Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for December 2022

Fibrilacioni Atrial i Zemrës

by

Dr. Zekri Palushi, Australi 28 Dhjetor, 2022 /

(Mund të ngatrrohet edhe me një ankth, apo goditje paniku)

Fibrilacioni Atrial (FA), -ashtu edhe ankthi, apo një panik episodik, mund të shkaktojnë PALPITACIONE të zemrës, -prandaj këto dy gjendje, megjithse me origjina krejt të ndryshme, mund të ngatrrohet lehtë me njëra tjetrën.

Fibrilacioni Atrial është forma më e shpeshtë e ç’rregullimeve të rrahjeve të zemrës, apo siq njifen me emrin ‘’Aritmitë e zemrës’’ (heart arrhythmias). 

Diagnostikimi klinik i Fibrilacionit Atrial, -mund të konfirmohet lehtësisht, dhe menjëherë, nëpermjet një EKG-je të thjeshtë.

Pra është një problem i zemrës, ku sinjalet e alteruara elektrike që ndodhin në dhomat e sipërme të zemrës shkaktojnë kontraksione atipike, ndërsa ndryshimet strukturale dhe disfunksionimi i sistemit nerver mund të ndikojnë në rregullaritetin e ritmit. 

Në bazë të kohës së zgjatjes,  Fibrilacioni Atrial klasifikohet në:

*Paoxismal, ku një episod zgjat më pak se 7 ditë, -i cili, brenda kësaj kohe mund të konvertohet vet-vetiu/spontanisht, ose nëpërmjet goditjes elektrike direkte.

*Persistent, -ku episodet zgjasin më shumë se 7 ditë, dhe nuk ikin spontanisht.

*Long standing (për një kohë të gjatë),-në këtë rast, ky FA, ka mbi një vit që vazhdon, edhe pse i sëmuri ka qenë duke u mjekuar për kontrollimin e ritmit.

*Permanent, -në këtë rast, si doktorri dhe pacjenti duhet të pranojnë se strategjia për një kontroll të ritmit, ka qenë e pa-suksesëshme, dhe se nuk duhet që të pretendojnë më tepër për të arritur një ritëm sinusal.

Shkaktarët e një Fibrilacioni Atrial mund të jenë të ndryshëm, si psh.:

*Sëmundjet e arterieve coronare. *Infarkti i zemrës. *Probleme të valvulave të zemrës. *Tensioni i naltë. *Sëmundje të mushkërive. *Pirja e DUHANIT, ALKOHOLIT, dhe lëndëve NARKOTIKE (marijuana, kokaina, amfetamina, rohypnoli, steroidët anabolik që përdorin në GYM/palestra, për formim muskuli, etj.  *Ç’rregullimet e gjëndrrës së TIROIDES. *Stresi fizik, dhe ndoshta edhe ai emocional. *Operacionet e mëparëshme të zemrës, etj.

Për t’mos u zgjatur në mekanizma të komplikuara, -me pak fjalë mund të shpjegojmë se në zemrën e një përson me Fibrilacion Atrial (FA),  dy dhomat e sipërme të zemrës së tijë (the atria), kontraktohen dhe rrelaksohen në mënyrë të ç’rregullt, -dhe jo në sinkronizim me dy dhomat e poshtme të zemrës.

– Ky ç’rregullim/diskronizim, dëmton qarkullimin e gjakut brenda dhomave të zemrës, – e si pasojë, dëmtohet edhe qarkullimi i gjakut, në të gjithë trupin. Ky dëmtim bëhet shkak për formimin e trombeve në nivele të ndryshme të qarkullimit të gjakut,  -këta trombe pastaj mund të shkojnë në tru, -ku dhe mund të shkaktojnë insulte cerebrale.  

Ndër shënja më të shpeshta të Fibrilacionit Atrial, mund të përmendim:

*Palpitacione, të shoqëruara me rrahje të shpeshta ose jo, -dhe ç’rregullim të zemrës. 

*Konfusion, *Dobësi t’përgjithëshme, *Lodhje, *marrje mendësh, *Të fikët, apo ndjenjë të fikti, *Dhimbje, ose ndjenjë shtypje në gjoks, *Frymë-marrje të vështirë, *Tension gjaku të ULËT, *Distres emocional, *Intolerace gjatë aktiviteteve fizike. 

NQS ju i përjetoni këta shenja, do të ishte shumë mirë që të shkoni menjëherë tek doktorri juaj, për të gjetur shkaktarët e këtij Fibrilacioni Atrial.  

Po kështu, –nëse ju nuk jeni të sigurt që këta shenja mund të jenë nga një episod Fibrilacioni Atrial, apo nga një ankth/atak paniku, -atëherë, mendja duhet t’ju shkojë tek një INFARKT akut myokardi, -për këtë, ju menjëherë duhet të thrrisni një ambulancë për t’ju transportuar në urgjencën e spitalit më të afërt.

Trajtimi i një Fibrilacioni Atrial:

Varet në SEVERITETIN e gjendjes, dhe gjendje të tjera mjekësore që mund të ketë i sëmuri

Nqs FA asht prezent, doktorri juaj mund t’ju rrekomandojë a variety of lifestyle, medication, and procedurial approaches, depending on the severity of the condition and other underlying medical conditions.

Ndryshime të mënyrës së të jetuarit, (Lifestyle changes):

*Menagjimi i peshës trupore, *ushtrime fizike, apo aktivitete të ndryshme fizike, * reduction or elemination of the marrjes së pijeve alkoholike,* treatment for substance misuse, * dietary change, si paksim i marrjes së krypës, * Lënja e duhanit.

Ndërsa në trajtimin farmakollogjik/ me ilaçe mund të përmendim:

*Calcium Channel Blockers, *Beta-Blockers, *Digoxin, *Flecainide, *Propafenone.

Po kështu, një vend të rëndësishëm në mjekimin e FA, zenë edhe Magnesium Chloride, ose Magnesium Glycinate.
Magnezium-i, ndihmon mjaft për një funksionim e mirë të muskujve, dhe nervave, -e po kështu ndihmon edhe për stabilizimin e sheqerit në gjak, stabilizimin e tensionit të gjakut, qetësimin migrenës, etj…

Për mjekimin e formave të rënda, doktorri juaj mund t’ju rrekomandojë edhe një prej këtyre proçedurave mjekësore si:

*Vendosjen/implantimin, e një PACEMAKER-i, *Goditjen Elektrike (Electric Cardioversion), *Ablation (Ablacion), një proçedurë, që përdorë energjinë e ngrohtë, ose të ftohtë, për të krijuar një si ‘’dregëz’’ të vogël, në një pjesë të veçantë të zemrës, -kjo mund të bllokojë sinjalet electrike difektoze, dhe të normalizojë ritmin.

Në rastet me Fibrilacion Atrial, -një rëndësi të veçantë merr prevenimi/parandalimi i Insulteve cerebrale, nëpërmjet ANTI-KOAGULANTVE. 

Nëpërmjet këtij mjekimi, -rrisku i një insulti cerebra, ulet deri në 70%.

Opsionet mund të jenë: 

*WARFARIN-a, ngelet opsioni i vetëm oral në thromboprophylaksinë e pacjentëve me valvula mekanike në zemër.

Ndërsa, antcoagulantët e tjerë përfshihen në grupin e FACTOR Xa inhibitors,
psh.: *APIXABAN-i, -jepet 5mg -dy herë në ditë, (për FA me origjinë jo-valvulare), dhe 2.5mg, dy herë në ditë, në ato raste kur i sëmuri është mbi 80 vjeç, ose peshon më pak se 60kg, ose ka një Seum Creatinine mbi 130nmol/L. 

*RIVAROXABAN, -jepet 20mg në ditë. -Por nqs Creatine Cleranca asht mbi 15, por më pak se 50mL/min, atëherë jepet vetëm 15mg në ditë.

*DABIGATRAN (inhibitor direkt i thrombinës), -jepet 150mg ose 110mg dy herë në ditë. Nuk rrekomandohet në njerëzit me një Creatinine Clerancë nën 30mL/min.

Aspirina nuk rrekomandohet më si një alternativë.

Sidoqoftë, për mjekimin me anticoagolan, doktorrët mbështetën në një protokoll/strategji të veçantë, si: CHA2DS-VA score, dhe HAS-BLED score.

Ndërsa një kontraindikim absolut për për dhënjen e antikoagulantve ORAL është:

*Dëmtimi i rëndë i veshkave, -ku CrCl <30 mL/min për DABIGATRAN-in,

dhe CrCl <15 mL/min për APIXABAN, dhe RIVAROXABAN-in.

Dr. Zekri Palushi, Australi 28 Dhjetor, 2022   

SI PËRKUJTOHEJ FISHTA NË VITIN 1971…TEK ARBËRESHËT

by

Frano Kulli/

Na e përshkruan Ernes Koliqi një përkujtim syresh, në “Shejzat” e tij. – Shqiptarët e diasporës – shkruan ai – të cilëve nuk ua ka helmatisë shqisen nji propagandë dinake e zhgatrrimtare e me burim të huej qi denon si shprehje antishqiptare mun undyrën mâ gjeniune shpirtnore të kombit t’onë, kanë përkujtue gjithkund në botën e lirë auktorin e Lahutës së malcís.

Është viti 1971, rasti për të cilin na bën me dije Koliqi, njëri prej atyre shkrimtarëve të shënuar në historinë e letërsisë shqipe. Qendra ndërkombëtare e Studimeve Shqiptare të Palermos, e cila “përsjell tash sa vjet me nisma të parreshtuna lartushtuese [që ushtojnë së larti], çdo rasë në shênj të historís ase të kulturës sonë” e kishte programuar qysh në prill të atij viti, atë që do të bëhej e rreth së cilës do të përbashkoheshin më të dallueshmit puntorë të kulturës kombëtare në diasporë. Atë Zef Valentini ishte në krye të kësaj qendre e, për rrjedhojë edhe në krye të këtij kremtimi. Italiani jezuit, ndër albanologët më të shquar në botë, i ndodhur aty, qysh prej 15 dhjetorit të 1955-ës, atëherë kur u vendos në drejtimin e Katedrës së Gjuhës e të Letërsisë Shqipe pranë Universitetit të Palermos, e cila u bë një nga qendrat e spikatura të kulturës së vërtetë shqiptare jashtë Shqipërisë. At Valentini me ardhjen e trupave gjermane më 1943, u largua nga Shqipëria drejt Romës e vijoi punët në Institutin Oriental Papnor. Rikthehej në Italinë e tij, mbas dy dekadave që kishte zatetë për herë të parë në Shkodër (me 1922) në Urdhnin e Jezuitve aty, tashma i realizuar në shkallë të epërme, me një vepër monumentale në fushë të Albanologjisë. Edhe më heret, para mbarimit të luftës së dytë botërore, më 5 dhjetor 1940 kur ende ishte në Shqipëri, qe emëruar anëtar i Institutit të Studimeve Shqiptare. Me 1941 u vendos në Tiranë, ku u caktua edhe sekretar i këshillit të Institutit e vijoi aty derisa i riatdhesua. Pa iu ndarë asnjëherë, derisa mbylli sytë, albanologjisë e kulturës shqiptare.

E në këtë hulli, me 27 nëntor të atij viti (1971) në Aula Magna të Universitetit të Palermos (vërté e madhnueshme – e përshkruan Koliqi) u mblodh Kongresi i VII i Qendrës “Rozolin Petrota”, kushtuar i gjithi Fishtës, në përvjetorin e 100-të të lindjes. Me një varg referatash tue u mbajt fryma e naltë shkencore qi duhet të dallojë të tilla nisma, përfundim ky i Koliqit, që mishërohej në vetë ligjëruesit dhe kapacitetin e tyre shkencor, kulturor e shqiptarídashës.

At Valentini, drejtuesi i Qendrës trajtoi argumentin zgjedhë prej tij: “At Fishta misjonar”. Në këtë pikëpamje At Gjergji njihet pak, arsyetonte ai edhe pse me zell të madh ka ushtrue detyrat e tij si famullitar e predikatar; si mësues në kurse fetare e si bashkëpuntor në të përkohëshme e fletore të përshpirtëshme. Mbas At Valentinit, i erdhi radha prof. Koliqit, tema e të cilit “Fishta në shërbim të politikës kombëtare”, parashtroi idenë se veprimtarisë aq e dobishme dhe e frytëshme e Poetit Kombëtar në dobi të atdheut, qe frut i përkushtimit të tij, tue qëndrue sipër rrymave politike siç e veçonte me theks të posaçëm kumtuesi.

Kurse prof. Namik Resulli i Universitetit të Napolit, historian i letërsisë, akademik shqiptar shtjelloi temën “Struktura të poezisë së Fishtës, një anë shumë interesante e prodhimit letrar fishtjan, tue vu në dukje ndikimin që pati në té fryma e ligjeve doksore, d.m.th. ajo e Kanunit. Prof. Resuli, bashkëkohës e bashkëpunëtor i Koliqit, pasi kishte doktoruar “Mbi shtresëzimet në gjuhën shqipe”në fillim të viteve ’30, gjatë viteve 1940 – 44 ai qe dhe anëtar i Institutit të Studimeve Shqiptare në Tiranë. Vijoi aktivitetin e vet intelektual si pjesëtar i Qendrës Ndërkombëtare të Studimeve Shqiptare në Universitetin e Palermos (1948-1957). Në vitin 1955 Resuli mori gradën shkencore (“libera docenza”) në Gjuhën e Letërsinë Shqipe dhe u emërua kreu i Studimeve Shqiptare në Institutin Universitar Oriental të Napolit (1958-1968) dhe vazhdoi aty si profesor deri më 1975. U mor me studime të ndryshme në fushën e Filologjisë Ilirike.U emërua kreu i Institutit të Studimeve Shqiptare në Romë më 1975, pasi ndërroi jetë Koliqi.

Martin Camaj i Universitetit të Mÿnchenit, gjuhëtar akademik, me hollësinë e pregatitjes së tij gjuhësore, kishte zgjedhur të fliste mbi “Gjuhen e Gjergj Fishtës në Lahuten e Malcis’ “. Me nji përimtim depertues ditunuer parashtroi lidhjet e ngushta të ligjrimit fishtjan me të folmen popullore dhe procesin krijues të shprehjeve typike fishtiane tue ndjekë për s’afërmi kallepin e trajtave të popullit.Në këtë shndërrim shpesh nuk mund të përcaktohet, përsa i përket njaj thanjeje a lokucjoni, a e mori Fishta prej popullit apo populli prej Fishtës.-kështu e përcakton Koliqi në “Shejzat”, thelbin e ligjëratës së Camajt, në atë takim përkujtimor.

I fundit që e mori fjalën për të kumtuar ishte Prof. Papas Ignac Parrino, docent i gjuhës dhe letërsisë shqipe në Universitetin e Palermos, i cili “e ka begatë albanologjín me nji perkthim literal shumë të censhëm të Lahutës, përsjellë me shënime të gjithnuerta historike, gjuhësore, letrare, etnografike, juridike (të së drejtës kanunore), estetike etj”. Docenti i ri foli mbi temën “Fishta në prespektivën e kulturës shqiptare” dhe, tue prekë anët e ndryshme të veprës fishtjane u perqëndrue në caktimin e vlerës kryesore të saj, d.m.th. në zbulim të botkuptimit të shqiptarit, botkuptim i themeluem në vlera të nalta njerëzore si nderi, burrnija, mikpritja, kulti i Perendis e i trashigimit stergjyshuer”, shënon Koliqi.

Kurse nga preludi i Kongresit, në bisedat përgatitore, mbase duhet veçuar ky kumt i Koliqit: “Na, në botë të lirë ku nuk pengohet me mjete dhunëshme kulti i shqiptarizmit të njëmendtë e kemi për detyrë përkujtimin e auktorit të Lahutës së malcis’. Mirë qofshin të ardhuna kremtimet të çdo lloji, por mos të lehet mbas dore mënyra e dêjë për të nderue Poetin qi bani të nderueshëm gjakun shqiptar. Ajo mënyrë nuk asht tjetër veçse leximi i veprave të tija…ku tregohet rruga qi duhet ndjekun për t’u radhitë ndershmënisht përbri kombeve të përparueme”.

…Palermo, 1971. Asokohe, këtu në Shqipëri nuk pipëtinte asnjë tingull prej andej; përmendja e emrit të Fishtës ishte “blafemí ”.

“GJERGJ FISHTA”, Portret, Pashk Pervathi, 2022

Don’t repeat the same mistakes with Vucic

by

By Harry Bajraktari/

The recent crisis in the northern part of Kosova has the fingerprints of Serbia’s President Vucic all over it. He orchestrated it and now he wants to take credit for ending it. This has been obvious to anyone who has paid attention to the recent events. 

His minions in northern Kosova have openly said that Vucic word was enough for them to begin dismantling the barricades. Indeed, as soon as Vucic called for their removal, they began to take them down.

So why is the international community unable and unwilling to name and shame Vucic? Why do they continue to appease him like they did with Putin?

Why are they still stuck at “both-sides”-statements, while it is clearly only one side which is using violence and illegal actions?

And we have been here before. The barricades go up in the north, whenever Vucic wants to foment a crisis. Whether because he has an election coming up or he is not liking a document the internationals want him to sign.

The West has learned from its experience with Vladimir Putin of Russia that making concessions to a leader who threatens with escalating a crisis of his own making, is wrong and counterproductive. That is how we got the war in Ukraine.

Just like with Putin, appeasing Vucic will only make him bolder. He knows he cannot match NATO forces on the ground, but he needs a situation of ongoing crisis as a negotiating tool. Vucic will keep creating new crises because they pay off. Instead of facing sanctions because of them, he is redeemed with more grants and resources from EU, trade agreements with US, and dubious clauses in the proposed agreements between Kosova and Serbia.

The West should have cut all the normal ties with Vucic the moment that he refused to join the sanctions against Russia. He should have been treated like a pariah until the loophole he created for Russians to evade the sanctions, was closed.

Not only they did not do that, but he has continued to be treated in the same footing as Albin Kurti, although the Kosovar leader is only trying to establish the rule of law in the entire territory of his country.

It is important that Kurti and Kosova act only in coordination with the international community and especially with the United States and the NATO command in Kosova (KFOR). Any rushed, unprepared move can be used by Serbia to sow disunity among our allies and justify its aggression.

However, we should be telling Washington and the European Union that “enough is enough” when it comes to Vucic. He is not just endangering Kosova and the region. He is also provoking a new conflict to please his ally in Moscow. He is endangering American lives and will do it again unless he sees clearly that this kind of maneuvers don’t work.

Only under real pressure would Vucic or any Serbian leader agree to a long-term normalization with Kosova. And there will never be true normalization for as long as Serbia is allowed to think that not recognizing Kosova is an option.

Straight talk and real punishing measures should have been taken more than a decade ago. Yet, better late than never, it is time to tell Vucic that if he wants to continue to benefit from the European Union resources and avoid international sanctions he should stop interfering in the internal affairs of other neighbors, namely Kosova, Bosnia, and Montenegro.

The United States should downgrade its relations with Serbia, until justice is finally done for the three US citizens, the Bytyci brothers, who were executed in 1999; until Serbia reveals the bodies of more than a thousand of murdered Albanian civilians, whose bodies remain hided in Serbia more than 20 years after the war; and until Serbia recognizes the new political reality in the Balkans.

The United States has spent too much energy and resources over the last three decades to establish peace and stability in the Southeast Europe. This important security investment will remain in real danger unless Serbia is brought to line by the Western allies. Vucic like Putin will only understand the language of force.

The West must act now!

Harry Bajraktari is founder and publisher of Illyria newspaper (1991-1998), an Albanian-American community leader, philanthropist, and recipient of many awards, including the Honor of the Nation Order by the President of Albania, Kosova’s Presidential Medal for Merits & the White House Presidential Call to Service Award.

Kosova është vendi i të gjithë neve, pavarësisht përkatësisë kombëtare apo fetare, racore apo sociale

by

Albin Kurti/

Sundimi i ligjit, liria e qytetarëve dhe të drejtat e komuniteteve pakicë janë vlerat evropiane që ne mbrojmë. Kosova është një shtet laik ku të drejtat e njeriut dhe civile përfshijnë lirinë e fesë. Ne qëndrojmë për një ndarje të qartë midis fesë dhe shtetit, midis institucioneve fetare dhe institucioneve demokratike.

Rritja ekonomike e këtij viti në Kosovë është 4 për qind e bruto produktit vendor. Kjo sjell optimizëm për ekonominë dhe në të njëjtën kohë mirëqenie për të gjithë qytetarët, sepse me ndihmën e masave sociale do ta shpërndajmë këtë rritje për të gjithë ju dhe mbi të gjitha për ato shtresa të shoqërisë që janë në vështirësi.

Ne duam paqe, progres ekonomik dhe social. Vitin e ardhshëm do të shpërndajmë një fond prej disa milionë eurosh për të gjitha kompanitë që do të punësojnë një fuqi punëtore multietnike dhe multikulturore. Boshllëkun që ekziston brenda institucioneve tona të përbashkëta pas dorëheqjes kolektive dhe kryesisht të detyruar të disa qindra qytetarëve serb të Kosovës, nuk duam ta mbushim me shqiptarë. Prandaj i ftoj të gjithë serbët nga Kosova që të aplikojnë për këto vende pune, veçanërisht serbët që nuk kanë pasur asnjë shans deri më tani.

Në Kosovë ka pluralizëm politik dhe demokratik. Beogradi zyrtar nuk e lejon të njëjtën gjë për komunitetin serb në Kosovë. Kujtojmë se deri në fillim të nëntorit, kur ministër ishte Goran Rakiq, Beogradi nuk protestoi. Pas emërimit të Nenad Rashiqit dhe Rada Trajkoviqit, rrugët u barrikaduan nga ata që gjatë rënies dogjën gjashtë makina të serbëve të pabindur. Autokracia, frika dhe shantazhi shkojnë bashkë. Demokracia, barazia dhe liria qëndrojnë kundër tyre.

Të nderuar qytetarë të Kosovës,

Unë nuk urrej asnjë qytetar të vendit tonë, por në të njëjtën kohë, nuk jam dakord me Beogradin, i cili përpiqet të shpikë një makinë kohe dhe kështu ta kthejë rajonin tre dekada mbrapa, në fillimin e karrierës së disa prej liderëve politikë të Serbisë së sotme. Barrikadat që sundojnë mendjen, bëhen barrikada në rrugë. Në këtë rast, nuk bëhet fjalë për barrikadat civile nga protestat e studentëve në Paris në vitin 1968, por për ato barrikada të kohës së luftës në fillim të viteve 1990 në ish-Jugosllavi.

Besoj se të gjithë serbët kanë fuqi të mjaftueshme, në këtë udhëkryq historik dhe gjeopolitik, për t’u distancuar nga e kaluara e Millosheviqit dhe e tashmja e Putinit, dhe në këtë mënyrë të ndihmojnë të gjithë rajonin që sa më shpejt të bëhet anëtar i Bashkimit Evropian. E ardhmja e të gjithë neve është Bashkimi Evropian dhe nuk ka asnjë alternativë të zgjuar për këtë. Evropa është kontinenti ynë dhe Bashkimi Evropian është qëllimi dhe fati ynë. Kjo do të ishte e mundur në më pak se një dekadë me kushtin e njohjes reciproke të Kosovës dhe Serbisë.

Ka vetëm një zgjidhje paqësore dhe demokratike për marrëdhëniet ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, ajo është njohja reciproke dhe marrëdhëniet reciproke.

Të nderuar qytetarë të Kosovës,

Në asnjë rast nuk do t’i identifikoj barrikadat me popullatën serbe. Kjo nuk mund të jetë dhe nuk do të ishte e vërtetë, por do të ishte e dëmshme për të gjithë ne. Do t’u shërbente vetëm atyre që duan tension dhe konflikt të hapur. Ne nuk e duam atë. Për këtë arsye zgjedhjet në katër komuna veriore i shtymë për në prill të vitit të ardhshëm, ndërsa gjobat për targa të paligjshme në pranverë të vitit të ardhshëm, për t’i dhënë një shans marrëveshjes për normalizimin e marrëdhënieve. Si kornizë e përgjithshme për marrëveshjen, ne morëm një propozim nga Bashkimi Evropian i mbështetur nga Franca, Gjermania dhe ShBA-të. Kjo është rruga e paqes që ne duhet të ndjekim, dhe barrikadat janë barrikada ndaj paqes.

Të nderuar qytetarë të Kosovës,

Ruani paqen, tuajën dhe atë sociale. Gëzuar Vitin e Ri.

U promovua libri “Operacione sekrete – Shqipëria nën Luftën e Ftohtë” me autor prof. dr. Irakli Koçollarin

by

#AShSh

#promovimi

#operacionesekrete

Sot në sallën “Aleks Buda” të Akademisë së Shkencave të Shqipërisë u promovua libri “Operacione sekrete – Shqipëria nën Luftën e Ftohtë” me autor prof. dr. Irakli Koçollarin.

Në këtë libër përshkruhen të parat operacione klandestine në historinë e Luftës së Ftohtë, të cilat u drejtuan kundër Shqipërisë, nga viti 1948 gjer në vitin 1954.

I mbështetur kryesisht në dokumentacionin e Arkivit të CIA-s, të Shërbimit Sekret Britanik dhe ato të Sigurimit të Shtetit, në këtë libër autori pasqyron operacionet sekrete të Shërbimit Sekret Shqiptar kundër CIA-s dhe MI 6 në vitet 1949-1953, të cilat njihen si operacionet e para sekrete kundër Perdes së hekurt nga SHBA dhe Britania e Madhe.

Prof.dr. Koçollari në këtë libër zbulon misionin delikat të SHBA-ve që kërkonte të rrëzonte regjimin diktatorial në Shqipëri, por edhe të ruante integritetin e shtetit shqiptar nga pretendimet greke, të cilat mezi prisnin të ndodhte ndryshimi.

Libri është një hulumtim 14-vjeçar. Autori pohon se koha e gjatë ka shërbyer për të shmangur të gjitha ndikimet apo anësitë e mundshme ideologjike, emocionet që shkaktohen nga ngjarjet e dhimbshme që gjenden ne fletët e arkivave të kohës, dhe krahas tyre është përpjekur të rrijë larg nostalgjive apo urrejtjes që kanë sjell shpesh troshitjet politike të kohës në vendin tonë….

Prof. Pëllumb Xhufi dhe Prof. Fatos Tarifa vunë në dukje rëndësinë që kanë dokumentet të cilat shmangin trajtimin bardhë e zi të historisë dhe dëshmojnë për fuqinë e shtetit të diktuarës në këtë aspekt.

Ato rrëfejnë se cila do të ishte fuqia e Sigurimit të Shtetit Shqiptar pa mbikëqyrjen e KGB-së, e cila në të vërtet ishte koka e shërbimit sekret shqiptar në atë kohë dhe oficerët tanë të sigurimit ishin thjesht një grup i gatshëm në terren i tyre.

Prof. dr. Koçollari tha se botimi është një kronikë ngjarjesh mbështetur thellësisht në dokumentacionin arkivor kryesisht atë të CIAS Të MI 6 dhe të Sigurimit, pa folur për të gjitha botimet perëndimore dhe lindore, të cilat flasin qartë përse, çfarë dhe si u realizuan operacionet klandestine të spiunazhit gjatë viteve të diktaturës në territorin shqiptar.

Por ndërkohë që dokumentacioni arkivor i CIA-s, MI6 dhe Sigurimit është deklasifikuar me shumicë, mungon dokumentacioni i shërbimit sekret grek. QIP, EIP, atij italian SIS, dhe jugosllav UDB, të cilët ndërmorën jo pak misione spiunazhi klandestin kundër vendit tonë, ndërkohë që kanë kaluar rreth 70 vite nga ato ngjarje, afate kohore që e bëjnë të detyrueshme deklasifikimin e materialit që flet për ato ngjarje, të këtyre vendeve në zbatim të ligjit ndërkombëtar për informacionin e klasifikuar.

Megjithatë dy vëllimet e këtij libri trajtojnë rrugën si nisën këto operacione, ku u hartuan planet, qëllimin që ato kishin, shkaqet, arsyet dhe objektivat që synonin, mjetet. Mënyrat, kontingjentin që u përdorën, zonat dhe terrenet ku ato u shtrinë, fatin e operacioneve dhe pasojat që ato sollën në jetët njerëzore, në rrjedhat politike të kohëve, për vendin tonë.

Për shkaqet pse e shkroi këtë libër prof.dr. Irakli Koçollari tha se:

Së pari, duke filluar që nga viti 2007, amerikanët, pra CIA, filloi të deklasifikojë pjesë-pjesë dosjet e operacioneve klandestine të ndërmarra në tokën shqiptare, çka pruri shumë dokumentacion që ndriçonte dhe konfirmonte shumë fakte të atyre ngjarjeve apo sillte shumë të reja të panjohura për ne apo që ne i kemi njohur ndryshe gjer më tani. Ishin me mijëra e mijëra faqe me vlera të veçanta historike për vendin tonë.

Një tjetër arsye që nxiti këtë ndërmarrje ishte edhe fakti se edhe nga perëndimorët për këto ngjarje tronditëse për dekada me radhë ishte mbajtur një heshtje dhe censurë ekstreme, madje ishte shkelur ligji FOIA!!? Dokumentet ishin ruajtur në një censurë ekstreme. (Po përse? Sepse sikundër thotë analisti britanik Bethel “ato dokumente ishin tepër komprometuese për vendet që i organizuan dhe ndërmorën ato operacione klandestine ndaj Shqipërisë, dhe binin ndesh me parimet dhe normat e të drejtës ndërkombëtare. )

I pari që do të thyente heshtjen rreth ngjarjeve, operacioneve sekrete dhe do të publikonte dokumentet para të tyre do të ishte lordi britanik Nikolla Bethel, anëtar i dhomës së lordëve dhe kryetar i komisionit të sigurisë në parlamentin britanik. Ai në vitin 1982 shkroi për herë të parë dhe i bëri të njohur publikut ç ‘kishte ndodhur me Shqipërinë, dhe ç’kishte gatuar shërbimi sekret britanik MI 6, përmes librit :”Great Betreal”.

Pas tij do të vinte Stephen Dirill-një ish profesionist i shërbimit sekret britanik. Me librin e tij “MI 6” dhe më pas Cristopher Andreë, amerikanët me Ben Macentyre me librin “A spy amanag friends”, Albert Lulushi, etj., grekët-Pavlos Apostolidhis.

Të gjithë këta autorë, profesionistë të CIA-s apo MI 6, në librat e tyre zbulojnë si u realizuan operacionet, dhe flasin për fatin tragjik që pësuan ato, por në konkluzionet e botimeve të tyre ata do të mbeteshin të dyzuar rreth shkakut të vërtetë të dështimeve.!!! Dhe për të sqaruar këtë enigmë –ata konkludojnë se ishte e panevojshme që pretendimet e tyre të konfrontoheshin me dokumente e sigurimit-si një prej aktorëve decizivë në këto përballje.

( E shihja të nevojshme të sqarohej kjo dilemë duke ofruar dhe prezantuar këtë anë të panjohur, por të rëndësishme të ngjarjeve, pra dokumentacionin e deklasifikuar të sigurimit.)

Prof.dr. Koçollari bëri të njohur se operacionet ndaj Shqipërisë qenë dhe janë të parat operacione klandestine në tërë historinë e luftës së ftohtë që përfshiu këtë planet që quhet tokë (Ato thirren në të gjithë literaturën e botuar të spiunazhit “The first strike aganinst Iron Cortain”) Por në këtë histori vetëm pala shqiptare kishte heshtur, për të treguar se çfarë kishte ndodhur në tokën e saj realisht (një nevojë tjetër kjo për të folur dhe treguar se ç’kishin dokumentet shqiptare).

Prof.dr. Irakli Koçollari tha se libri rrëzon pretendimet e pabaza të rolit të Kim Filbit në këto operacione (në libër gjendet fotokopjet e të vetmit informacion që Kim Filbi i ka dhënë KGB-së dhe që publikohet në mënyrë unike për herë të parë në këtë libër.)

Vite e fundit në shtypin dhe median e vendit tonë ka pasur mjaft pasaktësi, shtrembërime të skajshme dhe deformime, me dhe pa qëllim, të këtyre ngjarjeve, në këto rrethana ishte dhe mbetet një mision qytetar të sqaroheshin opinionet e pandriçuara, të painformuara ose të keqpërdorura për qëllime të caktuara.

Autori i dy vëllimeve të këtij libri ka pasur fatin të takojë protagonistë të ngjarjeve të të dy anëve; ata që bënë plane kundër Shqipërisë, dhe ata që iu kundërvunë grupeve dhe operacioneve klandestine në territorin shqiptar.

Prof. Koçollari tha se dokumentacioni i CIA-s ofron veç të tjerave, mes begatisë së tij shumë njoftime për çështje me interesa të veçanta për të shkuarën por edhe për atë aktuale për vendin tonë. Kështu mes të tjerave ai na bënë të njohur se cilat kanë qenë dhe janë interesat e hapura apo të fshehta të fqinjëve ndaj Shqipërisë-çështje këto që vetëm shërbimet amerikane të inteligjencës mund t’i mësonin dhe t’i dinin më mirë nga ne-dhe sigurisht janë mjaft të vlefshme për ne shqiptaret në përgjithësi, por edhe politikëbërësit në veçanti.

Ai tha se duke ndjekur në hershmëri, që prej fillimit të shekullit të 20-të (prej viteve 1913) dhe gjer në ditën e sotme…, raporte dhe marrëdhëniet e SHBA-së me Shqipërinë, përmes dokumentacionit të CIAS-s sqarohet fare qartë-konsekuenca e palëkundur e politikës së jashtme amerikane për të pasur marrëdhënie të afërta dhe miqësore me Shqipërinë dhe shqiptarët.

Prof.dr.Koçillari në mbyllje të fjalës së tij tha se “Amerika për ne shqiptarët dhe Shqipërinë, nuk është vetëm një partner i madh strategjik, por mbi të gjitha një partner ekzistencial.”

*

Ngjarjet dhe eventet që shkruhen në faqet e këtij libri, bëhen të njohura për herë të parë.

Libri ka tërhequr vëmendjen jo vetëm të opinionit vendas, por edhe të atij ndërkombëtar.

Këshilltari për politikën ndërkombëtare pranë Departamentit të Shtetit, Frank Wisner Jr., shkruan:

“Përmbledhjen e librit “Operacione Sekrete – Shqipëria nën Luftën e Ftohtë” e lexova me një frymë!

U mahnita! Ju rrëzoni përfundimisht mitin e Kim Filbit! Suksese.”

Ndërsa historiani britanik Stephen Long shkruan: “ ….

Dy vëllime me 29 kapituj mbresëlënës, libri “Operacione Sekrete” është pika kulmore, dëshmia e një pune, dedikimi shumëvjeçar dhe hulumtimi të përpiktë shkencor të bërë nga autori….”

I shkruar më shumë se 70 vjet pas ngjarjeve në Shqipëri , trajtuar me mjeshtëri nga profesor Koçollari, libri operacionet sekrete i sjelle lexuesit kujtimet e kohës së gabimeve dështimit dhe arrogancës që ende shpesh duket se shoqërojnë operacionet sekrete.

www.akad.gov.al