Archives for February 2023

Maya Angelou mbretëresha e poezizë zezake

February 4, 2023 by s p

Përgatiti dhe përktheu Rafael Floqi/

Jeta ime

ka qenë një shaka e madhe,

Në vale si ecje, një këngë që flitej

Gajasem kaq fort sa s’mbytem

Kur mendoj për veten.

Poetja, balerina, këngëtarja, aktivistja dhe studiuesja Maya Angelou ishte një autore me famë botërore. Ajo ishte më e njohur për stilin e saj unik dhe pioniere e të shkruarit autobiografik. Më 4 prill 1928, Marguerite Ann Johnson, e njohur në botë si Maya Angelou, lindi në St. Louis, Missouri. Për shkak të martesës së trazuar të prindërve të saj dhe divorcit pasues, Angelou shkoi të jetonte me gjyshen e saj nga babai në Stamps, Arkansas në moshë të re. Vëllai i saj më i madh, Bailey, i vuri Angelou pseudonimin e saj “Maya”.

Duke u kthyer në kujdesin e nënës së saj për një kohë të shkurtër në moshën shtatë vjeçare, Angelou u përdhunua nga i dashuri i nënës së saj. Më vonë ai u burgos dhe më pas u vra kur u lirua nga burgu. Duke besuar se rrëfimi i saj për traumën kishte një ndikim në vdekjen e burrit, Angelou mbeti memece për gjashtë vjet. Gjatë memecllëkut të saj dhe në adoleshencë, ajo përsëri jetoi me gjyshen e saj në Arkansas.

Interesi i Angelou për fjalën e shkruar dhe gjuhën angleze ishte i dukshëm që në moshë të re. Gjatë gjithë fëmijërisë së saj, ajo shkroi ese, poezi dhe mbajti një ditar. Kur u kthye në Arkansas, ajo u interesua për poezinë dhe mësoi përmendësh vepra nga Shekspiri dhe Poe. Para fillimit të Luftës së Dytë Botërore, Angelou u zhvendos përsëri me nënën e saj, e cila në atë kohë jetonte në Oakland, Kaliforni. Ajo ndoqi shkollën e mesme George Ëashington dhe mori kurse kërcimi dhe drame në Shkollën e Punës në Kaliforni.

Kur shpërtheu lufta, Angelou aplikoi për t’u bashkuar me Korpusin e Ushtrisë së Grave. E vendosur për të gjetur punë, pavarësisht se ishte vetëm 15 vjeç, ajo vendosi të aplikonte për pozicionin e drejtueses së tramvajit. Shumë burra kishin lënë punët e tyre për t’u bashkuar me shërbimet, duke u mundësuar grave t’i plotësonin ato. Megjithatë, Angelou u ndalua të aplikonte në fillim për shkak të racës së saj. Por ajo ishte e paepur. Çdo ditë për tre javë, ajo kërkonte një aplikim për punë, por iu refuzua. Më në fund, kompania u tërhoq dhe i dorëzoi asaj një aplikim. Për shkak se ishte nën moshën ligjore të punës, ajo shkroi se ishte 19 vjeç. Ajo u pranua për këtë pozicion dhe u bë gruaja e parë afrikano-amerikane që punoi si drejtuese tramvaji në San Francisko. Angelou u punësua për një semestër, por më pas vendosi të kthehej në shkollë. Ajo u diplomua në shkollën e mesme Mission në verën e vitit 1944 dhe menjëherë pas kësaj lindi fëmijën e saj të vetëm, Clyde Bailey (Guy) Johnson.

Pas diplomimit, Angelou ndërmori një sërë punësh të çuditshme për të mbajtur veten dhe djalin e saj. Në vitin 1949, ajo u martua me Tosh Angelos, një elektricist në Marinën e SHBA. Ajo adoptoi një formë të mbiemrit të tij dhe e mbajti atë gjatë gjithë jetës së saj, megjithëse martesa përfundoi në divorc në 1952.

Angelou u shqua gjithashtu për talentin e saj si këngëtare dhe kërcimtare, veçanërisht në stilet e kalipsos dhe kabaresë. Në vitet 1950, ajo performoi profesionalisht në SHBA, Evropë dhe Afrikën veriore dhe shiti albume të regjistrimeve të saj. Në vitin 1950, shkrimtarët afrikano-amerikanë në qytetin e Nju Jorkut formuan Guildën e Shkrimtarëve të Harlemit për të ushqyer dhe mbështetur botimin e autorëve me ngjyrë. Angelou u bashkua me Guildën në 1959. Ajo gjithashtu u bë aktive në Lëvizjen për të Drejtat Civile dhe shërbeu si koordinatore veriore e Konferencës Jugore së Udhëheqjes së Krishterëve, një organizatë e shquar e avokimit pro afrikano-amerikan.

Në vitin 1969, Angelou botoi “Unë e di pse këndon zogu në kafaz”, një autobiografi e jetës së saj të hershme. Historia e saj për forcën personale mes traumave dhe racizmit të fëmijërisë rezonoi me lexuesit dhe u nominua për Çmimin Kombëtar të Librit. Shumë shkolla u përpoqën ta ndalonin librin për përshkrimin e tij të sinqertë të abuzimit seksual, por ai vlerësohet se ka ndihmuar të mbijetuarit e tjerë të abuzimit të tregojnë historitë e tyre. Unë e di pse këndon zogu i kafazit është përkthyer në shumë gjuhë dhe është shitur mbi një milion kopje në mbarë botën. Angelou përfundimisht botoi gjashtë autobiografi të tjera, duke kulmuar në vitin 2013, Mom & Me & Mom.

Ajo shkroi vëllime të shumta poetike, të tilla si çmimi Pulitzer i nominuar “Just Give me a Drink of Ëater ‘fore I Diiie (1971), si dhe disa koleksione esesh. Ajo gjithashtu regjistroi albume të folura të poezisë së saj, duke përfshirë “On the Pulse of the Morning”, për të cilin fitoi një Grammy për albumin më të mirë të fjalës së folur. Poema fillimisht u shkrua për dhe u dorëzua në inaugurimin e Presidentit Bill Clinton në 1993. Ajo gjithashtu fitoi një Grammy në 1995 dhe përsëri në 2002, për albumet e saj të folura me poezi.

Angelou kreu një sërë aktivitetesh në skenë dhe ekran si shkrimtare, aktore, regjisore dhe producente. Në vitin 1972, ajo u bë gruaja e parë afrikano-amerikane që luajti në ekran u shndërrua në film me produksionin Georgia- Georgia. Angelou fitoi një nominim për Tony në 1973 për rolin e saj dytësor në dramën e Jerome Kitty-t Look Away dhe portretizoi gjyshen e Kunta Kinte në miniserialin televizivm Roots në 1977.

Ajo u njoh nga shumë organizata si në nivel kombëtar ashtu edhe ndërkombëtar për kontributin e saj në letërsi. Në vitin 1981, Universiteti Wake Forest i ofroi Angelou titullin Profesor Reynolds e Studimeve Amerikane. Presidenti Clinton i dha Angelou Medaljen Kombëtare të Arteve në vitin 2000. Në vitin 2012, ajo ishte anëtare e klasës inauguruese në Sallën e Famës të Shkrimtarëve të Universitetit Wake Forest. Një vit më pas, ajo mori çmimin letrar të Fondacionit Kombëtar të Librit për shërbimin e jashtëzakonshëm ndaj komunitetit letrar amerikan. Angelou gjithashtu mbajti shumë fjalime para gradimit të studentëve dhe mori më shumë se 30 tituj nderi gjatë jetës së saj.

Angelou vdiq më 28 maj 2014. Për nder të saj u mbajtën disa përkujtimore, duke përfshirë ato në Universitetin Wake Forest dhe Kishën Përkujtimore Glide në San Francisko. Për të nderuar trashëgiminë e saj, Shërbimi Postar i SHBA-së lëshoi një pullë me ngjashmërinë e saj në 2015. Në vitin 2011, Presidenti Barack Obama i dha Angelou, Medaljen Presidenciale të Lirisë, nderimi më i lartë civil i vendit. Ishte një njohje e përshtatshme për karrierën e jashtëzakonshme dhe frymëzuese të Angelou në art.

Mbi devijimet e ndryshme

Kur dashuria është një perde vezulluese

Përpara një dere fati

Kjo është ç’ ka të shpie në atë botën në fjalë

Aty ku luhet vallja makabre

E eshtrave që trokasin në heshtje

E syve që rrotullohen të verbuar

E buzëve të trasha, të holla, mohuese

E një mijë nishaneve të pluhurosur,

Ku prekja sa për të prekur është ndjesi

Dhe jeta është lavire e lodhur.

Do të merresha me veten, jo me butësi

Në atë breg,

Aty ku dashuria është si britma ankthit

Ku asnjë perde nuk e mbulon dot derën.

Që asnjë mos humbi, asnjë mos vajtojë

“Unë urrej të humbas diçka”

ajo e përkuli kokën disi.

“Edhe për një qindarkë, do të doja të kisha vdekur.

Nuk mund të ta shpjegoj. Nuk ka asgjë për të thënë.

E kupton, unë urrej të humbas diçka.

“Një herë humba një kukull dhe qava për një javë.

Ajo hapte sytë dhe gjithçka bënte veçse nuk fliste.

Besoj se ai që e rrëmbeu qe një hajdut kukullash.

Ndaj po ju them, se e urrej kur humbas diçka.”

“Një sahat i im një herë, s’di si mori udhët dhe iku.

Kishte dymbëdhjetë numra, për orët e ditës.

S’ do ta harroj kurrë, dhe ajo çka mund të them

Është se e urrej vërtet të humbas diçka.

“Dhe tani,

nëse ndjehesha kështu për një orë dhe për një lodër,

Ç’ mendon se si ndihem tani për të dashurin tim?

S’ po ju kërcënoj, gjë zonjë,

por ai është gëzimi i mbrëmjes sime.

Dhe po të them me forcë

se urrej shumë të humbas diçka.”

Grua fenomenale

Gratë e bukura pyesin veten se ku qëndron sekreti im.

Unë s’jam i lezetshme, as kam trupin e një modeleje

por kur filloj t’ua them sekretin,

ata mendojnë se po u them gënjeshtra.

Unë u them,

Se ai është aty, në shtrirjen e krahëve të mi,

Në hapësirën time mes ijëve,

Në shtrirjen e hapit tim,

Në përdredhjen e buzëve të mia.

Pasi unë jam një femër fenomenale,

e kjo grua fenomenale, jam unë.

Unë hyj në një dhomë plot me burra

aq të lezetshëm sa të duash,

dhe para një burri,

që shokët qëndrojnë pas ose

i bien në gjunjë , e s’stepen.

Druhen ca pastaj vërshojnë rreth meje,

si një zgjua bletësh.

E unë u them,

Se është zjarri në sytë e mi,

Është shkëlqimi i dhëmbëve të mi,

Janë lëkundjet e belit tim,

dhe gëzimi në këmbët e mia.

Pasi unë jam një femër fenomenale,

e kjo grua fenomenale, jam unë.

Vetë burrat pyesin veten

Se çfarë shohin tek unë.

Përpiqen aq shumë, por s’mund ta cekin

misterin tim të brendshëm.

E kur përpiqem t’ua tregoj

ata thonë se nuk kuptojnë dot ende.

E unë u them,

Se është në harkun e shpinës sime,

Në diellin e buzëqeshjes sime,

Në shkundjet e gjoksit tim,

Në hijeshinë e stilit tim.

Pasi unë jam një femër fenomenale,

e kjo grua fenomenale, jam unë.

Tani e kuptoni

pse koka ime nuk rri e ulur poshtë.

Kur unë nuk bërtas apo kërcej

ose pse duhet të më flisni me zë të lartë.

Kur të më shihni duke kaluar

Dhe kjo duhet t’ju bëjë krenar.

Pasi unë ju them,

Se është në zhurmat e takave të mia,

Në ondet e flokëve të mi,

Në pëllëmbën e dorës sime,

Në nevojën e kujdesit tim,

Pasi unë jam një femër fenomenale,

e kjo grua fenomenale, jam unë.

Në një kohë

Në një kohë të përgjumjeve të fshehta

kur e sotmja përgatit rrënimin e së nesërmes

e majta s’ e di se çfarë po bën e djathta

e zemra ime e copëtuar mbetet.

Në një kohë psherëtimash të fshehta

përshëndetjesh të ëmbla e lamtumirash trishtimi

gjysmë të vërtetash dhe krejt gënjeshtrash

ndërgjegjja ime i bën jehonë bubullimës.

Në një kohë kur shkojnë e vijnë mbretëri

gëzimi im ngjan më i shkurtër se hareja e verës

e pasi lumturia garën e saj e ka vrapuar

dhimbja pastaj kërcen për ta plaçkitur.

Burrat

Kur isha e re, e kisha zakon

Të vëzhgoja pas perdesh

Ndërsa burrat ecnin lart e poshtë rrugës.

Burra të bëshëm, pleq.

të rinj të hajthëm si fije mustardë.

I shikoj ata meshkujt. Burrat janë gjithmonë

duke shkuar diku.

Ata e dinin që unë isha aty. Pesëmbëdhjetë

vjeçe dhe e uritur për ta.

Nën dritaren time, ata do të ndalnin,

Shpatullat e tyre të ngritura si

Gjinjtë e një vajze të re,

Bishtat e xhaketës përplaseshin

Tek prapanicat e tyre të forta,

Eh burrat !

Një ditë ata do t’ju mbajnë në

Pëllëmbët e duarve të tyre, butësisht, sikur të

Ishin veza e fundit e freskët në botë. Pastaj

Ata do të shtrëngohen disi pas jush. Vetëm pak.

Shtrydhja e parë është e bukur. Një përqafim i shpejtë.

I butë në pambrojtjen tuaj. Pak

Më shumë. Fillon lëndimi. Nxjerrin një si çelës

E buzëqeshja ju rrëshqet prej frikës. Kur

Ajri zhduket,

Mendja juaj shpërthen, duke shpërthyer ashpër, shkurt,

Si koka e një shkrepëse kuzhine. I shpartalluar

Është lëngu juaj

Që shkon poshtë këmbëve të tyre. E u ndot këpucët.

Kur toka rregullon veten përsëri,

Dhe shija përpiqet të kthehet në gjuhë,

Trupi juaj është mbyllur fort ai. Përgjithnjë

Dhe s’ka më çelësa ta hapin.

Pastaj dritarja tërhiqet si plotësisht

Në mendjen juaj. Atje, vetëm përtej

Pas lëkundje së perdeve, burrat ecin.

Duke ditur diçka.

Duke shkuar diku.

Por kësaj herë thjesht thua

Do qëndroj dhe veç t’i shoh.

Ndoshta.

SHQIPTARO-AMERIKANËT SHËNOJNË 1-VJETORIN E VARRIMIT TË SENATORIT BOB DOLE

February 4, 2023 by s p

Foto: Halil Mula

Nderime tek varri i Senatorit Dole në Varrezat Kombëtare në Arlington, afër Washingtonit — E pranishme edhe familja Dole.

Nga Frank Shkreli

“Tani është koha për të vepruar. Tani është koha për të marrë një qendrim të fortë në mbështetje të drejtave të njeriut dhe demokracisë në Jugosllavi. Tani është koha për të marrë një qendrim vendimtar – jo kundër ndonjërit prej kombeve që përbejnë Jugosllavinë – por kundër një tiranie komuniste.” Senatori Bob Dole — Njoftim per median, 20 Shtator, 1990, pasi delegacioni i Senatit i kryesuar prej tij, ishte këthyer në Washington nga vizita në Prishtinë, një vizitë e cila sipas shumë analistëve, zgjoi ndërgjegjen amerikane dhe botërore ndaj tmerit që po ndodhte në Kosovë.

Ky ishte qendrimi i fortë i Senatori Robert Dole në mbrojtje të drejtave dhe lirive të shqiptarëve në Kosovë dhe anë e mbanë ish-Jugosllavisë. Por, ishte edhe qendrimi i fortë — i këtij burrë-shtetasi të madh amerikan dhe mik i dedikuar në mbrojtje të drejtave të Kombit shqiptar – kundër regjimit të diktatorit serb Millosheviçit — asaj “tiranie komuniste”, siç e ka cilësuar Senatori Dole. Ka qenë Xhim Xhema ai i cili kishte kërkuar nga miku i tij Senatori Dole dhe kolegët e tij senatorë, që të shkonin në Kosovë në gusht të vitit 1990 dhe të shikonin për veten gjëndjen e krijuar atje – që ata më vonë e cilësuan si tmeret që po ndodhnin në Kosovë. Xhim Xhema, aktivist i njohur i çeshtjeve shqiptare dhe mbrojtës — i pa asnjë interesi personal — i të drejtave dhe lirive kombëtare të shqiptarëve dhe mik i ngusht për dekada i Senatorit Dole, ka thenë se pa Senatorin amerikan, republikanin Robert Dole, Kosova nuk do të ishte sot e pavarur. Unë do doja të shtoja se pa Xhim Xhemën, shqiptarët nuk do të kishin një mik aq të madh siç ishte Senatori Bob Dole. Dhe pa kontributin e vyer të bashkatdhetarit tonë të nderuar, Z. Xhim Xhema – këtij shqiptari dhe amerikani të madh – kam drojë se Kosova nuk do të ishte ajo që është sot.

Ishte ky Xhim Xhema — aktivisti i shquar prej dekadash i çështjes kombëtare në Shtetet e Bashkuara dhe miku i ngusht i ish-Senatorit amerikan, republikanit Robert Dole — ai i cili këtë javë organizoi udhtimin dhe i priu një delegacioni shqiptaro-amerikanësh për një vizitë në Washington, ditën e enjtë me 2 Shkurt, 2023 – në përvjetorin e parë to varrimit të Senatorit Bob Dole — për të bërë nderimet e rastit ndaj këtij miku të madh të shqiptarëve.

Z. Xhim Xhema dhe dhjetëra anëtarë të komunitetit shqiptaro-amerikan nga Nju Jorku morën pjesë në ceremoninë përkujtimore (të organizuar nga Z. Xhema), që u zhvillua në Varrezat Kombëtare të Arlingtoni, afër Washingtonit. Mori pjesë gjithashtu edhe familja Dole, së bashku me miqtë shqiptaro-amerikanë të ish-Senatorit Dole. Ceremonia pranë varrit të Senatorit Robert Dole në Varrezat Kombëtare të Shteteve të Bashkuara ishte e përzemërt, plotë ndjenja, respekt, kujtime të mira dhe mirënjohje për këtë amerikan të madh. Aty pranë varrit të tij – në 1-vjetorin e varrimit — ne shprehëm respektin dhe nderimin e madh që, si pjesë e këtij komuniteti dhe si shumë shqiptarë kudo, kanë për ish-Senatorin Dole. I pranishëm aty ndodhej edhe ish-Kryeministri i Republikës së Kosovës, Z. Ramush Haradinaj, në Washington për takimin vjetori, Mengjesi i lutjeve.

Xhim Xhema, organizuesi i këtij përkujtimi — aktivisti dhe miku i ngushtë i ish-Senatorit Dole – përshëndeti, shkurtimisht, të pranishmit me rastin e 1-vjetorit të varrimit të mikut të tij prej dekadash: “Jemi mbledhur për të nderuar Senatorin Bob Dole – një hero dhe një burr-shtetas të madh amerikan. Senatori Dole ishte një udhëheqës politik i respektuar, i cili ka shërbyer si udhëheqës i shumicës republikane në Senatin amerikan, për më shumë se një dekadë. Ai ishte një mbështetës i fortë i të drejtave të njeriut, i cili luftoi pa pushim për lirinë e shqiptarëve në Kosovë për më shumë se 30-vjetë. Ai ishte një figurë thelbësore në ngjarjet që çuan në rilindjen e Kosovës si shtet dhe do të mbahet mend gjithmonë për kontributet e tija ndaj kauzës së lirisë dhe drejtësisë. Trashëgimia e Senatorit Bob Dole vazhdon të frymëzojë. Brezat e ardhëshëm të Kombit shqiptar do të jenë përgjithmonë mirë njohës për punën dhe përpjekjet e tija”, ishin fjalët e Z. Xhim Xhema, pranë varrit të mikut të tij të shtrenjtë, por edhe mikut të madh të shqiptarëve, në përvjetorin e parë të varrimit.

Aty pranë varrit të tij – në këtë përvjetor, ne shprehëm respektin dhe nderimin e madh që ne dhe shumë shqiptarë kudo, kemi për Bob Dole.

Ishim aty për të falënderuar Senatorin Dole por njëkohësisht edhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës, atdheun tonë të dytë, që jo vetëm na ka strehuar ne si emigrantë politikë, shumica jonë të ardhur në këtë vend, të arratisur nga “tirania komuniste”, siç e cilësonte Senatori Dole, regjimin komunist.

Por, ishim aty, gjithashtu, për të falënderuar Amerikën tonë të dashur e të bekuar, që ka lindur burra si Senatori Dole, që i erdhën në ndihmë Kombit shqiptar në njërën prej periudhave më të rrezikshme në historinë e tij – pastrimit etnik dhe shpërnguljes me forcë të shqiptarëve nga trojet shekullore dardane, çfarosjes së shqiptarëve nga trojet e veta shekullore — nga një regjim barbar terrorist serb, përfaqsues i denjë i një tiranie komuniste sllavo-aziatike.

Ishim aty, në përvjetorin e parë të kalimit në amshim të një heroi amerikan por edhe të një heroi për shqiptarët — si përfaqsues të komunitetit shqiptaro-amerikan — që ta kujtojmë atë, për ta falënderuar atë për punën e tij të madhe dhe për dedikimin e tij të pakushtëzuar në mbështetje të popullit shqiptar gjatë një periudhe prej tri dekadash shërbimi si Udhëheqës i Senatit të Shteteve të Bashkuara dhe si një burrshtetas i dalluar i Amerikës tonë të dashur, e cila ka qenë gjithmonë pranë nesh, në kohë të caktuara e të vështira historike, nepërmjet bijve dhe burrave të saj, si Senatori Robert Dole.

Natyrisht, se me këtë rast, grupi i shqiptaro-amerikanëve nga Nju Jorku shkoi në Washington për të nderuar dhe falënderuar Senatorin Robert Dole dhe për nderuar kujtimin e tij. Por, nuk do isha i sinqert me veten as me të tjerët, nëqoftse nuk them se Senatori Dole nuk ka punuar vetëm. Ka pasur bashkpuntorë. Ai ka pasur gjithmonë ndihmën dhe mbështetjen e komunitetit shqiptaro-amerikan – në veçanti këshillat dhe ndihmën e bashkatdhetarit tonë të dashur e të nderuar, Z. Xhim Xhema. Z. Xhema është jashtzakonisht modest dhe të gjithë ne që e njohim, e dijmë, se atij nuk i pëlqen të flitet ose të shkruhet për ‘të dhe vepimtarinë e tij shembullore dhe të pa kushte patriotike, si dhe për vet-mohimin e kontributin e tij madhështor në interes të çeshtjes kombëtare shqiptare, gjatë dekadave. Por, do a s’do miku im dhe i shumë shqiptarëve, pa dallim, e vërteta duhet të thuhet: se unë nuk dua as ta marr me mend se ku mund të ishte sot Kosova pa miqësinë dhe bashkpunimin e ngushtë midis këtyre dy burrave të mëdhej – shqiptaro-amerikanit Xhim Xhema dhe burrshtetasit të shquar amerikan, Senatorit Robert Dole nga shteti Kansas i Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Për ata që besojnë: sikur vet Perendia i bashkoi këta dy burra për të punuar për shpëtimin e shqiptarëve dhe për të mirën e njerëzimit.

Pas ceremonisë pranë varrit të Senatorit Robert Dole, Z. Xhim Xhema shtroi një drekë për pjesëmarrësit në njërin prej restauranteve të njohur të Washingtonit, ku aktivistët shqiptaro-amerikanë takoheshin shpesh, me Senatorin Dole, në kulmin e aktiviteteve të tyre në Washington, gjatë 1980-ave dhe 1990-ave.

Ky udhtim në Washington dhe ceremonia pranë varrit të Senatorit Dole, ishte vetëm një përkujtim dhe falënderim për mikun e madh të shqiptarëve në përvjetorin e parë të vdekjes së tij. Shqiptarët, e sidomos Kosova, nuk i ka mbetur hak atij. Prishtina zyrtare e ka përjetësuar historinë e ndihmës së Senatorit Dole për shqiptarët, Republikën e Kosovës, pavarësinë, lirinë dhe demokracinë e saj. Republika e Kosovës, në mirënjohje, ka vendosur një pllakë dhe ka ngritur një statujë në qendër të Prishtinës në kujtim të vizitës së ish-Senatorit Robert Dole dhe 6 kolegëve të tij senatorë amerikanë në verën e vitit 1990. Siç dihet, pass asaj vizite, ishte Senatori Dole, ai që paralajmëroi i pari Washingtonin dhe botën për tmeret që kishte parë në Kosovë, me atë rast, ndërkohë që kishte paralajmëruar edhe fundin e ish-Jugosllavisë si shtet federativ. Bob Dole bëri që, nga ajo ditë e deri më sot, Washingtoni zyrtar të mos e shikonte kurrë më ish-Jugosllavinë siç e konsideronte deri atëherë, si një vend mike e Shteteve të Bashkuara me një reputacion ndër-shtetëror, që nuk do ta gëzonte kurrë më në Washington.

Ndërkaq, nga Nju Jorku dhe Washingtoni, shvendosemi për pak në Prishtinë, nga ku këto ditë erdhi lajmi shumë i mirë, të cilit iu gëzua pa masë komuniteti shqiptaro-amerikan. Një lajm për një gjest bujar e fisnik nga ana e Kryetarit të Bashkisë së Prishtinës, Z. Përparim Rama (i cili mori pjesë në drekën e shtruar në Washington në kujtim të Senatorit Dole), se Komuna e Prishtinës ka vendosur që, me rastin e 15-vjetorit të pavarësisë së Republikës së Kosovës, të emërojë një rrugë të Prishtinës me emrin, siç thuhet në njoftim, “Të heroit Xhim Xhema”, bashk-puntorit të ngushtë Senatorit Robert Dole: “Me 45 vota PËR, asnjë kundër dhe asnjë abstenim, Kuvendi i Kryeqytetit vendosi ta përjetësojë veprimtarinë e paepshme të zotit Xhim Xhema për çështjen kombëtare, duke ia vënë rrugës “A” emrin e këtij njeriu të madh. E nderojmë përkushtimin e tij të palëkundur për kauzën e lirisë dhe pavarësisë, duke ua sjellë ndihmën e krerëve të politikës amerikane popullit të Kosovës në kohët më të vështira”, thuhet në njoftimin zyrtar të kryetarit të Komunës së Prishtinës, z.Përparim Rama.

Një nderim i madh dhe shumë i merituar nga bashkvëllëzrit e tij në vendlindje – me qëllim për të përjetësuar veprimtarinë patriotike shumë dekadshe të Xhim Xhemës, për lirinë dhe të drejtat e tyre përgjithmonë – pikërisht në 15-vjetorin e Pavarësisë së Republikës së Kosovës dhe në 1-vjetorin e varrimit të mikut të tij të ngushtë dhe mbështetsit të madh të Kosovës, ish-Senatorit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, të ndjerit Robert Dole. I përjetëshëm qoftë kujtimi i tij.

Frank Shkreli

New Proposal on School Meals Includes First Limits on Added Sugars

February 4, 2023 by s p

Rafaela Prifti/

The current program serves lunch to nearly 30 million school children every day

Starting on February 7, you have a say in your children’s school meals program. It’s a 60 day period of public commenting on a plan announced today by the US agriculture officials. At a press conference, the Agriculture Secretary Vilsack announced new nutrition standards for school meals. The plan includes the first limits on added sugars. It also seeks to decrease sodium in the meals served to the nation’s school kids by 2029. With a focus on sweetened foods such as cereals, yogurt, flavored milk and breakfast pastries, the goal is to improve nutrition and align meals with U.S. dietary guidelines.

The Break Down in Numbers

The program serves breakfast to more than 15 million children and lunch to nearly 30 million children every day, said Secretary Vilsack.

The first limits on added sugars would be required in the 2025-2026 school year, starting with high-sugar foods such as sweetened cereals, yogurts and flavored milks.

By the fall of 2027, added sugars in school meals would be limited to less than 10% of the total calories per week for breakfasts and lunches.

The officials said that the proposal also would reduce sodium in school meals by 30% by the fall of 2029 with the goal of aligning with federal guidelines. The recommendations for Americans aged 14 and older limit sodium to about 2,300 milligrams a day with less for younger ages. On average 1,280 milligrams of sodium is allowed now per lunch for kids in grades 9 to 12. The plan seeks to bring it down to 935 milligrams.

Children’s Meals and Their Health

Health experts say cutting back on sugar and salt can help decrease the risk of disease in kids, including diabetes, obesity and other problems that often continue into adulthood.

The plan met with criticism by the School Nutrition Association that see more regulations as a burden for school districts especially in the rural areas.

At the press conference today, Secretary Vilsack said that the proposal phases changes in over the next six years to allow schools and food manufacturers time to adjust to the new standards. Furthermore, the USDA will fund grants of up to $150,000 to help small and rural schools make the changes. Sugar substitutes are allowed under the new standards. Secretary Vilsack noted that the proposal would continue to require that 80% of all grains offered in a week must be whole grains, yet it allows schools to serve non-whole grain foods.

Some parents consider the plan a positive effort that will help the kids, who will not even notice the changes, eat healthier. As part of the plan, agriculture officials are seeking feedback from parents and the public.

Source: Press Conference US Agriculture Department, statement, reports

Nga Dante Aligieri dhe piktori i famshëm italian Mariotto Albertinelli tek djali i Drenicës përndjekur nga genocidi serb

February 4, 2023 by s p

Nga Keze Kozeta Zylo/

Artistët e Rilindjes dhe të famshmit si pronari i parë Albertinelli, Michelangelo, Dante Aligieri, Andrea del Sarto, Benvenuto Cellini frekuentonin restorantin tonë thotë me krenari Iberi.

Histori suksesi nga më interesantet

Ashtu si kompozimet në art të artistit të famshëm Albertinelli, miq të Mikelanxhelos dhe figurave më të ndritura të Florences, që sjellin kontrastin e fortë të dritës dhe errësirës, ashtu më është ngjasuar historia e dy pronarëve të suksesshëm piktorit botëror Albertinelli dhe Iber Kelmendit nga Kosova.

Çfarë historie magjepsëse. Verën e vitit 2022 me bijën tone Valbona dhe dy vajzat e saj shkuam një turne në Itali në vendet më historike të përzgjedhura plot sqimë nga Valbona. E pamundur të sjellësh artin, kulturën, historinë, pikturat, skulpturat, shkencën, epokat në këtë shkrim. Unë do të ndalem në historinë e djalit që i iku zjarreve përzhitëse dhe flakëve përpirëse të genocidit serb. Ai u dëbua nga policia dhe ushtria dhunuese serbe.

Pasi ishim rehatuar në hotel shumë afër me qendrën e famshme “Duomo” pyesim hotelieren italiae nëse na rekomandonte për ndonjë restorant? Rekomandimi i parë i zonjës simpatike italiane ishte restoranti “Tratoria Dell Penello”.

Kur ne u ulëm në një nga restorantet më historike dhe më të vjetra të qytetit Florence i cili ishte restoranti ngjitur me hotelin tonë dhe që i ndante vetëm një mur antik, përpara nesh u shfaq një fytyrë djali ëngjëllor, zeshkan dhe me sy të thellë dhe të zgjuar. Ndërsa përballë nesh ishte piktura e famshme me Mikelanxhelon, Mariotto Albertinelli njerëz me shumë fuqi në qytet. Kurse përbri dhe kudo ishte piktura e Dante Aligierit. Fillova t’i shpjegoja Deas dhe Emmës rreth Dante Aligierit, babai i gjuhës italiane i cili kishte lindur pikëisht këtu në Firence në këtë rrugë që mban emrin e tij. Ja do ta vizitojmë shtëpinë muze të Dantes tha Valbona pasi të drekojmë këtu, është vetëm një minutë.

Dantja është autori i Komedisë Hyjnore (Divina Commedia), e cila merret si kryevepër, e letërsisë e të gjitha kohrave. E shihja Danten në pikturë këtë autor të jashtëzakonshem të të gjitha kohrave dhe në mendje më vinte poezia e famshme e tij për gruan përkthyer nga shkrimtari disident, Arshi Pipa si: Aq fisnike tregohet zonja ime/ Aq e hijshme kur botës i përfalet/ Sa gjuha dridhet, belbëzon e ndalet/ Dhe sytë thue nuk guxojn me i hjedhë shikime/ E stolisun me hire përvujtnie/ Kalon ajo prej lavdesh e përcjellun/ Dhe ngjan diçka prej qiellit vetë e sjellun/ Te bota jonë për shembull mrekullie/ Aq e këndshme ajo e pamjes i fanitet/ sa sytë dikojnë te zemra nji gazmend/qi kush s’e ndien nuk mund t’a marrë me mend/ Dhe duket se nga buza e saj pa pra/ Ambël nji frymë dashurie rrezitet/ qi shpirtit shkon tu’i pëshpëritun: Fshaj!

Dante Alighieri vinte tek kjo dhomë drekonte dhe shkruante këtu tha djaloshi në shqip veshur me kostumin e kamarierit. Në fakt, legjenda thotë, se një pjesë e restorantit tonë i përkiste familjes së poetit të madh. Çfarë gezimi dhe kënaqësie patëm të gjithë, kur ai foli shqip! Një dritëz dhe më e qartë pushtoi zemrat tona nga ato dritëzat e piktorëve më të mëdhenj që ka nxjerrë koha në këtë qytet si Florence që dikur quhej kryeqyteti ose kryeqendra e Europës për artin.

Natyrshëm kurioziteti ynë ishte i madh. Pas pyetjeve rreth pikturave në mur, lugët e argjendta, shishet e verës, ibriket, kupat e verës të gjitha të ruajtura perfekt që nga shekulli i pesëmbedhjetë marrim vesh se djali ishte pronar i këtij restoranti. Çfarë suksesi thashë!

Unë vazhdoi Iberi kam ardhur djalë i ri këtu në Itali, ika nga bombat, përdhunimet, vrasjet, tmerret nga ushtria naziste serbe. Une vi nga Drenica, nga komuna e Skënderajt. Çfarë koicidence i thashë, ne me Qemalin sapo kemi ardhur nga vizita në Kompleksin “Adem Jashari”, Kosovë. Dhe ja tani kemi një bir të Drenicës heroike që ka pushtuar Firencen dhe ka në pronësi një nga restorantet më historike, më antike me pronar të pare piktorin e famshëm italian Mariotto Albertinelli.

Shumë emocione u krijuan midis nesh. Ju solli Zoti tha Iberi pranë nesh dhe të bisedojmë si vëllezër dhe motra së bashku. Nuk ka qenë e lehtë vazhdoi Iberi, por po punojmë që ta mbajmë në atë lartësi të emrit që ka ky restorant. Kam shumë djem dhe vajza shqiptare në ekipin tim të cilët klientët tanë i respetkojnë dhe i çmojnë. Pronësia dhe jeta aktive në Firence me siguri i sjellë Iberit të Drenicës një karrierë të shpejtë dhe të suksesshme.

Dy dhomat e ngushta të ngrënies të “Trattoria del Pennello” janë të ndritshme dhe të gëzueshme me mure të bardha të theksuara me artin modern nga piktori i famshëm italian Mariotto Albertinelli. Asnjë gjë nuk ndryshojmë vazhdoi Iberi, gjithçka duhet të ruhet me kujdes, kulturë ashtu sic kanë qenë shekuj më parë. Sa shumë po mësojnë këta djem mendoja me vehte nga kultura e Firenzes që është një pasuri botërore. Dy te tretat e pasurisë botëore që ruhen nga UNESCO ndodhen ne Itali, ngase ky shtet në art, kulturë, letërsi, histori i ka dhënë shumë njerëzimit.

Këta piktorë jetuan gjatë Rilindjes Evropiane, e cila lindi titanë të vërtetë botëror.

Restoranti kishte dritare të mëdha me fotografi që lejonin fasha drite. Ka gjithashtu një oborr me arkitekturë spanjolle të bukur në natyrë. Menutë ofrojnë të gjitha një përzgjedhje te shijshme te ushqimeve klasike fiorentine si spageti carrettiera, një e preferuar shumëvjeçare me domate të skuqura dhe spec djegës. Ose baccalà alla livornese (merluci klasik i kripës i zier në salcën e domates, biftek me fileto me feta të veshur me djathë parmixhano, pak balsamic janë po aq të kënaqshme.

Pikturat kryesore të Albertinellit janë në Firence, veçanërisht kryevepra e tij, “Vizita e Virgjëreshës” (1503; Uffizi). Stili i tij, i ngjashëm me atë të Fra Bartolommeo, karakterizohet nga dinjiteti dhe monumentaliteti i thjeshtë dhe tregon veçanërisht ndikimin e Leonardo Da Vinçit në figurat e tij aristokratike, të buzëqeshura, kompozimet intime dhe kontrastin e fortë të dritës dhe errësirës.

Artistët e Rilindjes dhe të famshëm si Michelangelo, Andrea del Sarto, Benvenuto Cellini frekuentonin restorantin tone thotë me krenari Iberi.

Piktura e shekullit të nëntëmbëdhjetë që mbahet në muret tona është bërë nga Egizio Sarri dhe përfaqëson Mariotto Albertinelli, pronari i parë i restorantit, pikërisht brenda dhomës ku ekspozohet piktura.

Ne takuam shumë shqiptarë, pronarë biznesesh në Firence.

Ishte krenari që shqiptarët kishin ”pushtuar” qendrën e Firenzes” me bizneset e tyre dhe për ne ishte një përvojë jo e zakonshme, në “Trattoria del Pennello” që do të mbetet e paharrueshme dhe frymëzuese.

Nuk jam e sigurtë se çfarë pikture do të realizonte Mariotto Albertinelli në se do të kishte takuar Iberin e Drenicës së Kosovës në këto kohra, por jam me se e sigurtë se do të frymëzohej nga historia e dhimbshme e Iberit. Në mendjen time imagjinoja se pikturën që do të realizonte për djalin e dëbuar nga bisha serbe do të trondiste kancelaritë e botës dhe ligjërisht lufta naziste e serbëve kundër popullit autokton të Kosovës do të shpallej genocid.

Për ne ishte nje dite shumë frymezuese, një përvojë jo e zakonshme, të ulur në një tryezë në “Trattoria del Pennello”, në atë vend që dikur sipas legjendës ishte “Casa di Dante autentike”, që tani e zotëronte djali i Drenicës dhe e frekuentonin shumë shqiptarë.

2 Shkurt, 2023

New York, USA

SHQIP NË ASPROPIRGO – ATHINË

February 4, 2023 by s p

Lefteri Metkaj/

Në Aspropirgo,aty ku banojnë një numër i konsiderueshëm i familjeve shqiptare, tani femijët e tyre do të kenë dhe pikën shkollore të gjuhës shqipe, ku do te mësojnë shqip, gjuhën e kombit të tyre.

Çelja e pikës shkollore në Aspropirgo u zhvillua më 08.01.2023 me një ceremoni festive dhe të gjithë ndihemi tepër të gezuar ku arritëm këtë sukses.

Sfidat dhe sukseset për të ruajtur gjuhën shqipe në vend të huaj duhen festuar, duhen inkurajuar arritjet ku femijët tanë me dinjitet do të mësojnë edhe gjuhen e tyre kombëtare, gjuhën shqipe ,në ambjente shtetërore shkollore të standartit grek.

Dhe në këtë festë të Gjuhës Shqipe femijët ishin stolia më e bukur.

Gëzimi i fëmijëve dhe yni mbizotëronte kudo e në çdo fytyrë. Hareja e fëmijëve nuk ndalej, ndriçonte qiellin dhe tokën.

Gjithçka festive, diellore,edhe natyra ishte dekoracioni ynë,sa bukuri e ngrohtësi. Gjithçka dukej në roz! Përreth, në oborrin e shkollës rendin të qeshur

fëmijë, aty ka prindër, gjyshër, miq , të ftuar,personalitete, aty janë dhe bashkëpunëtorët tanë të mirë, grekë dhe shqiptarë.

Kuptimin e kësaj ndjenje gëzimi e sillte arsyeja kush na mblodhi bashkë në këtë festë, dhe kjo padyshim ishte GJUHA SHQIPE!!! GJUHA JONË AMTARE !!!

Fëmijët dhe Gjuha Shqipe ishin gëzimi i festës , lumturia jone.

Lumturia jonë është e kuptueshme sepse për këta fëmijë japim vetën tonë, kohën e jetës sonë, punën tonë, dashurinë tonë, energjinë tonë.

Kjo festë në cdo detaj ishte krejt aromë shqiptare. Edhe fëmijët kishin përgatitur të përshëndetnin në festë.

Gëzimi i fëmijëve se do të këndonin ,

recitonin e vallezonin ishte futur në zemrat e tyre fëminore.

Entusiazmi i tyre na fali optimizëm që kishim arritur të bënim më të mirën për këta fëmije.

I gëzoheshim lumturisë së tyre.

Gëzoheshim se fëmijët tanë do të mësojne shqip të siguruar në kushte shkollore. Në bankat shkollore dhe në duart e tyre të vogla do të kenë tekstin me shkronja shqipe që lexohet me të njëjtën dashuri nga të gjithë fëmijët që mësojnë shqip në Greqi, në Itali, Zvicër, Gjermani, Austri, Finland, Kanada ,

Amerike…

Pra edhe kjo pikë shkollore në Aspropirgo është unike, këta fëmijë ashtu si gjithë fëmijët kudo në diasporën shqiptare , do të mesojnë shqip me të njejtin tekst mësimor të gjuhës shqipe dhe iu uroj gjithë fëmijevë t’ju sjelli gëzim, argëtim, dashuri për gjuhën shqipe, dije dhe suksese në të ardhmen.

Kjo ditë, ishte një dite ku u ndjejmë pranë fëmijëve të dobishëm.

Besoj se iniciativa për çeljen e pikës shkollore në Aspropirgo është një nga punët më të mira që kemi bërë për këta bashkatdhetarë që janë larg nga komuniteti shqiptar i Athinës, në Aspropirgo.

Gjithçka u arrit si rezultat i vazhdimësisë së nismës për hapjen e pikave të reja shkollore mbështetur nga bashkëpunimi i mirë i institucioneve shqiptare – greke në Athinë. Dhe për këtë sukses falënderoj përzemërsisht gjithë kontribuesit që u bashkuar në rrugën e perpjekjeve dhe bashkëpunime tona që te çelej kjo pikë shkollore, ku nuk ishte aspak e lehte.

Falenderojmë bashkëpunimin e ngushtë me Ambasadoren znj. Luela Hajdaraga, ku më kanë qëndruar afër me një përkushtimin të vazhdueshëm së bashku me znj.Joneda Dodaj,Oficeren Koordinatore për Diasporën, të cilat kanë plotësuar çdo kërkesë dhe ndërhyrje bashkëpunimi që më është dashur në të gjitha institucionet shtetërore – arsimore dhe lokale greke.

U jemi mirenjohës Drejtorisë së Ministrisë së Arsimit në Athinë.

Drejtorisë së Arsimit në Elefsina dhe Bashkisë së Aspropirgos.

Por, fal përkrahjes dhe mirësise të Drejtorit të Shkollës Nr 4 Aspropirgo, Z.Perikli Kostandopulos i cili pranoi kërkesën tonë dhe u krijoi mundësinë fëmijeve të zhvillohet mësimi shqip në këtë shkollë.Së bashku më prindërit e falenderojmë veçanërisht shume përzemërsisht për gatishmërinë e tij.

Falenderoj bashkëpunimet me drejtorinë e Këshillit Pedagogjik dhe të Këshillit të Prindërve të kësaj shkolle.

Gjithashtu falenderojmë përfaqësuesit e Bashkisë së Aspropirgos, z.N. Meletiu Kryetar, Nen Kryetaren znj.S.Mavridhi, z.TH.Çokas Kryetar i Keshillit Bashkiak , mirenjohje për mbështetjen juaj, sepse ruajtja e dygjuhësisë për fëmijët tanë nëpërmjet mësimit të gjuhës shqipe dhe kulturës shqiptare,paralelisht me mësimet baze në shkollat greke , bashkon më mirë fëmijët në shoqerinë greke dhe evropiane.

Na nderuan me pjesëmarrjen e tyre kolegët z.Jovan Mëhilli, themeluesi, ligjëruesi dhe Kryetari i Nderit i Lidhjes së Mësuesve Shqiptarë në Greqi, znj.Aleksandra Nikollo dhe Luiza Muho, mësuese vullnetare të gjuhës shqipe të cilat kanë kontribuar gjithë jetën e tyre në Atdhe dhe Diasporë për edukimin dhe arsimimin e shumë brezave.

Këta mësues atdhetarë sot veteranë,

fjalët e tyre i dëgjoj me respekt dhe veprat tyre i nderoj. Keta mesues dhanë shëmbullin kryesorë në ruajtjen e gjuhës shqipe në Greqi.

-Mësuese Lefteri !-më tha z.Shezo Bushi…për këtë gëzim suksesi do të vij në feste me Grupin Polifonik “Lot Kurbeti ” dhe do të kendojmë për gjuhën tonë të dashur, për gjuhën shqipe. Dhe nga Athina në Aspropirgo këngëtari i mirënjohur Shezo Bushi erdhi shumë festiv me familjen , me miqtë dhe me anëtaret e grupit, zotërinjtë Fatmir Denaj, Adriatik Nora, Artimon Sinaj, Armand Demaj, Fatjon Grabova, Sulo Balilaj.

Këta artistë të këngës polifonike me zërin dhe interpretimin e mrekullueshëm i dhanë një tjetër dimension artistik folklorik festës së gjuhës shqipe .

Nuk munguan dashamirësit e gjuhës shqipe dhe patriotë nga komuniteti i Athines dhe Aspropirgos, si Robert Kapllani , Jani Thoma e shumë të tjerë…

Pjesë e festës sonë u bë dhe Shoqata Humane “ME JU DHE PER JU”,ku falenderoj përzemërsisht znj. Maro Anna, Arlinda Isarai , Silvana Nuri Mucaj , Juna Bica .

Optimizëm me pershendetjen e saj na dha dhe znj. Niki Caushi ku përgëzoi prindërit dhe mesuesen për sukseset e nismës “GJUHA SHQIPE NA THERRËT”, ku kanë ndërmarrë për hapjen e pikave shkollore të gjuhës shqipe në Athine, e cila është edhe vetë pjesë e kësaj nisme.

Falenderojmë të gjithë së bashku bashkëpunimin me Agjensinë Top-Lines.al Athinë që mundësoi udhëtimin falas dhe shumë komod për të sjellë bashkatdhetarët tanë nga Athina- Aspropirgo – Athinë. Dhe nuk ka qënë hera e parë ku z.Artur Bibe ka qënë pranë nxënësve dhe mësuesëve të gjuhës shqipe.

Kjo feste i ngjante një dasme të vërtetë shqiptare ,ku dixhej Klodi shoqëroi festën me ngjyrime muzikë nga të gjitha trojet shqiptare, me valle popullore krahinore dhe kenge per femije .

Te bashkëpunosh për të çelur pika shkollore të gjuhës shqipe me pushtetin institucional grek dhe t’i mbash ato kerkon vullnet të fortë, këmbëngulje , përgatitje profesionale, dashuri për gjuhën shqipe, energji për të përballuar sfidat, dhe për këtë duhet të pyesësh mirë veten nëse i ke mundësite të punosh për te ardhmen e misionit te shenjtë vullnetar të gjuhës shqipe.

Kjo është pika e tretë shkollore që kemi hapur në Athinë me nismën “GJUHA SHQIPE NA THËRRET.”

Kjo arritje ka ardhur si rezultat nga strategjitë që kam ndjekur :

1.Bashkëpunimi me komunitetin shqiptar në Athinë .

2. Bashkëpunimi me pushtetin institucional shteteror grek.

3. Bashkëpunimi i ngushtë me Ambasadën Shqiptare në Athinë.

U jemi mirënjohës tri bashkive në Athinë që kanë mbështetur mësimin e gjuhës shqipe si: Bashkia e Rendi-Nikia, Bashkia e Athinës dhe Bashkia e Aspropirgos.

Kjo për ne është një arritje, por dhe na nxit të bëjmë më shumë per Shqipërinë, për gjeneratën shqiptare që lind dhe rritet jashte Atdheut,në Greqi.

Të dashur nxënës, prindër, kolegë, miq dhe bashkëpunëtorë, megjithë veshtirësite që na është dashur të përballojë në këtë mision atdhetar, kemi arsye për t’u ndjerë krenarë. Kemi arsye për të parë me optimizëm , me bindje se përpara na presin ditë më të mira në vizionin tonë kombëtar për gjuhën shqipe.

Nga përvoja ime si mesuese vullnetare e gjuhës shqipe e sigurt them : NUK KA SAKRIFICË QË TË MOS KETË SUKSES KUR PUNON PER GJUHËN SHQIPE.

Një faleminderit zemre për të gjithë ju që gjetët kohën dhe festuam së bashku në këtë dite të bekuar çeljen e pikës shkollore në Aspropirgo dhe qofshim të pandare për Gjuhën Shqipe.

Ju uroj të gjithëve një vit sa më të begatë dhe sa më të gëzuar! MISIONI U KRYE….