Archives for July 2020

KOSOVA NË DIALOG, PËR NJOHJEN NGA SERBIA

July 10, 2020 by dgreca

KRYEMINISTRI HOTI PERBALLE ALEKSANDER VUCIC: KOSOVA NË DIALOG, PËR NJOHJEN NGA SERBIA/

-Kryeministri i Kosovës Avdullah Hoti dhe Presidenti i Serbisë Aleksandër Vuçiç në konferencë virtuale – Samitin e Parisit organizuar nga Presidenti francez, Emmanuel Macron dhe Kancelarja gjermane, Angela Merkel/

PRISHTINË, 10 Korrik 2020-Gazeta DIELLI/ Kryeministri i Republikës së Kosovës, Avdullah Hoti po merr pjesë në konferencën virtuale – Samitin e Parisit, sot nga ora 10:30, të organizuar nga Presidenti francez, Emmanuel Macron dhe Kancelarja gjermane, Angela Merkel. Në këtë video-konferencë, Bashkimi Evropian përfaqësohet nga Josep Borrell, Përfaqësuesi i lartë i politikës së jashtme, kurse Serbia nga presidenti Aleksandër Vuçiç.

Kryeministri i Kosovës, Hoti në 7 Korrik në Paris takoi Presidentin e Francës Macron, i cili dje takoi edhe presidentin e Serbisë Vuçiç.

Në 12 Korrik në Bruksel takohen kryeministri i Kosovës, Avdullah Hoti, dhe presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiç, në rifillimin e dialogut midis dy vendeve drejt normalizimit të marrëdhënieve.

“Për ne njohja reciproke është i vetmi qëllim i dialogut me Serbinë, normalisht edhe normalizimi i marrëdhënieve në mes të dy vendeve që duhet të jetë derivat i njohjes reciproke”, ka deklaruar kryeministri i Kosovës, Hoti në një konferencë shtypi këtë javë në Prishtinë.

FJALIMI ORIGJINAL i Kryeministrit të Republikës së Kosovës, Avdullah Hoti mbajtur në konferencën virtuale të Samitit të Parisit:

The Paris Summit

10 July 2020

(via video conference)

Honorable President Macron,

HonorableChancellor Merkel,

Honorable High Representative Borrel,

Dear EU Special Representative Lajcak,

Honorable President Vucic of Serbia,

It is with utmost pleasure that I havereceived the invitation to participate at this distinguishedsummit, which showsthe commitmentof the European Union,and your countries respectively, to supportthe Western Balkans countries heading towards European integration.

This integration can only be achieved through promotingdemocracy, strengthening of rule of lawand establishing a lasting peace and good neighborly relations between our countries at all fronts.

Please let me underline that the Republic of Kosovo remains firmly committed to strengthening its democratic institutions and ensuring its EU integration path.

The support for, and preservation of independence of law enforcement institutions, is at the forefront of my government’s commitment. The assistance and advice from the EU and EULEX to our institutionsis widely appreciated.

We are committed to maintain good records of criteria that are important to have full trust of the EU countries toward our commitment to advance the rule of law. It is in this line that we kindly ask to consider our request for visa liberalization. We will work hard to advance our country’s EU integration status to the potential candidate country.

Kosovo, along other countries in the region, has been hardly hit by covid-19. Let me thank you for the support you have given to the people of Kosovo to cope with this emergency situation through the EU institutions, as well as directly through your governments.

We are doing all we can to contain the spread of the virus, as well as to support the economy through a comprehensive list of economic recovery measures.

In this respect, we welcome the initiative of the EU to support the Western Balkan countries through joint large-scale projects, that help overcome the economic crisis and ensure better and closer economic links between the countries in this region.

Mr.President, Madame Chancellor, Mr. Borell,

In line with my country’s firm commitment to regional peace and good neighborly relations through regional cooperation, we, today have excellent relations and close cooperation with our first neighbors, North Macedonia, Albania and Montenegro in all areas of mutual interest, including free movement of people and goods, and in a wide range of regional partnerships.

To Kosovo, the neighboring relations with Serbia continue to remain a matter of grave concern.

We have started the dialogue process back in 2011m mediated by the Brussels. We have reached a number of agreements. Those that have been implemented have improved people’s lives in both countries.

Since the start of the dialogue in 2011,Serbia has continued to undertake campaigns against Kosovo’s membership in international organizations and lobbying against the recognition of the Republic of Kosovo by other states.Theseharmful practices damaged the process of normalization of our relations as two independent countries.

During the course of the dialogue, Serbia did not show genuine intentions to normalization of relations between the two countries. Onthe contrary, it has prolonged the process to“buy time” and to continue its campaigns against Kosovo’s sovereignty.

Such practices pursued by Serbia has led to a responsive action by Kosovo, as it was the case with the previous Government’s decision to impose a 100% tariff on Serbian goods.

However, we remain committed to a peaceful process of normalization of our relations, which can be achieved only if Kosovo and Serbia respecteach other’s statehood.

From the very outset, the newly elected Government of Kosovo has shown a genuine goodwill by dropping all tariff barriers on goods from Serbia,primarily to give dialogue a chance and reach a final binding agreement between Kosovo and Serbia, which should end up in mutual formal recognition between the two countries.

We believe that the dialogue has no alternative. We are ready and committed to engage on the Kosovo-Serbia dialogue on an equal footing.

But, we firmly believe that the dialogue has to follow a clear timeline and framework of fundamental values and principles to be respected, in line with the European perspectiveof both countries.

We maintain that the very success of this crucial process should be guided by the following principles:

The territorial integrity of the Republic of Kosovo is non-negotiable, as it is the main premise on which the Republic of Kosovo is founded and stands firmly. Any violation of this principle goes against basic EU principles and values. As such it is unacceptable.

The constitutional organization of the Republic of Kosovo cannot be affected, since it guarantees democratic functioning of the authorities, equality in representation and enshrines the principle of civic state, and not organized along ethnic lines.Therefore, the interference in the unitary character of the Republic of Kosovo would be the shortest way to de-functionalize the state of Kosovo and proclaim it unstable. This cannot happen.

The agreement with Serbia must be fully in accordance with the Kosovo Constitution, as it is the only modality to give legitimacy to such an agreement.

Objectives

Based on these principles, Kosovo will engage in the dialogue with clear objectives, based on whichthe Agreement must be reached:

The Comprehensive Peace Agreement between the Republic of Kosovo and the Republic of Serbia should result in mutual recognition. Without such a conclusion of this process the Agreement cannot succeed. Mutual recognition between the two countries is the only way to normalize relations and pave the way for both countries for EU integration.

The outcome of this agreement should also be the EU obligation to encompass the recognition of Kosovo by five remaining EU countries.

Kosovo’s membership in the UN should also be part of the outcomeof the comprehensive peace agreement between Kosovo and Serbia.This naturally implies the substitution of the UN Security Resolution 1244.

Pursuing membership in other international organizations and emerging clear opening of the European perspective for Kosovo is our objective and our appeal alongside this process.

And last but not least, missing persons and victims of all forms of violence, war damages, casualties, areissues of our utmost concern in this process. No normalization can take place prior toputtingjustice in place.

Based on these principles and objectives, the Republic of Kosovo is ready to be a constructive and cooperative partner in the dialoguein reaching a comprehensive and legally binding Agreement.

Thank you for your attention.

SHQIPTARËT NË FINLANDË DHE BETEJA E SHTETIT SKANDINAV NDAJ COVID-19

July 10, 2020 by dgreca

Dr. Arbër Mehmeti specializant në Shëndet Publik nga Universiteti i Helsinkit, rrëfen ekskluzivisht për gazetën Dielli, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, gjëndjen e pandemisë globale në shtetin e Finlandës. Me Dr. Arbër Mehmetin bisedoi gazetari i Diellit Sokol PAJA.

FINLANDA PËRBALLË PANDEMISË GLOBALE

Situata e epidemisë Covid-19 në Finlandë është qetë për momentin. Numri i rasteve të reja është zvogëluar gradualisht dhe tashmë ka disa disa javë incidenca e rastëve është diku përafërsisht 1 për çdo 100. 000 banorë. Krahasuar përshembull me situatën e para dy muajve kur incidenca ka qenë 10/100 0000 banorë. Për momentin në tërë Finlandën janë në spital vetëm 19 pacientë me Covid-19, prej të cilëve vetëm 1 në trajtim intensiv. Për shkak që situata është aq e qetë këtu, thuajse të gjitha kufizimet e mëhershme janë hequr. Por ende këshillohet që qytetarët të kenë kujdes, t’ju mbahen distancës, të testohen me prag të ulët në qoftë se kanë simptoma etj. Situata është normalisht në përcjellje të rreptë të zyrtarëve dhe në qoftë se prapë do të rritët numri i rastëve, pritet reagimi i shpejtë me kufizime të reja apo me mënyra tjera të manaxhimit të epidemisë. Fatkeqësisht po shohim edhe relaksim të tepërt tek njerëzit me tubime, anashkalime të vetëizolimeve etj dhe kjo normalisht përbën rrezik real në rritjen e rastëve.

COVID-19 SI KËRCËNIM GLOBAL

Zakonisht studimet shkencore për vaksina marrin kohë me vite, mesatarisht mbi 10 vite. Për shkak se Covid-19 është aq problem i madh edhe global më financime të mëdha dhe numër të madh të shkencëtarëve që janë duke punuar me zgjidhjen e këtij problemi, momentalisht janë disa vaksina kundër Covid-19 që janë në testim e sipër. Por zakonisht ky proces testimi të vaksinave anti-covid është shumë i rëndësishëm dhe merr kohë. Testimi bëhet në 3 faza ku në secilën rritët numri i njerëzve që testohen dhe zgjerohen kriterët e njerëzve që merren në testim. Pa testim nuk e dijmë a ka vaksina efekt apo jo edhe a ka ndonjë efekt anësor. Pacientet në Finlandë po trajtohen me trajtim standart për arsye se për momentin nuk ka ndonjë trajtim specifik. Finlanda merr pjesë në SOLIDARITY i cili është studim shkencor i trajtimeve të ndryshme për COVID19 organizuar nga Organizata Botërore e Shëndetit. Ka dhe disa studime tjera ma të vogla. Fatkeqsisht të ardhmën nuk e di askush por për shak që rreziku i valës së dytë të epidemisë qëndron, atëherë duhet të jemi vigjilent dhe të reagojmë shpejt me kufizime të reja. Shpresojmë që studimet shkencore të rezultojnë në një vaksinë efektive ose trajtim efektiv sa më të shpejtë dhe efektiv.

SHQIPTARËT NË FINLANDË

Situata e epidemisë të komuniteti shqiptar këtu në rrethinë të Helsinkit është e mirë dhe e qetë, njësoj si situata e tërë popullatës. Edhe pse shumica e rastëve të COVID19 kanë qenë në rrethinë të Helsinki-t, situata tashë është e qetë. Nuk e dijë a mund të flitet specifikisht për modelin finlandez të luftës ndaj Covid-19 pasi reagimet shtetërore që nga muaji Mars për menaxhimin e epidemisë nuk kanë qenë të veçanta po kanë qenë vepra që u morën nga shumica e shtetëve që ballafaqohën me ketë pandemi. Në Finlandë u mbyllën restorantët, shkollat, bibliotekat, u ndaluan tubimet, njerëzit udhëzohëshin të qendrojnë në shtëpi, të mbajnë distancë etj. Këto mënyra u treguan shumë të sukseshme në Finlandë. Këtu ma merr mendja luan rolë të rëndësishëm disa gjëra. Një, Finlanda reagoi shpejt në vënien në fqui të kufizimeve. Dy, finlandezët si popull janë të shkolluar, të vetëdijshëm dhe ju përmbahen rreptësisht rregullave të udhëzuara nga autoritetet. Tre, Finlanda ka densitet të vogël dhe kjo me siguri ka luajtur një rol në mospërhapje të epidemisë me të madhe në vazhdim. Sidoqoftë vëtëm studimet shkencore më vonë do të na tregojnë që cilat vendime të marra kanë pasur ndikim në mbajtjen nën kontroll të epidemisë dhe cilat jo. Edhe nuk duhët harruar që pandemia ende është duke vazhduar edhe ndoshta ka nevojë prap të vihen kufizime në vazhdimësi të percepitimit të situatës në vazhdim.

MESAZHI JUAJ PËR LEXUESIT E DIELLIT DHE DIASPORËN NË USA

Fatkeqësisht në SHBA situata e epidemisë nuk po duket që është aq e mirë sa shpresonin se do ishte. Mesazhi im për disporën në SHBA por edhe për gjithë botën do ishte që të kemi ende kujdes të madh se pandemia e Covid-19 ende nuk është as afërmi të kaluarit. Prandaj këshilloj që të minimizohen kontaktet sociale aq sa është mundësia, të mbahët distanca fizike me të tjerët, të mbahen maskat sidomos aty ku mbajtja e distancës nuk është e mundur dhe ti pastrojmë duart shpesh.

Ernest Koliqi dhe romani i ekzilit

July 10, 2020 by dgreca

“Shija e bukës së mbrume”, Romë 1960.[1]/

[1] Ribotuar më 2014, shoqëruar me një hyrje nga Leka Ndoja.

(Nga libri në proces botimi “Lule Muzgu” Antologji e Diasporës e sh. XX)/

Shkruan: Leka Ndoja/

Ernest Koliqi i shkolluar në Itali për një kohë të gjatë, i diplomuar në Universitetin e Padovës me temë mbi Eposin e kreshnikëve, me kalimin e tij përfundimtar në Itali më 1943, iu kushtua ngritjes të katedrës së gjuhës shqipe të drejtuar prej 20 vjetësh prej tij, në shkallën e një Instituti Studimesh letrare-kulturore shqiptare të realizuar në vitin 1957, me anë të një dekreti presidencial. Së bashku me Martin Camajn e Giuseppe Gradilonen pas bisedimeve të zhvilluara në Romë me përfaqësuesit e klerit katolik kapelanët e emigracionit për Europën e SHBA Zef Oroshi, Prenk Ndrevashaj së bashku me At Daniel Gjeçaj dhe Zef Nekajt, i dhanë jetë, revistës më të njohur kulturore të shqiptarëve në Perëndim: Shêjzat.

Me anën e revistës interkulturore Shêjzat, themeluar në vitin 1957, u krijua një qendër sistemike letrare e diasporës duke ndërlidhur studiuesit e albanologjisë të qendrave universitare të Italisë: Palermos, Barit, Napolit; qendrave europiane të Mynihut e Stambollit; dhe atyre të SHBA, Bostonit, New Yorkut, Detroitit e San Françiskos.

Revista u mëkëmb nga abonimet e bashkatdhetarëve, të cilët kontribuan edhe me ndihma të posaçme, si gjatë turneut të Koliqit në SHBA më 1971, kohë kur revista kishte humbur Mecenën e tij në Itali, Rosolin Petrotën. Puna si ordinar (shef katedre) i Institutit të Studimeve Shqiptare, pranë universitetit të “La Sapienza” dhe si drejtues i revistës, e ka kufizuar prodhimin letrar të Koliqit në mërgim duke botuar një roman “Shija e bukës së mbrume” 1960, dy drama në vitin 1965, dhe disa cikle me poezi krahas përkthimeve në shqip edhe në italisht. Puna kryesore e Koliqit u përqendrua në fushën studimore.

Megjithë këtë romani i tij Shija e bukës së mbrume, mbeti romani i vetëm përfaqësues i letërsisë së diasporës.

Romani, “Shija e bukës së mbrume”.

Në këtë roman (Botuar në Romë në vitin 1960, me pseudonimin Hilush Vilza) për herë të parë në letërsi trajtohet tema e emigracionit shqiptar në Shtetet e Bashkuara, veçanërisht mosmarrëveshjet e elitës politike shqiptare që në tekste kodifikohen mes termave patriot-trathtar. Romani trajton edhe reflekset e pasojat e luftës civile në Shqipëri.

Përmes personazhit kryesor: Jorgji, jepet tipologjia e mërguesve, – përmes syrit të Jorgjit parakalojnë skenat e dialogjet mes grupeve politike, krijimi i atmosferës së mosbesimit ndaj njëri-tjetrit në Amerikë, përbën linjën dytësore të romanit, krahas linjës erotike të marrëdhënieve midis Jorgjit dhe Dianës, këtij emri të mitologjisë antike që jeton në Amerikë. Vetë mjedisi i bisedave mitike të këtij çifti të ri, mes një gjelbërimi të afron karakteristikat e mjedisit të Dianës mitologjike të pyjeve e natyrës.

Në filozofinë politike të Koliqit në këtë roman përcillet fryma e tolerancës dhe e dashurisë si vlera më universale që i kalon barrierat politike e racore përmes dashurisë së personazheve Jorgji dhe Diana amerikane. Koliqi në këtë roman iu shmanget kodeve të gjakmarrjes duke dhënë një idil romantik shqiptar në mjedisin amerikan ku përcillet fryma e disa tregimeve të qytetit të Shkodrës.

Proceset politike parë në syrin e sociologut dhe antropologut kulturor marrin një gjallëri të madhe pasi afrojnë me realitetin politik të mërgatës, raportet mes grupimeve të ndryshme ku zëri autorial ze një vend të rëndësishmën në argumentimet filozofike të Jorgjit me anë të të cilit vërejmë shtjellimin politik të mendimit të Ernest Koliqit i cili e kaloi një pjesë të jetës në politikën aktive, duke u bërë një nga themeluesit e partisë Bashkimi Kombëtar Indipentent (BKI) në 6 nëntor 1946.

Romani është edhe si një analizë e hollësishme e realitetit shqiptar. Në gojën e personazheve jepen raportet ndërkulturore të individëve sipas profesioneve të ndryshme, duke e bërë komunikimin të vështirë mes tyre si një nga shkaqet kryesore të mosmarëveshjeve. Personazhet shfaqen me formimin e ndryshëm socio-kulturor e mbase edhe fetar në përballjen me krijimin e strukturave politike që si akt final do të kishin konsideronin dhe ndarjen e pushtetit.

Mendimet politike të Koliqit vijnë në pajtim me ato të demokracive perendimore, duke marrë kualitetin e një traktati politik për ardhmërinë e Shqipërisë.

Bartja nga personazhet reale të aktorëve të viteve ’40, te trajtimi i njeriut politik të viteve ’60, tipizimi i këtij brezi të ri, arrihet nga ana e autorit përmes penelatave të komikes, duke vënë në dukje arrivizmin dhe mendjelehtësinë e shqiptaro-amerikanit të ri.

Linja e dashurisë zhvillohet si një linjë shlodhjeje e autorit në roman, linjë e cila nuk e ndihmon Koliqin të strukturojë klasat pjesmarrëse të emigracionit që u futën në sferën e proceseve politike në Amerikë por edhe në përgjithësi. Përshkrimi i shoqërive të kolonisë më të famshme të shqiptarëve në botë, jepet përmes organizimit politik të grupeve të vjetra nacionaliste dhe ballafaqimin e kësaj klase me lehtësinë e integrimit të brezit të ri në jetën amerikane.

Organizatat e vjetra shqiptare të emigracionit jepen me karakteristikat e egra të individualitetit ekstrem shqiptar, gjë të cilën autori e sheh në roman si atavizëm.

Nga ana kompozicionale proza e Koliqit është klasike. Autori rrëfen në vetë të tretë gjatë gjithë tekstit, ndarja në kapituj është sipas argumenteve, ndërsa dhënia pas dy linjave erotike dhe politike bën që këto të përbashkohen pas një shterzimi të gjatë, për të përmbyllur romanin në një linjë të kyçur në një dasmë, ndërsa linja politike mund të themi se mbetet e pakryer si subjekt. Në dasmën e përshkruar në Amerikë shohim një ndërlidhje të saj krahsuar me dasmën e në tregimin e njohur Nusja nga Dukagjini.

Tekstet lirike të tija, brenda prozës, janë sprova të ruajtjes së magjisë së përpunimit të gjuhës dhe të përcjelljes së peisazhit idilik shkodran të veshur me toponominë dhe idiomat e vrazhda amerikane, duke kërkuar te shqiptari tharmet e njeriut modern.

Këto elementë profetizues Koliqi i zhvilloi edhe te drama autobiografike “Rrajët Lëvizin” e cila u bë pjesë e kontestimeve të bujshme nga qendra e sistemit letrar dhe politik në Tiranën zyrtare përmes shkrimeve dhe leksioneve mbi letërsinë bashkëkohore, por njëkohësisht qarkulloi si tamizdat dhe model i dramës moderne në dy qendrat e sistemit letrar Prishtinë-Tiranë.

KOSOVA DUHET TE AFIRMOJE IDENTITETIN SI SHTET I LIRE DHE I PAVARUN

July 10, 2020 by dgreca

Shkruan: Sami Repishti, PhD/

Ridgefield, CT. Me 17 shkurt 2008, Parlamenti i Kosovës, në mbledhje plenare dhe solemne deklaroi “Pavarësinë” e Kosovës, dhe Republikën e Kosovës si shtet i lirë, i pavarun, dhe demokratik, me orientim pro-europian. Ky sukses ka qenë rezultati i luftës kundër diktaturës millosheviqiane, luftë që ka marrë formët e saj simbas konditave politike të vendit: paqësore nen udhëheqjen e LDK-së e të ndjerit Dr.Ibrahim Rugova, “presidenti historik” dhe të ndjerit Prof. Fehmi Agani –me të cilët kam bashkëpunue pa rezerva-, dhe aspektin ushtarak me krijimin e UÇK-së në vitet e para-çlirimit, e drejtueme nominalisht nga nji grup të rijsh aktivistë me tendenca marksiste, në mes të cilëve edhe Z.Hashim Thaçi, sot president i Republikës së Kosovës. Kosova nuk harron kurrë ndihmën e bashkësisë ndërkombëtare, sidomos përkrahjen e NATO-s, të udhëhequn nga Shtetet e Bashkueme të Amerikës, dhe operacionet ushtarake që gjunjëzuen agresorin serb. U formue kështu nji lidhje strategjike e qendrueshme!

Ma shumë se tetë miljonë shqiptarë të shpërndamë nepër botë festuen këte eveniment që vuloste njiherë e përgjithëmonë fundin e tiranisë së militarizmit serb, dhe krijimin e nji situate ku, qytetarët e Kosovës, me ndërgjegje të plotë, morën përsipër ndërtimin e “atdheut” të tyne të lirë mbas nji pesëqind vjeçari okupimesh, otomane dhe serbe, që dështuen në përpjekjet e tyne me shkombëtarizue popullsinëe dendun shqiptare në trojet shekullore arbënore.

Bota e jashtëme aprovoj këte akt çlirimtar, dhe historikisht të pa evitueshëm, me njohjen ndërkombëtare të Republikës së Kosovës. Shteti i ri kosovar bani hapat e parë, ma të vështirë të jetëssë tij tëlirë.”A country is born!” ishteparulla e ditës.!

Rreth vitit 2010, filloi nji fushatë e terbueme diplomatike serbe kundër “pavarësisë” së Kosovës, fushatë që vazhdon akoma edhe sot. Për fat të keq, pesë vende europiane me problematikë të pazgjidhun të “pakicave kombëtare” në përbamjen e tyne, dhe disa shtete të vogla, të vorfna dhe pa asnji interes në marrëdhanjet me Republikën e Kosovës, ranë viktimë e kësaj fushate diplomatike serbe. Åsnji nga vendet e mëdha europiane nuk tërhoq njohjen ndërkombëtare të Republikës së Kosovës.

Krahas me këte “ofensivë” diplomatike serbe, nji përpjekje tjetër u çfaq nëWashington,D.C.: qarqe pro-serbe ngritën tezën e “shkembimit të territoreve me pakica kombëtare serbe dhe shqiptare”. Nji grup lobistësh (?) organizoi nji séancë “informative”. Ishin të pranishemeksperti për Ballkanin, Prof. Daniel Serwer, i Universitetit Johns Hopkins, ish Ambasadori William Walker, dy të panjohun emni i të cilëve nuk më kujtohet, dhe unë, si shqiptaro-amerikan. Audienca kishte mjaft shqiptaro-amerikanë.

Bisedimet u zhvilluen në nji atmosferë akademike serioze. Ma në fund nji ndigjues më drejtoi këte pyetje:”Pse nuk bahet nji shkembimi territoreve të banueme me pakica kombëtare në Serbi dhe në Kosovë, tue eliminue kështu nji element irritant në mes të dy vendeve?”

Përgjigja e ime ka qenë (simbas kujtesës): “Kosova ashtë sot nji shtet i lirë, i pavarun, funksjonues me demokraci parlamentare, injohun nga ma shumë se 100 vende nga të katër anët e botës, por jo anëtare e OKB-së, si rezultat i obstruksionizmit rus dhe kinez.Ajo ka nji Kushtetutë të aprovueme nga Parlamenti i Kosovës i zgjedhun lirisht, ku theksohet se liria, pavarësia, integriteti territorial i“shtetit” të Kosovës janë vlera të patjetërsueshme. Kosova ka sot nji Qeveri të ligjëshme. Kjo Kushtetutë siguron lirinë e plotë dhe trajtimin e barabartë të pakicave kombëtare me qytetarë të bashkësisë shqiptare që përban 92 përqind të popullsisë së vendit.

Ka gjithashtu edhe nji element parimor në këte qendrim: Republika e Kosovës ashtëe destinueme me qenë pjesë e kontinentit europian. Historia dhe gjeografia e bajnë Kosovën nji pjesë të pandashme nga Europa. Mbetet plotësimi i formaliteteve të duhuna (“kushteve”) për anëtarësim formal në Bashkimin Europian. Kosova duhet të veprojë si shtet europian!

Ky konceptim real dhe progresiv që synon “europianizimin” e Republikës së Kosovës në nji kontinent me kulturë të përbashkët mbetet ylli polar i orientimit të Kosovës. Trajtimi i “pakicave kombëtare” në Europë ashtë nji pasunim i shoqënive europiane dhe ka gjetë zgjidhjen e vet fatlume me legjislacionin demokratik, liberal, që garanton të drejtat e plota përtë gjithë. Duhet të heqim dorë nga politikat e së kaluemes së dhimbëshme kur pakicat kombëtare –sidomos ajo shqiptare në ish-Jugosllavinë- janë përdorue si “mollë sherri” nga politikanët e vendeve tona. Le të drejtojmë sytë drejt Europës, të ndjekim shembullin e Europës, dhe të përparojmë pa probleme artificiale”.

Kjo eksperiencë krijoi nji shqetësim për mue: Serbia në Kushtetutën e re kon- sideron Kosovën pjesë të Republikës serbe. Serbia do të përdorë këte propagandë për trazimin e gjendjes në mes të dy vendeve; dola nga “tubimi”i bindun se e ardhmja e Republikës së Kosovës ashtë antarësimi në Bashkimin Europian…..

Me nji konditë: ky antarësim duhet meritue, jo të arrihet si nji “dhuratë”, ose “lëmoshë” për nji vend që nuk e meriton, qendrime që damtojnë randë dinjitetin e Republikës së Kosovës para botës së jashtëme”.

************

Me 26 mars 2020, fletorja Panoramabotoi shkrimin tim “Për dinjitetin…e Kosovës” ku citohet botimi i analizës së diplomatit amerikan Shaën Byrnes,ish shef i MisionitDiplomatik në Kosovë (1998-99). Aty thuhet se Presidenti Thaçi dhe ai i Serbisë Vuçic besohet të kenë përgatitë nji projekt-marrëveshje gjithëpërfshimëse, dhe ligjërisht të detyrueshme, dhe se ishte gati për firmën nga të dy palët kontraktuese. Pengesa vinte për dy arsye:

e para, simbasKushtetutës së Kosovës marrëveshje të këtilla duhen firmue nga Kryeministri e jo nga Presidenti;

e dyta, dyshohej se projekti përmbante klauzola ku të dy palët janë të gatshëme me ba shkembime territoriale. Me nji fjalë, diplomaci personale për nji problem thelbësor siç ashtë shkembimi i territoreve, që shkel parimin e paprekëshmënisësë integritetit territorial. Le të mos harrojmë se çdo ndryshim kufijsh shtetnorë sjellë në mënyrë të paevitueshme shkembime popullsishë, nji akt barbar në vete e që shqiptarët njohin shumë mirë. Mbyllja në suazën e shteteve kombëtare monolite i përket së kaluemes, dhe ka dhanë rezultate shkatërruese; ajo duhet abandonue!

Për nji komplikim matë madh, Administrata e Presidentit Trump që favorizon nji “zgjidhje” tëkëtill kercënon Kosovën, në rast mospajtimi, me tërheqjen e trupave amerikane nga Kosova, dheme ndërpremjen e ndihmave amerikane për Kosovën.“….Shohim se Administrata e jonë bllokon ndihmën për Kosovën,” deklaroi ish Ambasadori Frank Wiesner,Jr. në nji Intervistë për gazetën DIELLI te dates 3 korrik; “Sipas meje, ështëgabim thelbësor. Mendoj se kercënimi që mund të tërhiqen trupat nga Kosova është, po ashtu, shumë i gabuar.Ne nuk trajtojmë miqtë tonë në Kosovë më kercënime. Ne i trajtojmë me mirëkuptim. Tani, na duhet të rindërtojmë besimin dhe respektin që Kosova meriton….Tani, kryesorja është të stabilizohet ambienti politik…” përcaktoi Ambasadori Wiesner,Jr.

Çuditërisht, Presidenti Thaçi abuzoi këte presion amerikan për “luftën” e tij kundër ish KM Kurti., me kercënimin pa bazë se nji “mospajtim me SHBA-në rrezikon pa mëdyshje Kosovën dhe se nuk mund të lejohet.Tue komentue mbi këte vijë të gabueme, diplomati amerikan Byrnes sqaronte se “….udhëheqsit e Kosovës duhet të dijnë se miqësia me SHBA-në ashtë sot, dhe do të mbetet edhe nesër, e fortë. Ajo ashtë realiste dhe nuk devijon pa nji arsye të shkallës së parë, siç janëdamtimet einteresave të SHBA-së”. KM Kurti ka mbajtë nji qendrim parimor dheka pasë përkrahjen e Bashkimit Europian.

Nga këtu lindi dyshimi se ndërhymja e Presidentit Trump motivohet nga përpjekjet e denduna me arrijtë“nji fitore diplomatike” nga nji marrëveshje Kosovë-Serbi që do të paraqitej “nji fitore” para zgjedhjeve të 3 nandorit. Eksperti Daniel Serwer, në nji intervistë me gazetën “Bota Sot” u shpreh : ” …Ashtë shumë e qartë që populli iKosovës nuk dëshiron shkembim territoresh….Ambasadori Grenell nuk ashtë mik i Kosovës. Ashtë fakt i njohun që ka lobim proserb shumë aktiv në SHBA“ (tue përfshi Nen-Presidentin Mike Pence, ish përkrahës i S. Millosheviqit. SR)

Para nji gjendje të këtill unë përshëndeta Deklaraten e ASHAK të 10 qershorit 2020 (VoA) si “…pozitive, substantive dhe udhërrëfyese…” dhe çfaqa bindjen time se “…mundësitë e nji fitoreje të Partisë Demokratike të SHBA-së nëzgjedhjet e 3 nandorit 2020 janë të mëdha. Ardhja në fuqi e kandidatit demokrat, ish N/Presidentit të SHBA-se,Joseph R. Biden,Jr. do të ishte nji sukses për vendin tonë dhe botën mbar, dhe trajtimi i problemit kosovar do të kishte vemendjen e duhun….” Këte opinion e forcova nga takimet e mia personale me ish Senatorin Joseph R. Biden, Jr., ish kryetar iKomisionit Senatorial për Punët e Jashtëme dheme deklaratën etij në nji mbledhje shqiptaro-amerikanësh në Hilton Hotel, N.Y. :

“….Fati i shtatë miljonë shqiptarëve në Gadishullin Ballkanik ashtë gjithashtu kritik për interesat e vetë Amerikës. Në se legjitimiteti etnik i popullit shqiptar nuk do të njihet dhe nuk do të mbrohet, të gjitha njisitë që përbajnë atë regjon do të bijnë, dhe në se nuk jemi gati me stabilizue Ballkanin, na, Amerikanët, do ta paguejmështrenjtë.”(Panorama 26 mars 2020).

Gjatë nji takimi në zyrëme kriminelin S.Millosheviq,Beogradprill 1993, Z. Biden rikujton, qortimin e ashpër: ” Unë mendoj se ju (Millosheviq) jeni nji kriminel lufte i damkosun dhe se ju duhet të dilni para Gjykatës si i tillë”. (Original: “I think you’re a damn war criminal and you should be tried as one!”) Z. Rubin, ish zadhanësi i Departmentit të Shtetit që ka asistue këte skenë shtoi:”Ka qenë nji përballim intensiv që unë nuk kam pa ndonjiherë; nji udhëheqës amerikan të ketëatakue kaq randë nji udhëheqës të huej. Ai (Biden) doli nga mbledhja me bindjen se Z. Milosheviq ashtënji“Satan” dhe Shtetet e Bashkueme duhet të bombardojnë forcat serbe…Z. Biden ka qenë nga të pakët zane që kanë këshillue Presidentin Bill Clinton me ndermarrë aksione ushtarake kundër Serbisë”(The New York Times, 6.VII.2020)

Përpjekjet për përmbylljen e suksesshme të procesit të normalizimit të marrëdhanjeve në mes të Kosovës dhe Serbisë kanë fillue nga BE. qysh në vitin 2011. Për arsye të ndryshme nuk kanë arrijtë qellimin e tyne.. Afër 30 marrëveshje të arrijtuna në Bruxelles nuk janë zbatue. Në këte gjendje të padëshirueshme erdhi ndërhymja amerikane. Në tetor 2019, Presidenti Trump emnoi përfaqsuesin e tij tëposaçëm, Ambasadorin Grenell, për bisedimet Kosovë-Serbi, nji hap diplomatik i papritun me qenë se pak kohë ma parë, Departmenti i Shtetit kishte emnue diplomatin e karrierës, Matthew Palmer, si përfaqsues të veçantë për Ballkanin Perendimor. “Emërimi i tyre, deklaronte VoA, ndonse kishte nxitur pikëpyetje tek shumë veshgues, u mirëprit në Kosovë, ku roli i SHBA-sëvlerësohet i pazevendsueshëm në të gjitha proceset diplomatike”. Ambasadori Grenell rriti autoritetin e tij me suksesin në marrëveshje Kosovë-Serbi për linjet ajrore.

Nji veprimtari e këtill amerikane detyroi Bashkimin Europian me rifillue procesin e ndërpremë, dhe në prill, diplomati M.Lajçak u emnue si perfaqsues i posaçëm në procesin e bisedimeve. “Unë pres që të sjell këte proces në përfundim tësuksesshëm” deklaroi Lajçak. Dhe shtoi:”…ajo që dij ashtë se BE. ka punuegjithëmonë shumë afërme SHBA-në dhe gjithçka që ashtë arritun në bisedime ishte rezultati i nji bashkëpunimi shumë të ngushtë në mes të SHBA-së dhe BE-se Kjo ashtë ambicia e jonë…” raportoi VoA.

Mbas takimit Thaçi-Lajçak, Presidenti Thaçi bani tëqartë: ”Ne besojmë në angazhimet e sinqerta të Administratës Amerikane. Në fund të fundit, për ne ashtë me randësi jetike….që SHBA dhe BE të kenë nji koordinim të suksesshëm të partnerëve strategjikë për Kosovën, Serbinë dhe të gjithë rajonin e Ballkanit Perendimor” shkruente gazeta Illyria e 16 qershorit. Presidenti Thaçi ka deklarue se “…dialogu Kosovë-Serbi duhet të mbyllet me njohjen reciproke të dy vendeve”.

Nji ferkim pakënaqsie në mes të Presidencës dhe Qeverisë së Kosovës mbi rolin e tyne në negociatat shkaktoi ramjen e Qeverisë Kurtime 3 qershor, me anë të nji vote mosbesimi në Parlament, që dyshohet të jetë manipulue nga Presidenca. LDK-ja fuqia ma e madhe në qeverinë Kurti tërhoqi mirëbesimin, flitet me plotësue nji dëshirë amerikane, Ngjarjet u zhvilluen në nji periudhë kritike të përhapjes sëvirusit Covid 19 qërrezikoi jetët e qytetarëve dhe Kosova kishte nevojë për nji qeveri aktive, pa shqetësime politike.

Me ramjen e qeverisë Kurti, u formue nji qeveri e re nen kryesinë e Z.Abdullah Hoti.Ai mori përsipër me gjetë nji rrugëdalje për kërkesat amerikane e europiane Nji zhvillim i këtill favorizoi pozitën e Presidentit Thaçi, dhe nxiti atë të kerkojërolin kryesor në bisedimet me Beogradin, megjithëse Parlamenti ashtu si Gjykata Kushetuese janë tëmendimit se bisedimet me Beogradin janë përgjegjsia e Qeverisë, e jo e Presidentit, komentoi eksperti Daniel Serwer, nëThe AdriaticReporttë datës 6 qershor. Parlamenti mbikëqyrë bisedimet!

Për sqarime të nevojshme, KM i ri Hoti deklaroi se “platforma e jonë për dialogun përjashton ndarjen apo shkëmbimin e territoreve”, dhe se “…për ne, si qeveri e si shtet, roli i BE-së dhe i SHBA-së ashtëkomplementar”.Nji pohim i këtill ashtë esencial në përcaktimin e rolit të Qeverisë së Kosovës në bisedimet dypalëshe. Ai shtoi se “…nuk ashtë i sigurtë nëse marrëveshja për normalizim të marrëdhanjeve me Serbinë mund të arrihet para nentorit, ku pritet të bahen zgjedhjet në SHBA”. Logjikë solide!

Me 15 qershor Ambasadori Grenell lëshoi këte komunikatë: “Lajm i mirë! Kam marrë premtimin nga qeveritë e Kosovës dhe Serbisë për të ndërprerë përkohësisht fushatën e tërheqjes së njohjeve dhe kërkesave për anëtarsim në organizata ndërkombëtare. Të dy palët do të takohen me 27 qershor nëWashington, në Shtëpine e Bardhë”. Ai paralajmëroi “…në se ndonjera palë mbetet e pakënaqur me diskutimet e 27 qershorit atëherë do të kthehen në ‘status quo’pasi të largohen nga Washingtoni. Siç kemi thanëvazhdimisht, së pari duhet të përparojmë në zhvillimin e ekonomive. Ky është përqendrimi. Pres me padurim këto diskutime”, shkroi ai të hanën (15 qershor) raportoi VoA. Nji ditë ma vonë, Këshilltari amerikan i Sigurisë Kombëtare, Robert O’Brian, tha se “është i kënaqur të presë udhëheqsit e Serbisë dhe Kosovës me RichardGrenell-in në Shtëpinë e Bardhë. Shtetet e Bashkuara janë duke pritur me padurim këto diskutime të rëndësishme”. Me këte rast, Presidenti H.Thaçi u përgjegjse kjoështë thënë qartë në letrat qëi ka derguar vetë Presidenti Trump, ai është për njohjen e ndërsjellë në mes tëKosovës dhe Serbisë”. Njikohësisht, Presidenti i Serbisë, Alexander Vuçic tha se “njohja e Kosovës nuk do tëjetëtemë diskutimesh nëWashington”……

“Zëri i Amerikës’” theksoi se “Ftesa për takimin në Shtëpinë e Bardhë u bë diten kur Bashkimi Europian nisi për në rajon të derguarin e tij të posaçëm, Miroslav Lajçak që të provojë rifillimin e bisedimeve të pezulluara (në vjeshtën e vitit 2018) ndërmjet dy vendeve.“

Me 15 qershor, gazeta The New York Times botoi lajmin :”Udhëheqsi i Kosovës Përballohet me Akuzën për Krime Gjatë Luftës së Viteve 1990-ta” Udhëheqsi, Presidenti Hashim.Thaçi dhe kolegu i tij, (Kadri) Veseli, , akuzohen me dhjetëpadi shkelje dhe krime lufte para nji Gjykate Speciale në Hollandë. Prokurorët akuzojnë Presidentin Thaçi dhe luftarë të tjerë…si përgjegjës kriminalisht për afërsisht 100 vrasje….”

Këto akuza që priteshin me dalë në shesh kohëma parë duhej të aprovoheshin nga anëtarët e Gjykates Speciale; prandej, momenti ipublikimit të tyne ka ardhë si nji e papritun e madhe, në Ballkan e nëWashington. Z. Thaçi pritej të takojë Presidenti Vuçic të Serbisë(me 27 qershor SR)për vazhdimin e dialogut Kosovë-Serbi, dialog i ndërmjetësuem nga zyrtarët amerikanë. Para kësaj situate, Presidenti Thaçi dhe Kryministri Hoti me delegacionin Kosovar u kthyen në Kosovë. Kthimii KM Hoti, mendoj unë, ka qenë nji gabim taktik, sepse ai ishte krytar i delegacionit që gëzonte besimin e amerikanwve. Ai duhej tëkishte vazhdue me bisedimet në Shtëpinë e Bardhë, dhe çeshtja Thaçi do të zgjidhej me mjete paqësore dhe legale. Kështu KM Hoti do të kishte afirmue identitetin e Republikës së Kosovës si shtet i lirë, kushtetues e funksionues, nji arritje meshumë randësi për Kosovën.

“Nji zhvillim i këtill prekë Kosovën në të gjithë aspektet e problemit dhe prekë procesin e dialogut, në të cilin Presidenti (Thaçi) ashtë interlokutor kryesor për BE.-në dhe SHBA-në; prandej do të ketë nji efekt shumë të madh në skenën politike në Kosovë” reagoi Agron Bajrami,kryetar i agjensisë prestigjoze Koha Media Group (Prishtinë)raporton The Times, dhe komenton: “ Prokurorët në Gjykatën Speciale janë detyrue me publikue akuzat të merkurren (24 qershor SR) për arsye se disa akte jo të specifikueme nga ana e Z.Thaçi e Z.(Kadri) Veseli kishin për qellim me asgjasue punën etyne…” Akuzat e Prokurorit marrin nji kuptim ma të gjanë nga nji Gjykatë Speciale të themelueme nga Parlamenti i Kosovës në vitin 2016, i paisun me juristë jo-kosovar, e qendrim nëThe Hague, me sigurue punën e tyne pa ndërhymje.

Nji ditë ma vonë, 26 qershor, Administrata Amerikane shtyni afatin e mbledhjes për nji ditë të pacaktueme nëWashington. “Zyrtarët amerikanë kanë ushqye shpresën se “takimi” nëWashington do të kishte zbritë tensionin në mes të dy vendeve ballkanike dhe do të përfundonte në nji marrëveshje,’ shkruente The Times.. Z. Thaçi nuk ka komentue. Z. Veseli ka mohue akuzën.

Nji aspekt i këtij denoncimi ka tërheq vemendjen e publikut të edukuem: shpallja e “akuzave” ashtë ba pa aprovimin e gjykatësit, nji praktikë e domosdoshme nproceduren penale. Në se Gjykata nuk e aprovon, akuza bien, dhe hetimet pushojnë.

Komenti i parë i Departmentit të Shtetit pranon se “…ngritja e akuzës nga Prokurori i Specializuar (ashtë) nji hap përpara për drejtësinë në Kosovë. Njoftimi është esencial për avancimin e shtetit ligjor dhe drejtësisë, për viktimët në Kosovë, si dhe për vendin, që të kapërcejë këte periudhë të tmerrshme e të bashkohet me komunitetitn euro-atlantik,” tha për VoA zedhënsi i Departmentit.

Nji eksperti jashtëm, Z.Peter Beyer, raportues për Kosovën në Këshillin e Europës dhe koordinator i Qeverisë gjermane në marrëdhanjet transatlantike, shkruente në Panorama të datës 26 qershor :”….të gjithë duhet të shohin qartë se nuk ashtë UÇK-ja që ashtë në bankën e të akuzuarëve këtu, por disa individë me pozicione drejtuese në UÇK, në atë kohë. Meritat e UÇK-së janë të padiskutueshme. Ky zhvillim duhet të shihet si nji shenj pozitiv nga populli i Kosovës, pasi tregon se vendi është në rrugën e shtetit kushtetues funksionues.

Pajtimi është një element shumë i rëndsishëm në trajtimin e së kaluarës. Ai mund të funksonojë vetëm në se identifikohen krimet e së kaluarës. Ai mund të funksionojë vetëm nëse identifikohen krimet e luftës- posaçërisht kush ka krye krimin– dhe ndiqen e dënohen në përputhje me tëdrejtën. ”Gjykata Speciale” dhe prokurorët e saj luajtën këtu një rol vendimtar dhe duhet të mbështeten fuqimisht nga të gjitha forcat shoqërore dhe politike në Kosovë dhe partnerët europianë….”

Nji mendim të njajtë çfaqen edhe firmuesët e Këshillit të Ambasadorëve Shqiptarë: “…Pa dashtë me paragjykue drejtësinë ndërkombëtare, këto akuza nuk do të jenë në gjendje me errësue gjendjen e luftën e Kosovës për liri” (Tiranë,25 qershor)

“…..Njizetë vjet pas lufte”, shkruenanalisti mirënjohun Veton Surroi, “në opinion publik botënor fillohet të flitet për krimet e supozueme të guerrilëve shqiptarë karshi një gjendje në Serbi, ku tashmë janë rehabilituar të gjithë kriminelët e luftës dhe ashtë përfaqsuar në shumicë publike ideologjia serbo-madhe që solli këto krime. Në qarqet ndërkombëtare vrehet nji “sulm” i papritun kundër Kosovës në një moment kritik konsideroheht si “dënimi i ‘viktimës’dhe përkrahje e ‘fajtorit’”…” (Panorama, 2.korrik) Burime serioze si Humanitarian Law Center janë të mendimit që ma shumë se 10.000 kosovarë janë masakrue nga forcat serbe gjatë viteve tëluftës….por pakë serbë janë dënue!

Ashtë nji fakt i pamohueshëm i luftës për liri të popullit të Kosovës bashkëpunimi i plotëi forcave të rezistencës kosovare- tue përfshi edhe UÇK-në- me forcat e ndërhymjes ushtarake të aleancës së NATO-s, nën drejtimin e SHBA-së. Ashtë absurde me mendue se nji bashkëpunim i këtill do të kishte qenëi mundun në mes të dy palëve, sikur UÇK-ja dhe forcat e rezistencës kosovare të ishin konsiderue si“terroristë” ose “grupe kriminelësh” që veprojnë pa kontroll.

Në nji konferencë shtypi për mediat nëKosovë, KM Hoti spjegoi:”Eshtë me interes për shtetin e Kosovës që ky proces (dialogu me Serbine,SR) të mbyllet sa më shpejt, duke qenë se ka interesim të madh nga Bashkimi Europian, nga vendet kyçe të BE. dhe nga SHBA-.Pavarësisht ndryshimeve, mbesim të përkushtuar për dialogun sepse dialogu nuk ka alternativë. Këte e kemi tregue në Bruxelles..Tani jemi duke berë angazhimet për Samitin e Parisit…” deklaroi ai, tue theksue se bisedimet janë krye me Ambasadorin Grenell, dhe interesimin e Presidentit frances E. Macron e kancelaren e Gjermanisë A.Merkel. KM Hoti spjegoi se Kosova takimet në Bruxelles e Paris nuk mund të konsiderohen të ndarë dhe të dy takimet kanë të përbashkët arritjen e marrëveshjeve përfundimtare në mes të Kosovës dhe Serbisë. “Në publik duken takime të ndara. Nuk janë të ndara. Ka koordinim të ngushtë dhe të plotë në mes tëWashingtonit dhe qendrave europiane….Nuk bisedojmë për integritetin territorial dhe sistemin unitar.” Tue folë për “akuzat” e Prokurorit, KM Hoti tha se:” institucionet shtetnore duhet të tregojnë maturi dhe të respektojnë obligimet kushtetuese dhe marrëveshjet ndërkombëtare…”

Në këte mes lajmesh shqetësuese, gazeta Express e datës 2 korrik njofton seKomisioni i Senatit Amerikan për Shërbimet e Forcave të Armatosuna në raportin e tij per buxhetin 2021, porositëqë dialogu në mes të Kosovës dhe Serbisë duhet të përfundojë me njohjen reciproke., si elementi qendror i bisedimeve.”

Ç’duhet të bajmë Nji mik i mirëi shqiptarëve, jep këte këshillë:

”Kosovës i duhet uniteti kombëtar. Në se ka nji moment kur duhet të ngrihen mbi dallimet personale dhe partiake, dhe të bashkohen në nji qendrim të përbashkët kombëtar, që të ruhet stabiliteti i vendit dhe të krijohet nji qeveri e përkushtuar që mund të përballojë edhe problemet ekonomike edhe shëndetsore si duhet në krizën aktuale, atëherë ky ashtë ai moment. Unë besoj se të gjithë miqtë e Kosovës nga jashtë duhet të përkrahin nji përbashkim të këtillë”, porositë Ambasadori F. Wiesner,Jr ish përfaqsues i SHBA-së në procesin e negociatave për statusin e Kosovës.

Sot, Nana Kosovë ka nevojë për ne, të githë ne, pa përjashtim pa dallim!

7 korrik 2020

Auron Tare: Provat për Martin Camajn si agjent i UDB-së, do i marr kur të hapen dosjet e Beogradit-Pjesa 2

July 10, 2020 by dgreca

Nga Frank Shkreli/Ish-Drejtor i VOA-s për Euro-Azinë/

Një ditë më parë kisha bërë një shkrim modest, si një reagim personal ndaj akuzave në të ashtuquajturin “studim”, “Dritëhije në histori”, me autor Auron Tare dhe botuar në portalin “Peisazhe të Fjalës”, pronë e një grupi nga New Yorku. Në atë shkrim dje, unë thashë se nuk kishte asgjë të re sa u përket akuzave të autorit, ku i paraqet Ernest Koliqin dhe Martin Camajn si poliagjentë dhe koloaboracionistë me perëndimorët dhe jo vetëm, për të rrëzuar regjimin e Enver Hoxhës. Në reagimin tim dje, nënvizova se megjithëse materiali na u paraqit si i “rrallë” dhe “origjinal” nga botuesi, nuk kishte asgjë të re në dokumentacionin e Tares, pasi këto informacione diheshin dhe nuk janë mohuar kurrë nga asnjëri prej këtyre burrave të Kombit. Po çfarë hulumtimi dhe çfarë provash të “rralla” dhe “origjinale”, na sillte në atë shkrim Tare? Mbrëmë në një intervistë në programin televiziv, “Provokacija” të Mustafa Nano-s, Auron Tarja e pranoi vetë se, në të vërtetë, ai nuk ka dokumente definitive që provojnë se Martin Camaj ishte agjent i UDB-s, por ai arrin në një përfundim të tillë, bazuar në hamendje dhe në mençurinë e tij për këto gjëra. “Ti nuk ke ndonjë dokument të qartë ku thuhet se Martin Camaj ishte agjent i UDB-së…”, e pyet Nano. Tare: “Po, kur të hapet ajo e Beogradit, patjetër… do e kemi”. Në të vërtetë, edhe vetë intervista në programin “Provokacija” m’u duk sikur ishte skenuar më parë, me qëllim që të hidhej më shumë baltë edhe në ekranet e televizionit shqiptar ndaj këtyre dy shkrimtarëve të dalluar të Kombit, Ernest Koliqit dhe Martin Camajt. Tare ç’prej fillimit e rrëmbeu programin dhe “kidnapoi” pyetjet dhe përgjigjet, për të bindur shikuesin, se ai kishte të drejtë për ato që pretendon. Ata që mund ta kenë parë intervistën duhet të kenë venë re se Tare bënte vetë pyetjet dhe përgjigjej, pastaj pyeste Nanon dhe përgjigjen e jepte vetë Tare. Por më të bukurat ishin ndërhyrjet e Tares çdo 2-3 minuta me Nano-n, “Jemi dakort?”, duke u siguruar për miratimin e Mustafa Nanos për ato që thoshte. Tare as nuk e lejonte Nanon të bënte ndonjë pyetje të arsyeshme, megjithëse Nano u përpoq disa herë që të balanconte pak intervistën ndaj deklaratave absurde, por Tare nuk i jepte atij rast, as mundësi të fliste. Një propagandë aq e fëlliqët, sa edhe neveritëse, e padenjë për një program të tillë dhe për shikuesit shqiptarë. Është e qartë se me këto pretendime, Auron Tare, ka dalë nga shinat e ushtrimit të fjalës së lirë dhe është futur në fushën e shpifjeve të pakontrolluara dhe të përhapjes së urrejtjeve midis shqiptarëve, sikur nuk kemi pasur mjaft urrejtje e shpifje midis nesh për 50-vjet komunizëm dhe 30-vjet të ashtuquajtur post-komunizëm, megjithëse kjo intervistë si dhe shkrimi, nuk kanë të sharë po ta krahasosh me periudhën e Enver Hoxhës. Shpresoj që pasardhësit e familjeve Koliqi dhe Camaj të jenë në dijeni të këtyre shpifjeve dhe denigrimeve që u bëhen të dashurve të tyre të vdekur dhe të marrin masat e nevojshme, duke i treguar Tares dhe portalit “Peisazhet e Fjalës”, derën e gjykatës. Diçka nuk është në rregull me botën shqiptare sot. Kohë më parë ishte rasti i dyshimeve për identitetin e familjes së Gjergj Kastriotit Skënderbeut, pastaj pikëpyetjet mbi identitetin e Nënë Terezës, tani shpifjet dhe denigrimi i shkrimtarëve të mëdhej Ernest Koliqi dhe Martin Camaj. Pas tyre kush e ka radhën? Fishta? Konica? Klerikë të dalluar katolikë, si individë dhe si grup? A mund të më thotë dikush se pse po ndodhin këto raste dhe kush mund të fshihet pas tyre? Pse u turren njerëzve më të dalluar të këtij Kombi, me shpifje e mundohen për t’i paraqesin në dritën më të keqe që është e mundur? Cila dorë e huaj ka gisht këtu dhe pse tani në këtë kohë? Në interes të kujt është që të përhapen shpifje dhe urrejtje midis shqiptarëve dhe pse vetë shqiptarët bëjnë punën e të huajve në këtë mes? Nuk është e rastit që sot konfliktet politike midis shqiptarëve anë e mbanë trojeve, janë në kulmin e së keqes. Quo Vadis Albania? Pse nuk del dikush t’i thotë mjaft kësaj situate? Ku është qeveria dhe organet shtetërore, ku është Akademia e Shkencave, ku është Ministria e Kulturës, ku janë të mençurit e Kombit? Ku janë shkrimtarët e dalluar dhe historianët e vërtetë të Kombit? Mos vallë ka mbetur historia e Kombit shqiptar të shkruhet dhe të interpretohet nga aparatçikët dhe nostalgjikët e një sistemi të kaluar, shpifës dhe urrejtës, madje edhe 30-vjet pas shembjes së komunizmit. Nuk del njeri që të shtrijë dorën e pajtimit, mirëkuptimit e vëllazërimit midis shqiptarëve? Kush i mbron interesat dhe identitetin kombëtar, por edhe njerëzit e dalluar që gjithë jetën e tyre ia kushtuan, pikërisht, ruajtjes së identitetit, kulturës dhe traditave shqiptare. Ndryshe nga akuzat shpifëse të Auron Tares me shokë ndaj Koliqit dhe Camajt, Kombi shqiptar sot, më shumë se kurrë, ka nevojë për shembullin që kanë dhënë shqiptarë si Maritin Camaj një njeri i letrave, i cili, në veprat e tij “Lëshon nji kushtrim jo luftarak, por paqësuer, plot shpirtbardhsi dhe flakë dashunije vëllaznore”. Martin Camaj i bën thirrje sot Auron Tares, (i cili në të vërtetë nuk e meriton gjithë këtë vëmendje, por pasi ka dalë në ballë të shpifjeve dhe urrejtjeve edhe kundër vetë poetit e meritot këtë vëmendje negative), që “të dalë nga palci i urrejtjes” dhe të mos përhapë shqipfje dhe urrejte midis shqiptarëve:

“Avitu, njeri! Afrohuni shqiptarë!

Nga palci i urrejtjes dëshiroj me dalë

Si bima prej fare në pranverë”.

Është kjo një thirrje që del nga zemra dhe nga shpirti paqësor dhe jo hakmarrës i poetit dhe shkrimtarit Martin Camaj, që duhej të rezononte midis shqiptarëve edhe sot, sidomos në këtë periudhë konfliktesh dhe mosmarrëveshjesh politike, personale dhe partiake, që vazhdojnë të përçajnë dhe të ndajnë shoqërinë shqiptare dhe shqiptarët, në përgjithësi, për të cilën Camaj nuk do të ishte aspak i kënaqur.Është një thirrje kjo, e një shkrimtari e poeti shqiptar, i cili ndonëse, siç dihet, regjimi komunist ia “kishte mbyllur portën” – ashtu siç shprehet Ismail Kadare për ‘të – Camaj prapë se prapë nuk mbante inat e hidhërim, por bënte thirrje për afrim midis shqiptarëve, madje edhe gjatë një periudhe urrejtjeje dhe shpifjesh si ajo e komunizmit, kur në Shqipëri, vetëm të përmendje emrin e Martin Camajt ose të shkrimtarëve të tjerë si ai në mërgim, të priste qelia e burgut ose dënime të tjera të rënda. Megjithëkëtë trajtim të keq, ka shkruar Ismail Kadare, Camaj, “Nuk i lejoi vetes asnjëherë që, duke përfituar prej lirisë që i jepte mërgimi, të shkruante kundër si-vëllezërve të tij në Shqipëri. Ishte e vërtetë, se në kohën që ai kujtohej e bëhej merak për ta, ata nuk u kujtuan kurrë për të, por kjo nuk e shtyu asnjëherë (Martin Camajn) t’u mbante mëri për shpërfilljen apo harresën e tyre të gjatë. Përkundrazi, është shprehur Kadare, Martin Camaj, “Ishte i ndjeshëm për gjendjen e tyre, për optimizmin e rremë e për ankthin e fshehur me kujdes midis festës po aq të rreme”, -ka thënë Ismail Kadare, në vlerësimin e tij për Camajn. “Në ngrehinën e përkorë të letrave shqipe, atje ku është duke zënë vendin e vet Martin Camaj, ashtu si në çdo panteon, hyhet vetëm prej një porte, asaj të madhes. E ajo portë, siç e tregon emri, nuk njeh veçse arsyet e mëdha”, -ka shkruar Kadare. Nafakzezët e realizmit socialist dhe nostalgjikët e komunizmit të Enver Hoxhës, që shpifen sot ndaj Koliqit dhe Camajt, do të bënin mirë që të merrnin shembull nga “Shkrimtari i Lartësive”, siç e ka cilësuar Camajn, Ismail Kadareja, një person, “që i ka strehuar ngjarjet dhe personazhet e veta në një lartësi që iu siguronte pavarësinë. Ka kujtuar ndoshta se do ta mbronte artin e tij prej ndikimit të katrahurës shqiptare, asaj së cilës kujtonte se i kishte lënë lamtumirën”, -ka thënë Kadare. Katrahura, të cilës i referohet Kadareja, po e ndjekë të shkretin Camaj edhe në atë jetë.Fatkeqësisht, “katrahura shqiptare” , siç pohon edhe “studimi” i Auron Tares –megjithëse Tare nuk është i vetëm në këtë fushatë aktuale — është ndoshta më e theksuar sot se kurdoherë tjetër ç’prej komunizmit. Sot më shumë se kurrë, në këtë rrëmujë në të cilën ndodhet sot bota shqiptare, thirrja e këtij poeti për “Afrim të Shqiptarëve”, është tepër aktuale dhe ndoshta më e nevojshme se kurrë më parë, pasi – siç ka shkruar edhe miku i tij Ernest Koliqi—kjo thirrje e Camajt del me të vërtetë nga zemra e një, “Pjestari të një djelmënije të vrugosun në shpirt nga nji stuhi ngjarjesh tepër shqetësuese, të nji djelmënije që u randue me vuajtje të pameritueshme ç’se filloi me marrë mend”,dhe si i tillë, “Njohu mërgimin, fushat e përqendrimit, punën e përdhunëshme…”, e tjera.Me gjithë këto përvoja të këqija personale, Martin Camaj nuk shprehu kurrë urrejtje ndaj shqiptarëve, përfshirë regjimin komunist dhe as ndaj atyre të cilët i kishin mohuar të drejtën të jetonte dhe të punonte në Atdheun e tij të lindjes, për të cilin jetoi dhe punoi gjithë jetën në mërgim, gjithmonë i shtyrë nga dashuria dhe besnikëria ndaj vendit të origjinës të parëve të tij. Megjithë vuajtjet e tija dhe të familjes së tij nga komunizmi, Martin Camaj, prapë se prapë nuk ruante urrejtje as inat ndaj atij sistemi dhe as ndaj njerëzve që e mbështetën atë regjim, për pothuaj gjysmë shekulli. Me shembjen e komunizmit në Shqipëri, ai kishte filluar komunikimin me vendlindjen e tij, përfshirë Lidhjen e Shkrimtarëve dhe Intelektualëve të pavarur shqiptarë , ku edhe u anëtarësua në radhët e kësaj organizate që u krijua në vitin 1991. Duke komentuar pranimin e tij në atë organizatë, ai është shprehur se vlerësimi që i bëri atij Lidhja e Shkrimtarëve Shqiptarë me atë rast, “na afron”.Në një letër dërguar Lidhjes së Shkrimtarëve të Pavarur Shqiptarë në vitin 1992, Camaj u ishte drejtuar atyre dhe “mbarë popullit shqiptar” vetëm disa ditë para se të ndërronte jetë, me fjalët, “Të dashunve miq e vllazën shqiptarë, intelektualë, artistë dhe mbarë popull shqiptar. Ndonëse të ndamë për një gjysmë shekulli, unë jam i jueji e ju jeni të mijt”, -ka shënuar Ardian Klosi në një shkrim për të, duke cituar letrën e Martin Camajt, dërguar Lidhjes së Shkrimtarëve e Intelektualëve të pavarur të Shqipërisë, në vitin 1992. Në këtë frymë vëllazërimi e afrimi me njëri tjetrin, nëpërmjet veprave të tija, Martin Camaj u bën thirrje shqiptarëve, por edhe ty Auron Tare me shokët tu, për afrim, për pajtim e bashkim midis nesh, pa marrë parasysh dallimet politike ose origjina nga vijmë, nga malet e nga fushat. “Thirrja e Martin Camajt, “Afrohuni Shqiptarë”, sipas Koliqit, rrjedh nga “Fisnikërija e lashtë e malësorve, kalorësija e natyrshme që u pajisë atyre shpirtin, pikon papritmas edhe në vepër të këtij pinjolli të tyne, e i cili e di mirë harresën në të cilën bota e huaj dhe vendase i la malet tona.” Si pinjoll i atyre maleve, ka shkruar Koliqi, Martin Camaj e kishte gjithmonë, “Parasyshë mospërfilljen e pavarëshme që shumica e qytetarëve ka dëftue për këta fatosa të lindun, e të cilët si kala e gjallë mbrojtën Kombin nga sulmet e sllavëve”. Ne malësorët, kudo që jemi, të gjallë e të vdekur, fatkeqsisht, e kemi ndjerë me shekuj harresën në të cilën bota e huaj dhe vendase i la Malësinë tonë dhe banorët e saj, por ama, mbi të gjitha, si individë ose si grup, të pësojmë sot në Shqipërinë e vetquajtur demokratike, shpifje dhe urrejtje nga bashkvëllëzërit tanë, të një gjuhe e të një gjaku, kjo është pafalshme dhe anti-kombëtare. Megjithëkëtë, si një bashkkombas me origjinë nga ato male të Shqipërisë nga e ka origjinën edhe Martin Camaj, bashkohem me të në fisnikërinë e lashtë të malësorëve, duke bërë thrirje, para se të jetë tepër vonë: “AVITU NJERI! AFROHUNI SHQIPTARË”! Ka ardhur koha të dilni nga palci i urrejtjes!”