Archives for December 2022

Kosova feston gëzuar Krishtlindjen

December 24, 2022 by s p

-Meshë Solemne e Koncert në Katedralen Shën Nënë Tereza në Kryeqytetin e Kosovës – Prishtinë/

Gazeta DIELLI nga korrespondenti në Kosovë Behlul Jashari

PRISHTINË, 24 Dhjetor 2022/ Kosova feston gëzuar Krishtlindjen 2022 me urimet edhe për 2023-tën e 24 vjetorit të Lirisë e të 15 vjetorit të Pavarësisë.

“Për shumë mot Krishtlindja dhe Vit të Ri në paqe dhe bekime!”, ka uruar në porosinë e tij Ipeshkvi i Dioqezës Prizren-Prishtinë, Imzot Dodë Gjergji. E udhëhequr nga Ipeshkvi në bashkëmeshim me meshtarë të dioqezës, Mesha solemne e Krishtlindjes mbahet nga mesnata në Katedralen Shën Nënë Tereza në Kryeqytetin e Kosovës, të shuguruar para pesë vitesh në 5 Shtator 2017, në njëvjetorin e shenjëtërimit të shenjtëreshës shqiptare.

Shumë solemne dhe madhështore ishte festa – shugurimi i Katedrales-Shenjtërores Shën Nënë Tereza në Prishtinë nga i Dërguari i Posaçëm i Papa Françeskut, Kardinali shqiptar Ernest Simoni – Troshani, e me pjesëmarrje edhe vatranësh nga SHBA, të cilët edhe u vlerësuan e falënderuan për kontributet. Madje, ishte edhe pjesë e celebrimit në meshën solemne të shugurimit Marjan Cubi, anëtar i Kryesise së Vatres, njëherësh arkëtar si dhe kryetar i Komisionit për mbledhjen fondeve për ndërtimin e Katedrales, i cili kishte ardhë në Kosovë bashkë me bashkëshorten Dila.

Brenda Katedralës në meshën solemne të shugurimit nga vatranët e SHBA ishte edhe Zef Balaj, anëtar i Kryesisë së Federatës Pan-Shqiptare të Amerikës Vatra, që kishte ardhë në Kosovë bashkë me bashkëshorten Lina, anëtari i Këshillit të Vatrës, Lek Përlleshi, me bashkëshorten Vera, anëtari i Komisionit për mbledhjen fondeve për ndërtimin e Katedrales, Fran Marku, si dhe Nue Balaj, nip i Zefit, Tomë Paloka që do e botonte së shpejti librin “Shqiptarët më të mirë në Amerikë që i njoha unë”…

Në Kosovë një nga ngjarjet më të rëndësishme të vitit 2017 ishte shugurimi i Katedrales-Shenjtërores Shën Nënë Tereza në Prishtinë…

E për festën e Krishtlindjes 2022, para meshës solemne të nisur në mesnatë në Katedralen Shën Nënë Tereza të kryeqytetit të Kosovës mbahet Koncerti i Krishtlindjes.

Nesër, në Ditën e Krishtlindjes, nga ora 11:00 mbahet Mesha në Katedralen Shën Nënë Tereza në Prishtinë. Imzot Dodë Gjergji do të kremtojë meshën e Ditës së Krishtlindjes në Katedralen Zoja Ndihmëtare në Prizren, në orën 11:00.

.Në Kosovë, mesha mbahen edhe në kishat tjera katolike, ndërsa tradicionlisht festimet për Krishtlindjen nisin në mëngjesin e 24 Dhjetorit dhe vazhdojnë në mbrëmje nëpër familje me ritet e Buzmit bujar, një feste të lashtë iliro-shqiptare që ruhet ende në shumë vise të vendit.

Krishtlindja festohet nga qytetarë edhe të besimeve tjera të shtetit të Kosovës, me vlerë tradicionale themeltare tolerancën dhe mirëkuptimin ndërfetar, të ndërtuar e të kultivuar ndër shekuj, të theksuar edhe në urimet e drejtuesve institucionalë, politikë e fetarë.

Krishtlindjet në Kosovë festohen tradicionalisht, e në vitin 1999 për herë të parë në liri dhe në vitin 2008 për herë të parë në pavarësi.

Krishtlindjet janë festë zyrtare e përcaktuar me Ligjin për festat zyrtare në Republikën e Kosovës miratuar në Kuvend në 21 Maj 2008 – vitin e shpalljes së pavarësisë në 17 Shkurtin historik.

Dekretimi i këtij ligji si dhe i 40 ligjeve tjera të dala nga paketa e Propozimit Gjithpërfshirës për Zgjidhjen e Statusit të Kosovës të Kryenegociatorit Martti Ahtisaari – Emisarit Special të OKB-së, ishte një nga zhvillimet e ditës së 15 Qershorit 2008 të hyrjes në fuqi të Kushtetutës, e cila është miratuar nga Kuvendi para më shumë se 14 vitesh në 9 Prill, më pak se dy maj pas shpalljes së pavarësisë së Kosovës.

TRADITAT-GURË TË ÇMUAR NË HISTORINË E POPUJVE

December 24, 2022 by s p

Prend Ndoja/

Duke mësuar nga hebrenjtë

Në udhën e jetës në të shumtën e rasteve njeriu është faktor që u prin gjërave që ne i quajmë ”raste”. Ndër udhëtime të ndryshme që kam bërë gjatë jetës më është dhënë ”rasti” që të njoh për së afërmi lloje të kulturave dhe traditave të popujve të ndryshëm, apo qoftë edhe të etnive të ndryshme. Mendoj se kontakti dhe njohja e tarditave të tilla nuk është thjeshtë një shuarje kurioziteti, apo zbavitje e një momenti. Përkundrazi është një pasurim shpirtëror dhe kulturor, që të bën ta njohësh botën pikërisht në tabanin e saj ekzistencial, në ato tradita që popujt i kanë bartur në shekuj, si bazë e rëndësishme e identitetit të tyre kulturor e kombëtar.

Këto tradita, pa marrë para sysh qëndrimin e të tjerëve ndaj tyre, brenda një etnie ruhen me shumë kujdes deri në fanatizëm dhe përbëjnë një motiv krenarie për të gjithë anëtarët e asaj etnie apo të atij populli. Tradita nuk është diçka që lind sot për sot apo sot për nesër. Brezat e një etnie apo të një populli i bartin dhe transmetojnë ato që nga thellësia e shekujve, shpesh që nga origjina e tyre e hershme. Ato mbajnë gjeninë dhe shpirtin krijues të popujve dhe ruhen prej tyre si gjërat më të çmuara. Sepse janë pikërisht ato kolonat më të qëndrueshme kundër asimilimit në epokën e globalizmit që gëlltit gjithçka.

Amerika e madhe është një konglomerat popujsh, kombesh e etnish të ndryshme, që kanë zënë vend këtu pas zbulimit të këtij kontinenti, krahas fiseve e tribuve ekzistuese. Kjo larmi e ka pasuruar më shumë Amerikën në aspektin e traditave kulturore, etnike e shpirtërore. Globalizmi dhe tekonologjia moderne shpesh i shkrin traditat jo produktive te popujve, por nga ana tjetër evidenton ato

me rrënjë më të qëndrueshme e më përfaqësuese. Nga ana tjetër, ka tribu apo etni që gati e kundërshtojnë zhvillimin modern dhe mbeten të mbyllur brenda kornizave të traditave të tyre. Një rol të rëndësishëm në këtë drejtim lot feja, besimi të cilit këta popuj, grupe apo etni i përkasin.

Dy lloj traditash janë më primare ndër të gjitha kombet apo etnitë e ndryshme: Traditat që mbështillen me motivin fetar,dhe traditat që përfaqësojnë boshtin themelor të identitetit të tyre. Gjithësesi, të gjitha llojet bashkohen në një pikë të përbashkët kur evokojnë dhe i shërbejnë dashurisë ndaj njëri – tjetrit. Traditat fetare që janë sipas bindjeve e përkatësisë fetare, pikën e harmonizimit dhe të bashkimit e kanë tek ekzistenca e një Zoti të vetëm, pavarësisht me ç’emër e thërrasin sipas besimeve të tyre.

Një ndër popujt me veçori të spikatura si në fushën e traditave kombëtare, ashtu edhe ato fetare, është populli hebre. Në Amerikë komuniteti hebre është ndër më të zhvilluarit, ndër më të bashkuarit, por edhe që i ka ruajtur më së miri traditat e veta. Me një stoicizëm dhe përpikmëri të lartë ky komunitet i qëndron besnik historisë dhe traditave të tyre. Kam patur dhe kam afërsi me hebrenjtë dhe familjet e tyre. Shumë vite kam qenë në një rajon ku sipas pamjes së vendit dukej që qind për qind e popullsisë ishin hebrenj. Më ka rastisur të njihem nga afër, të kem shoqëri e lidhje miqësore me disa nga Rabait. Më kanë befasuar me qëndrimin e tyre neutral. Në pamje të parë të duken të vështirë hapat e afrimit dhe të lidhjes së ndjenjave miqësore me ta. Në të vërtetë, duke qenë një popull shumë inteligjent, ata preferojnë të jenë disi të ftohtë e të rezervuar në raportet me ata që nuk i përkasin komunitetit të tyre. Nuk besojnë lehtësisht e verbërisht tek të tjerët. Kjo mbase ka ndikuar fuqishëm që ata të kenë atë zhvillim të vrullshëm brenda komunitetit të vet, pa u mbështetur shumë tek të tjerët.

Por, me kalimin e kohës, ata kanë krijuar një frymë besimi dhe më kanë trajtuar, e i kam trajtur si një familje. Që nga Rabai e gjer te

fëmijët e vegjël gëzoheshin kur unë hyja në lagjen dhe në shtëpitë e tyre. Me gjithë zemër i kam dashur dhe i kam respektuar traditat e tyre. Nga respekti që tregon ndaj kulturës dhe traditave të tyre, ata të japin edhe shkallën e besimit që ti meriton tek ata. Në çdo rast që takohesha me një apo disa prej tyre, apo kur hyja në shtëpitë e tyre i përshëndesja me shprehjen e tyre “Shalom”. Brenda rregullave të tyre kërkohej korektësi dhe disiplinë. Them disiplinë, sepse ata janë shumë të përpiktë, të saktë në të gjitha aspektete e jetës, por edhe të pa hezitueshëm për të thënë atë që është në interesin e komunitetit të tyre, pa marrë parasysh disponibilitetin e bashkëbiseduesit. Të organizuar dhe me një gjuhë të përbashkët për të mirën e të gjithë bashkësisë së tyre. Nën ombrellën e kësaj bashkësie dhe në ndihmë e bashkëpunim reciprok, secili prej tyre ka hapësirë të ndërtojë e të çojë përpara një jetë të lumtur. Flasin shumë pak, nuk shpenzojnë kohë e energji për gjëra jo produktive.

Pikërisht lidhur me këtë e shtrova këtë temë një ditë në bashkëbisedim me një hebre.

– A është e vërtetë se ju hebrenjtë ndryshoni pak nga popujt e tjerë lidhur me harmoninë në jetën sociale? – e pyeta.

– Jo,- më tha.- Ne kurrë nuk e rrahim gozhdën anash, sepse ashtu vetëm zhurmon. Ne e rrahim në kokë dhe e çojmë në vend pa zhurmë. Ndërsa nga ana sociale jemi shumë të afërt me njëri – tjetrin, të lirë dhe të sinqertë.

Nga Rabai kam dëgjuar të thotë: Ne nuk kemi fe, ne jemi vetë feja, ne jemi besimi i Zotit në ne. Më vonë popujt e tjerë krijuan fenë, si atë të Krishtërimit dhe atë të Islamit, që rrjedhin nga besimi ynë.

Për kureshtje iu kam kushtuar vëmendje të veçantë radhave të familjeve të tyre kur shkonin për në Sinagogë. Burra të veshur të gjithë me të njëjtin stil veshjeje, këmishë të bardhë, xhaketë dhe pantallona të zeza. Gratë fustane të gjatë, flokët të mbuluar me një shami. Çdo e dyta apo e treta grua e re tërhiqte në karrocën e

fëmijëve dy apo tre syresh. Kuptohet që udhëtimi bëhej më këmbë, sepse të shtunën makinat nuk vihen në lëvizje për asnjë arsye. Dita e shtunë është e tëra përkushtuar lutjeve. Veç kësaj, ushqehen me ushqimin që është përgatitur një ditë më parë, pasi sobat nuk lejohet të ndizen. Madje as dritat e dhomave nuk lejohet të ndizen me dorë, por janë të montuara me sensorë. Të shtunën, pasi bie errësira, nuk dalin më jashtë.

Gjykimi negativ ndaj hebrenjve dukej sikur kishte lënë një farë hijeje edhe tek unë, kryeshisht për shkak të mundimeve të Jezu Krishtit dhe dënimit të tij me kryqëzim. Por duke u njohur nga afër me ta, pashë shpirtin e pastër që ata kanë ndaj njeriut dhe Zotit. Duke i qëndruar besnikë Abrahamit, ata nuk kanë lejuar që të tjerët të kenë ndikim në kulturën dhe traditat e tyre. Duke qenë studiues të fortë, të talentuar e punëtorë të mëdhenj, ata i kanë dhënë njerëzimit figura të rëndësishme të shkencës e të kulturës. Të mos harrojmë që edhe fizikanti i madh me famë botërore e fitues i çmimit Nobel, Albert Ajnshtajn ishte me origjinë hebraike. Në sajë të talentit, disiplinës e preçizionit të lartë në gjithçka që bëjnë, hebrenjtë i kanë korrur e vazhdojnë t’i korrin frutet e punës së tyre. Praktikisht, edhe pse në heshtje, ata janë motor i zhvillimit të ekonomisë botërore.

Duke ruajtur traditat e tyre me fanatizëm, hebrenjtë shumohen, zhvillohen, por anjëherë nuk asimilohen edhe kur emigrojnë.

2. Përtej fytyrës së mbuluar me vel.

Kam patur dhe kam njohje e afërsi edhe me familje që janë me origjinë nga lindja a mesme. Të tjerë njerëz, të tjera tradita. Nga njohjet dhe frekuentimi i familjeve të tyre, kam vënë re pak a shumë disa veçori të ndryshme.

Një pjesë e madhe e tyre karakterizohet nga mentaliteti që çdo gjë në këtë botë rrjedh nga libri i tyre i shenjtë, Kurani. Me gjithë qenien e tyre ata i janë përkushtuar këtij libri të shenjtë dhe në këtë kuptim ata janë qeniet më pa mëkate, duke lënë pas emancipimin në lëmenjtë e tjerë të jetës. Janë kryesisht të mbyllur në botën e tyre dhe, ndonëse kanë shkuar të jetojnë në një shtet apo vend të zhvilluar e të civilizuar, preferojnë të jetojnë sipas normave e mentalitetit të vendit të origjinës. Kjo qoftë në veshjet, në sjelljen shoqërore, në mënyrën e të gatuarit etj. Këta janë më rezistentë ndaj integrimit në vendin ku kanë emigruar.Sidomos më prapa në këtë drejtim janë gratë e vajzat, që bëjnë një jetë shumë të mbyllur.

Një pjesë tjetër, edhe pse e lidhin çdo gjë me Kuranin dhe me ligjet që burojnë prej tij ( e këtu nuk shoh ndonjë gjë të keqe), janë më të hapur, më të emancipuar, e pranojnë qytetërimin perëndimor, janë punëtorë të palodhur etj.Shumë prej tyre janë të suksesshëm, sidomos në fushën e tregtisë së naftës e të nënprodukteve të saj, janë të mprehtë në teknologji, sidomos në atë të telekomunikacionit etj.

Gratë dhe vajzat janë të mbuluar me një petk që buron nga traditat e tyre fetare. Fanatizmi gjinor reflekton dukshëm edhe përsa i përket kontakteve të femrave me botën përreth. Janë më të mbyllura e shumë të rezervuara. Por mendoj se edhe këtu duhet parë përtej fytyrës së mbuluar me vel, apo petkut që i mbulon ato. Sa për ilustrim do sjell marrëdhëniet e mia me

familjet me origjinë nga lindja e mesme. Në biznesin tim në plan të parë janë përgjegjësia dhe kualiteti i punës. Të tjerët e fillojnë punën që në mëngjes herët, kurse unë, zakonisht dy apo tri herë në javë i vizitoj punëtorët pas orës 10:00. Disa nga punëtorët i kam me origjinë nga ato vende. E për shkak të lidhjeve të punës, vizitoj edhe familjet e tyre. Ne Floral Park të Nju Jorkut, më ka qëlluar të hyj në shtëpinë e dy grave (nënë e bijë) me origjinë nga Lindja e Mesme. Në

fillim ato ishin tepër të rezervuara, nuk të shikonin kurrë drejt në sy. Dukej sikur kishin një mosbesim të madh tek njerëzit e tjerë që nuk i përkisnin komunitetit të tyre. Por me kalimin e kohës, me krijimin e besimit reciprok, ato më kanë befasuar me mirësinë dhe sinqeritetin që buronte nga brendësia e tyre. Erdhi një kohë që më konsideronin si vëlla dhe unë hyja lirshëm në shtëpinë e tyre, duke i përshëndetur për herë sipas mënyrës së tyre: Selamajlekum.

Një lirshmëri më të madhe e tjetër mentalitet kam gjetur në shtëpinë e dy si motrave të mia me origjinë arabe. Edhe ato të mbuluara me petkun tradicional që buron nga besimi i tyre fetar. Por tek bisedoja me to vëreja që brenda petkut reflektonte një shpirt i pastër, që kishte etje për komunikime vëllazërore e për bashkëpunim, çka i nxirrte jashtë asaj kornize me të cilën jemi mësuar t’i shohim.

Njëra ndër to, mjaft e zgjuar dhe e përgatitur, ishte pronare e një kompanie të suksesshme me emrin “International Wholesale”. Ndërsa tjetra ishte e arsimuar dhe me profesion mjeke. Nga komunikimi me to mësoja që ato kishin një botë të pasur dhe me dëshira integrimi të plotë në jetën perëndimore. Mendoj se është mirë që ne të dimë të depërtojmë tej aparencës, të njihemi me traditat e zakonet e tyre. Kështu do zbulojmë një botë tjetër, botën e tyre shpirtërore, që ka padyshim pasuritë e veta të çmuara.

Ndërsa në Babylon në Nju Jork: Një biznizmen i sukseshëm nga Bangladeshi, me të cilin biznesi na afroi dhe ishim si dy vëllezër. Besimtar i denjë. Në shtëpinë e tij, ishte normë që azani të këndohej në kohën e caktuar, sipas kuranit. Të gjitha orenditë shtëpijake ishin sipas kulturës orientale. Po kështu, hyrja, ulja dhe gjithë pajisjet në banjo ishin sipas traditës dhe kulturës së tyre. Praktikisht, brenda shtëpisë së tyre ishte një ”Bangladesh” i vogël. Me shumë dashuri ndaj gjërave tradicionale, miku im bangladeshas më fliste për qëllimet dhe mbarësinë që ato i sjellin në shtëpi. Ishte familje shumë mikpritëse dhe me bujari më ofronte ushqime tradicionale të

kuzhinës së tyre. Ushqime m plot shije, përveç specit djegës, që ata e përdorin gjerësisht në kuzhinë, por është jashtë preferencave të mia.

3. Muzika dhe gëzimi i jetës

Më ka rastisur të kem afërsi me njerëz dhe familje me origjinë nga Amerika latine,konkretisht nga Ekuadori. Lidhja me ta, por edhe kureshtja ime, më nxisin që t’ i njoh më nga afër traditat e atyre popujve. Ata,me thjeshtësinë e tyre të bëjnë që t’i duash. Janë të çliruar nga “filozofitë” politike të kohës, kanë një çiltërsi spontante. Që në pamjen e parë mundesh të kuptosh cilësitë e zhvillimit dhe nivelin e tyre kulturor. Nga që kam nga këta që mbi 15 vite punojnë në kompaninë time, i njoh mirë dhe mund të them që janë punëtorë të fortë, të zgjuar dhe pa fanatizëm. Me që i përkasin fesë së krishterë, i karakterizon shpirti kristian, por nuk janë fanatikë të saj. Unë i dua shumë. Edhe ata më duan dhe më konsiderojnë si një familjar në mesin e tyre. I respektoj, dhe në të shumtën e rasteve bëhem pjesë e traditave të tyre. Nuk më pengon as muzika e tyre, edhe pse nganjëherë e venë brenda orarit të punës, por pa spekulluar dhe pa e lënë pas dore punën. Ajo lloj muzike është shija e tyre, pasqyrë e jetës dhe temperamentit të tyre.

Unë interesohem për traditat e tyre dhe ndonëse me mijëra kilometra larg, kemi gjëra të përbashkëta. Kështu për shembull, dasmat, Festa e Krishtlindjes, e Pashkëve e shumë të tjera janë të ngjashme e gati njësoj me ritet tona. Festojnë bukur festën e Karnavaleve, meqenëse i përkasin Amerikës së Jugut. Në atë festë spikasin më së miri ngjyrat e gëzueshme në veshjet, ritmet e gëzuara të valleve tipike etj.Ambata, për shembull është e njohur si toka e luleve dhe frutave të shumëllojshme. Në festën e Karnavaleve karrot e shumta mbushen me lule e fruta gjithfarë llojesh, çka tregon begatinë e zonës në këto prodhime.

Kjo festë festohet veçanërisht bukur edhe në qytetin Guaranda që është kryeqytet i Bolivarit. Në këto zona është tipik një tip aperitivi që quhet Zogu Blu për shkak të ngjyrës që merr nga hedhja e ingredientëve të shumtë. Të bën përshtypje kombinimi i sheqerit të nxjerrë nga kallam sheqeri me gjethet e portokallit, me lëngun dhe mishin e pulës, frutin e mandarinave etj. Një përzierje që në pamje të parë të duket e çuditshme, por që është e shijme, ka një gradacion gati 30 gradë dhe është shumë e preferuar për turistët e shumtë që vijnë të ndjekin festën e karnavales.

I preka këto tradita të kulturës jashtëeuropiane, sepse ato europianet i përjetojmë më nga afër. Kurse këto të vendeve të largëta e ekzotike, ngjallin kureshtje të veçantë dhe janë një pasurim kulturor e shpirtëror për këdo që i njeh, përveç se i shehë.

100 Vjet Jetë, Bace Rexhep Galin Balidemaj

December 24, 2022 by s p

Nga Keze Kozeta Zylo/

Te paçim sa malet e Shqipërisë Bacë Balidemaj!

100 Vjet Mandela i Plavës dhe i Gucisë!

Me Bacën 100 vjeçar, Rexhep Galin Balidemaj

Ne jeten time kam pasur fatin te takoj fizikisht vetem dy njerez shqiptare qe kane mbushur nje shekull, Bace Balidemaj dhe Nene Nadire Kerkutin. Ajo ishte nena dibrane, tashme e ndjere per te cilen shkruajta: “100 trëndafila për nënën dibrane Nadire Kërkutin që arriti shekullin të jetojë me këmbë dhe dorë”. Ndersa per t’I kujtuar ne ditelindjet shekullore ne qiell, kane qene per Burrin e ndritur te persekutuar, burgosur dhe internuar Dr. Lazer Radin qe nuk arriti te jetonte nje shekull, por I festuam ditelindjen e nje shekulli

Nga Keze Kozeta Zylo/

Baca Balidemaj ngrihet si një hero në sytë e mi, ai është frymëzim për gjeneratat e tjera, jo për shkakun e moshës së tij, por për shkakun e qëndrimit si BURRË, në burgjet serbe që i morën një pjesë të jetës së tij.

Baca Balidemaj luftoi me pushkë në dorë edhe kundër bishës naziste. Në demonstratat e studentëve të Kosovës në vitin 1981 mori pjesë së bashku me ta dhe arrestohet nga serbët.

Është piloti i parë shqiptar ne Zagreb ku filloi punën si shqiponjë e qiejve në vitin 1948.

Energjia dhe vitaliteti i tij janë të pashterrshme edhe pse është në këtë moshë të thyer, ndonëse pamja e tij ma heq nga fjalori “pleqërinë”.

Ai është shqiponjë, është shqiponjë që vetëm fluturon hapësirave pafund!

Bacën sa herë që e takoj në aktivitete të ndryshme nuk pret të vesh ta takosh, por me një sjellje prej një xhentëllmeni të vërtetë vjen dhe të puth dorën, më pyet pë shendetin dhe pastaj fillon tregon histori aq interesante, saqë shpesh herë më rrëmben rrëfimi i Tij dhe harroj përse kam shkuar në aktivitet.

Sa mire bëj që dëgjoj bacën, ose siç i thonë:

Mandela i Plavës dhe i Gucisë!

Në jetën time kam pasur fatin të takoj fizikisht vetëm dy njeëz shqiptarë që kanë mbushur një shekull, Bace Balidemaj dhe nënë Nadire Kërkutin. Ajo ishte nëna dibrane, tashmë e ndjerë për të cilën shkruajta: “100 trëndafila për nënën dibrane Nadire Kërkutin që arriti shekullin të jetojë me këmbë dhe dorë”. Ndërsa për t’i kujtuar në ditëlindjet shekullore në qiell, kanë qenë për Burrin e ndritur të persekutuar, burgosur dhe internuar Dr. Lazer Radin që nuk arriti të jetonte një shekull, por i festuam ditëlindjen e një shekulli.

Për ju Bacë Balidemaj

Plot 100 vjet më parë,

Lindi Biri i Dardanisë

Në Martinaj të Gucisë.

Ku nënlokja i dha sisë.

E përkundi dhe i tha:

Bir ta duash vendin tënd,

Kudo që të hedhësh hapin,

Të rëndojë si burrë i rëndë!

Bacë Rexhepi ndër furtuna,

Shqiponjë e parë në fluturim,

Iu tha serbëve: Këtu ka burra,

S’mund ta prekni vendin tim!

Ç’luftra panë sytë e tij,

M’i tregon vetë plaku i Arbërit,

Me nazizëm, serb e djaj,

Kurrë nuk ndali dhe as po ndal…

Ti mësonjësi i qëndresës,

Si baladë e këngës labe,

Abetaren e kujtesës,

Do ta këndoj në festivale.

Bacë Rexhepi një burrë i rrallë,

Krenari ta kesh një shekull,

Është memorja jonë e gjallë,

Është Hero, është tempull.

Te paçim sa malet e Shqipërisë Bacë Rexhep Galin Balidemaj!

Fund Dhjetori, 2022

Staten Island, New York

“KËPUCA…” E SHKRIMTARIT VISAR ZHITI, ECJA E SHQIPËRISË…LUSHNJA, KU U RRIT, E SHPALL “QYTETAR NDERI”

December 24, 2022 by s p

Nga Kozma GJINI/

Njeriun/

Sa pak gjej tek njeriu,/

Prandaj u drejtohem pemëve,/

Mësoj nga heshtja plot fruta..

Janë vargje të poetit Visar Zhiti, të shkruara në ferr, kanë dëshpërim dhe shpresë, duket sikur e përjashtojnë mesazhin e unitetit mes njerëzve, (për momentin), përvijuar nga Rilindasit tanë. Më saktë: Mesazhi i unitetit s’ishte pjesë e filozofisë “kritike”, mishëruar në kontekstin e vargjeve, që godasin diktaturën. Po kritika këtu është dhe universale. Do të thoni, pse? Sepse realiteti, koha është matësi i qendresës dhe i kumteve të krijimtarisë artistike…

Sot, koha ndaloi.Vetëm për disa minuta.Ndoshta për një orë. Ndaloi, e “turpëruar” prej vargjeve të poetit? Apo vargjet u “tërhoqën” nga “llogorja” për t’i lënë rrugë unitetit. Unitetit të kujt? Të popullit?… Në pluralizëm ka shumë parti dhe populli duket është bërë copa-copa sot. I gjori popull: S’ di as vet se në ç’strehëz të fus kokën që të mos laget…Prandaj rrjetet sociale (pak muaj më parë…), çaheshin duke shprehur vullnetin e lirë të njerëzve shqipfolës se simboli më i mirë i unitetit “Presidenti”, besohej, firmosej e propozohej të ishte shkrimtari Visar Zhiti… Ai perbashkon veçantësitë në tërësinë kombëtare fare mirë. E dëshmon dhe krijimtaria e tij si shkrimtar.

Romani i ri “Këpuca e aktorit” e Visar Zhitit, sot theu çdo rekord dhe përmbysi çdo “tymnajë” që cënon unitetin. Festat e pavarësisë dhe të çlirimit i gjetën shqiptarët të “përçarë”. Të përçarë për punën e një date. Atë të ikjes së gjermanit të fundit nga Shqipëria. Dhe ç’ndodh në shkallë republike? Ditën e festës së pavarësisë e të çlirimit, te varrezat e dëshmorëve çuan lule e mbajtën fjalime vetëm ata të pozitës.Asnjë nga opozita. A, ndjesë, se vunë lule te busti i “Nebi Sefës”, “Nënshkruesit të Pavarësisë…” S’është ndonjë risi kjo. Se, kështu e ka bërë edhe pozita, kur ishte në opozitë. Ky ritual…”më 28 apo më 29…” vazhdon gërr-vërr… 30 e kusur viteve, saqë populli është mërzitur nga politikanët.Sikur ata, (të rënët për atdhe), të ishin vetëm të palës që është në pushtet! Nuk do ta lodh më tej lexuesin tonë të nderuar.

“Këpuca…” e Visar Zhitit e rrëzoi “Murin e Berlinit”. Pra: i bashkoi në një sallë, të majtë e të djathtë. Se libri është “pa parti”. Ose më mirë: Libri është “partia “ e bashkim-vëllazërimit të njerëzve. Libri e sfidoi kohën, apo koha librin?!

Këto ditë, krijuesit lushnjarë dhe jo vetëm, patën mes tyre shkrimtarin shumëdimensional,

z. Visar Zhiti, më të mirin e tyre, (por më përpara, më të mirin sa i përket rrezatimit shpirtëror). Vet autori, përmes ligjëratës së tij, shfaqi virtytet më të larta të një intelektuali e krijuesi me në qendër njeriun.Djalin e qytetit tonë e ka vlerësuar kritika letrare botërore me nota maksimale.Ishte ndoshta një koincidencë e bukur që promovimin e librit në qytetitn ku ka kaluar rininë e vet, ta bënte këto ditë, kur kritika botërore do ta shpallte atë në listën e poetëve më të shquar të globit. Njëherësh i urojmë dhe përvjetorin jubilar të ditëlindjes!

Pas disa promovimeve të “Këpucës…” në Tiranë, Shkodër, Durrës, Korçë, Vlorë, etj, Visari e priti me kënaqësi ftesën tonë për të mbyllur ciklin e përurimit të “Këpucës…” në qytetin e tij të adoleshencës dhe të rinisë së parë, në Lushnjë. Dhe kjo finale, ishte kurora e artë e manifestimit të unitetit mes njerëzve të “depolitizuar”. Libri ishte i tillë. Të pranishmit i bënë jehonë librit dhe autorit të tij, Visarit, ndërsa politikën e lanë pas krahëve, atëhere kur të jetë momenti për të shprehur vullnetin e lirë, para kutisë së votimit.

Kishin ardhur për të marrë pjesë në përurimin e librit të Visarit: mësues te letërsisë, dashamirës të librit, shkrimtarë, banorë e fqinjë të autorit, ish-moshatarë, gjimnazistë dhe politikanë. Ndodheshin edhe kryetari i këshillit bashkiak të Lushnjës ing. Ferdinant Gjermeni dhe deputeti, avokat Saimir Korreshi me një grup miqsh. Shkurt, “Këpuca e aktorit” e Visar Zhitit mblodhi në hollin e Muzeut të qytetit një auditor te kualifikuar profesionalisht e pluralist. Në emër të kryesisë së krijuesve të qytetit, autorin e përshëndeti Kozma Gjini.

“Mirë se keni ardhur, të çmallemi, të shikojmë e të bisedojmë me Visarin tonë, të dashur miq! Mire se keni ardhur në qytetin tuaj, z. Visar!

Sot, nuk jemi ne që nderojmë Visarin, por është Visari ai që na bën neve një nder të madh me personalitetin e tij, me letërsinë brilante, me rezistencën heroike ndaj regjimit diktatorial, qëndresën burrërore 10 vjet në burg dhe vargjet e vrarë që të rininë passhkollore. Ndërkaq vepra e tij mbart liri dhe art europian…

Visari është djali i artistit të papërsëritshëm të estradës së qytetit të Lushnjës, aktorit e krijuesit, humoristit që improvizonte në skenë dhe bënte spektatorin të mbante brinjët me duar nga të qeshurat e gazi që shpërthente pas fjalës e batutave të tij…djali i të madhit Hekuran Zhiti.Pas gjimnazit në qytetin tonë, Visari kreu Institutin për letërsi në Shkodër. Në Lushnjë nisi vargjet e para, në Shkodër ra edhe në “grackën” e metaforës së vargjeve “reaksionare” që do ta prangosnin për agjitacion e propagandë… kurdisur nga sigurimsi… në një rrugicë të përbaltur të Kukësit (1979) teksa shkonte t’u jepte mësim vocërrakëve të tij… (Në ditë festash ishin të ndaluara arrestimet, por për poetin, regjimi bëri një “përjashtim”…?! Ku-ku…breee!” ). Ku ta dinin që i brishti poet i kishte hapësirat e lirisë poetike shumë e shumë më larg se kufiri që kishin vënë (!) Vëllimi “Rapsodia e jetës së trëndafilave” kishte kaluar në sitën e plenumit famëkeq të 4-t dhe ishte vënë në rreth të kuq, me porosi nga lart, nga Komiteti Qendror i PPSH, nga vetë zv/diktatori i Enver Hoxhës. “Po, ç’deshe more bir, që kërkoje një diell të dytë?” Sa një kokër breshëri duhej të ishte pika e fshehtë e lotit, teksa shikonin atë të ri të kryqëzuar.Në të vërtet, (mesazhi i autorit), ishte që të kishte një tjetër diell, për më tepër dashuri mes njerëzve, por kjo alegori e çoi 10 vjet burgjeve të vendit, deri sa më 1987, ku e lirojnë. Mbushi afatin, se me punën prej skllavi në minierë e ndonjë amnisti mjerane që u bë, uli dhe ca kohë nga dëmimi mizor. Me trastën e poezive në sup, e sollën mësuesin e ri, poetin që donte të përmbyste pushtetin nëpërmjet vargjeve … të punonte në fabrikën e tullave, por pa të drejtë botimi e votimi. Por nuk iu ndanë, prapë e përndiqnin dhe ai si të paktit qendrestarë, me forcë të lartë morale guxoi dhe refuzoi bashkëpunimin me Sigurimin e Shtetit. Vetëm lirine e ajrit…sa për të marrë frymë kishte… dhe priste ta kthenin sërisht në burg!

Po ra Muri i Berlinit edhe perandoria komuniste. Pas ardhjes së demokracisë, (ai ka pjesën e vet të kontributit për ardhjen e demokracisë ), punoi si gazetar, në parlament, ambasador, ministër e deputet i Kuvendit. Ah…! nuk deshën ta bënin President! Visar Zhiti ka botuar mjaft libra si: “Kujtesa e ajrit”, ”Hedh një kafkë te këmbët tuaja”, “Mbjellja e vetëtimave”, “Dyert e gjalla”, “Si shkohet në Kosovë”, ”Kohë e vrarë në sy”, etj, burgologjitë monumentale “Rrugët e ferrit” dhe Ferri i çarë”, tregime dhe ese e studime, romanet “Funerali i pafundmë”, “Perëndia mbrapsht dhe e dashura”, “Në kohën e britmës”, etj, për të ardhur te romani më i fundit tani, “Këpuca e aktorit”.

Poezia e Visarit është e mbrujtur me të gjithë elementët e frymëzimit, me dhimbje, me lot, me dritë dhe shpresë, me dinjitetin e njeriut. Krijimtarinë letrare artisike të Visarit e kanë vlerësuar jo vetëm në vend si: shkrimtarët e mëdhenj Ismail Kadare, poeti Ali Podrimja, kritiku Ali Aliu, etj, por edhe personalitete të kulturës në botë, ku ai është përkthyer në shumë gjuhë, që nga anglishtja e italishtja e në të gjitha gjuhët e ballkanit, etj, e së fundmi dhe ne Esperanto, si filozofi dhe semiologu më i madh i shekullit XX, Umberto Eco, poeti Mario Luzi, kandidat për Nobel, shkrimtarët dhe kritikët si Aurel Baros, Enino Grassi, etj, ndërsa albanalogu i madh kanadezo-gjerman, Rober Elisie do të shkruante: “…jeta dhe vepra e Visar Zhitit janë pasqyra më e mirë e historisë së kombit të tij”. Një rastësi e bukur është fakti që ndërsa me miqtë e tij në Lushnjë përuronte librin në fjalë, kritika letrare e huaj do t’i sillte sihariqin, se Visar Zhiti është listuar si një nga poetët më të mirë botërorë.Ja, pse është nder të kesh përballë shkrimtarin Visar Zhiti.

Në takim e Lushnjës si mes miqsh vlerësuan krijimtarinë letrare dhe staturën e shkrimtarit Visar Zhiti edhe mjaft të tjerë poetë, mësues e ish-fqinjë të autorit, shumë prekës ky takim me lule dhe kujtime. Folën Ermelinda Myzeqari, Valter Dauti, Zhaneta Këmbora, Amarda Sulo, Liri Bello, Pëllumb Zela, dr..Koli Prifti, Rrapi Prendi, Sheqere Sina, Zija Cela etj, ndërsa këngëtari lirik Gëzim Xhaxhai këndoi një baladë.

Përmes romanit të ri “Këpuca e aktorit”, autori zhbiron njeriun shqiptar në tri kohët e historisë së tij të re, një periudhë mbi 100 vjeçare, duke i bërë skanerin periudhës së mbretërisë së Zogut I, diktaturës komuniste dhe demokracisë… romani enden nëpër atdhe, që nga Lushnja jonë, në kryeqytet e shkon deri në SHBA. “Këpuca…” në mënyrë metaforike është rrugëtimi i Shqipërisë…me zig-zaget e saj… ku të gjithë jemi nga pak personazhe, por edhe përgjegjës… ka luftë dhe paqe dhe dashuri, histori kolektive dhe e secilit prej nesh.

Me sa kam ndjekur imazhin letrar e mediatik te Visarit, kurrë nuk e kam dëgjuar këtë burrë që të zbrazë mllefe e inate, por me logjikë të ftohtë, di ku e vë gishtin, drejtësi dhe dhëmbje, kujtesë dhe vision. Me fjalën e tij kaq të bukur, kaq natyrshëm, të lë pa frymë e të jep frymë, i bën të flasin dhe sendet, pa ua falur lapsin “Stalinistëve” e Co, të cilëve ua lë “inatin” shkrimor si një testament tek librat e tij.

Shkrimtari Visar Zhiti në fjalën e tij, falenderoi kryesinë e degës sonë të shkrimtarëve për ftesën, gjithë të pranishmëve, që mbushën sallën e madhe të Muzeut të qytetit, diskutantët, deputetin Saimir Korreshi, kryetarin e këshillit bashkiak, Ferdinant Gjermeni të cilët sollën mbresat dhe kujtimet, si për librin dhe krijimtarinë e tij letrare artistike, ashtu edhe për personalitetin e autorit.

“Unë e dua Lushnjën, tha Visari. – Babai im, ish-normalist, ka punuar mësues në Karbunarë dhe më pas u bë ndër themeluesit e Estradës Profesioniste të qytetit të Lushnjës. Gëzohem që thatë fjalë të mira, tim atë njerëzit që e takonin rrugës, e thërrisnin me emrat e personazheve, që interpretonte, çka tregonte dashurinë që kishin për artin dhe artistin. Kam kaluar një pjesë të jetës në Lushnjë dhe ruaj respekt për njerëzit. Kam mbaruar shkollën “Kongresi i Lushnjës” gjimnazin “18 Tetori”, kam patur përkujdesin e mësuesve tanë të respektuar si Liri Kazazi e Faslli Haliti, etj. .Pra, Lushnja do të gjejë pjesën e saj në librin “Këpuca e aktorit”. Çdo njërit prej jush i uroj gëzime në familje e suksese në punë…”

“ Deputeti Saimir Korreshi në fjalën e tij solli disa kujtime nga puna dhe jeta aktive e deputetit, ambasadorit dhe ministrit të kulturës, zotit Visar Zhiti, i zgjedhur nga të dy kahet e forcave politike. Visari i përket elitës së shkrimtarëve që sollën risi në letërsinë shqipe të pasviteve ’90.” Librat e Visarit janë dëshmi të vuajtjeve dhe persekucionit te egër që ai përjetoi dhe të rrugës drejt Europës të Shqipërise tonë. Librat janë një aktakuzë e shkruar në mermer ndaj së keqes dhe duhet t’u shërbejnë brezave që kurrë të mos përsëritet më e kaluara…pasi diktatura jo rrallë na vërtitet si hije e zezë për ta na dominuar. Librat e Visiarit janë liri dhe apele të dashurise njerëzore.

Ferdinant Gjermeni, kryetar i Këshillit bashkiak i dorëzoi zotit Visar Zhiti titullin e lartë “Qytetar Nderi i Lushnjës”, miratuar njëzëri nga Këshilli bashkiak i qytetit, me këtë motivacion: “Personalitet i shquar i letrave dhe kulturës shqiptare. Duke rezistuar u ngrit mbi vuajtjen e persekutimit komunist, përfaqësoi popullin në kuvend dhe i shërbeu vendit si ministër dhe ambasador.Vepra letrare e shkrimtarit Visar Zhiti u botua dhe u vlerësua në Shqipëri dhe jashtë vendit. Shquhet për nivel të lartë artistik dhe për pasuri jetësore” Titulli u shoqërua me medaljonin e Shtëpisë “Kongresi i Lushnjës.”

Aty përmblidhej zëri i gjithë qytetarëve të qytetit të tij dhe mirënjohja jonë e përbashkët.

Kozma Gjini

Visar Zhiti merr titullin “Qytetar nderi i Lushnjës”

Nga e djathta ne te majte:Saimir Koreshi (deputet i PD), Ferdinant Gjermeni (Kryetar i Keshillit bashkiak),Visar Zhiti dhe Kozma Gjini

Këshill Koordinues i Diasporës kërkon votën e Diasporës

December 24, 2022 by s p

Si Këshill Koordinues i Diasporës (“KKD”) zhvilluam takimin tonë vjetor në datën 18 dhjetor 2022 në Tiranë me pjesëmarrjen e Kryeministrit të Shqipërisë, SH.T. Z. Edi Rama, Ministrave dhe krerëve të institucioneve shqiptare.

Gjatë qëndrimit tonë në Tiranë gjithashtu zhvilluam takime me Presidentin e Shqipërisë, SH.T. Z. Bajram Begaj, si dhe me përfaqësues të mazhorancës dhe partive opozitare. Gjatë këtyre takimeve diskutuam ndër tjera rreth punës që kemi bërë si KKD si dhe rreth prioriteteve tona si institucion.

Një nga prioritetet tona kryesore është mundësimi i votimit nga jashtë Shqipërisë për shtetasit shqiptarë, e drejtë kjo që garantohet me Kushtetutën e Shqipërisë dhe Kodin Zgjedhor. Ne theksuam se si KKD jemi pjesë e grupit të punës të Komisionit Qëndror të Zgjedhjeve (“KQZ”) për votimin nga jashtë dhe se jemi duke e përcjellur nga afër procesin e mundësimit të kësaj të drejte themelore nga KQZ. Në të gjitha takimet kërkuam që palët ta përkrahin punën e KQZ-së në këtë proces duke ofruar bashkëpunimin e tyre kur ky bashkëpunim iu kërkohet atyre nga KQZ. Të gjitha palët shprehën mbështetjen e tyre për mundësimin e votës së diasporës dhe u zotuan se do të ndërmarrin hapat e duhur në këtë drejtim.

Si KKD mirëpresim këtë bashkëpunim të palëve në çështjen e votës së diasporës si dhe përkrahjen e tyre ndaj interesave të diasporës shqiptare dhe mundësimin e të drejtave të saj.

KKD do të vazhdoj të jetë zëri i diasporës shqiptare dhe do të punoj që të drejtat e diasporës shqiptare të respektohen.

Këshilli Koordinues i Diasporës