Archives for June 2020

LaGUARDIA GETS A MAKEOVER AS ECONOMIES OPEN UP

June 14, 2020 by dgreca

By Rafaela Prifti

The new Terminal B Arrivals and Departures Hall at LaGuardia Airport opened to the public today as part of a transformed air travel experience awaiting travelers and airlines. The major redevelopment project offers opportunities for local community, women-owned business subcontractors and vendors, as some investors told Dielli.

Amid the coronavirus pandemic, the number of passengers serviced at New York City airports has dropped by 95 percent. Yet theoverhauling of LaGuardia is one of many infrastructure projects in the pipelines give a boost to the state’s economy.

At the formal ribbon cutting ceremony on Wednesday, Governor Cuomo said that New York has entered a new phase in the fight against the virus. The number of new positive cases has been going down as the daily testing numbers are the highest per capita compared to any state in the US. He has repeatedly cautioned about reopening too quickly, which has been the case in some states that are experiencing a sharpincreasein infections. The focus,said Mr. Cuomo is “to have the most informed reopening of any state in the country because reopening is much harder than closing.Since Mr. Cuomo announced five years ago that the LaGuardia airport would be completely rebuilt, there have been several groundbreakings and unveilings. The $8 billion project, three-quarters of which is funded through private financing and existing passenger fees, broke ground in 2016. In February 2018, the new Terminal B parking garage opened with 3,200 spaces and a dedicated level for Uber, Lyft and other car servicesThe old Central Terminal which opened in 1964 was ‘an embarrassment’ to the city and the state, said the Governor. He added thatits completion will be the first,major city airport constructed in the United States in nearly 25 years. The last one to open was Denver International in the mid-1990s.The new LaGuardia will feature 72 new gates across six concourses, featuring artworks by world-renowned artists, security screening technology, no contact systems for ordering food etc. The new arrivals and Departures Hall at LaGuardia Airport is 50 percent bigger than the hall it replaces, represents a step toward a sweeping $8 billion redevelopment that the Port Authority Executive Director, Rick Cotton pledged would create 14,000 jobs and direct $500 million in contracts awarded to Queens Businesses.After months of lockdown, the Governor said that this type of redevelopment project is needed to energize the reopening of the state’s economy. “The pandemic did not significantly affect the completion of the main terminal,” he said. Mr. Cuomo added that the drop in traffic has allowed the Port Authority of New York and New Jersey, which operates LaGuardia, to accelerate construction of the roadways at the airport. The Governor and his guests were optimistic about the future of air travel.The rebuilt airport sits wedged between the Grand Central Parkway and the East River, butthe new terminals have stretched closer to the highway.To reduce the heavyflow of vehicles by LaGuardia, the airport includes anAirTrain station. The estimated $2 billion controversial project is designed to shorten travel time by connecting to the No. 7 subway line and the Long Island Rail Road.“The AirTrain and other projects planned by Port Authority are in doubt due the agency’s loss of revenue during the pandemic,” Mr. Cotton said.The redevelopment of LGA airport is anticipated to create a combined $10 billion in economic activity and $2.5 billion in wages over the life of the project. In his presentation, the Executive Director of Port Authority said that it is working hand in hand with local officials, investorsand the local community such as minority and women business owners, students and jobseekers. LaGuardia Gateway Partners was selected by the New York and New Jersey Port Authority to deliver the capital redevelopment at Terminal B of LaGuardia. The English Editor of Dielli attended the formal opening ceremony and talked to representatives like Thomas Nilsson of Skanska Walsh about opportunities for the Albanian local business community. For participation, the firms are required to be registered with the Port Authority of New York and New Jersey, which is invested in developing minority, small and women-owned business enterprises.

Diaspora e Majkos, një agjensi e makinës politike të Qeverisë socialiste…

June 14, 2020 by dgreca

Duke kërkuar një përgjigje për pyetjen: Pse politikanët shqiptarë kanë frikë nga vota e emigrantëve?-
Para se t’u kerkoni votën emigrantëve, a e keni përcaktuar me ligj se sa ulëse në Kuvendin e Shqipërisë do t’u jepen emigrantëve që përbëjnë 50 % të popullsisë?

Nga Eduart R. Aranitasi*

Pyetje kjo që s’do mendje shumë për t’u kuptuar, dhe natyrisht nuk do shumë mendje se kush e ka mohuar këtë të drejtë kushtetuese deri më sot- “Kapot e partive politike parlamentare”, qe nuk u intereson te ndryshoje statokuoja e politikes shqiptare.

Këta janë përgjegjës direkt të mohimit të kësaj të drejte kushtetuese.

Cdo të thotë që kjo klasë politike të mohoi të drejtën e votës të pjesës më vitale të kombit? Do të thotë mundësi më shumë për të ushtruar pushtetin e tyre mbi ekonominë, materiet primare, dhe shërbimet ordinare që disponon vendi. Jo më kot kemi parë se si kanë vegjetuar dhe lindur si kërpudha mbas vesës oligarke të krijuar nga politika, të cilët nuk kanë patur asgjë, dhe që nuk vijnë nga situata të një zhvillimi normal të një bisnesi tradicional. Oligark bëhesh kur ke një sukses bisnesi e cila vjn si rezultat i një suksesi shitjesh në kohë, ose kur dispinon pronësi intelektuale industriale që të japin mundësi të kesh sukses për kohë relativisht të shkurtër.

Politikanët tanë duke mos qenë të tillë, këtë pjesë e kanë mësuar mirë. Duke qenë se investimet në infrastrukturë dhe shërbimet publike të cilat i kanë kanalizuar te rrjeti i tyre i interesit duke iu atribuar atyre suksesin në këto bisnese që janë frut i parave publike dhe jo i krijimtarisë intelektuale, apo të ndonjë eksperience të kualifikuar. Para publike do të thotë distribucion në të gjitha shtresat e interesit, dhe jo koncesione PPP të cilat kanë mundur me anë të ashtuquajturve oligarkë artificialë të përvetësojnë në mënyrë direkte gjithë bilancet investive të vendit.

Mirëpo ky sukses artificial i tyre nuk mund të vegjëtonte po të ishte në këtë mes inteligjenca popullore në emigracion e rritur dhe e kultivuar mes sakrificash, me nocionin e punës dhe krijimtarisë. Kjo shtresë e emigrative përbën problem dje, sot dhe nesër , për klasën aktuale politike.

Prandaj justifikimet të kota për realizimin e reformës gjasme është problematik është një farsë e vërtetë. Problematik nuk është moserealizimi i reformës por në këtë rast qeverisja të cilën këta e kanë trasformuar në pushtet. Që të bësh një bilanc të këtyre tridhjetëvjetëve duket qartë dëmi ekonomik dhe social që këto forca politike i kanë shkaktuar vendit, të cilat klasifilohen lehtësisht në dëme kolosale. Dhe pikërisht është ky dëm i pallogaritshëm që i kanë detyruar këto forca të jenë në bashkëpunim, dhe në bashkvëprim me njera tjetrën, për të bashkërenduar teatrin e tyre mediatikopolitik, për të qëndruar sa më shumë të jetë e mundur në pushtet gjë që ska lidhje me qeverisjen. Dhe për këtë mostrat e tyre dolën qartë me krijimin e të ashtuquajturës Diasporë që rezultoi se është një agjensi e makinës politike aktuale e së majtës në bashkëveprim. Edhe mekanizmat që ka emëruar në Diasporë, përfshirë edhe Këshillin koordinativ, nuk janë gjë tjetër, veçse pjesë e të njëjtit mekanizëm. Kemi pritur nga diaspora e Majkos ndonjë ide ndonjë reagim, apo propozim në lidhje me reformën zgjedhore, dhe asgjë nuk polli as ide e as ndonjë iniciative konkrete, veçse një mekanizëm në shërbim të qeverisë.

Kërkojnë të drejtën e votës pa kërkuar se çfarë përqindje ulësesh në parlament i takon diasporës.

Si mund të konkretizosh votën e emigrantëve pa u llogaritur përfaqësinë apo vendet që u takojnë me ligj, në kuvendin e shqipërisë sepse përbëjnë përqindjen më të madhe të votuesëve realë sot aktualisht që flasim. Emigracioni përbën mbi 50% të votuesëve.Duke parë këto të dhëna kjo klasë politike çfarë bën, trumbeton të drejtën e votës në mënyrë eksperimentale, dmth tridhjetë i kaluam, ti shtyjmë dhe nja tetë vjet me këto eksperimente që tu mbushim mendjen budallenjve që ne po mundohemi për ju, dhe mbas tetë vjetësh jemi bërë që të na shtyjnë me karrocë, dmth e realizojnë objektivin e tyre që të mbesin përjetë në pushtet.

Kjo është oferta dhe suksesi që ben kjo klasë politike e cila është ratifikuar në një marrëvëshje të shkruar anglisht, gjasmë se këtu është dhe kontributi i të ashtuquajturve ambasadorë të shteteve mike, të cilët kur përfundojnë mandatin diplomatik kthehen si milionerë nga Shqipëria, saqë përflitet se fusin miq që të emërohen ambasador në Shqipëri. Këta harrojnë se, dhe ata kanë pjesën e tyre në korrupsionin dhe dështimet e demokracisë në Shqipëri, pa le na shesin kontributin e vendeve mike si sukses, sikur ne nuk kuptojmë fare se si gatuhet dhe si ndërvepron miku apo fqinji.

Miqtë e dinë mirë se sa përcaktues janë enigrantët për vetë faktin e peshës së votës së tyre si në vendet ku jetojnë ashtu dhe në vendin nga vijnë. Dhe për këtë fakt nuk u intereson i aktivizojne faktorët determinantë të cilat determinojnë dhe karrierat e tyre, dhe për këtë fakt kemi parë ambasadorë që ikin nga Shqipëria dhe na kanë lënë si peshku pa ujë!

Autori është anëtar i këshillit të Vatrës.(botoi Gazeta Dielli online www.gazetadielli.com)

VARFËRIA- SHKAK I RËNIËS SË NATALITETIT NË MAL TË ZI

June 13, 2020 by dgreca

Diskursi sociopolitik-Në një vend ku pagën më pak së 250 euro në muaj e marrin 55 mijë të punësuar, që është rreth një e treta e të punësuarëve në Mal të Zi, është dëshmi e mjaftueshme për të konstatuar së varfëria është dukuri e pranishme kudo por në veçanti në mjediset rurale sidomos regjionin verior, që ka ndikuar në reniën e natalitetit si dhe migrimin e popullsisë, duke dëshmuar diferencimin demografik dhe social në këtë mjedis

Shkruan: Nail Draga/

Në Malit të Zi, krahas çështjës se koronaviruesit e cila ishte epidemi me karakter global që u përballu me sukses pa pasoja ndaj qytetarëve, aktuale mbesin shëtitjet e qytetarëve me përkatësi fetare ortodokse në organizim të Kishës ortodokse serbe(KOS)që paraqesin shqetësim ekskluziv politik, sepse siç duket rolin e opozitës është duke e marrë kisha serbe, që dëshmohet me regjinë organizative të protestave, që kanë marrë karakter jo fetar por kundërshtetërore. Nga ana tjetër aktuale janëzgjedhjet e rregullta parlamentare që duhet të mbahën në vjeshtë, çështje kjo që kontestohet nga opozita, për mos harmonizimin e ligjit zgjedhor, madje duke deklaruar për mundësinë e bojkotimit të zgjedhjeve, dukuri e cila deri më tash nuk ka qenë e njohur në praktikën parlamentare në Mal të Zi.Por, çështjet e tilla për momentin kanë menjanuar krizën ekonomike ku varfëria është bërë jo dukuri por proces për një numër të konsiderueshëm të qytetarëve, në këtë mjedis.

Kriza sociale dëshmi e pabarazisë

Qytetarët çdo ditë janë duke u bindur se sintagma shteti i së drejtës sociale, është konstatim për konsum ditor sepse realiteti është tjetër fare. Në këtë aspekt më të drejt është pritur se nga 21 maji i vitit 2006, kur u votua për pavarësi të shtetit, sedo të bëhën ndryshime në këtë drejtim, porqytetarët janë zhgënjyer, sepse ka padrejtësi të mëdha, ku qytetarët e hetojnë kudo. Në Mal të Zi nuk është e panjohur së gjatë tranzicionit një grup i të privilegjuarve janë pasuruar në sajë të gjoja privatizimit të ish ndërmmarjeve shtetërore, apo formave të tjera që më të drejt mbajnë epitetin e oligarkëve.Ndërsa në anën tjetër ekziston pjesa më e madhe e qytetarëve të cilët më vështirësi e përballojnë muajin që janë bërë për raste sociale. E dhëna se qytetarët jetojnë në shtetin me pagën minimale me të ulët në regjion, ku pagat stagnojnë më vite, si dhe me vonësa të konsiderueshme më muaj të tërë, nga del së qytetarët jetojnë më dobët sëvitëve të kaluara, ku emigrimi i të rinjëve është bërë dukuri normale, ku është degaraduar arsimi, shëndetësia, ndërsa pensionistët mëmzi mbijetojnë.

Diferencimi në të ardhurat materiale

Në sajë të dhënave statistikore në lidhje për të ardhurat mujore, përkatësisht të pagave, del qartë se ekziston një diferncim i madh, që është dëshmi transparente e pabarazisë sociale. Si rast tipik i kësaj çështje ishte debati kohë më parë në media për pagën mujore të drejtorëve në shumën e disa mijëra eurove, që janë ndërmarrje shtetërore, që paraqet keqpërdorim të pozitës së tyre drejtuese duke dëshmuar pabarazi ndaj të punësuarve tjerë aty, sidomos për punëtorët fizik që paguhën me paga minimale.

Në sajë të informacionëve që disponojmë në fund të vitit të kaluar në Mal të Zi kanë qenë të punësuar 191.833 individë, por për 157 mijë persona janë të njohura të dhënat për të ardhurat e tyre, ndërsa për të tjerët prej 34 mijë, punëdhënësit nuk kanë paguar tatimet dhe kontributet.

Në këtë aspekt janë publikuar të dhënat për neto pagën mujore në dhjetor të vitit të kaluar në vlerë prej 250 euro e kanë pasur 55 mijë të punësuar, ndërsa në mes 251 euro e deri 400 euro janë edhe 36 mijë të punësuar.

Pagën nga 401 deri në 500 euro e kishin 18 mijë të punësuar, nga 501-700 euro, 25 mijë, 701-1000 euro e kishin 13 mijë të punësuar. Ndërsa pagën mbi 1000 euro e kishin 10 mijë të punësuar.

Ndërsa në këtë moment në Mal të Zi janë të papunë rreth 40 mijë qytetarë, ndërsa 65 mijë pensionist kanë të ardhurat mujore nën 250 euro. Nga ana tjetër pensioni mesatar në Mal të Zi në fund të vitit 2019 ishte 288 euro, ai ishte më i ulti në regjion, nga del së kjo kategori është në pozitë të lëmoshës për të mbijetuar.

E dhëna se të ardhurat neto mujore më pak se 400 euro i marrin 90 mijë të punësuar, apo 60% e numrit të përgjithëshëm të punësuar, është dëshmi e mjaftueshme për të treguar gjendjen pavolitshme sociale në Mal të Zi.

Këtij konstatimi duhet shtuar të dhënën nga MONSTAT-i për muajin prill së paga mesatare në Mal të Zi ishte 521 euro, ndërsa sipas të dhënave nga drejtoria e tatimeve ajo është realisht më e ulët, ndërsa për muajin shpenzimet minimale të shportës së ushqimeve janë 641,8 euro, që dëshmon diferencën praktike dhe vështirësistë për të përballuar gjendjën aktuale.

Dhe një gjendje e tillë ekonomike ku rreth 100 mijë qytetarë në Mal të Zi jetojnë në varfëri, ndërsa çdo e 19-ta familje jeton nga ndihma sociale, numri i të varfërve rritet vazhdimisht, ka ndikuar direkt në rënien e natalitetit në Mal të Zi, sidomos në regjionin verior, proces i cili është i pranishëm vite më radhë, duke dëshmuar diferencimin demografik dhe social.

Murtaja e bardhë në 16 komuna

Sipas të dhënave nga MONSTAT-I në Mal të Zi në tremujorin e parë të vitit 2020, shtimi natyror negativ është regjistruar në 16 komuna. Siç informohet në pasqyreën mujore më së shumti të vdekur se sa të lindur janë në këto komuna: Andrijevicë, Berane,Bjellopole, Cetinë,Danilovgrad, Guci,Hercegnovi, Kollashin, Kotor, Mojkovc, Nikshiq,Petnjicë, Plevle,Plluzhinë, Shavnikdhe Zhablak. Për këto tre muaj kanë lindur 1676 fëmijë, ndërsa kanë vdekur 1641 qytetar. Në këtë regjistër mungojnë të dhënat për gjashtë komuna tjera, por deri në fund të vitit nuk përjashtohet që edhe ata të iu bashkangjitën këtyre.

Mungojnëmasatqeveritarepërnatalitet

Ndonëseky trend i rëniessënatalitetitështë i njohurpërqeveritarëtnukështë duke i shqetësuarautoritetet. Madjenësenukmerrenmasakonkretenëkëtëdrejtim, dukuria e shpopullimittëvendbanimeveruralenëshumëkomuna, do tëjetëdukuri e vazhdueshme.

Ngagjendja e pavolitshmeekonomike, njënumër i konsideruar i tërinjëvehezitojnëtëmartohen e mëkëtëtëformojnëfamiljet e tyre, sepsenukshohinndonjëperspektivë ne mjedisin e tyre.Sitëvetmënperspektivëshohinmigriminngavendbanimet e tyrenëqendrat urbane aponëbotën e jashtme.Nëkëtëdukurindikonedhemoshënimidemografik, qëështë e pranishmesidomosnëvendbanimet e zonavetëthellamalore, kryesishtnëpjesënverioretëMalittëZi.

Ngaana e qeverisëdheministritëpërkatësederi me tashnukështëmarrëndonjëvendimkonkretpërtëstimuluarnatalitetin, duke nxiturlindshmërinëpërmesmbeshtetjësfinanciare.Nëkëtëaspektndonësenëvitin 2016, u vendospërtëmbeshtetur me pension nënattëcilatkanëlindurtre e mëtepërfëmijë,qëishtenjëveprim i qelluar,pormë pas njëvendim i tillë u anulu,ngashumicaparlamentarepërkatësishtpushtetiaktual duke krijuarpaknaqësitëqytetarëttëcilat u mashtruannëkëtëaspekt.Përjashtimbënkëtundihmafinanciaremërastin e lindjëssëfëmijëve e asgjëmëshumë, qëështëshumëpak, nëmungesëtënjëstrategjiedemografikenënivelshtetëror.

Shqiptarëtnëpozitëtëpavolitshme

Nukkadilemësëkrizaekonomikeigodettëgjithë, pornëpozitëmëtëpavolitshmejanëqytetarët e zonaveruralesidhepjesëtarët e popujvemëtëpakëtnënumër.Nëkëtëaspektpërjashtimnukbëjnë as shqiptarët, sepsesinëkohën e monizmitedhetashnëpluralizëm, nëvisetshqiptareështëinvestuarpak, përtëmosthënëaspak, qëkandikuarnëstatusin social tëpopullsisënëmjedisetpërkatëse.Pikërisht, nësajëtëvarfërisëekonomike, papunësisëdhemungesëssëpërspektivës, migrimiishqiptarëvevazhdongjithnjënëdydrejtime;ndajqendrave urbane aponëbotën e jashtme.

Dukuria e emigrimittëshqiptarëvenëbotën e jashtmekamarrëpërmasashqetësuese, sidomos pas vitit 1991, mërastin e luftëravenëish-Jugosllavi, sepseatanukkanëdashurtëjenëpjesëmarrësnëluftën e realizuarngapolitikaserbomadhe. Nësajëtëdhënaveqëdisponojmëçdoitretishqiptarnga Mali I Ziështënëbotën e jashtme, procesicilivazhdongjithnjë, qëështëmëpasojanëtëardhmën.

Dhenjëdukuri e tillëkandikuarqëvendbanimetëtërasinëKrajë, Malësi e gjetiujanë pa banorë, nga del se visetshqiptareikapërfshidukuria e shpopullimit. Si barometertreguesjanëedhenumri I nxënësëvetëregjistruarnëshkollatmëmësimnëgjuhënshqipe, numëriciliështënërënietëvazhdueshme. Njëdukuri e tillëështërezultatinatalitetittëulëttëpopullsisë,varfërisëekonomike e emigrimit, çështjetëcilat do tëjenëmëtëqartavitin e ardhshëmkurnë Mal tëZi do tëmbahëtregjistrimiipërgjithshëmipopullsisë.

Përfundim

Qytetarët në Mal të Zi nuk kanë nevojë për demagogji apo retorikë të strukturave politike e qeveritare, sepse janë dëshmitarë okular për rrjedhat ekonomike dhe politike në vend, andaj çdo prezantim i avancimit të zhvillimit ekonomik, është për konsum ditor, në shërbim të politikës ditore. Sepse një numër i konsiderueshëm i qytetarëve janë duke mbijetuar, ndërsa një kategori e pensionistëve jetojnë më lëmoshë sociale, që është dëshmi e pabarazisë sociale. Ndërsa në rrethana të tilla shoqërore çështja e natalitetit përkatësisht të shtimit natyror të popullsisë, vazhdon të jetë shqetësuese, me pasoja në të ardhmën, andaj për momentin është iluzion të pritet ndonjë ndryshim pozitiv, sepse nuk ekziston strategjiashtetërore demografike, sikurse në vendet e ndryshme europiane.

(Qershor 2020)

Muzeu i Shkronjëzimit Letrar Shqip në Amerikë

June 13, 2020 by dgreca

(Meditime duke lexuar librin më të ri të Adnan Memetit “Shoqata e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë–Autorë dhe vepra”)/

Një promovim i këtij libri fare mirë mund të bëhej edhe objekt i punës dhe planifikimit të dy Ministrive të Diasporës në Tiranë e në Prishtinë/

Nga Namik Selmani/

Nëse do të bënim një test të kulturës së një kombi, mund të thonim një shprehje që ka sa vlerë emocionale, aq edhe mesazhiere “Më jep një muzeum, të të tregoj kulturën e një kombi”. Për Adnan Mehmeti që aktualisht është dhe President i Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë” libri që na vë në duar këto ditë është një libër-suprizë “Shoqata e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë – Autorë dhe vepra”.
Besoj se kjo është më se e provuar nga ata që do ta marrin në duar. Tashmë nuk është një sekret i jetës së tij, i karakterit të tij, i personalitetit të tij krijues që është një kronikan artistik i rrallë, mbase edhe me një “Guines” shqiptar në Amerikë për udhëtimet që ai ka bërë dhe bën në shtetet e Amerikës. Një udhëtim disavjeçar që ai e ka gdhendur artistikisht edhe në librin e tij “Simfonia e udhëtimeve nëpër kontinent” dhe po përgatit vëllimin e tij të dytë me këtë temë. E le të vijmë te shprehja. Ai ka parë mjaft muzeume në Amerikë që mund ta quash veç mjaft emërtimeve edhe “Shteti i Muzeumeve”. “Më jepni një libër të tillë, të shoh shpirtin letrar të shkrimtarëve shqiptarë që e kanë lidhur jetën dhe shpirtin e tyre krijues me këtë vend”- do të thoja unë me plot zë dhe emocion.
…. Që nga viti 2001 pak nga pak po bëhen 20 vite nga kjo Shoqatë. Në këtë rrugë ai po realizon një mision mjaft të bukur, të rëndësishëm, të dobishëm. Libri i tij mund të quhet thjeshtë një “Enciklopedi artistike” apo dhe një “Muzeum Shkronjor Shqip” me njohjen që ai i bën mjaft profesionalisht gjithë letërsisë së shkruar në këtë shtet në 20 vitet e fundit. E vlerat e një Muzeumi apo të këtij libri duken jo në atë të përditshme që jeton autori dhe libri, po edhe për të ardhmen. Jo në atë të vizitorëve që hyjnë e dalin në të, po shumë më tepër. Le t’i marrim një nga një vlerat e këtij libri mjaft të rëndësishëm që në këtë kohë është një risi edhe emocion për kulturën shqiptare të Diasporës, po edhe për Shqiptarinë.
1.Secili shkrimtar është paraqitur me një bibliografi të deritanishme të krijimtarisë letrare që njihet nga të gjithë autorët e lexuesit e shumtë në Amerikë. Bashkë me këtë bibliografi e shoqëruar edhe me një foto të secilit ka dhe një krijim përfaqësues.
Adnani i njeh kolegët e tij: Mjaft libra të tyre i ka dhe në bibliotekën personale. Në këtë listë më vjen mirë që është vlerësuar edhe krijimtaria ime sidomos e viteve të fundit. Botimi i disa librave të mia për Amerikën dhe botimi në anglisht “Biri i shquar i Çamërisë Adem Zer Teme” i cili u promovua edhe në Filadelfia, më ka shkrirë natyrshëm me këtë letërsi që lëvrohet këtu.

2.Vlera e dytë e librit është dhe paraqitja e veprave dhe kontributi edhe i atyre shkrimtarëve shqiptaro-amerikanë të moshave të ndryshme që sot nuk jetojnë më. Të tillë janë: Rozi Theohari, Betim Muço, Dedë Elezaj, Marash Mali, Selaudin Velaj, Sotir Andoni, Valtër Lazari duke e mbyllur me jetën dhe aktivitetin letrar, gjuhësor e studimor të studiuesit të njohur Profesorit Agron Fico që u nda para disa ditëve nga jeta.
3.Gjeografia e autorëve të paraqitur këtu është e dyfishtë. Nëse do ta shihnim vendin ku zhvillohet ajo, Amerikën, gjeografia e tyre përmbledh gati të gjithë shtetet, duke nisur nga Nju Jorku, Masaçuset, Ohajo, Miçigan, Florida, Pensivalnia, Nju Xhërsi, Minesota, Konetika, Teksas, Virxhinia, etj. Pak nga pak ata janë bërë “ambasadorë” të kulturës së shkruar shqiptare në Amerikë. Kjo gjeografi gërshetohet edhe me larminë gjeografike prej nga vijnë shkrimtarët shqiptaro-amerikanë. Ata janë nga Shqipëria, Kosova, Maqedonia, Mali i Zi ose edhe ta ardhur këtu jo direct

nga këto troje, por nga vende të tjera. E këto hollësi janë mjaft të rëndësishme dhe mjaft orientuese për begatinë e tyre letrare. Aty gjen anëtarë nga të gjitha krahinat: nga Shkodra, Elbasani e Gjakova, Saranda, Tropoja e Prishtina, Vlora, Mati e Klina, Peja, Lezha e Struga, Presheva, Bujanoci e Korça, Përmeti, Tepelena e Kërçova, Gjirokastra, Prizreni e Tirana, Fieri e Malësia e Madhe, Himara, Tepelena e Dibra, Plava e Çamëria.
5. Shumë herë në analiza apo informacione që japim për librat e rinj harrojmë me ose pa dashje edhe pjesën e tij teknike. Të gjithë autorët e kanë mjaft të natyrshme bisedën mes njëri-tjetrit për mënyrën e botimit, për faqosjen ose dezainjit, si do ta quanim teknkisht.
Le ta japim që në fillim informacionin se ai është botuar në Amerikë, në Nju Jork. Duke parë cilësinë e krijimeve, lind edhe ideja që këta shkrimtarë apo dhe ata të Kanadasë fare mirë me këtë mënyrë me këtë Shtëpi Botuese “Adriatic Press” mund të mënjanojmë atë traditë mjaft të hidhur e të vështirë të botimit të librave të këtyre autorëve në trojet shqiptare dhe të ardhjes së tyre me trasta e valixhe në Amerikë.
6. Duke i parë 103 shkrimtarët aktualë shqiptarë të Amerikës, mbase mund të ishte i hapur mendimi që kjo Shoqatë mund të zgjerohej edhe me Kanadanë si ndodh edhe me sportin. Kujtoj një fakt që në Boston bëhet një Ligë Futbolli me mjaft skuadra futbolli kanadaze. Edhe në Kanada ka prej shumë vitesh një numër mjaft të madh shkrimtarësh të brezave të ndryshëm që e lëvrojnë shqipen letrare me sa e sa vepra që shtohen nga viti në vit. Kjo mund të nxiste edhe hapjen e konkurseve letrarë të shumtë tematikë në Amerikë apo dhe në Kanada.
7.Shoqata ka edhe organin e saj letrar PENA që botohet një herë në vit, por që për numrin mjaft të madh të krijuesve dhe të veprave në rritje mbase duhen gjetur mundësitë organizative, financiare që periodiciteti i botimit të saj të ishte më i shpeshtë.
8. Libri në tërësinë e vet që nga përmbajtje ndërtimit dhe na atë teknike është një model mjaft i mirë dhe i artistëve të tingullit, të penelit, të daltës, të ekranit. Në Amerikë edhe këta artistë nuk janë të pakët dhe që nga dita në ditë shtohen. Me këtë libër ata mësojnë që të organizohen më mirë të krijojnë më zyrtarisht komunitetin e tyre artistik. Se është vërtet bukur që shkrimtarët kanë gati 20 vite me këtë komunitet e ata ende nuk e kanë zyrtarizuar ende. Mbase mund të kishte edhe një Shoqatë Krijuesësh të Shkrimtarëve dhe Artistëve. Këtë gjë do ta zgjidhe koha, po nuk mungojnë modelet e mira. Artet që zhvillohen në Amerikë nga shqiptarët e të gjithë trojeve duhet të shfaqen jo vetëm në të mirë të kombit tonë, por edhe për vetë shtetin amerikan që mund të quhet edhe bashkësi komunitetesh nga e gjithë bota.

. Përvoja mjaft e mirë që na jep ky libër na shtron një tjetër pyetje: “A ka patur letërsi të zhvilluar të shqiptarëve të ardhur në Amerikë që para mëse një shekulli? Padyshim po. Kontributi i Fan Nolit, Faik Konicës, Kristo Floqit, Mihal Gramenos, etj është i njohur, po edhe i fragmentarizuar. Kjo Shoqatë mbase do të kishte në planin e vet të afërt e të largët të botimeve traditën letrare të këtyre autorëve. Kujtojmë se në Çikago për 20 vite me radhë kontriboi shkrimtari me origjinë çame Bilal Xhaferi që pati mjaft aktivitet letrar dhe botues.
9. Në një shtet si Amerika ku shërbimi postar është në një nivel përsosmërie nuk është vështirë që libri mund të shpërndahet për secilin autor në një kohë të caktuar, por mendoj se duhet menduar që të bëhet një promovim të këtij libri në disa zona ku ka një numër të madh shkrimtarësh. Kjo mund të bëhet fare mirë në Nju Jork, në Boston, Çikago, Dallas, etj.
Ceremoni të tilla promovuese do ta forconin edhe më shumë Shoqatën dhe do të rrisnin bashkëpunimim konkret mes anëtarëve të saj.
Natyrisht një nga vlerat e librit është dhe përmbajtja e tij. Autori nuk është ndalur vetëm te aktiviteti i secilit anëtar në trojet e tij amtare dhe në SHBA me një bibliografi të pasur veprash të tyre. Si njohës mjaft i mirë i krijimtarisë së secilit dhe mik i tyre Adnan Mehmeti ka përzgjedhur vetëm nga një krijim përfaqësues të krijimtarisë së secilit. E për autorë të tillë që kanë në krijimtarinë tyre edhe tregimin, edhe romanin, edhe skenarin, edhe poezinë, ai ka zgjedhur më përfaqësuesin, duke krijuar kështu edhe një ansambël harmonie për tërë librin.
10. Një nga vlerat e mëdha të librit është gjuha letrare që ëshë përdorur në të. Një përdorim i përsosur i normës letrare të gjuhës shqipe është vlerë e madhe e librit. Mbase dikush mund ta quante këtë fakt të panevojshm, po ajo merr vlera të mëdha. Libri po botohet në Amerikë, në një farë mënyre larg Shqipërisë ku mund dhe duhet të ndëshkohesh për përdorimin jo të mirë të shqipes letrare. Po ndodh gati e kundërta. Nëse kjo vlera do i përkiste të gjithë librave të botuara në Shqipëri, Kosovë, do ishte e zakonshme. Përvoja e fituar në këto vite na ka bërë që themi me plot gojë, edhe pse me dhimbje se me dhjetra libra atje botohen me mjaft gabime. E kur e sheh këtë model të mirë të shrimit të shqipes në Nju Jork, në Amerikë, edhe falenderimi është më i madh.
11. Një risi për këtë libër është dhe botimi i tij teknik. Në faqen e parë të tij shohim se ai është botuar në Shtëpinë Botuese “Adriatik Press” me qendër në Nju Jork. Sa mirë! Ai është pasuri kulturore e dy kombeve. Është pasuria letrare që lëvrohet në Disporën amerikane, por edhe vlerë që jep Amerika për komunitetet e kombeve të tjerë. Tashmë dihet se Amerika është “Shtet i Komuniteteve”.
Mbase ka ardhur koha që botimet e mëvonshme të librave të shqiptarëve në Amerikë të botohen në këtë vend e të mos kërrusemi në peshën e valixheve me libra të botuara në Tiranë, Prishtinë, Shkup, Preshevë, etj.
Zhvillimi konkurseve të ndryshëm tematikë ose të përvjetorëve të shkrimtarëve do t’i jepte edhe më shumë frymëmarrje jetës letrare shqipe në Amerikë. Libri është dhe një vlerë që duhet njohur edhe në truallin mëmë si një pasuri e Diasporës shqiptare dhe si një vazhdim i bukur i shkronjëzimit shqip në Botë. Një promovim i këtij libri tillë fare mirë mund të bëhej edhe objekt i punës dhe planifikimit të dy Ministrive të Diasporës në Tiranë e në Prishtinë
*****
Të gjithë librat e botuara në botë janë dekor i festave shkronjore të atyre që i kanë shkruar, që i kanë botuar, që i kanë redaktuar, që ia kanë promovuar. Po një libër i tillë që bashkon dy kontinente, është me dhjetra herë më festiv se librat individuale. Është enciklopedia më e madhe e botuar deri tani në trojet amtare. Më vjen mirë që jam pjesë e këtij libri. Dhe kjo nuk është vetëm emocion po dhe obligim për të bërë më shumë se duhet dhe me cilësi të lartë artistike. Është bashkëpunimi i krijuesve në drejtimin e vetë Adnan Mehmetit që kanë krijuar një sofër të madhe letrare duke përfshirë këtu edhe mjaft zonja shkrimtare e poete. Bibliografia e numrit prej 300 faqesh i jep librit dinjitet jo vetëm për Shoqatën e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë, po mbarë letërsisë sonë kombëtare për dhjetra vite njëherësh. Në ditë korone ku lajmet e trishta dhe një mungesë objektive optimizmi, duket se na ngroh ky lajm i bukur. Është një festë që ka jehonën e vet të gëzuar edhe në Nju Jork, edhe në Uashington, edhe në Stamfordin e Adnanit, po edhe në Tiranë, Prishtinë, Shkup, Ulqin, Tivar. Pa dyshim edhe atje ku ka shqiptarë në botë. Urime e udhë të mbarë këtij libri me vlere monumentale. Le ta promovojmë në mënyrat që na jep edhe koha sa më shumë këtë libër në vatrat shqipfolëse e shqipshkruese. Nuk ka rëndësi vetëm emri Adnan Mehmetit që ka bërë një sistemim (vetëm ata që bëjnë libra të tillë qoftë edhe me më pak faqe e besojnë këtë materjalisht). Vetë Adnani në parathënien e këtij libri shkruan: “Si stolisin qiellin yjet, ashtu dhe secili anëtar, dikush me më pak libra dikush edhe me më shumë libra, secili ka shkëlqimin dhe rëndësinë e vet”.
Që në ditët e para të publikimit të tij, libri ka patur e vazhdon të ketë jehonë të madhe te lexuesët e të gjithë trojeve, ndaj dhe një vlerësim më i thelluar i tij është më se i domosdoshëm për të gjithë. Një lexuesi të vëmendshëm të këtij libri do i ketë bërë përshtypje emri i Carrie Hooper.

Është një vajzë amerikane që ka mbaruar për kanto, por që ka mësuar shqipen e është sot ndër përkthyeset më të mira të Amerikës për shqipen. Është e adhuruar pas kulturës shqiptare dhe në një farë mënyre është: “Robert Elsie” në këtë vend. Është shpallur Anëtare Nderi e kësaj Shoqate. Emocioni i saj për shqipen tonë shprehet bukur në fjalën e saj: “O gjuha shqipe, muzika e fjalëve të tua e kënaq shpirtin tim! T’i flas fjalët e tua shprehëse gëzoj zemrën time. Përmes teje jam njohur me një popull trim, guximtar, i cili i ka mbijetuar shtypjen e sunduesve të huaj dhe djallëzinë e diktaturës. Tingëllofsh, o gjuhë e dashur në popullin tënd kudo që të ndodhet. Rrofsh përgjithmonë, o gjuhë shqipe!”
Është mbase mbyllja më e mirë uruese emocionuese e këtij libri
E së fundi, për këtë Muze të shkronjëzimit shqip na vjen Mirënjohja. E të gjithë jemi në këtë libër në të njëjtën kohë cicëronë, relike, frymë, e ardhme. Boston, qershor 2020/

Artistët e Kosovës prezantohen sukseshëm në botë

June 13, 2020 by dgreca

-Artistët kosovarë po e prezantojnë me sukses kulturën tonë jashtë shtetit. Aktorja Adriana Matoshi është shpërblyer me çmim si aktorja më e mirë në Festivalin e Francës “See A Paris”, për rolin e saj në filmin “Nëntori i Ftohtë”/

PRISHTINË, 12 Qershor 2020-Gazeta DIELLI/ Në kuadër të aktiviteteve për shënimin e 21 vjetorit të Ditës së Çlirimit të Kosovës, Ministrja e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Vlora Dumoshi, takoi aktoren Adriana Matoshi, e cila së fundi është shpërblyer me çmim si aktorja më e mirë në Festivalin e Francës “See A Paris”, për rolin e saj në filmin “Nëntori i Ftohtë”.

Ministrja Dumoshi tha se është krenari dhe lajm i mirë që kemi aktore kaq të talentuara si Adriana. Ajo i shprehu mirënjohjen për kontributin që aktorja po jep në promovimin e kulturës tonë dhe në shenjë falënderimi ministrja i ndau si dhuratë një okarinë.

“Dua t’i përkrah maksimalisht aktorët dhe ata që realizojnë dhe promovojnë vlerat tona të mirëfillta kulturore. Tashmë është një fakt i ditur se filmi po tregon sukses në arenën ndërkombëtare krahas sportit. Kësisoj, në nivel shtetëror nëse e vlerësojmë, pa dyshim se prezantimi i kulturës tonë po realizohet nëpërmjet filmit”, tha mes tjerash ministrja.

Ndërkaq aktorja Matoshi e falënderoi ministren për takimin dhe vlerësimin e bërë. Ajo tha se Kosova ka kuadro dhe di të bëj filma të mirë. Ajo foli për përvojat e veta, për filmat në të cilët është angazhuar dhe se po punon maksimalisht të përçojë mesazhe që edhe ne si vend kemi talente e profesionistë edhe në kinematografi.

Ministrja Dumoshi në fund vlerësoi se pjesëmarrja dhe prezantimi i artistëve tanë në festivale ndërkombëtare, në rastin konkret në Francë, tregon për bashkëpunimin që kanë dy vendet në kulturë.

“Dua të falënderoj Ambasadën e Francës në Kosovë dhe përmes saj qeverinë dhe popullin francez për tërë kontributin e tyre ndaj vendit tonë, sidomos në fushat që ka në përgjegjësi MKRS-ja në shumë projekte konkrete që kanë qenë në interesin e përbashkët”, tha ministrja.