë të gatshëm të ndezin flakadanin e “revoltës”, që sjell si pasojë shtyrjen në pafundësi të fillimit të bisedimeve që, natyrisht, nuk mund të nisin me një Vend të paqëndrueshëm nga pikpamja institucionale e me probleme të shumta të bashkëjetesës mes përbërësve të politikës. Kjo është fasada e hershme e demokraturës shqiptare, ndërsa mbas saj fshihet një marrëveshje e përsosur në mbrojtjen e interesave lëndore e morale të secilit, për të marrë pjesën e vet në tortën e madhe që është Shqipëria. E gjithë ecuria e këtyre viteve të pas komunizmit vërteton këtë tabllo të zymtë që përcakton fatkeqësinë e mbetjes mbrapa të Shqipërisë në rrugën evropiane.

            Në fjalën e gjatë të presidentit del me të gjithë larminë e saj kjo tabllo: Shqipëria e sotme ka një “sistem drejtësie të kapur prej fyti nga sekti anti-shtet”; “ekonomia e shumicës dërmuese të shqiptarëve është në ditët më të errta”; “ata miratuan një ligj për të favorizuar në mënyrën më antikushtetuese, më korruptive, por edhe mafioze, oligarkët dhe klanet e tyre”; “ky nuk është shteti i së drejtës dhe i qytetarëve, por është një instrument shtypës, diskriminues e poshtërues i disa puçistëve të pushtetit të oligarkëve dhe klientëve të tyre”; “në muajin shkurt 2019 një vit më parë, ata e provokuan opozitën për t’a larguar atë nga Parlamenti”; “400 mijë shqiptarë, kryesisht të rinj, janë larguar nga Vendi gjatë viteve të fundit”; “qëllimisht Shqipëria është lënë pa Gjykatë Kushtetuese, sepse në kokën e puçistëve ka vetëm një synim, kapjen me çdo kusht të shtetit për interesa të pushtetit të tyre”; “grabiten e vidhen në mes të ditës kompetencat që Kushtetuta ia jep Presidentit të Republikës”; “ky grusht shteti nisi me vjedhjen e zgjedhjeve të vitit 2017. Dosjet që flenë edhe sot e nuk hetohen”; “Nëse grushti i shtetit dhe organizata mafioze ndërkombëtare, që ka vite që luan me sovranitetin e popullit tonë nuk e merr seriozisht këtë dekret, unë ju jap fjalën në emër të këtij flamuri…..”.

            Me pak shprehje të nxjerra nga fjalimi na del parasysh përfytyresa e një Vendi me njëmijë probleme, me një qeveri të jashtëligjëshme, që harton ligje antikushtetuese, që është përgjegjëse për prapambetjen ekonomike, për largimin e shqiptarëve nga atdheu, për shkelje të ligjit e pushtim të gjithë institucioneve, për vjedhje votash etj.

            Kjo fjalë mund të ishte një kalë beteje i Opozitës, mund të ishte një shkrim i cilitdo gazetari, mund të ishte lëndë për një mesazh presidencial qortues Kuvendit të Shqipërisë, por nuk mund të jetë një fjalim i një Kryetari Shteti, drejtuar një tubimi të qytetarëve të tij.. Në rast se konflikti ka shkuar në pikën e moskthimit mbrapa, në rast se për të dy institucionet është i shtrenjtë interesi i Vendit, njëri apo të dy duhet të bëjnë një hap mbrapa e t’i hapin rrugën të tjera zgjidhjesh të problemit.

            Pa hyrë në shtjellimin e hollë të gjithë argumentave të presidentit, vjen natyrshëm një vërejtje proverbiale e lashtë: “nga çfarë amvone vjen predikimi”, duke mbajtur parasysh faktin që presidenti i sotëm është në drejtimin e shtetit shqiptar, prej shumë vitesh në detyra të ndryshme. Nëse Shqipëria është sot  Vendi që vizaton presidenti, një “meritë” për të gjitha të këqijat që shfaq e ka dhe ai e partia e tij, që gjatë dy legjislaturave ka praktikuar korrupsionin në shkallë të gjërë, nëpërmjet sistemit të punësimeve e kushtëzimit të nëpunësve të ndërmarrjeve të saj, në bashkëpunim me PD në hapësirën kohore 2009 – 2013 e me PS në atë 2013 – 2017. Nëse largohen nga Shqipëria njerzit kanë arsye objektive dhe dukuria është e shtrirë në të gjithë vitet e në të gjitha qeveritë. Presidenti mund të ketë të drejtë në disa nga vërejtjet e tij, por nuk ka zgjedhur as vendin as kohën e duhur, pa folur për mënyrën e veprimit. Rilindja që sulmon aq ashpër ai është kriijesë e tij së bashku me Edi Ramën. Kundërshtia e theksuar sot mes atyre të dyve në përceptimin e përgjithshëm ka vulën e interesave të ndërsjellta dhe nuk i sjell asgjë të mirë Vendit që sot është në një gjëndje tepër të brishtë e do të kishte nevojë për një udhëheqje të ndritur e jo për kalorës me pallë zhveshur, që i japin beleg njëri tjetrit nga dy pozitat më të rëndësishme të shtetit.

            Presidenti bën dy pyetje retorike: a ka ndonjë Vend të NATO-s apo n’Evropë që ka qëndruar një orë të vetme pa Gjykatë Kushtetuese? A ka ndonjë Vend në NATO apo n’Evropë që ka qëndruar një ditë të vetme pa Gjykatë të lartë? Ka një dozë të theksuar demagogjie e humbjeje kujtese nga ana e tij për të marrë përgjigjet e atyre pyetjeve që lidhen me një vendim të marrë me hir apo pahir, katër vite më parë, kur ai ishte Kryetar i Kuvendit, për të kryer reformën në Drejtësi, një vendim që u përshëndet si një sukses i madh i demokracisë shqiptare nga të gjitha forcat politike brënda Vendit, madje si arritje e rëndësishme nga përfaqësuesit e institucioneve evropiane dhe amerikane. Nëse për Shqipërinë u bë i domosdoshëm Vettingu në organet e Drejtësisë dhe në sfera të tjera të jetës së saj administrative, ky fakt është dëshmia më tronditëse e paaftësisë apo keqdashjes  së klasës së saj politike që ndërtoi një sistem të bazuar mbi paligjshmërinë, mos resppektimin e rregullave e ligjeve dhe korrupsionin e përhapur në të gjithë gjymtyrët e shtetit, kryesisht në fushën e Drejtësisë. Në papërgjegjësinë e asaj klase politike për të emëruar në rangje të larta të organeve të Drejtësisë, njerëz me probleme morale t’asaj shkalle që nuk arrijnë të kalojnë Vettingun, është e kuptueshme edhe arsyeja pse Shqipëria qëndron ende pa Gjykatë Kushtetuese e të Lartë. Në këtë katrahurë, në të cilën u katandis Drejtësia dhe jeta administrative shqiptare mbas tridhjetë vitesh të tjetërsimit të sistemit, përgjegjësinë e mbajnë të gjitha forcat politike, ndër të parët vetë presidenti së bashku me drejtuesit e tjerë që prej më shumë se njëzet vitesh janë alternuar në mbarështimin e pushtetit. Virgjëria, që duan të tregojnë duke paditur njëri tjetrin, nuk i mbulon aspak prapësitë e tyre për të cilat besoj se shumica e shqiptarëve janë të vetëdijshëm.

            Deri tani edhe Drejtësia e re shfaq shenja që bëjnë të lindin dyshime nëse është gjithshka në rregull, kur ndodhin dukuri të tilla që lirojnë nga burgjet njerëz të dënuar me burgim të përjetshëm, por që venë nën padi, madje arrestojnë si një kriminel një njeri si z. Henri Çili, i cili edhe nëse do të ketë ndonjë problem me drejtësinë, mund t’a përballojë si një qytetar i lirë. Arrestimi i bujshëm i tij mendoj se i ngjet atyre arrestimeve të dhjetra viteve më parë, që bëheshin për të mbjellë terrorin mes njerëzve e të cilin i nënëshkruari e ka provuar në lëkurën e tij. Nëse edhe në Drejtësinë e re ka mendësi të tilla, jemi ende tepër larg standarteve të kërkuara evropiane.

            Duke u kthyer tek tubimi i presidentit i 2 marsit, desha të theksoj një shprehje tronditëse: “E di, por duhet të dini një gjë, që unë në publik, për hir të disa interesave shtetërore nuk kam treguar as 10 % të krimeve që kanë ndodhur kundër sovranitetit tuaj dhe kundër reformës në drejtësi.”Po ndalem në këtë frazë, e cila së bashku me emërtimin “organizata ndërkombëtare mafioze”, besoj se kërkojnë një shpjegim më të hollësishëm, për të mos i lënë shteg një ndërpretimi të gabuar nga ana e shqiptarëve të thjeshtë. Në pamje të parë besoj se aluzioni është i qartë: nuk mund të jetë Rusia dhe Kina, me të cilat shteti i ynë nuk ka marrëdhënie të ngushta politike. Gjatë viteve të pas komunizmit, fatmirësisht, Shqipëria është rreshtuar, në tërësinë e saj të jetës politike, nga ana e Perëndimit. Është antare e NATO-s dhe pret hapjen e bisedimeve me BE. Madje ka refuzuar edhe ndonjë ftesë që vjen nga Rusia për pjesëmarrje në organizma ndërkombëtare  rajonale nën përkujdesjen e saj.

            Por cilët janë antarët e “organizatës ndërkombëtare mafioze” që kanë “kryer krime kundër sovranitetit të shqiptarëve dhe reformës në drejtësi”? Mendoj se presidenti duhet të jetë më i hapur e t’u tregojë me fakte e argumenta bindëse bashkatdhetarëve të tij, se cilët janë dhunuesit e sovranitetit të tyre e cili është qëndrimi i vërtetë i tij kundrejt tyre.

            Pa hyrë në hollësitë e trajtimit të kësaj teme vlen t’i kujtohet presidentit se shumë shqiptarë janë ende dëshmitarë të një epoke, në të cilën kanë jetuar me demagogjinë kriminale të “kalasë së vetme të socializmit në botë” e besoj se nuk janë më të prirur t’a përsërisin edhe njëherë atë përvojë të llahtarëshme. Një Shqipëri, jashtë skemave të bashkëpunimit me aleatët perëndimorë, do t’ishte fatkeqësia m’e madhe e saj në shekullin 21. Prandaj, pa humbur kohë, presidenti duhet të shpjegojë 90 % të krimeve që kanë rënduar në këta vite mbi shpinën e shqiptarëve. Nuk ka asnjë thirrje kuq e zi që të mund të shmangë këtë domosdoshmëri, sepse atdhedashuria, sido që të shprehet, nuk mund të ligjësojë kurrë një të keqe të madhe dhe shqiptarët duan të jenë të qartë mbi synimet e drejtuesve të tyre në veprimtarinë shtetërore në shërbim të tyre. Besoj se kambiale të bardha si ai që i dhanë më 29 nëndor 1944 Enver Hoxhës, për ta nuk janë më të mundëshme dhe as të pranueshme.

            “Nëse atdheu është në rrezik, nuk ka më të drejta për askënd, ka vetëm detyra.”   Kështu shprehet një dramaturg, jo shumë i njohur gjerman i shekullit XIX, Ernst von Wildenbruch. I takon presidentit të ndriçojë më mirë kuptimin e atyre fjalëve që hedhin një hije të zezë mbi të sotmen e t’ardhmen e Vendit tonë….. Uroj të mos i mungojë guximi e ndershmëria intelektuale t’i bëjë të njohur bashkatdhetarëve të tij, shqetësimet e cekura, por ende të pashprehura çiltër prej tij.

Mars 2020

BASHKË NË PREKAZ NË 22 VJETORIN E EPOPESË SË UÇK-së

by

-Kryeministri Albin Kurti dhe Kryetarja e Kuvendit të Kosovës Vjosa Osmani në Prekaz: Ne kemi obligim e borxh të përhershëm e të përjetshëm ndaj Jasharajve/

– Kryeparlamentarja Osmani: Sakrifica e Jasharajve i ka vënë themele të forta shtetit të Kosovës/

PREKAZ, 6 Mars 2020-Gazeta DIELLI/ Kryeministri i Republikës së Kosovës, Albin Kurti, i shoqëruar edhe nga Kryetarja e Kuvendit, znj, Vjosa Osmani, kanë bërë sot homazhe te varri i Komandantit Legjendar, Adem Jashari, dhe Familjes Jashari në Prekaz, me rastin e 22- vjetorit të “Epopesë së UÇK-së”. 

Kryeministri Kurti tha se pas seancës së djeshme të Kuvendit të Kosovës dhe pas parakalimit të Forcës së Sigurisë së Kosovës, sot, u bënë bashkë në Prekaz për të nderuar 22-vjetorin e Epopesë së UÇK-së, për të bërë homazhe te varret e Jasharajve, të kësaj familjeje e cila siç theksoi kryeministri Kurti e ka vulosur Prekazin si kryeqytet të kryengritjes shqiptare.

“Ne kemi obligim e borxh të përhershëm e të përjetshëm ndaj Jasharajve dhe këtë do të mund ta shlyejmë vetëm me punë të përditshme për shtetndërtim, për zhvillim dhe për drejtësi”, u shpreh kryeministri Kurti, duke bërë të ditur se pas këtyre homazheve, do të vizitojnë edhe familjen Jashari, përkatësisht bacën Rifat.

Osmani: Sakrifica e Jasharajve i ka vënë themele të forta shtetit të Kosovës

Kryetarja e Kuvendit të Republikës së Kosovës, dr. Vjosa Osmani, bashkë me kryeministrin Albin Kurti dhe komandantin e FSK-së, gjeneralin Rrahman Rama, kanë bërë sot homazhe në Kompleksin Memorial “Adem Jashari” në Prekaz, me rastin e 22-vjetorit të Epopesë së Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës.

Kryetarja Osmani tha se në Prekaz janë për ta nderuar sakrificën e komandantit legjendar Adem Jashari, familjes Jashari dhe të gjithë atyre që luftuan, në mënyrë që qytetarët e Kosovës ta gëzojnë lirinë.

 “Por më e rëndësishmja është që jo vetëm në këto data por në çdo ditë e në çdo moment, ta përkujtojmë këtë sakrifice, e cila i ka vënë themelet dhe ato, themele jashtëzakonisht të forta të shtetit tonë. Në të njëjtën kohë, ka ndërkombëtarizuar çështjen e Kosovës, duke bërë të ditur para syve të botës demokratike se populli shqiptar ishte një popull i shtypur nga ana e regjimit totalitar serb”, tha kryekuvendarja Osmani.

Më pas Kryetarja e Kuvendit, zonja Osmani e shoqëruar nga kryeministri Kurti, deputetë, ministra dhe përfaqësues të FSK-së, e kanë vizituar familjen Jashari, ku janë pritur nga vëllai i komandantit legjendar Adem Jashari, Rifat Jashari.​

* Per me shume fotografi shkoni ne fb Gazeta Dielli

Të kujtojmë Arshi Pipen në 100-vjetorin e lindjes

by

NGA ANTON ÇEFA/

Bir i një familjeje dinjitoze për ideale e virtyte atdhetare dhe krenare për traditat kombëtare, Arshiu mori drejtimin e një njeriu të ndershëm e kambëngulës në bindjet e veta, kundërshtar i çdo konformizmi. I ati, Mustafa Pipa, qe njeri me kulturë të gjanë, jurist për nga profesioni, patriot dhe demokrat për kah idealet. E ama, nanë Hatixhja, qe një shembull virtyti e pune për fëmijët e saj, stoike në fatkeqësitë e panumërta që i ranë mbi krye, burrneshë e vërtetë shqiptare, vdiq në internim, me shpirtin plagë. I vëllai, Myzaferi, avokat, me interesa të gjana kulturore, demokrat, kundërshtar i çdo diktature, botues i revistës “Fryma”, ku shprehi pikëpamjet e tij përparimtare politike e shoqënore, u pushkatue në terr nga organet e sigurimit, sepse kërkoi me gjetë drejtësi e rregull në gjyqet e tyne kriminale. Motrat, edhe pse të shkëlqyeshme në mësime dhe intelektuale të formueme, u detyruen me ba punët ma të randa për me fitue bukën e gojës.

U lind në Shkodër, në vitin 1920. Kreu mësimet fillore në qytetin e lindjes dhe po ashtu arsimin e mesem, vitet e para në Shkollën Saveriane të Jezuitëve dhe të fundit në Liceun e Shtetit, Dega klasike. Studimet e nalta për filozofi i kreu në Firence (Itali), ku mori gradën shkencore të doktorit në filozofi, tue mbrojtë disertacionin: “Morali dhe feja tek Bergsoni”

U kthye në atdhe në vitin 1941 dhe deri në fund të vitit 1944 dha landën e filozofisë në Liceun Shtetënor të Tiranës, tue dhanë mësim në të njajten kohë në Licetë Shtetënore të Shkodrës dhe të Durrësit. Për pak kohë, në vitin 1945, qe mësues i italishtes dhe i gjuhës shqipe në Kolegjin e Mësuesve, Tiranë. Në prill të vitit 1946, e arrestuen për shkak të refuzimit të tij kategorik me veprue në përputhje me politikën e regjimit diktaturial.

Në vitin 1957, u arratis në Jugosllavi dhe, në vitin 1958, emigroi në SH. B. A. Në fillim punoi si arkëtar (kashier) në nji hotel të Nju Jork-ut. Veprimtaria e tij pedagogjike dhe organizative në fushën e mësimit dhe të edukimit përbën një kapitull të veçantë, të gjanë, të larmishëm e shumë të frytshëm. 1).

Në vitin 1960, filloi punnën si mësues filozofie në kolegjin Philander Smith, Little Rock, Arkansas.

Në vitet 61-62, drejtoi Departamentin e Gjuhës Italiane në City University, Georgia, në Shkollën e Gjuhëve dhe të Gjuhësisë, dhe, në të njajtën kohë, gjatë verës, dha filozofi në Kolegjin e Arteve të Lira. (Po në këto vite ka dhanë italisht në Columbia University . . .).

Në vitet 63-66, ka qenë Profesor i Asociuem në Departamentin e Gjuhës Italiane, në Universitetin Berkley të Kalifornias, ku dha mësim në kurset e lëtërsisë moderne italiane dhe drejtoi seminaret e kritkës letrare për De Sanctis (1963), Croce-n (1964), Vico-n (1965). Gjatë vitit 1965 dha mësim edhe në kurset e gjuhës shqipe, letërsisë dhe folklorit tonë. Gjithashtu dha edhe filozofi romane. Në vitin 1966, drejtoi disertacionet për gradën e doktorit në filozofi (Ph. D).

Me nji sensibilitet të dukshëm ndaj padrejtësive, – çka i karakterizon njerëzit e ndershem dhe idealistë, – gjatë kohës që qe në Universitetin Little Rock, Arkansas, përjetoi me dimbje realitetin e diskriminimit racial në shoqëninë amerikane dhe u revoltue. Atje përkrahu lëvizjen studenteske të Berkley University të Kalifornisë, e njohun si “Free speech movement”, dhe u ba kritik i paanshem i poltikës. 2).

Në vitin 1966, kaloi në Universitetin e Minnesota-s, në Minneapolis, në fillim si profesor i asociuem, dhe ma vonë si profesor i gjuhës italiane në Departamentin e Gjuhëve Romane. Në Universitetin e Minnesota-s, u ba anëtar me të drejta të plota dhe kontribuoi në planifikimin, hartimin dhe ndamjen e diplomave të studimeve të gjuhës italiane. Qe, gjithashtu, drejtues i Programit Master për këtë gjuhë. Temat e diplomave për master e Ph. D. u shkruen dhe u miratuen nën drejtimin e tij. U ka dhanë mësim, gjithashtu, kurseve extraculiculare të gjuhëve, kurseve të qytetnimit dhe të kulturës dhe, në veçanti, kurseve extraculiculare për shkrimtarët e mëdhaj: Dante, Bokacio, Manxoni, Leopardi, për Poezinë Kalorsiake, Letërsinë Utopike, dhe leksionet krahasuese: Marksizmi dhe ekzistencializmi në tregim dhe dramë; ka drejtue seminaret Ungareti dhe Monatale, Vico dhe Croce. Veç sa thamë, ka ligjërue ciklin e leksioneve: Simbolizmi Francez dhe Hermetizmi Italian, Romantizmi në Francë dhe në Letërsinnë Italiane, në kurset e përbashkëta të diplomantëve të gjuhëve frënge dhe italiane. Në Universitetin e Minesotta-s për tetë vjet me radhë mbajti falas nji kurs të gjuhës shqipe.

Gjatë vitit 1970, ka konceptue dhe hartue Programet e Master-it për gjuhët frënge dhe italiane.

Me daljen në pension u vendos përfundimisht në Washington, D. C., pranë së motres, Fatimes.

Gjatë kësaj kohe u intensifikuen lidhjet e tij me “Vatrën” dhe “Diellin”. Gjithnji, ai ka qenë bashkëpunëtor i zellshëm i “Diellit”. Shqetësimet e tij për gjendjen e “Vatrës”, në këte kohë, dhe mendimet e tij për prosperitetin e saj, ai i shprehi, së pari, në “Dielli”, në artikullin e gjatë “Për riorganizimin e Vatrës”, (nr. i 16 gushtit 1983) dhe në Fjalimin e rastit të 28 Nandorit 1986, “Për shpëtimin e Vatrës”, që u botue në “Diellin” e 28 Shkurtit, 1987. Më duket se Arshiu ka dhanë përcaktimin ma të saktë dhe ma të bukur për Vatrën: “Vatra asht nji monument historik i vetëdijes dhe kulturës kombëtare”. Ai ka shkrue me dhimbje krahnori për gjendjen e mjerueme të “Vatrës” dhe ka vlerësue lart prestigjin e saj ndaj organizatave të tjera të diasporës, gja qi i jep mundësi e avantazh asaj t’i bajë nji sherbim të madh kombit, “i cili do të ketë vlerë ma të madhe nëse Vatra mban nji qendrim sipërpartiak dhe sipërqeveritar”. “Ndërhymja e saj, shkruen Pipa, asht sidomos e randësishme ndër raste kur të drejtat e kombit shqiptar cenohen ose rrezikohen”.

Në pranverë të vitit 1991, Pipa u zgjodh kryetar i “Vatrës”, pa qenë anëtar i saj, detyrë në të cilën qindroi vetëm nji vit, sepse në qershor të 1992-shit, nuk u rizgjodh. E mori kryesinë e “Vatrës” me të vetmin qellim për ta vu ate në shërbim të problemeve me randësi të jashtëzakonshme historike, qi dolen para kombit tonë: zhvillimeve demokratike në Shqipëni dhe zgjidhjes së problemit të Kosovës. Gjatë kësaj kohe tepër të shkurtë, ai iu kushtue me të gjitha energjitë rimëkambjes së “Vatrës”, dhe kreu shumë punë me vlerë. Në “Albanica”, në nr. 3-4 të 1992-shit, në shkrimin On VATRA and Dielli, ai ka shkrue me hollësi për to. Puna e tij asht pasqyrue, gjithashtu, në numrat e “Diellit”, që editoi ai gjatë kësaj kohe.

*   *   *

Veprimtaria e tij përfshin fusha të artit letrar, të filozofisë, estetikës, kritikës letrare, folklorit, folkloristikës, gjuhësisë, politikës, publicistikës.

Vëllimin e parë poetik me titull “Lundërtarët”, nji përmbledhje lirikash qi dishmon një talent novator në shpërthim, e botoi në v. 1944. Të dytin, “Libri i burgut” të shkruem në letra cingaresh, në burgjet e kampet e punës së detyrueme, e botoi në Romë në vitin 1959. Asht nji përmbledhje liriko-epike, pasqyrë e gjallë artistike e motiveve qi i diktoi jeta e qelive dhe e kampeve të vdekjes, ku kaloi dhetë vjet. Një ditar i vërtetë që ka për të mbetë një nga dishmitë artistike ma të sakta të asaj qi ndodhi me ata që nuk iu nënshruen regjimit të përgjakshëm diktaturial. “Nuk njoh në të gjithë letërsinë shqipe vargje më tronditëse sa ato të botuara në librin e quajtur thjesht “Libri i burgut”. Tek lexon poezitë e Arshi Pipës, ndjen klithmat, britmat, plagët, poshtërimin njerëzor, në emër të ca idealeve absurde dhe hipokrite. Është një sketerrë më e tmerrshme sesa Ferri i Dantes, sepse ky është ferri i njerëzve të pafajshëm e jo i mëkatarëve. Është materia e Parajsës e transplantuar në Ferr”, ka shkruar shkrimtari Rudolf Marku.3).

Punë e burgut asht edhe “Rusha” (botue në Munich, 1968), poemë epike me një subjekt të theksuem dramatik të periudhës së gjysës së dytë të shek. XIV, qi trajton nji histori dashunije dhe hakmarrjeje mes shqiptarëve e serbëve në sfondin e zakoneve tona tradicionale. Me 1969, Pipa botoi në Munich antologjinë poetike “Meridiana”, nji përzgjedhje nga botimet e maparshme dhe disa poezish të pabotueme, qi tingëllon si jehonë e mirëfilltë e nji testamenti poetik.

Krijimet poetike të Arshiut shquhen për një talent të fuqishëm, për shumësi e përzgjedhje motivesh, për trajtim të tyne në nivele artistike të lakmueshme, dhe për një përkushtim të madh ndaj punës krijuese, pa lanë mangut gjuhën poetike jashtëzakonisht të pasun e të pastër, të zgjedhun me kujdes si rrallëkush.

Po veçoj, sa për ilustrim, nga “Meridiana”, “Preludet”, të shkrueme në Firence dhe Tiranë në vitin 1941. Tharme poetike, yshtëse imtimesh meditative me forcë të madhe purifikuese, të enduna në veshje tekstore moderne; fluiditete lirike të derdhuna në simfoni ritmesh e tingujsh të magjishëm. Këto janë “Preludet”. “Urgjencca të mbrendshme”, siç i pati quajtur ai shtysat e fuqishme shpirtnore për t’i dhanë jetë poezisë. Befasuese për letrat shqipe të asaj kohe, dhe po aq befasuese edhe sot e kësaj dite.

Pipa na ka lanë nji trashigim të pasun edhe në fushën e përkthimeve poetike nga latinishtja, italishtja, frëngjishtja, gjermanishtja, anglishtja. Vetëm gjatë kohës njivjeçare qi jetoi si refugjat në Jugosllavi, ai përktheu nji vëllim poetik me titull “Lyrika Latine”, (rreth 250 faqe të plotësueme edhe me shenime të ndryshme metrike), mbetun në dorëshkrim. Po ashtu, mbetun në dorëshkrim, asht edhe nji vëllim poetik i shkruem në tri gjuhë europiane me titull “Autobiografia”.

Nji veprimtari jashtëzakonisht të gjanë na ka lanë në hapësinën shkencore të kritikës letrare. Gjatë vjetëve në Shtetet e Bashkueme të Amerikës, botoi veprën “Trilogjia Albanica” (1978), në tri vëllime: “Albanian Folk Verse”, “Hieronymos De Rada ” dhe “Albanian Literature: Social Perspectives ” , vepër rreth 900 faqesh, që shquhet sidomos për thellësi dhe origjinalitet në trajtimin e personaliteteve dhe dukurive letrare që shqyrton, nën prizmet estetike moderne të strukturalizmit dhe komparativizmit. E tham me plotgojë që në asnjë botim të kësaj natyre nuk kam gjetë atë dendësi sqarimesh në fundfaqet (fusnotat), shënimesh bibliografike, indeksesh gjithfarësh, – një skrupolozitet shkencor për t’u admirue.

“Trilogjia Albanica’, shkruen Peter Prifti, si e para në llojin e saj në letërsinë shqipe, është një vepër ndriçuese, një minierë e pasur për poetët, folkloristët, etnologët, gjuhëtarët e etimologët, historianët dhe studiuesit e letërsisë shqipe në përgjithësi. Risia e formës së saj, diapazoni i gjerë i ideve dhe disiplinave që ajo qarkon, trajtimi original i subjektit dhe pasuria e të dhënave, i jep kësaj vepre një vend të merituar në letërsinë shqiptare. Nuk është e tepërt të them se Trilogjia Albanica e vendos autorin e saj si një studiues lider në SHBA për De Radën dhe popullin Arbërësh, për strukturën e poezisë shqiptare dhe karakterin e letërsisë shqipe në përgjithësi”.4).

Në vitin 1991, botoi “Contemporary Albanian Literature”, për të cilën studiuesi Italo Costante Fortino, ka thanë: “Studimi i fundit i Arshi Pipës mbi letërsinë e realizmit socialist përban nji kontribut të parë . . . për nji rend të ri qi duhet të vendoset në letërsinë dhe, në radhë të parë, në kritikën letrare” 5). Fjalët e Fortino-s vlejnë gjithashtu për “Trilogjinë shqiptare”. Nuk mund të bahen hulumtime shkencore në fushën e kritikës letrare pa marrë në konsideratë mendimet dhe tezat origjinale, dhe pa mbajtun qindrim miratues a kundërshtues ndaj tyne.

Shumë studime për letërsinë dhe kulturën shqiptare dhe arbëreshe, ka botue në shypin e huej si “Südost-Europa Forschungen”, “Zeitschrift für Balkanologie”, “Comparative Literature Studies”, “Books Abroad”, “Rivista di lettrature moderne e comparate”, “Mondo operaio”, “Revue des etudes sud-est euripéennes”.

Në këtë lamë, Pipa asht shtye edhe në letërsinë botnore, sidomos për letërsinë italiane. Ka botue artikuj studimorë me vlera të mëdha njohëse për Danten, De Sanctis, Manxonin, Ungaretin, Moravian, Montalen. Këto ese, Pipa i ka botue në revistat e hueja shkencore si “Italica”, “Italian Quarterly”, “The Romanic Revieë”, “Comparative Literature”, “Books Abroad”, “Belfagor”, “Le ragioni critiche”, “Revue de literature comparèe”, “Revue des études italiannes”.

Një nga frytet, ma i vlerti, i kësaj pune asht vepra “Montale and Dante” (1968), anglisht, e përkthyeme në italisht dhe, kohët e fundit, nëse nuk jam gabim, edhe shqip. Me këtë vepër, ai e rreshtoi veten ndër studiuesit ma të mirë botnorë të këtij subjekti, d. m. th. të vlerësimit objektiv të poezisë së Montales dhe të vumjes në dukje të ndikimit të Dantes në poezinë e Montales. “Fakti që edhe sot pas më shumë se 30 vjetësh, ka shruar Astrit Lulushi, libri ‘Montale and Dante, vazhdon të cilësohet nga kritika si një nga studimet më të thella e më të hollësishme rreth poetit të madh Italian, tregon se Arshi Pipa doli i suksesshëm në këtë sipërmarrje”. Dhe më poshtë: “. . . pa veprën e Pipës, “Montale and Dante’, kritika letrare botërore sot me siguri do të ndjehej e varfëruar”. 6).

Estetika dhe filozofia kanë qenë gjithashtu interesimet e tij shkencore. Trashigimia e tij në këto fusha, përveç disertacionit mbi filozofinë e Bergsonit, qi e kemi përmendun ma nalt, përfshin artikujt studimorë dhe referatet shkencore të mbajtuna në konferenca dhe kongrese ndërkombëtare si në Amsterdam, Londër, Uppsala, Palermo, Venecie, etj.Mbetun në dorëshkrim asht vepra filozofike “La mia concezione sulla vita” (Kuptimi im mbi jetën).

Më vjen si e nevojshme të përmend këtu mendimin e Pipës për nji nga parimet ma të qenësishme të estetikës, atë që lidhet me të bukurën në art përballë të moralshmes. Tue folun për Benedeto Croce-n, Pipa thotë: “ . . . E bukura dhe e ndershmja janë të ndame mes tyne. Pra nji vepër morale ose jo, janë në dorë të artistit. Kështu një libër skandaloz estetikisht mund të shkojë, por autori nuk duhet ta shruej kurr” (Nënvizimi im, A. Ç).

Nji kontribut të veçantë përban veprimtaria e tij shkencore në fushën e folklorit, të folkloristikës dhe të gjuhësisë. Gjatë viteve të burgut pregaditi një vepër me materiale folklorike të mbledhuna nga të burgosunit, rreth 420 faqe të daktilografikueme, pa llogaritë këtu nji hymje teorike rreth folklorit tonë dhe folklorit në përgjithësi; vepër që iu dorëzue Institutit të Folklorit, në vitin 1957, dhe sot nuk gjindet..

Të botueme në këtë fushë janë veprat “Albanian Folk Verse: Structure and Genre” (1978) dhe “Politics of Language in Socialist Albania” (1989). Analizës së çështjeve të ndryshme të eposit tonë të kreshnikëve, Pipa i asht kthye përsëri në punimin “Serbocroatian and Albanian Frontier Epic Cycles”, botue në v. 1984, në vëllimin “Studies on Kosova” (edited by Arshi Pipa and Sami Repishti). Tue u bashkue me studiuesit Alois Schmaus, Stavri Skendi, e ndonji tjetër, Pipa e trajton ciklin e kangëve të kreshnikëve, të malësorëve tonë të Veriut, si një version të eposit boshnjak, të modifikuem nga psikologjia jonë etnike dhe traditat tona zakonore.

Në veprën “Politics of Language in Socialist Albania”, merret me problemin e standardit të gjuhës sonë letrare, të vendosun në nji forum ku liria e fjalës përbante sakrilegj, si në të gjitha forumet e diktaturës, dhe mërrin në përfundimin qi “gjuha e njësuar’ nuk asht as e njisueme, as e përbashkët, as kombëtare; ajo asht një variante toskënishte e arnueme me disa huazime fonetike nga gegënishtja letrare, të cilat i mungojshin strukturës së toskënishtes”; nji përfundim të cilit nuk mund t’i hiqish asnji presë, (siç thotë nji shprehje popullore), dhe qi ma në fund asht parnue prej të gjithëve.

Me interes asht të parashtrojmë ndonji mendim të tijin për gjuhën tonë, të cilën e njohti dhe e përdori në mënyrë të përkryeme, në të dy dialektet. Ai kishte qindrimin e Çabejt: “Unë kundroj me simpati nji gjendje, qysh asht kjo e sotmja, kur nji Shqipni e vogël, shembull fort i rrallë n’ Europë, asht e zonja me u shprehë në dy gjuhë letrare. Ky asht nji shenj pasunije, kulture, qi na shquen, cilido qoftë shkaku i tij” 7). Dhe në një rast tjetër: “Gegënishtja me toskënishten, plotësohen në fushën letrare në nji mënyrë fatlume. Ka gjana që njena i thotë fuqishëm, tjetra i shpreh kandshëm” 8). Ai e tregoi veten mjeshtër në të dy dialektet. Mjafton të përmendim këtu dy xhevahire poetike: “Shemo Hajduti” (toskënisht), “Kupe Danja” (gegënisht), ose përkthimin e Lukrecit në gegënisht, se aty gjen “hovet vigane të mendimit dhe trandjen e gjithanshme të shpirtit”, kurse Virgjilin në toskënisht, “jo se ai nuk mund të përkthehet mirë në gegënisht, por ajo diçka e vagullt dhe fluide që asht poezia e tij shkrihet ma mirë në toskënisht” 9). Gjithsesi, edhe pse u desht të vdesë Pashko Gjeçi, për t’i vu vulën kësaj dukunie, ndërgjegjja shqiptare, për këtë çashtje madhore, asht ajo që asht: preferon të pranojë paragjykimin në vend të faktit.

Shqetësimet dhe interesimet e tij për gjendjen në Shqipni, Kosovë dhe për të gjitha trojet shqiptare dhe për të ardhmen e tyne kanë gjetë shprehjen e vet në botimin, në vitin 1990, të librit “Albanian Stalinsm. Ideopolitical Aspects”, një përmbledhje e shkrimeve të karakterit politik, të botueme në shtypin periodik shqiptar të diasporës sonë dhe ate amerikan, të viteve 1958-1989.

Shkrime të kësaj natyre, Pipa botoi në gazetën “Dielli”, gjatë viteve 1991-92, vite kur ai qe kryetar i “Vatrës” dhe editor i organit të saj. Në “Dielli”, Pipa kritikoi ashper veprimet anti-demokratike të forcave politike qi dolen në skenë fill mbas rrximit të diktaturës, sugjeroi platforma politike me vlerë për zhvillimet demokratike në Shqipni, dhe kërkoi me insistim që të nxiret e të dënohet pergjegjësia për atë çka ndodhi gjatë viteve të regjimit komunist.

Pipa shquhet edhe për veprimtari botuese në lamin e shtypit periodik. Ai ka qenë botues dhe kryeredaktor organesh letrare e shkencore. Në vjetin 1944, kur Shqipnija vuente nën pushtimin e huej, në nji moshë të re nxori revistën “Kritika Letrare”, në të cilën dallohet për trajtim original dhe objektiv të personaliteteve të letrave shqipe; veçori që do ta shoqnojë ate gjithnji ma vonë, kur do të shkruej veprat madhore në këtë fushë. Në faqet e revistës, ndër të tjera, ravijëzohen kulme të tilla të letërsisë e të kulturës sonë si Noli, Konica, Migjeni. Kulme në historinë e kritikës sonë letrare kanë mbetun edhe këto punime të Pipës. Eseja e shkrueme për Konicën e dishmon atë si nji kritik të kategorisë së parë. Ajo mbetet edhe sot e kësaj dite nji nga xhevahiret e kritikës sonë letrare, sa për thellësinë e trajtimit, aq për stilin e shtjellimit dhe koncizitetin. Në vitet 1945-46, qe anëtar i redaksisë së revistës “Bota e Re”. Dhe , në vitin 1987, anëtar i redaksisë së revistës tremujore për mendimin kritik “Telos”(Kaliforni).

Në vitin 1990, filloi të botojë në Washington D. C. revistën “Albanica – A quarterly Journal of Albanological Research and Crticism”, revistë me vlera të mëdha shkencore albanologjike. Mbas tre numrash, për arsye financiare, u ndërpre ky botim aq i nevojshëm e i randësishëm sidomos për paraqitjen para botës të gjendjes së vertetë ekonomike e politike të trojeve tona, dhe të shkencave tona albanologjike. Për kohën e vet, në diasporën shqiptare, jo vetëm në ate të Amerikës, nuk ka pasë nji të tillë të dytë që t’i afrohet sadopak. Aty u botuen artikuj studimorë në gjuhët shqip, anglisht, frëngjisht, gjermanisht nga studiues të njohun shqiptarë e të huej si A. Pipa, M. Camaj, P. Prifti, A. Logoreci, A. Klosi, A. Vehbiu, F. Pipa, Michele Roux, Odile Daniel, Francesco Altimari, Walter Brew, Hans-Jurgen Sasse, Matteo Mandala, Peter Bartl, Armin Hetzer, Alain Ducellier dhe  Wilfried Fridler.

Mbrojtja e çashtjes shqipare në të gjitha trojet tona qe qellimi i revistës. “Kjo revistë po del në nji kohë, – shkruhej në kopertinën e fundit, – kur si Shqipnija ashtu edhe Kosova janë tue përballue nji gjendje krize të jashtëzakonshme. Ndërsa shqiptarët n’atdhe, të neveritun prej robnisë staliniste, po braktisin atdhenë tue marrë rrugën e mërgimit, kosovarët, n’anën e vet, vazhdojnë me braktisë Kosovën për me i shpëtue robnisë serbe. . . Por ka nji ndryshim mes gjendjes në Shqipni dhe asaj në Kosovë e në disa republika jugosllave ku banojnë nji shumicë shqiptarësh. Shqiptarët e Jugosllavisë, ndonëse të persekutuem, organizohen dhe protestojnë, kurse shqiptarët n’atdhe nuk guxojnë as me bëza. Por mergatën arbënore qi jeton ndër vende demokratike nuk e ndalon kush me folë. I përket asaj me u ba zadhanësja e të heshtunvet.” Dhe e tillë u ba Albanica. Numri i parë iu kushtue “Tragjedisë së Kosovës dhe aktorëve të saj”. Në ballin e revistës u vizue harta e Kosovës së bashku me pjesën veriore të Shqipnisë.

Vazhdimisht, Pipa ka ndjekë në mënyrë aktive zhvillimet politike në atdhe, në Kosovë dhe në trojet shqiptare në Ballkan U ka dërgue letra personaliteteve ma të nalta të administratës amerikane, ka folë në “Zërin e Amerikës”, ka dhanë intervista, etj.

Në këte numer janë botue, letrat qi Pipa u ka dërgue Presidentit Amerikan George Bush, dy letra Sekretarit të Shtetit James A. Baker, Sekretarit të Përgjithshem të Kombeve të Bashkueme, Javier Perez De Cuellar për çashtjen shqiptare në përgjithësi.

Në vitet 1991-92, editoi gazetën “Dielli”, tue qenë njëkohësisht edhe kryetar i “Vatrës”. Pipa, tue qëndrue si gjithnji jashtë sinoreve të partitizmit të diasporës, si nji atdhetar i vertetë, antikomunist dhe demokrat kritikoi ashper veprimet antidemokratike të forcave poltike që dolen në skenë fill mbas ramjes së diktaturës, sugjeroi platforma politike me vlerë për zhvillimet demokratike në Shqipni, dhe kërkoi me insistim që të nxiret para drejtësisë përgjegjësia për atë çka ndodhi gjatë 50 viteve të regjimit komunist.

Arshiu vdiq me 20 korrik 1997 në Washington, D. C., me dishirën përvëluese për ta pa Shqipëninë demokratike e perëndimore, Kosovën dhe trojet e tjera shqiptare të çlirueme dhe të bashkueme me atdheun. La porosinë e fundit: të digjej kufoma e tij dhe të hidhej në ujnat e Adriatikut. Pak vite para se të vdiste, ai i dhuroi Muzeut historik të Shkodrës bibliotekën e tij të pasun.

Pipa qe një mbrojtës i flaktë i çashtjes kombëtare, atdhetar idealist, demokrat e antikomunist i bindun, disident në jetë dhe në veprimtari letrare e shkencore, model shembullor i jokonformizmit, punëtor i palodhun, që të gjitha energjitë jetësore dhe aftësitë intelektuale, ia kushtoi kulturës kombëtare. Ai qe erudit i rrallë dhe poliglot. Përveç shqipes, ai fliste, lexonte e shkruente në anglisht, italisht, frëngjisht dhe gjermanisht.

Atdheu e nderoi me titullin e lartë: “Naim Frashëri i klasit të Parë” dhe qyteti i tij i lindjes e shpalli “Qytetar Nderi”. Busti i tij i derdhun në Bronx qindron, që prej vitiit 1999, në mjediset e Muzeut historik të Qytetit. Kultura shqiptare, ku ende e përcaktojnë tonin akademikët e Diktatorit ose nostalgjikët e tyne, e ka të zorshme me pranue nji personalitet të tillë si Pipa, qi i ka demaskue nji jetë të tanë. Aty-këtu, individë të veçantë dhe institucione kulturore demokratike kanë fillue me ba hapat e parë për të nxjerrë në dritë veprën shkencore e letrare të tij. Po diaspora jonë? Asnji veprimtari promovuese për punën e madhe atdhetare, shkencore, artistike, botuese. Përveç ndonji artikulli me shumë vlerë si ai i Astrit Lulushit, “Montale & Dante dhe Arshi Pipa”, dhe 2-3 shkrimeve kritike tendencioze, nuk më ka xanë syni tjeter. Borxh i papaguem i “Vatrës”, i Shoqatës së Shkrimtarëve dhe, në përgjithësi, i inteligjencës së këtushme.

Referenca

1). Për veprimtarinë mësimdhanëse të Pipës në universitetet amerikane, shih Wikipedia-Enciklopedia e lirë.

2. Ma hollësisht për këtë problem, shih Sami Repishti, “Me rastin e pervjetorit të parë të vdekjes, shoku im Arshi Pipa”, “Phoenix”, nr. 5-6, v. 1998, Shkodër.

3). Citim simbas: Hans-Joachim Lanksch, “U shue pishtari i kulturës shqiptare dhe i mendimit nonkonformist, Arshi Pipa”, “Dielli”, July-September, 1997.

4). Eleni Karamitri, “Arshi Pipa dhe Peter Prifti: lidhje miqësore dhe shkencore”, Illyria”, 24-26 janar, 2006.

5). Italo Costante Fortino, “Dal Realismo socialista a una nuova letteratura albanese” (“Nga realizmi socialist te nji letërsi e re shqiptare”), “Hylli i Dritës”, nr. 5-6, v. 1994, f. 46

6). Astrit Lulushi, “Montale & Dante dhe Arshi Pipa”, “Illyria”, 3-5 prill, 2007.

7, 8, 9). Shpend Topallaj, “Dy jetë paralele – Rreth librit të Uran Kalakullës me titull “Arshi Pipa njeriu dhe vepra”, “Illyria”, 14-16 dhjetor, 1999.

Haporeks postdiktatorial

by

Ia kam zilinë Odisesë. Atij i mjaftuan 20 vjet heqakeqje për tʼu kthyer më në fund në shtëpi. Unë, ndërkaq, i mbusha 28 vjet mbi dallgët e Oqeanit të të Keqes, por Itakën time ma kanë fshehur tymnajat e mllefeve./

Shkruan: Shpend Sollaku Noé/

Jeta ime dhe e brezit tim është puthuaj një vepër arti, një film apo një roman i shkruar prej të Tjerëve.

Gjatë kësaj jete kanë ndodhur gjëra aq të pazakonshme, saqë asnjëra prej breznive të tjera nuk mund tʼi gëzohet këtij Fati Të Mirë. Ishte vërtetë një Fat i Hidhur, i Imponuar, por ai Fat na hodhi trag­jikisht në ngjarje histori­ke të papërsëritshme: në burgosjen e njerëz­ve që nuk i bënin keq askujt, në djegien e minareve e të këmbanareve në moshën kur sapo nisje të intereso­heshe për Zotin, në qethjen me zor të flokëve sipas modelit të vendosur nga byroja politike e në mbajtjen e favoriteve deri tek kocka e partisë, në Mohim­in e të drejtës për të studiuar në universitet, në Rënien e Statuja­ve, në Rënien e Mureve…

Duke dashur të na bënin keq, ata, të Tjerët, na nxitën të tejkalo­nim kufi­rin e të mundshmes.

Nëse ata do të më kishin çuar në universitet, unë do të kisha humbur ra­stin për të njohur tre vjetët në ujdhesën e Sazanit, apo në Tokën e Vogël, siç e quanim; nuk do të kisha provuar shijen e të studiuarit fshehurazi duke sfi­duar ligjin komunist që ndalonte va­zhdimin e çfarëdolloj shkolleje gjatë ush­trisë, do të kisha humbur adrenaliniket ikje pa leje, dhënien mes njëmijë peripecish të deri tre provimeve në ditë (shoh në librezë jo vetëm datën 26.06.1979, me një notë 8, një 9 dhe një 10 njëra pas tjetrës, në lëndë nga më të rëndësishmet); nuk do t’i isha gëzuar njohjes me emrin marinari nëpër auditore, marrjen e një viti akademik në një të vetëm sezon provimesh, lirimin nga ushtria me shkollën e lartë të mbaruar. Nëse nuk do të kisha frekuentuar Universitetin e Tuneleve të Sa­zanit, vështirë të më qe dhënë rasti të përgjoja bisedat plot tmerr të ofice­rëve ditën e vdekjes së papritur të Mehmet Shehut, përgënjeshtrimin e pathyeshmërisë të Ushtrisë Popullore Shqiptare në orët kur Gjiri i Vlorës u përdhunua nga një nëndetëse sovie­tike, që hyri e doli me nge nëpër ujrat tona, gjatë periudhës kur Enver Hoxha bënte pushimet në Ujin e Ftohtë.

Nëse ata nuk do të na kishin mohuar librat dhe studimin e gju­hëve të huaja të Ndaluara, ne nuk do të kishim provuar kurrë orgaz­mën e të të le­xuarit klandestin, nuk do të ishim bërë Autodidaktë të përsosur, duke ndër­tuar secili në tru nga një Akademi Personale, e vetmja që ata s’mund tʼi  imponoheshin.

Duke dashur të na bënin keq, ata bënë të mundur që ne të ishim të parët në betejat sy për sy për demokracinë e vërtetë, me energjitë e shpagimit të shumëzuara.

Më vonë, po qe se nuk do të kishim denoncuar korrupsionin, mund edhe të kishim bërë karrierë, mund edhe të ishim kor­ruptuar, të ishim bërë me vila përrallore, apo edhe të kishim marrë ndonjë plumb pas kokës. Por, për Fatin e Tyre të Keq, ne zgjodhëm akoma rebelimin.

Nëse Ata të mjerë nuk do të na kishin detyruar të braktisnim Shqipërinë, unë nuk do të kisha provuar mërgimin e stërzgjatur dhe vargjeve e rreshtave të mia sigurisht do tʼu kishin munguar Dhimbjet e Reja.

Shumë prej nesh shkuan në psiqiatri apo u çmendën në mënyrë të pakthyeshme, të tjerë vdiqën të rinj apo humbën dherash të hua­ja, ndokush bëri edhe vetvrasje, ngaqë nuk përballoi dot zhgënjimin intelektual.

Unë dhe të tjerë të ngjashëm pasjetuam, pa e ditur që kishim qenë kaq të rezi­stueshëm.

Për Fatin e Tyre të Keq… Sa më shumë ata na kishin bërë  të vua­nim, aq më tej ishte projektuar mbijetesa jonë. Duke dashur të na asgjësonin, ata kontri­buan në mënyrë të pandërgjegjshme që Ne të mbesim Gjallë edhe pas harrimit të tyre.       

PARTIA E VATRANËVE ËSHTË KOMBI

by

– DEGA E VATRËS NË TORONTO SYNON SHTIMIN E ANËTARËSISË-/

Dega e Vatrës në Toronto, u mblodh me 1 mars 2020, nën drejtimin e kryetarit Toni Sufaj,  dhe diskutoi rreth problematikës të pas Kuvendit të Michiganit. Mbledhja nisi me 3 anëtarësime të reja: Ervin Vukelaj, Arbana S. Arthërtore dhe Aurel Shotaj. Anëtarëve të  rinj iu urua miresardhja në Vatrën Shqiptare, ku vatranët e konsiderojnë veten të barabartë si anëtarët e një familjeje të madhe.

Kryetari i Vatrës, z. Toni Sufaj përcolli atmosferën bashkuese të Kuvendit që u organizua me 19 Janar në Teqenë “Baba Rexhebi” në Detroit dhe i njohu pjesmarrësit me vendimet e rëndësishme të Kuvendit dhe frymën vatrane, e cila nuk ka asgjë të përbashkët me frymën përçarëse të individëve apo të ndonjë grupimi, që po lufton ta ndajë Vatrën. Kjo, tha z. Sufaj, nuk ka për të ndodhur dhe kushdo, që ndahet nga federata, ashtu si në të kaluarën ka për të mbetur minorancë. Vatra, vërtetë e sheh anëtarësinë të barabartë si në një familje të madhe, por ajo është kundër familjaritetit përçarës, ku një apo dy familje tentojnë të grumbullojnë rreth vetes individë të pakënaqur.

        Kryetari i degës së Vatrës bëri thirrje për të shtuar anëtarësinë duke i kërkuar çdo anëtari të kryesisë së degës që të afrojë vatranë të rinj, që kanë dëshirë të jenë në Vatrën e Shqiptarizmit dhe të punojnë për çështjen Kombëtare.

            Gjatë mbledhjes së zgjeruar të kryesisë u kërkua që të gjenden rrugët për të afruar sa më shumë elementin femër, ç’ka i mungon degës. Po ashtu u vu theksi edhe në një punë më të kualifikuar të degës për ruajtjen e gjuhës shqipe, traditave Kombëtare dhe të rritjes të bashkëpunimit me komunitetin.

       Dega e Vatrës në Toronte do të luftojë që në të ardhmen të organizojë më shumë veprimtari bashkuse në komunitet dhe përmes veprimtarivë do të tërheqë rreth vetes më shumë anëtarësi.

          U diskutua për të përcjellë një frymë më miqësore mes anëtarsisë me qëllim që të shmangen fenomenet e thashethemeve, përçarjes, dizinformimit, siç ka ndodhur dy vitet e fundit me dy degë apo me individë që i kanë fryrë zjarrit të përçarjes së Vatrës, kanë keqpërdorur emrin dhe Kushtetutën e Vatrës, kanë shkelur Kushtetutën e saj, kanë prezantuar në media dhe rrjetet sociale frymën përçarëse dhe akuza të pabaza për vetë Vatrën.

        Dega e Vatrës në Toronto u apelon të gjithë vatranëve që të ndjehen dhe të veprojnë të bashkuar rreth Federatës Vatra, me Kryetarin Elmi Berisha, Kryesinë e re dhe Këshillin e dalë pas Kuvendit të Detroitit. Atmosfera dhe respekti provatran është rritur. Vizita e Kryetarit Berisha në Departamentin e shtetit së bashku me stafin e tij, vizitat e Kryetarit të Komisionit të Politikës së Jashtme të Kongresit Amerikan z. Eliot Engel në Vatër, vizitat e Presidentit të Kosovës Hashim Thaçi, vizitat e shumta të personaliteteve dhe institucioneve në Vatër, tregojnë se Vatra e pas Kuvendit është në rrugë të mbarë, të kundërtën mund ta thonë e pretendojnë vetëm ata që nuk e duan Vatrën për shqiptari’, por vetëm për interesat e tyre.

Z. Muharrem Gashi kërkoi që krahas shtimit të anëtarësisë të merren edhe opinionet e vatranëve të rinj për ta bërë më aktive degën dhe më të shtrirë në komunitet. Miro Sufaj kërkoi që vatranët të jenë shembull për komunitetin dhe çdo shqiptar i mirë ka të drejtë të bëhet anëtar i Vatrës, pavarësisht mendimeve e opinioneve;- në Vatër nuk ka  Parti Politike, Partia e Vatrës është Kombi Shqiptar. I rëndësishëm është fakti që në Vatër dhe me Vatrën duhet të jesh i sinqertë, i dashur dhe i respektuar;  të respektosh të tjerët, të mos merresh me thashetheme e shpifje.

Ne, vatranët, pa përjashtim, duhet ta duam dhe ta ruajmë Vatrën siç na e lanë të parët, ta duam- jo për veten tonë, jo vetëm për familjet tona, por për Kombin tonë. Vatra është fortesë Kombëtare që për 108 vite nuk e kanë rrëzuar dot përçarësit dhe intrigantët.