Archives for June 2020

“Ideologjia Chavez – Maduro është një nga përshtatjet e komunizmit”/

Nga Roberto Mansilla Blanco më 5 maj 2020/-Perktheu:Eugjen Merlika/

(Pjesa e I)/

Renato Cristin është një filozof e profesor i filozofisë ndërpretuese pranë Universitetit të Triestes, n’Itali, dhe nismëtar i fushatës botërore Appeal for Nuremberg Trials for Communism, i prirur për të gjykuar krimet historike të komunizmit. Në këtë intervistë të posaçme për Qué Vaina!i përgjigjet pyetjeve tona mbi këtë nismë, mbi rolin e komunizmit në ngjarjet e sotme e në një vështrim shumë kritik padit regjimin e zaptuar nga Nicolàs Maduro dhe Chavizmin në Venezuelë.

Kur ka lindur “Thirrja për provimet e komunizmit në Nuremberg”, që ti dhe kundërshtuesi sovjetik Vladimir Bukovski  keni vënë në lëvizje?

Kjo nismë është lindur në verën e vitit 2019, por ka patur një shtatzani që mund t’a tregoj shkurtimisht. Gjatë një konferencenë vitin 2005 kushtuar kujtesës së totalitarizmit, një konferencë që e kisha organizuar kur isha Drejtues i Institutit italian të kulturës në Berlin, Vladimir Bukovski më ka shprehur idenë e tijpër të krijuar një “Nuremberg për komunizmin” i cili të mund të përcillte një dënim historik e moral, të njëjtë me atë që me të drejtë dënonte nazizmin dhe e përjashtonte përfundimisht atë nga bota e qytetëruar. Disa vite më pas një grup ekspertësh, profesorë, studjues e politikanë të Vendeve balltike e rimorën atë ide, duke vënë së bashku ndodhi e tubime të karakterit historik, por që në vazhdim nuk arritëm t’a gjenim mënyrën për t’a betonuar nismën. Më së fundi në verën e vitit 2019 i shkruajta Bukovskit për t’i dhënë një shtysë asaj nëpërmjet një thirrjeje që mund të shërbente si bazë për një nismë ndërkombëtare duke filluar nga përvjetori i tridhjetë i rënies së murit të Berlinit. Edhe se ishte i drobitur nga sëmundja e tij, e pranoi me zell, sepse pa mundësinë që t’i jepej një formë idesë së tij. Kështu shkruajtëm tekstin e Thirrjese vendosëm të përgatisnim shpalljen duke mbledhur firma për t’a paraqitur në publik në datën simbolike të 9 nëndorit. Fatkeqësisht Bukovski ndërroi jetë më 27 tetor 2019, duke lënë një zbrazësirë të pamasë tek të gjithë ata që kishin duartrokitur betejën e tij të gjatë kundër komunizmit e kishin ndarë me të arsyet dhe synimet; por njëkohësisht ai na la si trashëgim zotimin e tij për të sendërtuar qëllimet e tij, pjesërisht nëpërmjet nismës sonë të re.

Cilat janë kërkesat kryesore që gjejnë shprehje në këtë nismë?

Kjo nismë është e nevojshme me qëllim që plojët e gjenocidet e regjimeve të ndryshme dhe lëvizjeve komuniste të mund t’i nënështrohen zyrtarisht një gjykimi që deri tani nuk ka ndodhur; në mënyrë që të pastrojë vetëdijen tonë historike nga helmet që ideologjia komuniste ka përhapur gjithandej; kështu të mund të riekuilibrohet  ndërgjegjia morale e botës perëndimore, ndërgjegja e botës së lirë që shumë shpesh, për përtaci apo për keqbesim, fsheh të vërtetat e komunizmit, duke mbuluar thelbin kriminal të një ideologjie që është ende vepruese dhe vdekjeprurëse. Praktikisht do të zhvillohet në tre rrafshe, ngushtësisht të lidhur: një vijë veçanërisht kulturore (historiografike, filozofike, sociologjike, politike, gjeopolitike); një vijë juridike (me synimin për të shqyrtuar mundësinë konkrete për të përparuar në kahun e të drejtës penale, si përsa i përket rasteve të veçanta po ashtu edhe për gjenocidin karakteristik të shumë prej këtyre masakrave); një vijë politike dhe institucionale që duhet të bashkojë si qeveritë mirëpritëse të idesë për të arritur dënimin politik e moral të komunizmit po ashtu si dhe Parlamentin evropian me synimin për të kënaqur përfundimin që barazon komunizmin me nacional socializmin, të miratuar në shtator 2019. Në javët e fundit spikama shëndetësore globale e shkaktuar nga koronavirusi – një argument që ka shumë ndërlikime, jo vetëm ekonomike e shoqërore por edhe politike, mbi të cilët nuk do të ndalohem këtu – ka prodhuar një gjëndje që na ka shtrënguar të ripërsiasim veprimet konkrete që kishim nisur të zhvillonim e që do të rifillojnë kur gjëndja të bëhet e qëndrueshme, besoj mbas verës. Po vazhdojmë të shkojmë përpara me mbledhjen e firmave që mbështesin Thirrjen, që mund të lexohet e të firmoset në faqen web: https://appeal.nurembergforcommunism.org//.

Si ka qënë pritja ndërkombëtare e kësaj nisme, veçanërisht nga pikpamja e opinionit publik, të botës akademike, të lëmshit politik etj?

Deri sot thirrja është përkrahur nga firmat e më shumë se 1500 vetëve, që, siç mund të shihet nga lista që shfaqet në faqen web, vijnë nga shumë Vende dhe janë të lidhur me shumë institucione dhe me një gamë të gjërë profesionistësh, akademikësh e sektorësh institucionalë. Një artikull në italisht, megjithëse i botuar nëndorin e shkuar e pra jo i përditësuar, paraqiste disa nga emrat që duken mes firmëtarëve të parë. Që nga fillimi nisma ka patur një sukses të madh në anën e njerëzve e të bashkësive, përfshirë edhe të ikurit, që kanë jetuar nën komunizmin nga Evropa Lindore deri në Amerikën Latine. Është guximi i pamasë e i adhurueshëm i shumë firmuesve që kanë dalë sot në pah për t’a mbështetur, dhe është gjithashtu miratimi (forcëdhënës e i fuqishëm) i shumë intelektualëve, veçanërisht liberalë klasikë ose konservatorë liberalë në mbrojtje të botës së lirë. N’Itali është paraqitur në Senat me mbështetjen e partive të qendrës së djathtë, por në të vërtetë është një thirrje jo partizane që, duke nënëshkruar nevojën e mënjanimit të ekstremizmit, shënon një ecje të arsyeshme që ka të bëjë me një vizion të barazpeshuar, madje dhe njerëzor (sepse disa prej krimeve të kryera n’emër të asaj ideologjie vazhdojnë ende të kryhen e vazhdon përsëri të ketë viktima). Është një nismë ndërkombëtare me karakter etik, ende më shumë se sa politik, historik e kulturor.

Përkrahja e firmëtarëve të parë, disa prej të cilëve më ndihmojnë edhe në shpërndarjen e dokumentit, është e çmuar. Ndërmjet tyre janë antarë tëParlamentit evropian dhe disa parlamentarë kombëtarë, figura të botës së biznesit, të mediave, të shkencës, të kulturës e të fesë, profesorë universitarë, ekonomistë, artistë e shkrimtarë, personazhe të sportit, profesionistë të fushave të ndryshme, regjizorë të grupeve të përsiatjeve e përfaqësues të shumë institucioneve të kushtuara kujtesës së krimeve të komunizmit që gjinden në të gjithë botën. Dua të ve në dukje njerëzit që kanë pësuar përndjekje nga regjime të ndryshme komuniste evropiane të shekullit 20 (ndërmjet të cilëve dua të përmënd një mik të mirë të Bukovskit, shkrimtarin e disidentin sovietik Arkadi Polishkuk), e t’atyre që ende sot vuajnë në kushte të ngjajshme regjimi: të mërguar e kundërshtarë kubanë, figura të opozitës venezuelane, njerëz që nëpërmjet përvojës së drejtpërdrejtë kanë parë se cilat mund të jenë pasojat rrënuese të kësaj ideologjie, në secilin variant të saj.

Do të desha t’i përmëndja secilin një nga një, mbasi ushqej kundrejt tyre një ndjenjë që shkon përtej mirënjohjes për mbështetjen e tyre, një t’atillë që arrin pikën e miqësisë.

Veç tyre ka organizata që shfaqin zotimin e tyre për të punuar së bashku për të pasuruar nismën e po fillojnë t’a bëjnë në mënyrë konkrete; për shembull Platforma e kujtesës evropiane të ndërgjegjes (Pragë), Victims of Communism Memorial Foundation (SHBA), International Freedom Educational Foundation (SHBA), Corneliu Coposu Foundation (Romania), Instituti eston i kujtesës historike (Estonia), Club de los Viernes (Spagna), Fondacioni Lepanto (Itali), Fondacioni Farefuturo (Italia), për të përmendur vetëm disa prej shumë të tillëve.

Kemi edhe përkrahjen e çmuar të kryetarëve e drejtorëve të organizatave të panumurta, ndërmjet të cilave David Horoëitz Freedom center (SHBA), Bashkimi i Këshillave për hebrenjtë në ish Bashkimin Sovjetik (SHBA), Ëestminster Institute (SHBA), Mannkal Economic Education Foundation (Australi), Liberty Memorial to the Victims of Communism (Canada), National Museum of the Holodomor – Genocide (Ucraina), Cuban Democratic Directory (Cuba-SHBA), House of Terror (Hngari), Komisioni ndërkombëtar për vlerësimin e krimeve të regjimeve të pushtimit nazist e sovjetik në Lituani, Shoqata ndërkombëtare e ish të burgosurve politikë e viktimave të comunizmit (Gjermani), Grupi i studimeve strategjike (Spanjë), Instituti për demokracinë, Median dhe kulturën (Shqipëri), revista New Criterion (SHBA), PanAm Post (Columbia – SHBA), New English Review (SHBA), revista Jihad Watch (Shtetet e Bashkuara), Libertad Digital (Spanja), Opinioni i lirive (Itali) e shumë të tjerë. Për një panoramë të plotë, që për arsye hapësire nuk mund t’i jap të tëra siç do të kisha dëshëruar, ju çoj tek lista e firmëtarëve që mund të lexohen në siton e përdorimit.

Do të shtonja se nga Amerika Latine në veçanti Thirrja ka marrë mbështetjen e vyer të Fondazione Libertad y Progreso (Argjentinë), Fondazione Bases (Argjentinë), Instituti i studimeve mbi veprimin njerëzor (Peru), ndërmjet të tjerëve dhe Fondacioni Bolivia e Lirë. Nga Venezuela veçanërisht kemi rreth dyzetë deklarata mbështetjeje, ndërmjet të cilave nënvizoj atë të një ish presidenti të Vendit, Lëvizja anarkiste e Venezuelës, Rumbo Libertad Movement dhe Qué Vaina!, vetë sito.

A mund të flisni për disidentin sovjetik Vladimir Bukovski? Çfarë roli historik pati Bukovski  në nismën për të përdorur fjalën gjykim mbi krimet e komunizmit?

 Një kundërshtar i qëndrueshëm i regjimit sovjetik dhe një nismëtar i bindur i nevojës për të ngritur një gjykim botëror mbi krimet e ideologjisë komuniste, Vladimir Bukovskiarriti t’i japë një dukshmëri më të madhe politike, më shumë se cilido disident tjetër sovjetik, tezës sipas së cilës ideologjia komuniste nuk mund të lejohet të shumëzohet, para e mbrapa rënies së Brss e të satelitëve të tij. (Mund të shihet profili i botuar në Pan Am Post). Megjithëse Aleksandër Sollzhenicini ishte tregimtari më i madh, asnjëherë i vlerësuar sa duhej, i plojës së fshehur që ishte gulagu sovjetik, Bukovski qe teoricieni më i madh, i njohur edhe për kërkimet e tij se si funksiononte diktatura mbas perdes, në sajë të të cilëve libri i tij Judgment in Moscow është një kryevepër e vërtetë.

Nga pikpamja e gjykimit historik, si do t’a kishit përcaktuar komunizmin?

Historia e kuptuar si një rrjedhë faktesh ka treguar dëmin që ajo ideologji ka shkaktuar në rrafshin ekonomik e shoqëror. Që aty mund të arrijmë tek dënimi – të cilin un e mbështes dhe e propozoj – të komunizmit jo vetëm si një dështim socioekonomik, por edhe politik, moral, shpirtëror e kulturor dhe si një histori të një gabimi antropologjik, i vërtetur si i tillë nga secila prej ngasjeve për të imponuar një njeri të ri: sovjetik, maoist, Castroist, Çavist të çfarëdo lloji tjetër. Por me që ajo ideologji është ende vepruese dhe akoma sot shkakton pasoja rrënuese, si përsa i përket lirisë e dinjitetit njerëzor ashtu edhe për sistemin shoqëror që mbron ato liri e dinjitete, “Thirrja për provimin e Nurembergut për komunizmin” nuk është i vlefshëm vetëm për të shkuarën, por mund të shërbejë për të tashmen e për t’ardhmen, për të ndaluar atë ideologji të shpërndahet më shumë e për të mos e lejuar të dehë brezat e ardhshëm. Shkurt kjo nismë shërben për të dënuar komunizmin aty ku është vënë  me të vërtetë në zbatim, në regjimet e shkuara e të tashme në variantet e ndryshme të tij (ndërmjet të tjerëve Kina, Koreja e Veriut, Laosi, Kamboxha, Kuba, Venezuela, Nikaragua, Mozambiku, Eritrea), të dënohet ideologjia totalitare që i ka pjellë e që vazhdon të veprojë në çdo zonë të rruzullit, edhe në brendësi të botës perëndimore, nën trajtën e partive politike, lëvizjeve revolucionare, grupeve subversive dhe organizatave të botës së tretë, kundër-Perëndimore dhe armike të sistemit ekonomiko-shoqëror perëndimor.

                L’Opinione delle libertà                    

E përktheu Eugjen Merlika

Fundi i pjesës së parë