Archives for January 2021

SHKATËRRIMI I IMAZHIT MADHËSHTOR TË HERONJVE

January 11, 2021 by dgreca

SI PO SHKATËRROHET IMAZHI MADHËSHTOR I HERONJVE NËPËRMJET SKULPTURËS SË DOBËT/

NGA SOKOL PAJA/

Në median shqiptare u shfaqën punime të disa statujave e shtatoreve të heroit kombëtar Gjergj Kastriotit, legjendës së gjallë të luftës së UÇK Adem Jasharit, shqiptares humaniste Shën Tereza, atit të Pavarësisë Ismail Qemali e disa personaliteteve të shquara të kombit shqiptar të cilat shkaktuan një zëmërim të madh në median sociale kryesisht rreth shëmtisë dhe mediokritetit të këtyre punimeve në skulpturë.

Imazhi madhështor i heronjve tanë, i personaliteteve më të larta e më të shquara të kombit vjen i transformuar në një mënyrë shumë të shëmtuar deri në keqardhje. Heronjtë, mitet, legjendat, personalitetet kombëtare kur vijnë të gjallë nëpërmjet skulpturës janë jo vetëm një vepër artistike por mbi të gjitha vepra shpirtërore ku përceptohet imazhi ynë dhe vetëdija për heroin në fjalë.

Skulptori Fiqiri Kasa, në një rrëfim ekskluziv dhënë gazetarit Sokol PAJA, për gazetën “DIELLI”, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, deklaron se: “Vitet e fundit janë realizuar shtatore, buste, monumente të ndryshme me nivel të dobët artistik ku Kosova ka me shumicë por edhe Shqipëria nuk ngelet mbrapa. Arsyeja është e qartë, si në çdo fushë tjetër, në Shqipëri e Kosovë korrupsioni është shtrirë gjerësisht, mungesa trasparencës e konkursit dhe komisioneve serioze dhe profesionale sjellin këto rezultate, ku mes të gjithave futet edhe padija, nënvlersimi, paaftësia, ku edhe një amator konkuron në mënyrë të padrejtë mes skulptorve më të mirë” arsyeton skulptori Kasa.

Në sheshet kryesore të qyteteve më të rëndësishme historike të Shqipërisë sipas Fiqi Kasës “është për të ardhur keq që shohim këto skulptura të shëmtuara në sheshet e qyteteve tona, a thua sikur na mungojnë skulptorët. Shqipëria dhe Kosova kanë skulptorë të talentuar dhe nuk na mungojnë skulptorët, por mënyra e organizimit dhe e tenderimit të një monumenti publik, është përgatitur në një farë mënyre që të bëhet e paarritshme, dhe si përfundim e fiton tenderin ai që bën marrëveshjen që në fillim pa u shpall tenderi” tregon për “Dielli” –n skulptori Kasa. “Kam bindjen se një pjesë e shtatoreve nuk do ti rezistojnë kohës, në një të ardhme jo të largët ato edhe mund të rimodelohen” shprehet i bindur Kasa. “Jam i mendimit që të paktën kur vjen puna tek Heronjtë nuk duhet eksperimentuar me figurat kaq shumë të rëndësishme për shqiptarët, siç është Gjergj Kastrioti, Shën Tereza, Adem Jashari, Ismail Qemali etj, se tashmë e kemi krijuar imazhin e tyre, e kemi të qartë, dhe ajo që kam vënë re tek një pjesë që kanë patur polemika është se janë të deformuara, në disproporcion, ku mungojnë elemetet bazikë të një figure, anatomia, fizionomia, pa plastik ,pa emocion, vlerë artistike zero, pra është një paaftësi prej amatori dhe jo një trajtim ndryshe prej artistit” shprehet i revoltuar skulptori Fiqi Kasa. Sipas Kasës skulptura në përgjithësi ka edhe kundërshtime dhe këndvështrime të ndryshme tek çdo skulptor, por jo në këto nivele. Më ka rastisur të punoj shpjegon Kasa, brenda pak vitesh disa nga figurat kombëtare, dhe jam munduar ti trajtoj në mënyren time por brenda karakterit dhe imazhit që shqiptarët janë mësuar ti shohin heronjtë e tyre, do isha dakort nëse do luanim me elementë të caktuar duke u bazuar nga kërkimet shkencore, historike, gravura, piktura, mënyra e qëndrimit, e shikimit, veshja etj. Sipas Skulptorit Fiqi Kasa, objektet që mbajnë në duar këta heronjë, ose figura të rëndësishme, nuk është nevoja ti paraqesim të gjithë luftëtarët me pushkë, ka dhe mënyra të tjera trajtimit që të tregojë që kjo figurë është një luftëtar dhe hero. Ndër punimet më të rëndësishme të Skulptorit Fiqi Kasa është një portret i Heroit Kombëtar Gjergj Kastriotit me lartësi 8 metra në material metal dhe beton, është punuar në vendndodhje dhe ka zgjatur rreth 5 muaj realizimi, ndodhet në Labinot-Fushë 6 km larg qytetit të Elbasanit. Një tjetër punim është busti i Shën Terezës në bronz, lartësia 80 cm dhe ndodhet në Reç të Ulqinit- Mal i Zi dhe busti tjetër Gjergj Kastriotit i punuar me lartësi 120 cm në material Bronz ndodhet në Triesh të Tuzit në Malin e Zi. Skulptori Fiqiri Kasa në çdo punim që realizon si fillim shfleton dhe konsulton një mori studimesh historike, antropologjike, albanologjike dhe dokumente të tjera arkivore në mënyrë që të realizojë në përfeksion heroin e radhës në skulpturë. Skulptori Fiqiri Kasa ka filluar të krijojë portrete në baltë që kur ishte 10-të vjeç, ndërsa sot është kthyer në skulptorin më të famshëm në hapsirën mbarëshqiptare Shqipëri për shkak të punimeve të tij për heronjtë dhe personalitet shqiptare më të rëndësishëm në historinë e shtetit e kombit shqiptar.

KTHIMI NË RREGULL I NJË BOTE TË PËRMBYSUR DUKE LUFTUAR PANDEMINË

January 11, 2021 by dgreca

Nga ALDO CAZZULLO-Përktheu: EUGJEN MERLIKA/

Mbas Luftës së Madhe në artin qe il rappel à l’ordre, thirrja për rregull. U qetësuan tërbimet e avangardave e u rizbuluan mjeshtrit e rilindjes dhe klasiçizmi. Për të thjeshtëzuar: më parë piktorët kishin sprovuar: abstraksionistë, kubistë, futuristë. Më pas edhe vetë Picasso u kthye në artin figurativ, pra për të bërë figura (më vonë do të mohojë se ka vizatuar një kuadër abstraksionist gjatë gjithë jetës së tij). Ja, 2020 do të kujtohet në politikë si viti I kthimit në rregull ; gjë që në një botë të përmbysur nga pandemia, mund të duket kërshëruese.

Për të thjeshtësuar: nëntëqindi është shënuar nga komunizmi që predikonte diktaturën e një klase shoqërore; nga fashizmi që teorizonte mbizotërimin e një race apo të një kombi (sigurisht të tijin) mbi një tjetër; e të liberalizmit, i bindur që liria e sipërmarrjes dhe e tregëtisë me kohë do t’i kishte sjellur përfitime çdo klase shoqërore e çdo Vëndi. Fashizmi u thye me luftën e dytë botërore, komunizmi me luftën e ftohtë. Në fillimin e shekullit të ri u duk se edhe vetë liberalizmi ndjehej keq. Më parë 2008 e krizës së madhe, pastaj 2016 e Brexit dhe Trump-it dukeshin se i kishin dhënë një goditje vdekësore idesë së shkëmbimit të lirë, të globalizimit të lumtur, të rritjes së përherëshme, me një fjalë të demokracisë liberale.

Nëse një vit më parë ndonjëri do të profetizonte një pandemi të aftë të shkaktonte shëmbjen e prodhimit e të punësimit, të bllokonte fluturimet ndërmjet Evropës e Amerikës, madje të na ndalonte të dilnim nga shpëpia, do të kishim menduar se ishte gati për të shpërthyer revolucioni. Ndërsa ndodhi e kundërta. Kthimi në rregullin, pikërisht; ose së paku kështu duket, Trump-i ka humbur një zgjedhje që pa Covidin me gjasë do t’a kishte fituar, e Shtetet e Bashkuara kanë zgjedhur presidentin më të moshuar të historisë, një demokrat të qëndrës; një tip “normal”. Brexit ka pjellur më së fundi një marrëveshje që shpëton tregun e përbashkët mes Londrës dhe kontinentit. Jo vetëm, pa Brexit ndoshta nuk do të ishte hovi i Evropës.

Risia e madhe e vitit është që, mbi valën e krizës shëndetësore dhe ekonomike Angela Merkel i hapi portën borxhit të përbashkët evropian. Një veprim që mund t’i a dorëzojë historisë si shtetaren e parë t’Evropës e jo vetëm si shtetaren e fundit gjermane; edhe se mbi vaksinat Berlini është zhytur përsëri në egoizmin e zakonshëm në dëm të aleatëve. Evropa sigurisht nuk i ka zgjidhur problemet e saj; paratë e Next Generation Eu ende nuk janë parë; megjithatë Gjermania e Franca, Vëndet e mëdha të qeverisura fuqishëm nga qëndra, kanë rifituar qëndërsinë e tyre, ndërsa revanshizmat e përhapura në Lindjen evropiane janë riçuar në përmasën e tyre, shqetësuese por jo detyrimisht të zgjidhëshme.

Në Itali, kthimi në rregullin ka shënuar si zgjedhjet vendore, si vijën e partive që njëherej quheshin populiste. Të djathtët në Campanjë e Puglie kanë rizgjedhur De Lukën dhe Emilianon; venetët dhe ligurët e së majtës kanë votuar Zaian dhe Totin. Aty ku nuk kishte një dalës si në Toskanë, u ripohua sistemi. Pesë Yjet kanë kaluar nga Jelek Verdhët tek Macroni. Lega pyet veten a është vërtetë rasti të qëndrojë përkrah Marinë Le Penit – që këtë vit ka hequr dorë nga tonet skajore – apo të bisedojë me gratë që komandojnë vërtetë Evropën: Merkel, von der Layen, Lagarde.

Kjo nuk do të thotë aspak që 2020 ka shënuar fundin e sovranizmit. Aq më pak në Vëndin ndoshta më të dobët të Perëndimit, që mjerisht është Italia. Prova e jashtzakonëshme e dhënë nga shoqëria qytetare – nga mjekë e infermierë që kanë luftuar pandeminë në rrjeshtin e parë, deri tek punëdhënës e puntorë që kanë qëndruar fuqishëm – nuk mund të fshijnë gabimet e klasës drejtuese. Shtresat më në dukje të ngasjes sovraniste janë ato më të goditurat nga kriza: shtresat popullore janë dobësuar më shumë; është zgjeruar gërshëra ndërmjet atij që është i siguruar e atij që nuk është, ndërmjet atij që mund të punojë në smart-working e të marrë pagesën e plotë dhe popullit të autonomëve, të zejtarëve, të të punësuarve përkohësisht.

Veç asaj po fillohet të kuptohet se Evropa ka bërë një gabim mjaft gjëmëmadh, duke synuar pothuajse gjithshka mbi një vaksinë që ende nuk është e të porosisë pak doza të asaj që është. Për pasojë Kina , e dalë më përpara nga piskama, do të ndiqet nga Amerika, jo nga kontinenti i ynë; me përjashtimin e vetëm të Gjermanisë që po kërkon rrugën e shkurtër që nuk i bën nder.

Mbas Luftës së Madhe nuk erdhi në politikë kthimi në rregull. Erdhën revolucione komuniste e fashiste. Historia nuk përsëritet kurrë dy herë, madje: “Nuk kthehet kurrë më asgjë”, siç qorton Francesco de Gregori; dhe fakti duhet të pranohet “si një fitore”. Por nëse Evropa nuk do t’arrijë të vaksinojë në mënyrë të kënaqëshme qytetarët e saj – duke mbrojtur përveç të moshuarve edhe punonjësit veprues – , as të mos krijojë punë me paratë e Recovery-t, atëherë 2021 do të sjellë të tjera të papritura; dhe jo pozitive.

“Corriere della Sera”, 28 dhjetor 2020 Përktheu Eugjen Merlika

Qeveritarë që të këpusin shpirtin

January 10, 2021 by dgreca

Nga Ilir LEVONJA/ Eshtë bërë virale në internet një video ku disa qeveritarë shqiptarë darkojnë në një restorant në Dubai. Po pse ore si i dini qeveritarët tuaj ju, të varfër? Nuk kanë lekë sa për të ngrënë një drekë a një darkë në Dubai? I ngatërroni me veten ju që mezi shkoni një fundjavë në ndonjë lokal fshati? Se jo për gjë por kohët e fundit, jeni bërë dhe shumë bio. E doni gjithçka bio. Si kujtoni se nuk kanë lekë të shkojnë deri në Dubai ata? Nuk kanë me çfarë të ikin? Ta porosisin një tavolinë ku deri femrat me gjak të pastër arab të dredhin belin sipër tavolinës. Po ju paskeni mbaruar. Kaq fisnikë i dini ata sa me të vërtetë nuk kanë nga bredhin nëpër lindjen e mesme a të largët. Ata po i ha të gjallë euro-ja dhe dollari, leku kurse ju uji, mola, tërmeti, covidi, grindja. U rrofshin mëritë me njëri-tjetrin. Aq sa shqyheni edhe për firot dhe arritjet e Donald Trumpit në Amerikë. Dhe çfarë është për t’u theksuar ka të bëj me atë që mirë rrjeti bën humor, se në fund të fundit përkon edhe me një situatë përmbytjesh, ajo gangrena tashmë 30 vjeçare e mbi mungesën e investimeve në shtratifikimin e lumenjëve dhe kanaleve kulluese a hidrovorëve. Kurrë nuk e kuptuan se sa i rëndësishëm është një planifikim i tillë mbarë kombëtar sidomos për zonën e Lezhës dhe Shkodrës. Me faktin që plot qytetarë presin akoma për t’ju ndërtuar shtëpia nga tërmeti i dimrit të 2019-ës, për më keq që përkon me situatën e rëndë të pandemisë, me urdhëresat për shtet rrethim, për mbyllje pas orës 8 a 10. Me korrupsionin në investime ku për më keq akoma asfalti thyehet e del si copa çokollatash, pra cilësia e dobët e investimeve fasadë. Dhe mirë rrjetet sociale, po kërcen kryeministri e debaton me njerëzit në faqen e tij në fb. U hakërrohet që një i tretë ua ka paguar shpenzimet. I duket për mburrje që një i tretë të paguan, një tretë të ndërton rrugë, spitale. Kurse ti vetëm gërrvërr me qytetarët. Gati të na mbysi dhe mirë e ka se ne i dimë ministrat tanë kothere. Për gjynaf, të shkretët. Nuk e kanë bërë milionin e eurovë për kokë personi në familje akoma. Se sa të mbulon një i tretë e dinë mirë shumë nga ata që janë pjesëmarrës në samite, a, work shop-e. Madje pijet alkolike janë komplet jashtë standartit. Dhe kush e porosit e ka nga xhepi sa nuk e luan topi. Për më keq akoma kur thua nga një i tretë, sepse do të thotë që je i kapur pasi ai që po të paguan shpenzimet do mbrapsht një tender. Për më keq akoma kur dalin shtypistat me xhel në kokë dhe ulërasin se, çfarë do hanë qeveritarët, suflaqe? Mirë e ka se, ne i dimë akoma kothere qeveritarët tanë. Pastaj janë qeveritarë ata, ”dinjiteti” i shtetit. Megjithëse ca javë më parë ndezën gjithë webet ku i kanë e ku nuk i kanë, si në Tiranë dhe Prishtinë për shpenzimet ditore të presidentes në detyrë të Kosovës, zonjës Vjosa Osmani gjatë qëndrimit të saj dy ditor në Shqipëri. Ishin kaq modeste sa ta mendosh për titullin që mban dhe ata që i përkasin protokollit etj., të emocionon modestia e shtetarit tënd. Mirëpo shtypistat e Tiranës i quanin dramatike. Madje ulërinin megjithëse një shishe vere në Dubai mund të kushtoj sa gjysma e shpenzimeve ditore të presidentes Vjosa Osmani. Boll më për Zotin. Mos u kacafysni me fjalë me Edi Ramën se, nuk dini gjë fare. Aq fonde sa lëvrohen në Shqipëri, vendi ishte bërë njëqind herë. Por kush e beson.

MJAFT ME TIFOZERI TE SEMURE!

January 10, 2021 by dgreca

Nga Thanas L. GJIKA/ Tifozëria (tifozllëku), kur përjetohet me tepri e bën njeriun të sëmurë mendërisht, pa e kuptuar ai vetë. Kur një person është tifoz i sëmurë, pra simpatizant i tepruar ndaj një ideje, njeriu, grupi shoqëror, ose partie politike, kjo e bën atë të pakënshëm në shoqëri. Një tifoz i sëmurë është i pakëndshëm në shoqëri sepse ai shpreh simpati të tepruar për një ide, person, grup shoqëror, ose parti politike pa dhënë argumente logjike dhe fakte reale, por vetëm se ashtu i është mbushur mendja atij. Me një fjalë, një tifoz i sëmurë mund të quhet njeri me tru të shpëlarë, që nuk ha logjikë, po shprehet e vepron vetëm sipas disa idesh fikse që i janë ngulur në kokë prej kohësh dhe nuk pranon të ndërrojë mendimin, opinionin e vet, nuk pranon të evoluojë në përputhje me rrethanat shoqërore.

Tifozi i sëmurë është i keqi i vetes dhe i familjes, sepse ai zihet dhe me njerëzit e familjes që mendojnë ndryshe, por kur tifozëria bëhet pjesë e mendësisë së një grupi të madh shoqëror, ajo kthehet në një dukuri me pasoja shkatërrimtare për mbarë shoqërinë e një vendi. Kur tifozëria merr përmasa globale bëhet rrezik për mbarë njerëzimin, si u bë komunismi në vitet 1945-1989.

Të gjithë ne që u lindëm e u formuam në shkollën socialiste gjatë regjimit komunist, u brumosëm me dashje a padashje me simpati të tepruar ndaj ideologjisë socialiste-komuniste. Kur na pyesnin vizitorët e huaj që na takonin: “Si jeni?, ne u përgjigjeshim: “Mirë, shumë mirë”. Këtë përgjigje e jepnim sepse ashtu mendonim, sepse nuk e dinim se sa të varfër ishim, se sa shumë të drejta na mungonin. Ne ishim njerëz me tru të shpëlarë. Ne ishim të tillë sepse ishim bombarduar gjatë gjithë jetës nga propaganda e partisë-shtet e cila e paraqiste jetën e botës kapitaliste si jetë në vuajtje, ku masat e popullit shtypeshin e shfrytëzoheshin nga kapitalistët. Në këto vende ne dëgjonim se masatpopullore ishin të pakënaqura dhe ngriheshin në greva, etj. Kjo propagandë na i mbushte mendjen se ne që jetonim në sistemin socialist ishim njerëz të kënaqur, sepse edhe pse na mungonin disa gjëra, ne punonim e sakrifikonim për të ardhmen e lumtur komuniste. Me një fjalë, ne nuk e kuptonim se njeriu në kapitalizëm ngrihej në greva sepse kishte të drejtën e grevës, të cilën e shfrytëzonte për të përmirësuar jetën e vet. Kurse ne votonim për kandidatët që ishin vënë në listë pa na pyetur kush, dhe nuk e vrisnim mendjen se ne nuk e kishim të drejtën e votës së lirë.

Në vitet 1990-1992 edhe në Shqipëri u pranua se sistemi socialist kapitulloi si sistem politiko-shoqëror dhe si ideologji. Pas vitit 1992 edhe në Shqipëri u krijuan kushte që shumë shqiptarë me shkollim mesatar e të lartë të ecnin në rrugën e re të formimit larg programeve të partisë-shtet. Por njerëzit që i kishin shërbyer sistemit të vjetër, duke mos pasur kurajo që të pranonin gabimet e krimet që kishin bërë në kohën kur ishin shërbëtorë të regjimit komunist, filluan të luftonin për ta paraqitur sistemin socialist si sistem më të mirë se sistemi i ri i ekonomisë së tregut të lirë. Këta njerëz mbas vitit 1992 kur u ndërrua regjimi, u bënë edhe më tifozë të sëmurë të socializmit. Duke qenë shumicë, ata e dëmtuan ecurinë e demokracisë së brishtë, mbushën partitë e reja opozitare me ish-komunistë e ish-sigurimsa dhe arritën të krijonin një klasë politike që i shërben enverizmit, mban gjallë nostalgjinë komuniste dhe i mban masat popullore të trembura, trushpëlara, që nuk e njohin forcën e votës së lirë.

Kam frikë se në Shqipëri ka shumë pak njerëz që punojnë për të kthjelluar popullin nga tifozëria e sëmurë prosocialiste, kështu që më 25 prill votuesit shqiptarë mund t’ua japin votën po shërbëtorëve të enverizmit, prej të cilëve kanë vuajtur 75 vjet, të cilët pas viteve 1990-1991 quhen socialistë pa qenë eurosocialistë, ose demokratë pa qenë demokratë të vertetë…

MIRËNJOHJE PËR MËSUESIT E SHKOLLËS SË PARË NË GJUHËN SHQIPE NË RRETHIN E ULQINIT

January 10, 2021 by dgreca

NGA FRANK SHKRELI/

Kohët e fundit më ra në dorë libri monografi — Shkolla Fillore “Bedri Elezaga” 1869 –2019 Katërkollë — e autorit Rexhep Lleshi, botuar në Maj të vitit 2019 në Ulqin. Autori i librit, Rexhep Lleshi është një ndër veteranët e arsimit të Anës Malit në rrethin e Ulqinit — jo vetëm si mësimdhënës por edhe njëri prej udhëheqësve në këtë fushë, i cili ka shërbyer edhe si drejtor i shkollës fillore, që mban emrin e “Bedri Elez Aga” — shkolla e parë shqipe në këto troje shekullore shqiptare (1941-1943), për fshatrat Katërkollë, Selitë, Krythë, Sukubinë, Amull e të tjera.

Në parathënjen e redaksisë thuhet se në monografinë kushtuar shkollës së parë shqipe në këto troje, autori ka përdorur dokumentacione arkivore të shkollës dhe të shtetit, akte, libra të botuar për këtë histori si dhe revista, fotografi dhe deklarata gojore të pjesëmarrësve që kanë luajtur role me rëndësi në mirëvajtjen e kësaj shkolle gjatë dekadave, disa prej të cilëve jetojnë ende. Përveç rrjedhës historike të arsimit në këtë trevë shqiptare gjatë dekadave, libri “Shkolla Fillore Bedri Elezaga”, përshkruan gjithashtu edhe historinë dhe gjeografinë e rajonit që mbulonte kjo shkollë, në rrethin e Ulqinit. Në 15 kapitujt e librit flitet për periudha të ndryshme të historikut të shkollës para dhe pas Luftës së Dytë Botërore. Por, për qëllime të këtij shënimi, unë do të përqëndrohem në kapitullin e pestë të librit që mbulon periudhën e vitit 1941-19143, një periudhë kjo që edhe sipas vet autorit, Rexhep Lleshit, është një periudhë që për arsye politike, “është lenë pa u përmendur deri në ditët e sotëme, e që përkon me vendosjen e parë të kurrikulës dhe punës sipas planprogramit (terësisht) në gjuhën shqipe”. Materialin për këtë kapitull të librit mbi shkollën e parë në gjuhën shqipe në rrethin e Ulqinit, autori e bazon në “fakte të dokumentuara nga arkivat, nga fotografi, dëftesa dhe gojëdhëna nga ish-nxënsit e diplomuar nga kjo shkollë”, e të cilët më vonë kanë dhënë mësim në këtë ent arsimor.

Autori pranon se kjo periudhë është e varfër nga pikëpamja e dokumentacionit, pasi për arsye politike që dihen, thotë se “nuk janë ruajtur dokumente pedagogjike shkollore mbi veprimtarinë e kësaj shkolle. Por, autori përfshin disa dokumentacione shtesë në lidhje me shkollën e parë shqipe në rrethin e Ulqinit në vitet 1941-1943, duke zbardhur mëtej një histori të zhvillimit të arsimit shqip gjatë këtyre viteve, anë e mbanë trojeve autoktone shqiptare, përfshir rrrethin e Ulqinit. “Nga fillimi i Luftës së Dytë Botërore, nën okupimin Italian, përkundër rrethanave që çonin drejt një gjëndjeje të rëndë jetësore, në vitet shkollore 1941/42 e 1942/43 Ministria e Arsimit e Shqipërisë — ashtu si edhe në vendet e tjera me popullësi shqiptare, edhe këtu në Anë të Malit të rrethit të Ulqinit – (ajo Ministri dërgon mësues të rinjë me bazë pedagogjike të përgatitur për punë me nxënës në gjuhën shqipe. Kështuqë, për herë të parë mësimi organizohet dhe zhvillohet në gjuhën amtare shqipe”, shkruan autori i “Librit Shkolla Fillore Bedri Elezaga”.

Mësimet, sipas të dhënave, u organizuan për nxënësit e disa fshtarave për rreth, përfshir Katërkollën, Ambullin, Brajshën, Këllëznën e poshtme, Selitën dhe Shasin, fillimisht, gjithsejt me rreth 30 nxënës në objektin shkollor në Katërkollë, tani shkolla e vjetër. Në këtë kapitull jepen edhe emrat e nxënsëve të parë të shkollës shqipe dhe mësuesëve të parë të ardhur nga Shqipëria me urdhër të Ministrit të Arsimit të Shqipërisë, mësues si Prenkë Jakova, Viktor Kiçi dhe Prek Shiroka nga Shkodra, për vitin 1942/43. Autori thekson se mësuesit kishin për detyrë zhvillimin e mësimit të rregullt e të punëdorës me nxënësit, por edhe organizimin e kurseve kundër analfabetizmit me njerëz më të moshuar. Ndërsa përgjegjës i këtyre shkollave ishte Jahja Domnori nga Shkodra, një mësues me përgatitje shkencore e kulturore, ndërkohë që shërbente edhe si drejtor i shkollës fillore në Ulqin.

Ish-Ministri i Arsimit, Ernest Koliqi i Prenkë Jakova, babai i operas shqiptare,

akuzuar dhe i mohuar nga vendi i tij viktimë e “revolucionit kultural”kinezo/enveristi

Fotot nga libri i autorit Rexhep Lleshi, “Shkolla Fillore Bedri Elez Aga”, mësimdhënsit e dërguar në Anë të Malit në rrethin e Ulqinit nga Ministria e Arsmit e Shqipërisë 1941-43), që në atë kohë drejtohej nga Profesor Ernest Koliqi

Nxënësit kl. I dhe mësuesi Prenkë Jakova, para gërmadhës së Kishës së Shën Gjonit në Shas – monument i lashtë i kulturës shpirtërore iliro-arbërore – afër shkollës së parë shqipe në Katërkollë –

Megjithëse jetojmë në një periudhë “lirie e demokracie”, 30-vjet pas shembjes së komunizmit, të pakën komunizmit zyrtar enverist dhe atij jugosllav, gjithnjë ekziston një heshtje zyrtare në Tiranë dhe në Prishtinë për këtë periudhë historike të arsimit shqiptar, kur u hodhën hapat e parë dhe të pazevëndsueshëm të mësimit të gjuhës shqipe anë e mbanë trojeve shqiptare, nga Sanxhaku, në Kosovë e deri në Manastir, Ulqin e Çamëri. Ishte një periudhë kur Ministria e Arsimit të Shqipërisë, e drejtuar nga Ministri Ernest Koliqi, kishte vendosur të dërgonte nga Shqipëria, në krahinat me popullsi shqiptare në Kosovë, në Maqedoni e në Mal të Zi, rreth 400 mësues për hapjen e një numri të madh shkollash fillore e të mesme në trojet shqiptare.

Nuk e di se pse heshtet gjithnjë për të vërtetat e kësaj historie. Si një ish-nxënës I mësuesev të mi që kanë marrë mësimet e para nga këta arsimtarë të ardhur nga Shqipëria në vitet 1941/43, më vjen shumë keq për këtë heshtje zyrtare, pasi brezi im dhe shumë të tjerë kemi përfituar aq shumë nga këta patriotë të vërtetë, të cilët përball mundimeve dhe sakrificave të mëdha dhe kushteve jashtzakonisht shumë të vështira veprimi — me një atdhetarizëm të vërtetë due përkushtim shqiptarizmi, përhapën gjuhën, kulturën dhe historinë në rininë shqiptare të asaj kohe duke hedhur, për herë të parë, bazat për zgjimin dhe forcimin e identitetit kombëtar në trojet shqiptare. Unë dhe brezi im si dhe breza të tërë pas nesh, kemi përfituar nga nxënsit e parë vendas të këtyre mësuesve të dërguar nga Shqipëria, të cilët vite më vonë u bënë mësuesit tanë. Nuk di se ku do kishim përfunduar — unë dhe brezi im – pa kontributin e këtyre burrave më të mirë të Kombit. Për hir të punës së tyre, shumë prej nesh flasim dhe shkruajmë sot shqip. Prandaj, kontributi i tyre duhet të pranohet zyrtarisht dhe të kujtohet si një kapitull i ndritur në historinë e arsimit kombëtar. Libri i Rexhep Lleshit është një vepër e rëndësishme për të mos harruar kontributin e tyre historik. Si të tillë, të gjithë këta meritojnë falënderimet tona dhe mirënjohje të thellë kombëtare për kontributet e tyre dhe jo heshtje dhe abuzim të vazhdueshëm nga Tirana dhe Prishtina zyrtare. Heshtja ndaj punës dhe kontributit të tyre nuk na nderon si komb!

Autori Rexhep Lleshi shkruan se gjatë historisë së saj emri i kësaj (Bedri Elezaga) është ndryshuar disa herë. Bedri Elezaga mund të ketë meritat e tija dhe mund të nderohet ndryshe, por nuk besoj që ai të ketë merita në fushën e arsimit dhe aq më pak në zhvillimin dhe program mësimin shqip në shkollat e Anës së Malit, në rrethin e Ulqinit. Prandaj, besoj se sot do të ishte me vend që këta burra të arsimit shqiptar në trojet tona që hoddhën themelet e para të gjuhës shqipe në ato troje – jashtë konsideratave politiko-ideologjike të së kaluarës — të kujtohen duke i ndryshuar emrin kësaj shkolle dhe t’i jepet emri i njërit prej atyre burrave të guximshëm që urdhëruan hapjen e saj në gjuhën shqipe ose të ndonjërit prej mësuesve të parë që kanë dhenë aty mësim në shqip, siç ishte i madhi Prenkë Jakova.

Kujtesa dhe “Mirënjohja na ndihmon të kuptojmë më mirë të kaluarën tonë, sjell paqe për sot dhe krijon një vizion për të ardhmen”, ka thënë autorja amerikane Beattie Melodi.

Frank Shkreli

Disa prej këtyre mësuesve ishin edhe mësuesit e mi, përfshir mësuesin e klasës së parë, Halit Avdiqin – I përjetëshëm qoftë kujtimi i tyre.

….

Qamil Junuzi – Shas: Dëftesa e tij e klasës së I dhe III – e lëshuar nga Prefektura Shkodër – Rrethi i Ulqinit — kur ishte bashkë Shqipëria — sa bukur tingëllon në veshë!

Shkolla e vjetër në Katërkollë, simbol i dijes dhe vetëdijes – e para shkollë shqipe në rrethin e Ulqinit, me urdhër të Ministrisë së Arsimit të Shqipërisë, 1941/1943

Një grup nxënsish të Shkollës Bedri Elezaga, viti shkollor, 1964/65. Autori i këtij shkrimi, i pari (ulur), nga e djathta