Archives for November 2022

Shqipëria e Kosova, Shqiptarët dy Festa të Pavarësisë

November 8, 2022 by s p

-Jubileun e 110 vjetorit të Pavarësisë së Shqipërisë të shpallur në Vlorë në 28 Nëntor 1912 Kosova shtet më shumë se 14 vjet me Pavarësinë e shpallur në 17 Shkurt 2008 e feston edhe me Këshill Organizativ të themeluar nga Qeveria/

– Në Kosovë 28 Nëntori – Dita e Pavarësisë së Shqipërisë dhe e Flamurit Shqiptar festohej edhe kur ishte e ndaluar…/

Gazeta DIELLI nga korrespondenti në Kosovë Behlul JASHARI

PRISHTINË, Nëntor 2022/ Shqiptarët kanë dy festa të pavarësisë, të Shqipërisë dhe të Kosovës. Jubileun e 110 vjetorit të Pavarësisë së Shqipërisë të shpallur në Vlorë në 28 Nëntor 1912 Kosova shtet më shumë se 14 vjet me Pavarësinë e shpallur në 17 Shkurt 2008 e feston edhe me Këshill Organizativ të themeluar nga Qeveria.

Në veprimtaritë festive dhe nga të gjithë shqiptarët përkujtohet përgjithmonë edhe ajo që shkruan e flet historia jonë se para 110 viteve Heroi Kombëtar, Isa Boletini, në Nëntorin e madh 1912 nga fshati Boletin në rajonin e Mitrovicës – nga Kosova me 400 bashkëluftëtarët e tij shkoi në Vlorë në krah të Ismail Qemalit për shpalljen e Pavarësisë së Shqipërisë.

Në Vlorë, Isa Boletini me bashkëluftëtarët nga Kosova përbënin forcën e parë ushtarake të Qeverisë së parë Shqiptare të kryesuar nga Kryetari i saj Ismail Qemali, themeluesi i Shtetit Shqiptar, firmëtari i parë i Deklaratës së Pavarësisë Shqiptare…

E para 30 viteve, i sapo zgjedhur President i Kosovës Dr. Ibrahim Rugova jubileun e 80 vjetorit të Pavarësisë së Shqipërisë e ka festuar në Vlorë.

Edhe nga Vlora, edhe në festimet e urimet nëpër vite të 28 Nëntorit, edhe në intervistat ekskluzive që kam zhvilluar, Presidenti Rugova theksonte edhe mesazhin se Pavarësia e Kosovës është plotësim i Pavarësisë Shqiptare.

Në 80 vjetorin e Pavarësisë së Shqipërisë – Ditën e Flamurit, në 28 Nëntor 1992, Presidenti historik i Kosovës, Dr. Ibrahim Rugova, uronte të gjithë shqiptarët në botë.

“Një URIM I MADH në këtë kremtim jubilar për të gjithë shqiptarët edhe në Shqipëri, edhe në Kosovë, edhe në viset e tjera etnike dhe në diasporë, duke filluar nga Zelanda e Re, Australia, Evropa dhe Amerika, të cilët gjithmonë kanë qenë të lidhur me Shqipërinë dhe me trojet etnike shqiptare dhe me çështjen shqiptare”.

Ky ishte urimi i parë për 28 Nëntorin i Dr. Ibrahim Rugovës si President i Kosovës i zgjedhjeve të para pluraliste presidenciale e parlamentare të 24 Majit 1992 – vitit të 80 vjetorit të Pavarësisë së Shqipërisë. Ishin ato zgjedhje të rezistencës gjithëpopullore kosovare të shqiptarëve që krijuan një rend demokratik dhe forcuan institucionalisht Republikën e shpallur të Kosovës në zhvillime historike, që pasonin Deklaratën e Pavarësisë të 2 Korrikut e Kushtetutën e 7 Shtatorit 1990, si dhe Referendumin e 26 deri 30 Shtatorit 1991, në të cilin për Kosovën Shtet Sovran dhe i Pavarur u deklaruan 99,87 përqind e qytetarëve pjesëmarrës masivisht në votim – 87,01 përqind…

Dr. Rugova vlerësonte arritjet e shqiptarëve dhe theksonte aspiratat e idealet shqiptare:

“Në këtë moment jubilar dhe të rëndësishëm mund të them se sot shqiptarët, pa marrë parasyshë kufijtë aktualë, janë më të bashkuar se asnjëherë dhe sot, pas 50 vjet ndjekjesh dhe persekutimesh që përjetuan edhe në Shqipëri e edhe në Kosovë dhe represionit që kemi këtu, kremtojmë së bashku këtë festë kombëtare, e mund të themi edhe me rezultate të mëdha, sepse Shqipëria aktuale këtë vit ka hyrë definitivisht në proceset demokratike, gjithnjë e më shumë po bëhet një vend i hapur edhe në pikëpamje politike e edhe në pikëpamje ekonomike dhe po integrohet në proceset evropiane dhe ndërkombëtare, ndërsa Kosova, me shpalljen e pavarësisë së saj shtet i pavarur dhe neutral, po afirmohet gjithnjë e më shumë në planin ndërkombëtar, po ashtu edhe trojet e tjera etnike të shqiptarëve në Maqedoni, si grupacion i dytë nacional, pastaj në Mal të Zi dhe në Serbinë Jugore. Mund të themi se me politikën e rezistencës dhe të qëndresës paqësore, shqiptarët e Kosovës dhe të viseve tjera janë afirmuar sot në botë. Në kohën kur po shkatërrohet e që u shkatërrua ish-Jugosllavia e po ashtu edhe në kohën e një organizimi të ri në Ballkan, edhe shqiptarët e Kosovës e të viseve tjera etnike kërkojnë vetëvendosje për ardhmërinë e tyre.

Në këto momente të rëndësishme, Shqipëria si shtet ndihmon mjaft çështjen e Kosovës dhe çështjen e shqiptarëve në përgjithësi në planin diplomatik dhe në planin politik dhe mbron interesat e shqiptarëve.”

Presidenti historik Rugova ka folur kështu në një deklaratë ekskluzive për gazetën e rezistencës “Bujku”, kryeredaktor i parë-themelues i së cilës isha, që kishte nisë të dalë në Prishtinë nga 18 Janari 1991, pjesë e lëvizjes e luftës për liri, pavarësi e demokraci, me orientim e përcaktim të fuqishëm properëndimor euroatlantik, e që sfidonte ndalimin e dhunshëm nga Serbia të gazetës Rilindja – të vetmes së përditshme shqipe në atë kohë në Kosovë.

Me titullin “Shqiptarët sot janë më të bashkuar se asnjëherë” deklarata ekskluzive gazetës “Bujku” botohej në numrin e 28 Nëntorit 1992 në ballinë, ku me titullin “Urojmë që përvjetorët e ardhshëm t’i festojmë bashkërisht” botohej edhe përgëzimi i Presidentit të Kosovës Dr. Ibrahim Rugova Presidentit të Shqipërisë Sali Berisha:

“I dashuri President,

Sot, në ditën e 80-vjetorit të shpalljes së Pavarësisë shqiptarët festojnë kudo. Më 28 nëntor mbushen plot 80 vjet kur në Vlorë Ismail Qemali ngriti Flamurin e Kastriotit, Flamurin shqiptar. Ishte ditë e Pavarësisë së Shqipërisë, ditë e çlirimit dhe ditë për të hyrë në jetën e lirë shqiptare e qytetare. Por, për fat të keq, Shqipëria u nda dhe Kosova e trojet e tjera etnike ranë prapë në robëri. Të gjithë shqiptarët nuk e gëzuan pavarësinë dhe lirinë.

Shqipëria demokratike dhe e lirë sot po bëhet një faktor i integrimeve kombëtare dhe i stabilitetit në Ballkan. Ajo Kosovës po i jep ndihmë të madhe politike dhe diplomatike në rrugën e saj të Pavarësisë, po i mbronë interesat e të gjithë shqiptarëve.

Urojmë që Shqipëria të bëhet një shtet edhe më i fortë edhe më i zhvilluar ekonomikisht, Urojmë që përvjetorët e ardhshëm t’i festojmë bashkërisht.

Zoti e bekoftë Shqipërinë!

Kryetari i Republikës së Kosovës,

Dr. Ibrahim Rugova”

Në 28 Nëntor 1992, “Në mbarë Shqipërinë manifestime madhështore” ishte kryetitull balline i raportimit nga Tirana i gazetës “Bujku”, e cila në numrin vijues raportonte edhe se, Presidenti i Republikës së Kosovës Dr. Ibrahim Rugova ishte në Shqipëri në kremtimin e 80 vjetorit të Pavarësisë.

“Dr. Rugova mori pjesë së bashku me presidentin e Shqipërisë dr. Sali Berisha në solemnitetin qendror të përvjetorit jubilar në Vlorë, ku 80 vjet më parë Ismail Qemali ngriti Flamurin e Pavarësisë…Në kuadër të vizitës në Shqipëri, dr. Rugova zhvilloi bisedime me presidentin Berisha dhe me udhëheqës të tjerë të Shqipërisë”, shkruante gazeta e vetme e përditshme shqipe e Kosovës në atë kohë “Bujku”.

E, para 20 viteve, në fundvitin 2002 të jubileut të 90 vjetorit të Pavarësisë së Shqipërisë Presidenti historik i Kosovës Dr. Ibrahim Rugova në Rezidencën Presidenciale në lagjen Velania të Prishtinës kishte në tavolinë dhe mbante në duar gazetën tradicionale e historike shqiptare të Kosovës Rilindja që kishte kryetitull “Kosova për herë të parë feston 28 Nëntorin me institucionet e saja të njohura ndërkombëtarisht”, derisa si kryeredaktor i saj zhvilloja edhe një tjetër intervistë ekskluzive e cila u botua në numrin festiv të ndërrimit të moteve me kryetitull “Kosova e pavarur në NATO e në BE dhe në miqësi të përhershme me SHBA”.

Në jubileun e 90 vjetorit të Pavarësisë së Shqipërisë, në 28 Nëntor 2002, gazeta tradicionale e Kosovës Rilindja doli me botim special festiv, siç theksonte në ballinë, me shkrime të autorëve dhe personaliteteve të shquara nga gjithë bota shqiptare, ndërsa u shpërnda në të gjitha trojet etnike shqiptare – në Kosovë, Shqipëri, Maqedoni, Luginë të Preshevës, Ulqin e lokalitete tjera në Mal të Zi.

Gazeta Rilindja në ballinë botonte mesazhin e Presidentit historik Rugova me mbititull “Mesazh i Presidentit të Kosovës, Dr. Ibrahim Rugova, për 28 Nëntorin, Diten e Flamurit”, me titull “Shqiptarët forcohen në të gjitha viset” dhe me nëntitull “Një Kosovë e pavarur, e integruar në NATO, në BE dhe në miqësi të përhershme me SHBA-të është përcaktimi i popullit të saj”.

Teksti i plotë i mesazhit të Presidentit Rugova në 90 vjetorin e Pavarësisë së Shqipërisë ishte ky:

Qytetarë të nderuar, zonja dhe zotërinj

Për Ditën e Flamurit, 28 Nëntorin, ju shpreh urimet e mia të sinqerta dhe krenare, ashtu siç e ndiejmë dhe e nderojmë të gjithë ne këtë ditë.

Dita e 28 Nëntorit është data më e shënuar në historinë moderne shqiptare pas 28 Nëntorit të Gjergj Kastriotit – Skënderbeut.

Dita e 28 Nëntorit e vitit 1912 është po ashtu Dita e Pavarësisë shqiptare, e cila u cungua pa vullnetin e shqiptarëve.

Në këto 90 vjet, shqiptarët u forcuan në të gjitha viset e tyre. Pavarësia e Kosovës, që bazohet në vullnetin e shprehur të popullit, do të qetësonte Kosovën, të gjithë shqiptarët dhe këtë pjesë të Evropës e të botës.

Pra, një Kosovë e pavarur, e integruar në NATO, në BE dhe në miqësi të përhershme me SHBA-të është përcaktimi i popullit të saj.

Në Ditën e Flamurit, do theksuar se forcimi i shqiptarëve në Maqedoni, në Luginën e Preshevës dhe në Mal të Zi, është evident dhe në progres e sipër.

Po ashtu, edhe Shqipëria është në rrugë të mirë të konsolidimit demokratik dhe ekonomik.

Për këto tri vjet pas luftës, Kosova ka pasur një progres të madh në të gjitha fushat e jetës. Kjo është bërë me përkrahjen e miqve tanë dhe në bashkëpunim me UNMIK-un dhe KFOR-in. Kështu, Kosova po forcohet gjithnjë e më shumë si shoqëri dhe shtet demokratik, për të mirën e të gjithë qytetarëve të saj, dhe pret njohjen formale, që do t’i shpejtonte proceset demokratike dhe ekonomike.

Me fat Dita e Flamurit!

Zoti i bekoftë të gjithë shqiptarët!

Zoti e bekoftë Kosovën dhe popullin e saj të qytetëruar!

Dr. Ibrahim Rugova

President i Kosovës”

Në Kosovën e lirë nga Qershori 1999, të parat zgjedhje parlamentare u mbajtën në 17 Nëntor 2001 dhe pas tyre Kuvendi zgjodhi President Dr. Ibrahim Rugovën.

Rilindja festive në 28 Nëntor 2002 në ballinë paralajmëronte edhe dy intervista ekskluzive që botoheshin në brendi të gazetës, që i kisha zhvilluar me atëherë Kryeparlamentarin Nexhar Daci me titull “Statusi përfundimtar i Kosovës do të përcaktohet sipas vullnetit të popullit dhe me Kryeministrin Bajram Rexhepi me titull “Pavarësia e Kosovës është në çdo hap, në çdo lëvizje, në çdo proces që i shpie gjërat përpara”.

Si në një kartolinë, me foton e Shtatores së Gjegj Kastriotit – Skenderbeut në Prishtinë, të ngritur një vit më parë në 28 Nëntor 2001 në Kosovën e lirë, dhe me Flamurin Kombëtar Shqiptar në ballinë shkruhej: “Rilindja” ua uron Festën e 28 Nëntorit.

Dhe, në ballinë botohej edhe editoriali im – Kryeredaktorit të gazetës Rilindja:

KOSOVA FESTON LIRINË

Behlul JASHARI

Kosova feston 28 Nëntorin e katërt në liri. Liria e Kosovës është ngjarja më e madhe e botës shqiptare pas shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë, që ndodhi para 90 vjetësh.

Kosova në rrugën e demokracisë e të pavarësisë së vet ka vullnetin e popullit dhe manifeston fuqishëm përcaktimin për përmbushjen e standardeve për një Kosovë Euroatlantike, të integrimeve dhe të zhvillimeve moderne.

Duke manifestuar fuqishëm përkushtimin për këtë rrugë të Kosovës e të popullit të saj “Rilindja” del sot botim special për Festën edhe në kushtet kur nuk mund të dalë rregullisht, edhe për të treguar se çfarë do të jetë kjo gazetë tradicionale e simbol i Kosovës kur të krijohen kushtet për të ridalë.

“Rilindja” histori e shkruar e Kosovës kështu shënon e feston edhe një Ditë Historike.

“Rilindja” është gazetë e popullit të Kosovës, e ndërtimit të institucioneve, demokracisë, lirisë dhe pavarësisë.

Në këtë ditë kur të gjitha shqiptarët festojnë “Rilindja” për të gjithë ka një urim të madh: Gëzuar!

***

“Kosova e pavarur në NATO e në BE dhe në miqësi të përhershme me SHBA”, “Pavarësia e Kosovës është e mira e të gjithë qytetarëve dhe do ta qetësojë rajonin” dhe “Politikë globale që sa më parë të bjerë muri mes shqiptarëve”, janë titujt e tre nga intervistat ekskluzive që kam zhvilluar nëpër vitet e rezistencës, luftës e lirisë me Presidentin historik të Kosovës Dr. Ibrahim Rugova, derisa isha kryeredaktor i gazetës Rilindja dhe korrespondent në Kosovë i Agjencisë Shtetërore-Zyrtare të Lajmeve të Shqipërisë nga 24 Maji 1992.

Këto tre intervista janë ribotuar në gazetën tradicionale të Kosovës Rilindja, e cila për 17 Shkurtin historik 2008 doli numër i jashtëzakonshëm festiv me kryetitullin me shkonja ngjyrë ari: Kosova shpalli pavarësinë bota e njeh shtetin më të ri.

Po në ballinë, nën imazhet e nënshkrimit të Deklaratës së Pavarësisë së Kosovës, të Flamurit e Stemës së shtetit të ri evropian dhe fishekzjarreve të festimeve në Prishtinë, Rilindja shkruante poashtu me shkronja ngjyrë ari: 17 Shkurti 2008 dita më e madhe shqiptare pas 28 Nëntorit 1912 të Pavarësisë së Shqipërisë.

Lart te logoja po në faqen e parë shkruante: Rilindja ju uron shpalljen dhe njohjen e Kosovës Shtet i Pavarur.

***

Në Kosovë Dita e Pavarësisë së Shqipërisë dhe e Flamurit Shqiptar festohej edhe kur ishte e ndaluar, festohej edhe me demonstrata në vitin 1968 në Prishtinë e qytete tjera me kërkesa për Kosovën Republikë, për Kushtetutë, për Universitet e të tjera për të drejtat e shqiptarëve. Atëherë, marshi i fillimtarëve të demonstrates, ndër të cilët isha edhe unë nxënës i klasës së tretë të Shkollës Normale nisi në orët e pasditës nga Fakulteti Filozofik (tash Fakulteti Filologjik i Univerisitetit të Prishtinës), dhe më pas deri natën vonë u mbushën përplot demonstrues rrugët dhe sheshet e kryeqytetit të Kosovës. Për ato demonstrata në 24 vjetorin e tyre “Nata që bënte dritë” ishte titulli i shkrimit tim në gazetën “Bujku” të 28 Nëntorit të 80 vjetorit të Pavarsisë së Shqipërisë, ku në legjendën e fotografisë theksoja: “Pas Krujës, Vlorës…edhe në Prishtinë, në demonstratat e vitit 1968, në prag të Ditës së Flamurit, u ngrit flamuri për pavarësinë shqiptare…”

“Valonin shumë flamuj kombëtarë shqiptarë, valonin edhe për Festën e Flamurit që ishte e ndaluar bashkë me flamurin”, përshkruaja pamjet madhështore…Tregoja edhe se si në 28 Nëntorin 1968 për demonstrat shqiptare në Kosovë dhe për Flamurin Shqiptar në ditën e madhe historike kisha shkruar vargje – vjershën “Himni i Flamurit”, të cilën ma botoi gazeta studentore “Bota e Re”…

E para vitit 1968, në vitet kur Flamuri Kombëtar Shqiptar ishte i ndaluar në Kosovë, 28 Nëntorin e Pavarësisë së Shqipërisë e festoja edhe te Guri i Madh në majë të Malit Qyqavica ku ngrihej Flamuri kuqezi me Shqiponjën dykrenare, prej nga, duke dëgjuar Radio Tiranën në një radio të vogël – transistor me bateri, përtej krahinave kosovare të Drenicës e Dukagjinit shikoja tokat e malet e Shqipërisë, nga të cilat na ndante kufiri i hekurt – “Muri ndërshqiptar si ‘fundi i botës’”, si e përshkruaja në tutullin e një reportrazhi…

E, në pranverën e vitit 1996, në 1 Prill, nga vendkalimi kufitar Kosovë-Shqipëri, në Vërmicë-Morin kam shkruar këtë skicë:

KRONIKË KUFIRI

Kufiri Kosovë-Shqipëri nuk është më si fundi i botës. Pas shumë vitesh kalohet sot për herë të parë pa viza dalëse nëpër pikën kufitare të Vermicës. Po, megjithatë, aty ende ndalojnë forcat serbe dhe është një kontroll i hekurt.

Në njërën anë – bunkerët e betonit, që kanë mbetur si të harruar e janë mbuluar nga ferrat e bari.

Në anën tjetër – “piramidat e betonit”, kaherë të vendosura në zonën kufitare si “pengesa antitanke”.

E, mbi të gjitha pejzazhet shqiptare, midis të cilave sikur mbytet vija e mallkuar e kufirit të aq shumë ndarjeve. Mbi malet e ashpra me borë të Sharrit, Pashtrikut e Koretnikut fluturon një Shqiponjë, nëpër qiellin e përflakur nga dielli në pranverë si në sfondin e flamurit.

E, jo vetëm stinën, por edhe kohën që vjen, sikur e paralajmërojnë dallëndyshet e lejlekët që fluturojnë mbi syprinat e kaltra të lumit të Drinit.

Megjithatë, vetëm zogjtë kalojnë kufirin pa pengesa…(Vermicë, 1 prill 1996)

NGA REPORTAZHI IM I MARSIT 1996 “MURI NDËRSHQIPTAR SI ‘FUNDI I BOTËS’”:

E më pak se dy javë para 1 Prillit 1996, jo rrugës po nëpër male fshehtas nëpër shtetrrethimin e forcave serbe shkova deri afër kufirit Kosovë-Shqipëri dhe nga një kodrinë shihja si dukej e çka ndodhte në vendkalimin kufitar në Vermicë-Morinë, prej nga shkrujta reportazhin “Muri ndërshqiptar si ‘fundi i botës’”, të cilin e botova në gazetën e rezistencës “Bujku” më Prishtinë para 26 viteve, në 18 Mars 1996.

Reportazhin e dërgova edhe në Agjencinë Shtetërore-Zyrtare të Lajmeve të Shqipërisë. Në “Paraqitje e shkurtër e regjistrimeve të gjetura” të Bibliotekës Kombëtare të Shqipërisë e gjejë se reportazhi është botuar në 19 Mars 1996 edhe në gazetën Rilindja që dilte në Tiranë pas ndalimit nga regjimi okupues serb në Prishtinë. Në atë reportazh mes tjerash, kam shkruar:

“Një grup i të rinjëve dhe të rejave nga rrethi i Prizrenit, ditë më parë ishin penguar të shkojnë në Shqipëri, meqë nuk iu ishin dhënë vizat dalëse nga administrata e instaluar policore serbe në Prizren.

Qëllimi i udhëtimit të tyre në Shqipëri ishte të marrin pjesë në festën e njohur të qytetit të Elbasanit-të Ditës së Verës, Ditës së Luleve, të 14 Marsit.

Donin të shihnin se si kremtohet në Elbasan e njëjta festë që është edhe në Prizren e rrethinë”…

***

Pas botimit të reportazhit “Muri ndërshqiptar si ‘fundi i botës’”, që edhe u përkthye dhe arriti edhe te diplomatë më erdhi edhe mesazhi se kurrë më nuk do të jetë ashtu ai kufi…

Një monument për Kristoforidhin dhe gjuhën shqipe

November 8, 2022 by s p

Prof..Xhevat Lloshi

“UDHËKRYQET E KRISTOFORIT

DHE AVENTURA E LIBRIT SHQIP”

(UEGEN, Shtëpia e Librit dhe e Filmit, Tiranë, me 676 faqe)

***

“Përkthyesi, një djalë shqiptar besimtar e i arsimuar mirë,

duket se është rritur nga vetë Providenca hyjnore në një

mënyrë të veçantë pikërisht për këtë punë.” (C.Hamlini) –

“Unë e bëj këtë punë

nga dëshira

për të qenë i dobishëm

për bashkatdhetarët e mi. “

(Kristofori)

“Ai nuk është një librashitës i thjeshtë, ai ka një mison

të ndryshëm. Nevoja për shkolla shqipe është një element

i rëndësishëm..Ndërkohë Kristofori udhëtonte nëpër Shqipëri,

duke folur e punuar si misionar i lëvizjes kombëtare mes një

populli që e priste krahëhapur. “Futjen e librave shqip ai po

e kthen në punën e vet të madhe.” Vijonte mbledhjen

e shprehjeve dhe të fjalëve dialektore, “të cilat

po i mban shënim për t’u dhënë dorën e fundit

përkthimeve të veta të Dhiatës së Re dhe të Psalmeve”,

por unë besoj se po mblidhte fjalët për Fjalorin.” (f.281)

“Kristofori kishte hapur një rrugë të re,

sepse e lidhte punën për gjuhën dhe arsimin

me idenë parësore për lirinë e vendit,

për bashkimin kombëtar. Bashkësisë

kombëtare duhej t’i përgjigjej edhe

njësia e gjuhës.”

“Momerandumi i gjuhës shqipe” (1857) është punimi i parë

i Kristoforit kushtuar gjuhës shqipe, me të cilin ai hyn

në trashëgiminë tonë kulturore e Rilindjes drejtpërdrejt

si gjuhëtar, me vetëdije të plotë për misionin e tij.

Dhe ky mision mbeti për të Ylli i Karvanit, sa herë

do të dilte në ndonjë udhëkryq mes shkretërirave,

që jeta i ka më të mëdha se oazat.” (f.112)

***

Nuk ka si të ndodh më mirë, sesa, kur je duke shkruar për një gjuhëtar, nga këta të një libri që kemi në dorë, merr vesh se, bash kësaj jave, publikohet edhe një vepër tjetër e tij, si më ngjau me librin «Udhëkryqet e Kristoforit dhe aventura e librit shqip », të prof. Xhevat Lloshit. Kam nga ky autor, një nga një, të gjitha veprat e publikuara dhe përherë kam parë në sytë e studiuesit gëzimin e njëjtë për një realizim shkencor e kulturor, por, për Konstandinin e Madh të jetës së tij studimore, dhe të gjuhës shqipe, ishte një kulm suksesi në rrugën e kërkimit gjysmëshekullor për Babain e Shqipes. Pas përgëzimit e falënderimit të veçantë, më thotë të lexoja paragrafin e mëposhtëm ku shkruhej te Kreu I, f. 9: « Kristofori është një fenomen në kulturën shqiptare. Ai bën pjesë në atë brez njerëzish, të cilët të parët e panë se po vinin kohë të tjera dhe Shqipërisë së pushtuar prej katër shekujsh i duhej zëri i saj i plotë, i përpunuar si shprehës i njësisë kombëtare, për ta zgjuar popullin për liri. Çdo dukurie të rëndësishme brezat e mëpastajmë përpiqen t’i gjejnë rrënjët dhe për njerëzit rrënjët janë: kur dhe ku ka lindur ? Si u mbrujt dhe çfarë e nxiti për të marrë rrugën deri atje lart, ku i bëri vend vetes dhe ku e mbajnë me nderim ? I pari që e ka shtruar pyetjen se kur dhe ku lindi Kristofori, ka qenë « Kalendari i Maleve » për vitin 1900. Aty (f. 49) përmenden disa nga « emrat e artë të kombit shqiptar » dhe revista ka vendosur ta hapë shekullin e ri me « apostullin e gjuhës kombëtare, me Kristoforidhin ». Është artikulli i një autori shkodran (me gjasë, sipas autorit- i Luigj Gurakquit), i cili mbi gjithçka e vlerëson si nismëtarin e përpjekjeve për një gjuhë të shkruar të përbashkët…. » (f.9) Pastaj, biseda u mbyll me pohimin se qëllimi i librit është ta ngrejë gjuhën tonë në piedestal, me një monument, që lidhet përjetësisht me Kristoforin…. »

***

Profesor Xh.Lloshi të flet për veprimtarinë e elbasanasit e shqiptarit të madh, si të ishte dëshmitar i jetës së tij, që e ka ndjekur hap pas hapi në udhën e vështirë të naltimit të shqipes: është e vërtetë se dëshmitë e dokumenteve që ai zotëron, prej 50 vjetësh, ngjasin dhe ia kalojnë dëshmitarit të gjallë; me pak fjalë por edhe me një ligjëratë të tërë, ai ta sjell përpara Kristoforin e tij si ka qenë dhe si ka dashur të jetë, Babai i shqipes, brenda gjuhës dhe popullit të vet….

Askush s’duhet të habitet : për Kristoforin është folur e shkruar, por ka ende për të folur e shkruar, prandaj dhe prof.Xhevat Lloshi i kthehet kësaj figure, këtij fenomeni të kulturës sonë, se është i bindur që jeta e këtij rilindësi lidhet pazgjidhshmërisht me historinë e gjuhës shqipe dhe zhvillimin e saj, edhe pse puna e tij kryesore (për të jetuar) ishin përkthimet, me porosi të Shoqërisë Biblike të Londrës. Përkthimet e porositura nga Shoqëria do të ishin shqip, madje edhe në dy dialektet dhe këto do të bëheshin prej një njeriu që ishte gjuhëtar i lindur, por, kryesorja : prej një shqiptari që kishte ëndërruar të bënte libra shqip e të mësonte nxënësit shqiptarë, të udhëtonte nëpër trojet amëtare për gjuhën shqipe…(f.139). Ai do të prirej në mënyrën më të natyrshme drejt Biblës si mjeti më ideal, shkruan autori, për të arritur qëllimet e tij pikërisht atëherë, kur çështja e kombit shqiptar, e jetës, e kulturës dhe e gjuhës së tij ishte shtruar si në çastin « në krye të herës ».(f. 58)

Prof.Xh.Lloshi e shkruan prerë se botimi i përkthimit të Biblës në një gjuhë ka qenë kurdoherë edhe një ngjarje kulturore, letrare e gjuhësore, ai shënohet në historinë e gjuhës së shkruar. Dhe ky pohim nuk ka nevojë të mbështetet e të kujtojmë historinë e gjuhës së shkruar gjermane që zë fill me përkthimin e Dhiatës së Re nga peshkopi Vulfila (311-383), mjafton të sjellim ndër mend se përpjekjet e shqipërimit të Vulgatës, në vendin tonë kanë zgjatur plot katër shekuj e gjysmë : nga libri i parë shqip, 1555, deri kur u botua Bibla e plotë, më 2004. Marrë që nga Formula e Pagëzimit, shkruan autori, me të është pagëzuar vetë gjuha shqipe e shkruar.

Pa u larguar nga argumenti, në këtë paraqitje të librit më të fundit të autorit, duhet vënë në dukje se, me vite, prej gjysmë shekulli, prof.Xhevat Lloshi, në trajtimet e temave historike për njerëz e ngjarje kulturore, sidomos për shqipen e shkruar, ecën gjithnjë duke shfaqur teza të mbështetura mbi të vërtetat e dokumentuara. Kjo ka bërë që mjaft të dhëna që kemi, të mos mbeten pa u lëkundur: për data, njerëz, fakte, qëllime, rrethana, pasoja, renditje ngjarjesh, lidhja e tyre dhe arsyetime që janë kontradiktore, të padëshmuara me fakte që, ose kanë ekzistuar nëpër shkrime e arkiva brenda e jashtë vendit, por që tani ka ardhur koha të njihen e të dalin në dritë. Ky qëndrim i prerë i autorit, domosdo që lind e sjell sfida, siç e quan prof.F.Dado, por që kanë anën e tyre pozitive, se krijojnë atë që ka munguar në letrat tona : kritikën shkencore, e cila del haptas në shumë studime të stilistit tonë. Prandaj dhe ky libër vjen e shfaqet si botimet e tjera para tij dhe shtrohet mbi tri vija : a). në risitë dhe prurjet e panjohura deri më sot, b). divijimet që kanë ndodhur në albanologji (brenda historisë së shkrimit shqip), c). mbrojtja e së vërtetës me dokumente të zbuluara dhe me arsyetime që sjellin sfida ! Faqe pas faqeje, me këtë libër në dorë, të formohet ideja se tash që vepra e madhe origjinale dhe e përkthyer e K.Kristoforidhit, po sheh dritën e botimit, duhet ndriçuar vetë Kristofori, madje duke e zhveshur nga legjenda që jo rrallë, e mjegulloi; e gjithë kjo të sjell ndër mend artikullin programatik të Gj.Fishtes, 92 vjet më parë, me emrin domethënës « Tash, që asht ba Shqipnia, duhen përba shqiptarët ! »

Vetë titulli intrigues mbi dy fjalë emra « udhëkryeqet » dhe « aventurë » na bëjnë ta hapim menjëherë për të zbuluar cili është Kristofori, i njohur në librat tanë shkollorë në trajtën Kristoforidhi, kur nevojiten krahasime me biografi të hershme për qytetarin elbasanas : ajo e S.Shuteriqit, por nuk mjafton, duhet parë Gjimnazi i famshëm « Zozimea » dhe regjistrimet e nxënësit Konstandin. E dyta, arsyetimi i hollë dhe në suazë stilistike e çon autorin te sqarimi i dokumentit të Perikopesë së Ungjillit të Pashkëve, të cilin ai e quan tekst apo « vepër të plotë », për ta zbërthyer në elemente përbërëse, ndonëse është vetëm një segment i përkthyer, por me probleme gjuhësore (f. 65-69). Edhe këtu duhen kapërcyer konkluzionet e mëparshme të autorëve të tjerë, të cilët kërkojnë vlerësim për çka është e drejtë dhe duhen përqasur me pjesë që nuk mund të pranohen ! Por herë- herë, arsyetime të tilla çojnë në fluturime pindarike (në devijime nga argumenti kryesor) dhe kështu, për të vendosur Heroin Kristofor në zanafillën e ndërmarrjes së tij jetike – për të shpjeguar barrën e rëndë që do të merrte në kurriz Kristofori, duke u përfshirë në mekanizmin gjigant botëror të shumëzimit të Biblës (f.56) – autori duhet të shtjellojë temën legjendare dhe historike për « Faqe të Krishterimit në Shqipëri », një fill i vështirë për t’u zhdrivilluar, një proces ku gjen jo aq të vërteta sa shtrembërime e pasaktësi, thënie e kundërthënie, në planin intelektual vendës, por edhe nga vetë historianët e huaj. Këtu na vjen shpjegimi më i bindshëm që, kur dy kishat e mëdha (ajo Lindore dhe Përendimore) iu shmangën fushës që kultivon kulturë, nëpërmjet përkthimit të Biblës, atë e zunë protestantët, të cilët ditën ta lëronin me mjeshtërinë e përvojës botërore, edhe duke iu mbështetur konceptimit kulturor të punës. Kësaj radhe, të vërtetat që shpall autori i Kristoforit, i kërkon dhe i vë mbi bazën e shtjellimeve që ka bërë dhjetë vite më parë, te Përkthimi i V.Meksit dhe redaktimi i G.Gjirokastritit. Asnjë ngjarje nuk ngjet pa pasur lidhje shkaku a pasoje me një tjetër, qoftë edhe për rastësi. Kështu ndodhi kur, në fillim të shek.XIX filologu slloven Jernej Bartolomeu Kopitari hodhi idenë që Dhjata e Re të përkthehej edhe në gjuhën shqip, krahas serbishtes, bullgarishtes e vllahishtes. Edhe në këtë segment të paraqitjes, duhej vënë dorë në mjaft prej gjërave të thëna e të shkruara nëpër librat tanë të historisë së gjuhës së shkruar: nga hulumtues të ndryshëm, deri tek gjuhëtari K.Ashta në vëll. VII të veprës madhore Leksiku historik i gjuhës shqipe ! Në këtë pikë, ndeshim shpjegimin pse autori paska të drejtë të flasë për aventurën e një libri shqip, pasi përkthimi në shqip i librave të Biblës nuk ishte nismë e vetmuar e shqiptarëve të shkolluar, por ai zu fill e përparoi në rrethanat europiane, të krijuara nga iluminizmi, romantizmi dhe ndikimi i Revolucionti Francez, etj.

Veprimtaria e Shoqërisë Biblike në Shqipëri, jo vetëm lidhej me Kritoforin, por zë fill me emrin e tij, vazhdoi sa ishte ai në krye të përkthimeve dhe shpërndarjes së librave dhe mbyllet përfundimisht, kur ai u (e) largua (larguan) prej kësaj detyre që e kreu si asnjë tjetër deri atëherë. E kjo ndodhte, sipas vështrimit të të huajve kur në Shqipëri nuk kishte shkolla, ku të mësohej gjuha shqipe ! Drejtuesit biblistë e quanin mrekulli të Zotit zbulimin e këtij shqiptari, i cili ishte jo vetëm i aftë e bënte shqipërime të shkëlqyera, por punonte aq shpejt, sa ata u entuziasmuan prej tij bash në atë periudhë, kur, për herë të parë në historinë e shqipes së shkruar, lindi problemi i paraqitjes së të njëjtit tekst në dy variante të ndryshme ! Ishte koha që në shekullin XIX, shqipja e shkruar kalonte në një fazë ndryshimesh intensive. Amerikani C.Hamlini shkruante për Kristoforin se përkthyesi, një shqiptar besimtar dhe i arsimuar mirë, duket se është rritur nga vetë providenca hyjnore në një mënyrë të veçantë pikërisht për këtë punë. (f.107).

Ashtu si nuk mund të ndahet çështja e shqipes në përkthimet e Kristoforit, as ndriçimi e ravijëzimi i figurës së tij, në libër, nuk mund të ndahen nga puna e sakrifica, zelli e dëshiri i autorit tonë, jo si kërshëri, por detyrë kulturore dhe peng i disa viteve, kur përshkruan udhëtimet dhe kërkimet e tij në Maltë e Tunizi – në muranat e lashta të Kartagjenës (Kreu IX), më vonë në Stamboll, së bashku me Dr. Hosafflook-un ; siç do të veprojë më vonë, në Manastir e Shkup, në kërkim të veprimtarisë së atdhetarit të madh, Gjergj Qirjazi…..apo si në Vjenë, nëpër gjurmët e një shkolle shqipe në kryeqytetin e Perandorisë Absburge….Pas dokumeteve që gjen, prof.Xh.Lloshi takon shumë të vërteta për jetën e Kristoforit : se përkthyesi ynë i shquar i Biblës, nuk ka studiuar gjuhësi e teologji në Londër, siç janë thurur legjenda, por ka ndjekur mësime kualifikimi teologjik në Maltë; se një mbledhje e rilindësve në Stamboll nuk ishte bërë kurrë; për veprimtarë të asaj kohe, të cilët gjendeshin në qytete europiane, ndërkohë që është shkruar për ta se jetonin në Stamboll ; kështu, autori shtron teza e kundërteza për ardhjen e krishterimit të parë ndër shqiptarë, myslimanizimin e popullatës në prag dhe gjatë pushtimit osman, merr e shkruan për çështje të Reformacionit dhe Kundëreformës, Koncilet e Kishës Romane, Bizantin dhe udhën e Shën Palit, brenda apo jashtë Ilirisë, duke sjellë mendime të reja edhe për autorësinë e letrave të tij, përkthimet e Biblës në popujt ballkanikë dhe ata europianë, luterizmin e kalvinizmin dhe Sinodet fetare. Me rëndësi historike të gjuhës së shkruar janë edhe përpjekjet për alfabetizimin unik të shqipes, përpjekje që lindën pikërisht kur duheshin shtypur librat e Biblës. Kjo kërkesë vjen në libër si pozita më e vështirë e rilindësit tonë të madh dhe vetë Tomsonit : me cilin alfabet do të shtypeshin librat e përkthyer, kur ende shqipja nuk kishte një abece të unifikuar ! Ky ishte një nga udhëkryqet më të mëdha e të vështira të Konstandinit tonë. Kryesore për librin e prof.Xh.Lloshit është edhe e vërteta e panjohur deri më sot se Kristofori i përfundoi përkthimet e para me nismën e vet, pasi i ishte çelur një rreze shprese nga misionarët amerikanë më 1957. Këta e kishin braktisur shpejt idenë e parë, kurse për shqiptarin tonë ajo ishte kthyer në mision të jetës. Pesë vjet pasi Kristofori i kishte nisur përkthimet, Shoqëria Biblike e pa të nevojshme të bënte një hap të ri për shqipen, – shkruan autori. (f. 153)

Sa ka për të folur e shkruar për Kristoforin e dëshmojnë edhe letërkëmbimet e këtij rilindësi, jo vetëm me atdhetarë të kohës së tij, si me Vreton, Mitkon, Naçon, por, në mënyrë të veçantë me drejtuesit e SHB : anglezë, skocezë, apo amerikanë, të cilët, aq sa e deshen për punën e pastër linguistike, të sigurtë e të shpejtë, si asnjë tjetër, po aq dyshonin tek personi i tij, sidomos në vështrimin e besimtarit e fetarit, dhe e ndiqnin nëpër vizitat e tij në krahinat ku shkonte, për librat e përkthyer, veçmas – për mbledhjen e fjalës e shprehjes shqipe. Korrespondenca e Kristoforit me Laundzin, Hahnin, Tomsonin, nuk përmbante vetëm punë përkthimi, por letrat e tyre pasqyrojnë në masë të mirë edhe gjendjen sociale e kulturore të popujve ballkanikë, mënyrën e jetesës, arsimin dhe shkollat nën perandorinë osmane, shkollat e huaja ; mbi të gjitha : konkluzioni që arrin autori i librit se qëllimi i gjithë veprimtarisë së Kristoforit mund të përmblidhet me këto dy fjalë : t’i bënte shqiptarët komb me libra !

Me shqetësimin e një gjujhëtari shkencëtar, prof.Xh.Lloshi vihet të shkruajë Kreun XXII, që e ka titulluar me maximën latine Eppur si muove, e cila pohon dhe mohon njëherësh në një çast historik, kur në mes laun jeta e njeriut ! Ata që e kanë ngritur në qiell për kontributin e shquar në përkthimet e SHB, e ndanë punën ta hetonin ; ishte apo nuk ishte besimtar ! Si në Gjyqin e mbramë, nisën t’i numërojnë të mirat dhe fajet që e rëndonin, sepse Kristofori herë-herë e kapërcente detyrën për të shitur vetëm libra dhe, sepse gjatë shitjeve, nuk merrte përsipër të ishte edhe misionar ungjilli ! Po vërtetohej ideja e Shën Thomait- Laundzit – se njeriu i Providencës (sipas tyre), nuk paskësh ide të përcaktuar teologjike ! Prandaj dhe Tomsoni vendosi ta hetonte beniaminin e tij dhe vetë ai e gjykoi dhe u bind se, si shqiptar – shkruan autori ynë – Kristofori edhe ka besuar, edhe nuk ka besuar !(f. 331- 346). Këtu lexuesi do të shohë dhe të prekë së afërmi udhëkryqet e mëdha të jetës së Konstandin Kristoforidhit, deri sa ndërroi jetë.

Meritat e hartimit dhe përmbajtjes së këtij libri, duhen njohur në 4 drejtime :

Në risitë dhe ridimensionet që sjell autori për veprimin gjuhësor të Kristoforit ;
Në informacionet e shumta për kohën dhe rrethanat shqiptare kur jetoi ky rilindës ;
Në të dhënat e hollësishme për gjithë veprat origjinale dhe përkthimet e Kristoforit,
Në ndërhyrjet dhe gjykimet nga pozitat e dokumentit që bën ai për devijime, mungesa e pasaktësi, që janë bërë në historinë e mendimit tonë akademik për Kristoforin e shquar.

I bindur se ka prapë për të zbuluar e për të sjellë të dhëna të panjohura rreth figurës madhore të gjuhës e kulturës sonë, që lidhen me emrin e K.Kristoforit shqiptar, presim prej gjuhëtarit tonë, shpesh herë sfidues, t’u drejtohet tashmë veprave origjinale të këtij albanologu të parë të shqipes.

Ndërsa lexuesit i ftoj të ndjekin ngjarjet e kohës dhe veprimtarinë e Kristoforit deri në Kreun XXXIV e më pas, në mbyllje, Kronologjinë e jetës së Heroit të tij të dashur !

***

Detektivi Feliks Haxhija nderohet me çmimin si investiguesi më i mirë për vitin 2022, në Florida

November 8, 2022 by s p

Shkruan: Eneida Jaçaj/

Suksesi dhe një karrierë e mirë, e shtrirë në kohë, do të thotë punë, përkushtim dhe pasion! Suksesi është fruti i një pune të gjatë, është vlerësimi që njeriu ia bën dhuratë vetes pasi ka sakrifikuar dhe ka derdhur mundin e tij, në atë fokus që i ka vendosur qenies së tij! Vlerësimet apo çmimet që do të shfaqen gjatë karrierës, do të jenë “kurora” e një suksesi të konsoliduar, e sakrificave të pashtershme, nga ku njeriu ndërton një themel me bazë të fortë, të palëkundshëm dhe largpamës. Triumfi i fitores është “maja e ajzbergut” për këdo që dëshiron të thyejë akullin me punë dhe arritje! Puna e përgjegjshme dhe sakrifikuese është e vetmja që nuk do të të tradhtojë, por, herët a vonë do të të shpërblejë dhe do të të vendosë në vendin që meriton!

Feliks Haxhija është sinonim i punës së përgjegjshme, seriozitetit, përkushtimit, i cili ka arritur majat e suksesit në fushën e zbulimit. Haxhija nuk po ndalet, por po njeh vetëm suksese dhe vlerësime. Triumfi dhe altari i nderit është vendi që Feliks Haxhija ka pozicionuar veten, por edhe kombin! Pasi është vlerësuar me shumë çmime si detektivi më i kërkuar në Dallas, Feliks Haxhija merr çmimin e radhës si investiguesi më i mirë për vitin 2022, në Florida. Kompania e tij, “Feliks Investigation Group”, është përzgjedhur si më e mira dhe më e kërkuara në fushën e zbulimit. Nëse do të kërkoni në Google, “Feliks Investigation Group”, do të gjeni se kjo kompani i ka review-të më të mira dhe ka marrë 5 yje (five stars). Një vlerësim i tillë është shumë i rrallë të arrihet, pasi të jesh detektiv privat dhe të drejtosh një kompani të tillë është një punë shumë e ngarkuar dhe kërkon shumë kohë, duke sakrifikuar veten por edhe kohën për familjen. “Feliks Investigation Group” operon në Boston Ma, Manchester NH, Tampa FL dhe Burlington VT.

Feliks Haxhija është një djalë serioz dhe shumë punëtor, i cili është mjaft i kërkuar nga amerikanët që vinë jo vetëm nga shtetet ku kompania e tij operon, por edhe nga komuniteti shqiptar. Atij i kanë besuar shumë raste që kanë patur nevojë për zbulim, duke filluar nga çështje tradhtie, familjare, personale, ndërpersonale, të cilat Feliksi i ka përmbyllur me sukses, duke ndihmuar në zgjidhjen e shumë problemeve shoqërore. Feliks Haxhija është një ndihmë e madhe dhe zgjidhje për secilin që ka nevojë për dritë në çështje të ndryshme. Një çështje që të marrë një drejtim të caktuar dhe të duhur, ka nevojë për shumë fakte zbuluese, transparencë dhe korrektësi. Feliksi me kompaninë e tij investiguese është i gatshëm të dëgjojë çdo problematikë dhe të japë kohën e tij të mjaftueshme të zbulimit.

Që prej moshës 16 vjeçare, kur fitoi lotarinë amerikane, Feliks Haxhija jeton në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Ai jeton tashmë prej 22 vitesh në Amerikë. Kreu studimet atje në fushën e Kriminalistikës; përfundoi Masters Degree in Criminal Justice and Minor Security në vitin 2012. Më pas filloi punë si detektiv privat për NWI Investigations, ndërsa në vitin 2017 hapi agjensinë e tij “All Access Investigations”. Më pas, në vitin 2019 hapi Feliks Investigations Group LLC në 4 shtete. Puna, profesionalizmi, suksesi i çdo shqiptar jashtë kufijve të Shqipërisë, na nderon si komb dhe na shtyn akoma më shumë për t’i dhënë prestigj emrit Shqipëri.

Pjesa dërrmuese e të rinjve shqiptarë janë diplomuar në shkollat më të mira jashtë vendit, duke shkëlqyer në profesione e tyre dhe mbajnë poste të rëndësishme në vendet ku jetojnë. Komuniteti shqiptar shkëlqen si drita e diellit, duke ndriçuar jo vetëm veten, por duke lartësuar edhe kombin shqiptar. Pikërisht, Feliks Haxhija është një ndër ata shqiptarë që na bën të ndihemi krenarë. Suksesi është triumfi i punës së palodhshme, e cila gjithmonë do të të vlerësojë dhe do të nxjerrë në dritë!

INVESTIMET Е PERËNDIMIT NË SERBI USHQEJNË DESTRUKSIONIN SERBOMADH NË RAJON

November 8, 2022 by s p

Prof. Xhelal Zejneli

Problem i rajonit nuk është “kokëfortësia” e Albin Kurit, por ideologjia fashiste e Aleksandër Vuçiqit, i ushqyer nga Kisha Ortodokse fashiste Serbe dhe i dirigjuar tërësisht nga Moska.

Të investosh në Serbi, do të thotë ta forcosh ekonomikisht dhe ushtarakisht një shtet fashist, një politikë dhe një ideologji fashiste, një shtet që në vitet ’90 të shekullit XX kreu agresion ushtarak në Slloveni, në Kroaci, në Bosnjë e Hercegovinë dhe në Kosovë, një shtet që ka kryer gjenocid në BH dhe në Kosovë, që ka kryer gjenocid në Srebrenicë, ku ekzekutoi mbi 8.000 civilë boshnjakë, që ushtron gjenocid të heshtur në Kosovën lindore (Preshevë, Bujanoc, Medvegjë), që ndjek me përpikëri politikën e kasapit të Ballkanit – Millosheviqit, që udhëhiqet nga bashkëpunëtorët e devotshëm të Millosheviqit dhe të Sheshelit, që ka pretendime territoriale ndaj Kroacisë, që mbështet politikën secesioniste të mikut të Putinit – Millorad Dodikut, që destabilizon në mënyrë permanente Malin e Zi, që i kanoset me agresion Kosovës martire, që përçon interesin e Rusisë në rajon, që s’i vendosi sanksione Rusisë për agresionin ndaj Ukrainës. Investimet në Serbi paraqesin mbështetje për kryekriminelin Vuçiq, mikun e ngushtë të Putinit.

Kaq shumë investime perëndimore në Serbi nuk kanë as vendet – anëtare të BE-së. Nga kjo del se Serbia është e privilegjuar dhe e favorizuar më shumë se një shtet – anëtar i Unionit.

Përkundër investimeve të mëdha të perëndimorëve në Serbi, ajo vazhdon të jetë satelite e Rusisë cariste, bolshevike dhe të Vladimir Putinit.

Përkundër investimeve të mëdha të perëndimorëve në Serbi, ajo vazhdon të ndjekë politikë retrograde, anakronike, hegjemoniste, ekspansioniste, destabilizuese, destruktive, irracionale, luftënxitëse, antidemokratike dhe antihistorike.

Problem i rajonit nuk është “kokëfortësia” e Albin Kurit, por ideologjia fashiste e Aleksandër Vuçiqit, i ushqyer nga Kisha Ortodokse fashiste Serbe dhe i dirigjuar tërësisht nga Moska.

Serbët s’ka pse të mbrohen prej Qeverisë së Kosovës. Serbët dhe Serbia duhet të mbrohen nga marrëzitë, çmenduritë dhe paranojat e veta, nga orekset e shfrenuara dhe të pangopura pushtuese dhe kolonialiste.

Evropë! U ke borxh shqiptarëve, që nga Kongresi i Berlinit (1878) deri te Konferenca e Ambasadorëve në Londër (1912-1913), e këndej. Evropë! Ti ia dhe territoret shqiptare Malit të Zi, ti ia dhe Çamërinë Greqisë, ti ia dhe Kosovën – Serbisë, më pas edhe Maqedonisë.

Thuaji Serbisë Evropë, që t’u japë nga një bashkësi komunash, nga një entitet apo nga një zajednicë – shqiptarëve në Kosovën lindore (Preshevë, Bujanoc, Medvegjë), boshnjakëve në Sanxhak dhe hungarezëve në Vojvodinë.

Evropë, a nuk e sheh vallë se Serbia e Vuçiqit është shndërruar në Kore të Veriut në rajon, Vuçiqi ndërkaq në Kim Jong un?!

Kjo është e turpshme, e dhimbshme Evropë!

Qendrat proruse të BE-së, duke blerë gaz natyror rus, i forcuan vendet e veta, por e fuqizuan ushtarakisht edhe Rusinë e Putinit, e cila më pas aneksoi Krimenë dhe kreu agresion ndaj Ukrainës.

* * *

Amerikë! A e di ti se serbët çdo ditë deklarojnë: “Bota sot e tutje, nuk ka për të qenë njëpolare, por trepolare. Përpos ShBA-së, ekzistojnë edhe Rusia dhe Kina”.

* * *

INVESTIMET GJERMANE NË SERBI – Gjermania është ekonomia kryesore e Evropës. Është partnerja kryesore e tregtisë së jashtme e Serbisë dhe tregu kryesor për produktet serbe. Ajo është një prej investuesve më të mëdhenj në Serbi.

Për 10 vitet e fundit, d.m.th. deri në vitin 2021, kompanitë gjermane kanë investuar në Serbi rreth 3,12 miliardë euro. Kanë investuar në çeljen e fabrikave si dhe në prodhim. Deri në vitin 2021, në to janë punësuar 48.454 punëtorë. Vetëm në një kompani, kanë investuar mbi 600 milionë euro. Çelja e fabrikës së kompanisë “Continental Automotiv Srbija” në mars të vitit 2021 në Novi-Sad. Investimin më të madh e ka bërë kompania farmaceutike “Stada”, me vlerë 698 milionë euro. Deri në vitin 2021, në fabrikat e kompanisë “Stada” në mbarë Serbinë janë punësuar gjithsej 2.870 punëtorë. Më së shumti investojnë në auto-industri apo në industrinë automobilistike. Pason kompania “Henkel Merima” nga lëmi i industrisë kimike, me vlerë 313,3 milionë euro me 608 të punësuar; zinxhiri tregtar i shitjes me pakicë “Lidl”, në të cilin janë investuar 275 milionë euro dhe janë punësuar 2.905 punëtorë; fabrika e pjesëve automobilistike ZF, me vlerë prej 195 milionë euro në të cilën janë punësuar 1.281 punëtorë. Investues më të mëdhenj janë kompanitë gjermane të lëmit të auto-industrisë apo të industrisë automobilistike, siç janë “Continental”, në të cilën janë investuar 190 milionë euro me 1903 të punësuar; “Brose” me vlerë prej 180,3 milionë euro, në të cilën janë punësuar 1.100 punëtorë dhe “Leoni AG” në të cilën janë investuar 150 milionë euro dhe e cila ka punësuar numër më të madh punëtorësh – 12.940; zinxhiri tregtar “Metro Cash&Carry” në të cilin janë investuar 142 milionë euro dhe janë punësuar 1.201 punëtorë; kompania “Meser” me vlerë 119 milionë euro, në të cilën janë punësuar 335 punëtorë; dhe “MTU” nga lëmi i avio-industrisë apo industrisë së avionëve me vlerë 100,9 milionë euro me 440 të punësuar.

Investimet e firmave gjermane në Serbi, në miliona euro: në vitin 2015 – 72,4; më 2016 – 179,6; më 2017 – 185,4; më 2018 – 263,3; më 2019 – 335,8; më 2020 – 331,9 milionë euro. Në tre muajt e parë të vitit 2021, investimet janë shtuar edhe për 42.1 milionë euro.

Prej vitit 2010 deri në mars të vitit 2021, të hyrat mbi bazën e investimeve të rezidentëve gjermanë në Serbi kanë qenë rreth 1,9 miliardë euro. Matur me këtë metodologji, Gjermania ka qenë në vendin e pestë të listës së vendeve me investime më të mëdha në periudhën e sipërthënë. Prej vitit 2018, investimet janë shtuar me të madhe, pa u reduktuar as në vitin e krizës nga Covid-19.

* * *

Sipas Beogradit, vizita e kancelares gjermane Angela Merkel në Beograd, më 13.09.2021, është një sinjal i mirë për vazhdimin e ardhjes së investuesve gjermanë në Serbi. Pas vizitës së saj, investimet gjermane në Serbi u dyfishuan.

Në Serbi ushtrojnë veprimtari ekonomike mbi 1.000 kompani dhe rreth 200 sipërmarrës me shumicë kapitali gjerman, të cilat punësojnë rreth 80.000 qytetarë të Serbisë. Kur të analizohen të gjitha ndërmarrjet të cilat janë furnitorë të kompanive gjermane në Serbi, si dhe ato që marrin pjesë në raportet afariste me to, atëherë bëhet fjalë për 650.000 të punësuar të cilët janë të lidhur tërthorazi me firmat gjermane. Që nga viti 2010, Gjermania ka investuar në Serbi rreth tre miliardë euro. Është investuar në industrinë e përpunimit, në industrinë automobilistike, përfshi prodhimin e pjesëve automobilistike, në industrinë kimike dhe ushqimore etj. Investime gjermane në Serbi parashikohen edhe në lëmenjtë e përkufizuar me Strategjinë e specializimit të mençur, në agrobiznes, në industrinë automobilistike, në IT, në energjetikë, në ekonominë cirkulare, në trajtimin e hedhurinave etj. Në vitin 2021, shkëmbimi tregtar i jashtëm ndërmjet Gjermanisë dhe Serbisë ka qenë 6.5 miliardë euro. Prej tyre, Serbia ka importuar nga Gjermania mallra në shumë prej 3.8 miliardë euro, ndërsa ka eksportuar në Gjermani mallra në shumë prej 2.7 miliardë euro. Gjatë qershorit të vitit në vazhdim (2022), u parashikuan takime afariste të kompanive gjermane dhe atyre serbe në lëmin e industrisë së përpunimit të metaleve dhe në industrinë e automjeteve. Sipas Beogradit, investimet gjermane në Serbi mund të shkojnë deri në 10 miliardë euro, ndërsa numri i të punësuarve në kompanitë gjermane në Serbi mund të arrijë në 100.000.

* * *

INVESTIMET E FRANCËS NË SERBI – Më 15 korrik 2019, presidenti i Francës Emanyel Makron (Emmanuel Macron) bëri një vizitë dyditore në Beograd. Gjatë takimit të tij me Vuçiqin, ndërmjet tjerash u bisedua edhe për bashkëpunimin ekonomik midis Francës dhe Serbisë. Sipas burimeve zyrtare serbe të marsit të vitit 2019, investimet e Francës në Serbi arritën një shumë prej 751 milionë euro. Kjo shumë është shumë më e madhe, për arsye se kemi të bëjmë me të dhënat të tremujorit të parë të vitit 2017. Pas investimeve të sipërthëna franceze në Serbi, pasoi nënshkrimi i kontratës për koncesion me Vansi-n.

Sipas masës së planifikuar të investimeve franceze në serbi, kryesojnë firmat e poshtëshënuara:

– Vinci Airports – 500.000.000 euro; koncesion për aeroportin “Nikolla Teslla” të Beogradit; kontrata u nënshkrua në vitin 2018;

– Мichеlin Тigаr Тyrеs – 367.000.000 euro; Mishelini u bë pronar 100 për qind i kompanisë Tigar Tires; viti 2009;

– Agricole Group – 264.000.000 euro; Kredi Agrikol Banka e rikapitalizoi bankën Meridian të Serbisë, duke ardhur kësisoj në tregun e Serbisë; viti 2005;

– Lafarge (Lafarge Holcim) – 160.000.000 euro; Lafarge (Lafarzh) është i pranishëm në Serbi që prej vitit 2002 dhe blerja e fabrikës së çimentos në Beoçinë;

– Tarkett – 136.000.000 euro; ndërmarrje për prodhimin e dyshemeve; në serbi ushtron veprimtari që prej vitit 2002;

– Schneider Electric DMS NS – 100.000.000 euro; Prodhues i pajisjeve elektrike; në tregjet e Serbisë dhe të Malit të Zi ushtrojnë veprimtari ekonomike që prej vitit 1997, ndërsa prej vitit 2002, si shpk;

– Le Belier – 35.000.000 euro; Merret me prodhimin e pjesëve për industrinë automobilistike, ndërsa në Serbi punon prej vitit 2003;

– Lactalis Group – 25.000.000 euro; Korporatë shumëkombëshe (multinacionale) e cila prodhon produkte qumështi;

– Bоngrаin SА – 25.000.000 euro; Pronar i “Mlekoproduktit” në Serbi, që nga viti 2004;

– Streit Nova – 16.400.000 euro; Në Serbi që nga viti 2004, prodhon pjesë metalike për industrinë automobilistike.

Shënim: Të dhënat e sipërthëna me siguri kanë ndryshuar. Deri në vitin 2022, investimet e vendeve të lartpërmendura të Perëndimit, kanë shënuar rritje.

* * *

INVESTIMET E ITALISË NË SERBI – Sipas të dhënave të nëntorit të viti 2020, në Serbi ushtrojnë veprimtari mbi 1.600 kompani italiane. Numri i sipërmarrësve dhe i investuesve nga Italia shënon rritje të vazhdueshme. Në Serbi janë të regjistruar mbi 1.600 kompani që janë në pronësi të aksionarëve italianë. Në ato kompani janë punësuar mbi 50.000 punëtorë. Prej tyre, 390.000 – të punësuar të drejtpërdrejtë, ndërsa 12.000 – të angazhuar si personel spin-off dhe lizing, Të dhënat i jep Oda Italo-Serbe e Sipërmarrësve. Sa i përket numrit dhe vëllimit të investimeve në Serbi, Italia e ka konfirmuar pozicionin e liderit. Shumë kompani të pranishme në Serbi i rrisin investimet e veta dhe vazhdimisht vijnë investues të ri. Në Serbi janë të pranishme, si kompanitë italiane të mëdha, ashtu edhe shumë ndërmarrje të vogla dhe të mesme. Punojnë në shumë sektorë, në bujqësi, në sektorin automobilistik, në sektorin e tekstilit, në prodhimin e rrobave, në teknologjitë e informacionit, në punimin e produkteve industriale, në shërbimet në lëmin e konsaltingut dhe të hotelerisë, në sektorin bankar dhe të sigurimeve. Kryetari i Odës Italo-Serbe të Sipërmarrësve dhe drejtori i përgjithshëm i kompanisë së sigurimit DDOR, pjesë e grupit Unipol – Xhorxho Markexhani (Giorgio Marchegiani), ka deklaruar se “investimet italiane në Serbi flasin për partneritetin e shkëlqyeshëm midis dy vendeve”.

Gjatë viti 2003, shkëmbimi i ndërsjellë i Italisë dhe Serbisë arriti 1,3 miliardë euro. Me kalimin e kohës, investimet italiane në Serbi shënuan rritje. Në atë kohë, Italia u rendit e pesta në listën e investuesve të huaj në Serbi. Më 15 korrik të vitit 2004, një delegacion i përbërë prej shumë anëtarëve dhe i udhëhequr prej ministrit të investimeve kapitale të Qeverisë së Serbisë, Velimir Iliq, bëri një vizitë dyditore në Itali. Ai u takua në Romë me zëvendësministrin për veprimtari prodhuese të Italisë, Adolf Urs. Gjatë këtij takimi u bisedua që ndërmarrjet italiane të investojnë në sektorin e ndërtimit të rrugëve, në rrjetin hekurudhor, në telekomunikime dhe në infrastrukturën e aeroporteve. Velimir Iliqi u takua edhe me ministrin italian për infrastrukturë dhe ndërlidhje, Pietro Lunardi. Gjatë kësaj vizite, delegacioni serb u takua edhe me përfaqësuesit e “Telespacia-s” dhe të ndërmarrjes kombëtare të rrugëve – “Anas”.

INVESTIMET E AUSTRISË NË SERBI – Sipas Odës Ekonomike të Serbisë, në vitet 2000-2010, Austria ka investuar në Serbi 3,1 miliard dollarë. Me këtë masë investimesh, ajo u rendit e para ndër investuesit e huaj në ekonominë e Serbisë. Për interesin e palës austriake për të bashkëpunuar me ekonominë serbe flet edhe prania e rreth 400 përfaqësuesve të firmave austriake në Serbi. Në tregun e Serbisë punojnë dhjetë banka austriake më të rëndësishme dhe kompani sigurimi, kompania e telekomunikimeve “Telekomi i Austrisë”, investimi i së cilës në telefoninë mobile është investim “grinfild” më i madh. Pason kompania e naftës OMV, si dhe shumë kompani të tjera të mëdha, siç janë “Henkel”, “Rauh”, “Knauf”. Kompanitë austriake kanë paralajmëruar investime të reja në Serbi, midis të cilave edhe “Svarovski”, prodhuese e kabllove “SMF” e cila planifikon të hapë fabrikën e tretë. U paralajmërua edhe ndërtimi i disa hoteleve. Kompanitë austriake ndërtojnë rrugë dhe ura në Serbi, ndërsa investuesit kanë shprehur interesim edhe për blerjen e uzinave të sheqerit në Cërvenkë, në Zhabël dhe në Sentë. Sipas Odës Ekonomike të Serbisë, investuesit austriakë në Serbi kanë një orientimi strategjik për përparimin e teknologjisë, rritjen e prodhimit dhe të eksportit. Shkëmbimi i tregtisë së jashtme arrin shumën mbi një miliard dollarë. Pas ndryshimeve të tetorit të vitit 2000, marrëdhëniet dypalëshe midis Austrisë dhe Serbisë u intensifikuan në të gjitha nivelet. Këtë e dëshmon niveli i shkëmbimit të tregtisë së jashtme. Në vitin 2011, Austria ndodhet në vendin e dhjetë të listës së vendeve në të cilat Serbia eksporton, ndërsa në vendin e tetë midis vendeve nga të cilat importon. Në vitin 2011, shkëmbimi i tregtisë së jashtme të Austrisë me Serbinë, arriti një vlerë prej një miliard dollarësh. Eksporti serb mori pjesë me 379,1 milion dollarë.

Prej datës 1 janar 1995, Austria është anëtare e BE-së. Ajo është një prej anëtareve më të pasura dhe më të qëndrueshme. Bën pjesë në grupin e 15 vendeve anëtare të KB-ve me standard jetese më të lartë. Ka 8,3 milionë banorë. Në vitin 2010, ka pasur produkt shoqëror bruto prej 44,863 dollarë per capito (për kokë banori), duke u renditur në vendin pestë në Evropë dhe e dhjeta në botë. Për nga vlera e eksportit ajo ndodhet në vendin e 27-të, ndërsa për nga vlera e importit – në të 26-in.

Në Panairin ndërkombëtar të bujqësisë të mbajtur në Novi-Sad prej 12 deri më 18 maj të viti 2012, Austria ishte vend partner i Serbisë. Ekspozuesit e saj i paraqitën arritjet nga lëmi i prodhimit të ushqimit organik, të blegtorisë, të burimeve të rinovueshme të energjisë dhe të teknologjive bujqësore.

* * *

INVESTIMET AMERIKANE NË SERBI – Më 31 tetor të vitit në vazhdim, Vuçiqi bisedoi me një delegacion ekonomik të madh të Qeverisë së ShBA-së ku ishin të pranishëm edhe përfaqësuesit e disa prej korporatave globale amerikane më të mëdha. Në qendër të takimit kanë qenë energjetika, teknologjia informatike dhe teknologjia e gjelbër. Sipas kryetarit të Serbisë, Vuçiqit, kompanitë amerikane punësojnë në Serbi 30.000 njerëz, ndërsa shkëmbimi i tregtar midis ShBA-së dhe Serbisë, në tetë muajt e parë të vitit 2022 ka qenë 854,6 milionë dollarë. Në krahasim me të njëjtën periudhë të vitit 2021, kjo parqet një rritje prej 45,6 për qind.

Në Serbi ushtrojnë veprimtari gjigantët teknologjikë të ShBA-së, siç janë: CISCO, IBM, ORACLE. Sipas të dhënave të Agjencisë për Zhvillim të Serbisë, prej vitit 2007 e deri më sot, ndërmarrësit e amerikanë, si për nga numri i projekteve, ashtu edhe për nga vlera e tyre, bëjnë pjesë në grupin e investuesve kryesorë të huaj në Serbi. Për nga numri i projekteve në Serbi, ShBA-ja është investuesja e pestë më e madhe, ndërsa për nga vlera – investuesja e tretë më e madhe. Biznesmenët amerikanë, në Serbi investojnë më së shumti në shërbimet arkitektonike, në qendrat call, në farmaci, në prodhimin e konservave metalike, në industrinë e metaleve sekondare me ngjyra dhe në industrinë e enëve prej qelqi: Valeant Pharmaceutical, NCR, LC Comgroup, Ball Corporation. Për nga vlera, investimet amerikane më të mëdha në Serbi, kanë të bëjnë me kompanitë Philip Morris, Pepsi Co, Coca Cola, Ball Corporation, Cooper Tire dhe Microsoft.

Sipas të dhënave zyrtare, prej vitit 2010 deri në vitin 2019, kompanitë amerikane kanë investuar në Serbi 508,1 milion euro. Por, shefi i sektorit ekonomik të Ambasadës së ShBA-së në Beograd, Baron Lobstein deklaroi në vitin 2021 se investimet amerikane në Serbi janë shumë më të madha se 600 milionë dollarë dhe jo aq sa thuhet në statistikat zyrtare. Investimet amerikane janë më shumë se 508,1 milion euro, për arsye se investuesi mund të jetë nga ShBA-ja, por fondi me mjetet e tij mund të jetë i regjistruar në Holandë apo në ndonjë vend tjetër që ka një sistem të përshtatshëm për selinë e fondit. Holanda është një prej vendeve nga ku vjen pjesa më e madhe e investimeve të huaja në Serbi. Sipas burimeve të Ambasadës së ShBA-së në Beograd, investimet e ShBA-së në Serbi kanë punësuar rreth 17.000 njerëz.

* * *

Për investimet e Rusisë, të Kinës, të Turqisë dhe të vendeve të caktuara arabe – në Serbi, nuk kemi çka diskutojmë.

Prof. Xhelal Zejneli

Kryeministri Kurti bisedoi me Sekretarin e Përgjithshëm të NATO-s, Jens Stoltenberg

November 8, 2022 by s p

Kryeministri Kurti zhvilloi bisedë telefonike me Sekretarin e Përgjithshëm të NATO-s, Jens Stoltenberg, gjatë së cilës diskutuan për situatën aktuale dhe zhvillimet e fundit në vend.
Kryeministri Kurti e njoftoi Sekretarin Stoltenberg me mbarëvajtjen e punës së institucioneve, teksa theksoi se nga fillimi i zbatimit të shkallëzuar të vendimit për targa, nuk është shënuar asnjë incident apo pranuar asnjë ankesë edhe pse janë lëshuar 856 vërejte për vozitësit e veturave me targa ilegale.
Ai tha se bojkoti i ditëve të fundit është i nxitur dhe orkestruar nga Beogradi zyrtar dhe është rezultat i veprimeve të tyre të vazhdueshme destruktive në dialogun ndërmjet dy vendeve.
Kryeministri Kurti e siguroi Sekretarin Stoltenberg se Qeveria dhe Institucionet e Kosovës si gjithmonë do bashkëpunojnë, komunikojnë dhe bashkërenditen ngushtë me aleatët dhe partnerët e saj.
Qeveria e Republikës së Kosovës mbeten të përkushtuara për vlerat demokratike dhe evropiane të sundimit të ligjit, të të drejtave dhe lirive të njeriut e të pakicave, të pluralizmit politik, të paqes e të sigurisë, u shpreh kryeministri Kurti.