Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for February 2023

Baritoni i Njohur Shqiptar Kreshnik Zhabjaku nga Nju Jorku te Karnavalet e Korçës në Teatrin e Operës dhe Baletit në Tiranë – Risitë, Pritshmëritë dhe Mesazhi Sot

by

Intervistuar nga Rafaela Prifti

1. Të shtunën më 25 shkurt është premiera e operetës Karnavalet e Korçës që rivihet në skenën e Teatrit të Operës dhe Baletit në Tiranë. A mund të na e përcillni atmosferën e provave finale dhe domethënien e ardhjes së kësaj vepre tek publiku shqiptar?
Lajmi u konfirmua në janar kur u dha njoftimi edhe në faqen zyrtare të Teatrit të Operës dhe Baletit për datat e shfaqjes nga 25 deri më 28 shkurt. Ky është një ogur i mrekullueshëm për muzikën shqiptare sepse prej një kohe të gjatë teatri i operës nuk ka vënë shumë në skenë vepra të autorëve shqiptarë. Për një institucion shtetëror mendoj se është parësore të paraqesë veprat e autorëve vendas. Kompozitori i operetës është artisti i madh Avni Mula. Gjysmë shekulli pas realizmit të veprës ky është një produksion krejt i ri me regji të artistes sonë të madhe Inva Mula. Mua më kërkuan të jem pjesë e tij në rolin e Nikollaqit. Mund të them se ka një zinxhir historik që më tërhoqi fort meqë babai i Invës bëri operetën dhe babai im e imortalizoj këtë vepër në filmin brilant Karnavalet e Korçës, i pari film muzikor shqiptar.

2. Për ata që e vlerësojnë muzikën por nuk janë profesionistë, a mund të na thuash sa kërkues është roli i Nikollaqit? Publiku mund ta mbaj mend se Mirush Kabashi luante Nikollaqin në realizimin televiziv të filmit muzikor me regji të Ismail Zhabjakut.
Po, zëri i Nikollaqit ishte Vangjo Kosta. Roli mund të vihet me zë tenori ose baritoni. Vangjo Kosta ishte tenor. Këtë herë do të jetë i kënduar nga bariton. Kjo është edhe një nga risitë e veprës.

3. A është ky projekt shprehje e bashkëpunimit midis artistëve këtu dhe në Shqipëri? Pra sa aktiv është bashkëpunimi mes artistëve të Operës dhe kolegëve të tyre në diasporë?
Unë mund të them se kam qenë angazhuar në disa projekte si psh për operën Berberi i Seviljes për të cilën më ka ftuar drejtori i operës i asaj kohe profesor Zhani Ciko. Ishte një riproduksion i veprës klasike. Kam marr pjesë në shfaqje të mirëfillta, gjithashtu në koncertet e mbylljes së sezonit operistik në ditën ndërkombëtare të muzikës për vitin 2008 – 2011 në teatrin e Operës, si edhe në turneun me Albanian Excellence në vitin 2021 – një nismë shumë serioze për të promovuar muzikën qytetare pogradecare me anë të këngëtarëve klasikë. I jam mirënjohës drejtueses së Albanian Excellence Flora Nikolla, e cila më angazhoi në këtë turne gjatë të cilit shkuam edhe në qytete të tjera si Dibër e Korçë. Natyrisht, mund të ketë më shumë bashkëpunim por megjithatë artistët shqiptarë në diasporë janë të inkuadruar në jetën artistike të atdheut. Nuk duhet të harrojmë se Opera është institucion shtetëror me fonde shtetërore dhe jo private. E përmend këtë si aspekt financiar por për artistët e diasporës pjesëmarrja në këto projekte ka dimensione të tjera. Unë e kam thënë edhe më parë se unë jam rritur në atë teatër. Në pushim të provave, nëna ime më ka vënë mbi piano duke më thënë: Këndo Kreshnik! Dhe unë këndoja ariet që dëgjoja gjatë provave ndërsa trupa më duartrokiste. Dirigjenti i pavdekshëm Rifat Teqja ose Ermir Krantja, solistët e mrekullueshëm Edit Mihali, Shqipe Mingomataj, Gaqo Cako, Avni Mula, Nina Mula, Inva Mula, Fitore Mamaqi, Shqipe Zani ishin ata që mbanin operën dhe njëkohësisht ishin familja me të cilën jam rritur unë. Në këtë këndvështrim, vajtja në Teatrin e Operës dhe Baletit është njësoj sikur shkoj në shtëpinë time në Tiranë.

4. Rezymeja juaj është mbresëlënëse në numrin e roleve si solist në pjesë operistike si edhe një listë e gjatë me koncerte e shfaqje. A ke synime të caktuara për këtë dekadë?
Periudha e Kovidit vendosi një tabelë Stopi për shumë shfaqje e programe. Në muajin prill kam dy koncerte të konfirmuara tashmë në Kanada me një promovuese ruse-amerikane. Unë jam gjithmonë në aktivitet e sipër si pjesëmarrës në koncerte dhe arie e kështu me radhë.

5. Cilat kanë qenë projektet që ju kanë munduar apo lodhur më shumë dhe çfarë keni mësuar prej tyre?
Don Xhovani ka qenë i vështirë sepse manaxherja më pyeti: E di operën Don Xhovani? I thashë: Po. Kam nënshkruar kontratën dhe shfaqja do jepej pas 7 ditëve. Kështu që për një javë më duhej të mësoja gjithë rolin nga fillimi në fund. Dhe ky nuk është rol episodik. Kur u dha shfaqja në operën prestigjioze të Houston Texas, gazetarja e Houton Chronicle shkruante në faqen e parë të ngjarjeve kulturore se produksioni në Opera in the Heights ishte më i mirë në krahasim me operën e madhe Houston Grand. Produksionin e mirë e bëjnë artistët e talentuar dhe një ekip i përgatitur. Regjisorja ishte Lesly Swackhamer e cila ka vënë me shumë sukses në skenë vepra si Madame Butterfly dhe ka reputacion për atë që kritikët e muzikës e quajnë ‘vulën e saj moderne’ në opera. Gjatë përgatitjes për rolin, mbaj mend se më dilte gjumi duke thënë fjalët e rolit dhe mund të them me plot gojën se ka qenë rol i vështirë, por që e kujtoj me shumë kënaqësi.

6. Cila ka qenë këshilla më e mirë që ju kanë dhënë në jetën profesionale?
Këshilla më e mirë ka qenë dhe vazhdon të jetë ajo e nënës sime: Të mbaj kokën ulur dhe bëj punën time. Kjo ka qenë gdhendur tek une që i vogël. Unë jam këngëtar klasik opere. Është puna dhe identiteti im profesional.

7. Pra ti e ke ditur gjithmonë se do bëheshe këngëtar opere?
Po, e kam dashur këtë profesion qëkur luaja violinë. E dija që në një moment do bëhesha këngëtar. Ia thosha babës, ia thosha nënës sime. Dhe ashtu u bë.

8. Çfarë këshille do t’i jepje vetes tënde për shembull po të bisedoje sot me Kreshnikun student në Liceun Artistik në Tiranë?
Duke e ditur kush je, mos je i druajtur për vlerat e tua. Në momentin që vendos se do bësh diçka, asnjëherë mos dysho tek vetja. Unë jam i dashuruar me artin e të kënduarit. Për mua nuk është punë prandaj nuk e kam ndjerë si punë. Këtu hyn ajo këshilla e nënës për të qenë kokëulur në mënyrë që të jetë puna ajo që flet për ty dhe jo ti.

9. Kjo lidhet natyrshëm me atë që mund të jetë motoja juaj në jetën profesionale.
Po. Famë apo jo nuk ka rëndësi. Unë duhet të njihem kudo që shkoj si profesionit i aftë. Nëqoftëse e kam arritur atë, unë kam arritur gjithçka. Të jesh profesionit është parësore, ndërsa fama është dytësore. Edhe një herë vij tek këshilla e nënës për të lënë punën të flas për mua dhe jo llafet.

10. Meqë përmendët nënën, ju jeni lindur e rritur në familje artistësh. Babai juaj i ndjerë Ismail Zhabjaku kineast dhe regjisor në kinostudio, nëna Nermin Daja Zhabjaku pianiste dhe koncert maestro në Teatrin e Operës dhe Baletit në Tiranë. Si e përjetoni ju këtë lloj përcjellje të trashëgueshmërisë? Dhe sa rëndësi ka për ju?
Për mua është gjithçka. Ata të dy kanë dhënë për artin, për familjen, për miqtë madje edhe të panjohurit. Pra për mua nga të dyja krahët, dashuria për artin skenik ishte gjithçka. Kjo do të thotë të jesh artist në të gjithë qenien duke e jetuar jetën si i tillë. Kush më njeh thotë: O Kreshniku! O baritoni. Edhe këtu në Amerikë, kudo ku shkoj thonë Kreshniku, baritoni shqiptar.

11. Le të flasim pak për këtë sepse në muzikë dhe në sporte emri shqiptar mbart një status apo vlerësim që është në kontrast me ngarkesën negative në aspekte të tjera si qeverisja, korrupsioni, krimi i organizuar. Si e përjetoni ju këtë kontrast? Si e ndjen veten artisti shqiptar në skenë dhe jashtë saj?
Unë kam patur mirësinë të jem gjithmonë i vlerësuar. Ashtu jam ndjerë si në skenë dhe jashtë saj. Çfarë kam mësuar në Amerikë është që gjithmonë duhet të tregosh veten dhe vlerësimi vjen vetë.

12. Veç kësaj ju jeni pjesë e një brezi të tërë që ishte i pari i periudhës postkomuniste i cili prezantoi Shqipërinë në botë?
Po, ishte tamam ai brez që ishin të pandihmuar nga shteti. Kishte nga ata që dilnin nga Shqipëria përpara me bursa ose me një lloj baze. Por dihet se atyre që ju jepej kjo mundësi ishin të pakët. Me ndërrimin e sistemit, ishte sikur ra një bombë. Shokët e shoqet e klasës sime nuk janë në Shqipëri, psh Orjana Kurteshi, Sherli Polena, unë, të gjithë jemi të shpërndarë, në Gjermani e vende të tjera. Fakti që ne kemi vazhduar karrierën pa ndihmën e asnjerit është me rëndësi. Unë kam ardhur në Shtetet e Bashkuara me 20 dollarë që m’i kishte dhënë nëna ime. Shyqyr kisha motrën për fillim, por të gjitha përçapjet për dokumente e të tjera i kam përballuar vetë. Raste si unë ka plot. Por kjo është rruga ime. Kam vuajtur shumë për të arritur aty ku dua. Pra kam një ambient të rehatshëm si artist dhe njeri në një vend “të egër”.

13. Në ç’kuptim të egër?
Sepse vetëm në Nju Jork ka një superprodhim të paparë nga tri shkolla arti prej nga kushedi sa diplomantë dalin për vit të uritur për punë dhe mundësi të tjera. Dhe ja ku jemi. Kjo arrihet me punë dhe talent. Këtu nuk është “kë njeh” por e bën dot apo jo.

14. Kur e keni ndjerë veten më krenar gjatë karrierës suaj?
Ka plot momente por një prej tyre ka qenë në qendrën kulturore në sallën Sleepy Hollow. Po bëja një koncert me vepra gjermane Brahms dhe Shubert, si edhe kompozitorë rusë Rahmaninov dhe Çajkovski. Pas koncertit, organizatorja, një grua e vjetër 80 e ca vjeçare më thotë se një zonjë donte të fliste me mua. Unë ju afrova dhe zonja ishte e verbër. Më tha se ishte lindur në Çeki dhe se ishte çifute, por kishte jetuar në Gjermani. Kur familja dhe ajo u larguan për t’ju shpëtuar nazistëve, ajo ishte betuar të mos dëgjonte më kurrë gjermanisht. Dhe sa herë që vinte rasti, ajo dilte nga salla e koncerteve apo leksioneve sepse nuk donte ta dëgjonte më atë gjuhë. Zonja më tha se ishte hera e parë nga ajo kohë që më ke bërë të dëgjoj gjermanisht. “Nuk të njoh por dua të them se më ke ndryshuar mendjen,” tha, dhe i rridhnin lot. Aty kam ndjerë thellësisht forcën e artit. I kam puthur dorën asaj zonje. Këto janë momente që më shtyjnë në rrugën e vështirë të artit.

15. Për këtë këndon ti?
Kur shoh sytë e përlotur në një dramë apo buzëqeshjen kur është komedi, ndihem i lumtur. Ndiej se kam gërvishtur pak tek shpirti i dikujt. Kam shkuar aty ku është shumë e vështirë për të depërtuar.

16. Për këtë pyetje do bëj një kthim prapa në formë komenti për të bërë një lidhje me të sotmen. Siç e the, muzika ka aftësinë të krijoj lidhje të drejtpërdrejtë dhe të menjëhershme me publikun. Po të kthejmë sytë 110 vjet më parë, korifenjtë e Vatrës ishin aq të vetëdijshëm për pushtetin e forcën depërtuese të muzikës sa krahas me misionin e tyre atdhetar për mëvetësimin e Shqipërisë dhe fushatën e takimeve diplomatike për të avancuar çështjen shqiptare dhe arritjen e pavarësisë, ata, me largpamësi, krijuan, përkrahën dhe mbështetën bandën e parë muzikore të Vatrës. Vajtja e bandës në Shqipëri dhe turnetë në qytetet shqiptare ishin pika kulmore të lëvizjes së zgjimit kombëtar. Drejtuesi dhe kompozitori i bandës Thoma Nasi me origjinë nga Dardha krijoi korin Lira, Shoqërinë e Arteve të Bukura dhe Orkestrën e parë simfonike, të cilat mbollën dhe kultivuan farën e kulturës në vitet 1920-1928 në Korçë. Efekti i bandës Vatra në vetëdijësimin e një populli në luftën për pavarësi është evidentuar dhe në shumë forma Banda u bë pjesë e shprehjes së identitetit kulturor kombëtar të shqiptarëve. Një popull që ka bandë dhe muzikën e vet është i dallueshëm në identitet. Shqiptarët nuk mund të jenë as grek, as sllav dhe as turq pavarësisht pretendimeve të fqinjëve apo orekseve perandorake atëherë dhe tani. Pas më shumë se 110 viteve cili është misioni i muzikës sot, përveç argëtimit?
Më saktë do ishte të pyesim veten Cili duhet të jetë misioni i muzikës sot? Argëtimi është diçka tjetër dhe kalimtar. Muzika ka forcë kur të mbetet në mendje edhe kur dëgjon pas dhjetra viteve. Çfarë i serviret publikut shqiptar sot? Unë e di se populli ynë e dallon vlerën por nuk i jepet alternativa. I takon shtresës intelektuale të kthejë vlerat e mirëfillta të artit shqiptar. E kam thënë dhe do ta them se në çdo vend ku shkojnë shqiptarët arrijnë majat e suksesit. Ky është treguesi i potencialit të madh që kemi ne.

17. A ka ndryshuar muzika, koha, shqiptarët?
Të gjitha bashkë.

18. Pra vargjet “Dimër është jeta jonë plot dëborë dhe stuhi” nga opereta janë kuptimplote sot për shqiptarët në atdhe dhe në botë?
Shumë e vërtetë. Fjalët e operetës dhe vetë libreti i Karnavaleve të Korçës janë autoktone dhe tani kanë një jehonë të jashtëzakonshme. Jam i lumtur që kam nderin të jem pjesë e Operës Nacionale shqiptare. Për mendimin tim ka shumë rëndësi që publiku shqiptar të dëgjojë muzikën e mirëfilltë operistike shqiptare. Toka Jonë dhe Borana janë kryevepra të artit shqiptar. Unë e përmend këtë episod shpesh. Gjatë provave të operës Toka Jonë, Shqipe Mingomataj këndonte rolin e Lokes. Unë isha shumë i ri dhe merrja pjesë në prova. Si pjesë të kostumit të rolit ajo mbante në shpinë një pajisje të kohës për mbartje të druve dhe sa herë këndonte e kishte pjesë të vetën, nuk e ulte për të kënduar, dhe mua sa herë e dëgjoja më rrënqethej mishi. Mendoj se të tilla vepra duhet të vihen në skenën shqiptare një herë në dy tri vjet. Kompozitorët e plejadës kanë krijuar opera me vlera artistike, sigurisht mund të ketë dallime. Dua të përmend se këto vepra ishin të ndërthurura me folklorin shqiptar. Koralet e Onjeginit të bazuara në muzikën folklorike ruse nga Çajkovski këndohen sot e kësaj dite. Një nga artistet që ka kënduar të njëjtën arie është Rajmonda Dabulla. Artisti i madh Prenk Jakova ishte gjenial në ndërthurjen e zhanrit operistik. Prandaj për mua është “me vend” të këndoj një operetë shqiptare, pasi kam kënduar italisht, gjermanisht, frëngjisht, hebraisht, spanjisht, anglisht. Unë nuk kam tatuazh me shqiponja dhe jam kundra manifestimeve publike të shqiptarizmit por jam i përkushtuar që ne të bëjmë “punët e shtëpisë” që flasin vetvetiu se kush jemi ne dhe cilat janë vlerat tona të vërteta.

Të falenderoj Kreshnik! Suksese të mëtejshme!

Fotot nga Kreshnik Zhabjaku
Artistja Inva Mula dhe baritoni Kreshnik Zhabjaku përpara Teatrit të Operës dhe Baletit Tiranë
Trupa e Operetës Karnavalet e Korçës
Afishe e shfaqjes

NAIM FRASHËRI NË AUSTRI, POEZI DHE SHKRIME TJERA

by

Hazir MEHMETI, Vjenë/

“Apostull i Shqiptarizmës”. Naim Frashëri evokoi të kaluarën historike të shqiptarëve, poetizoi jetën në gjirin e natyrës dhe bukuritë e vendlindjes…Vjenë, 20 shkurt 2023. Poeti mendimtar iluminist dhe veprimtar i arsimit e kulturës kombëtare, Naim Frashëri, është i njohur dhe vlerësuar nga çarqet evropiane të kohës. Figura e tij e gjithanshme, vuri themelet e Rilindjes Kombëtare dhe ai për së gjalli u pagëzua: “Apostull i Shqiptarizmës”. Naim Frashëri evokoi të kaluarën historike të shqiptarëve, poetizoi jetën në gjirin e natyrës dhe bukuritë e vendlindjes.Naim Frashëri nga viti 1874 deri në vitin 1876 punoi në Sarandë, drejtues i doganës; por në fund sëmurët nga mushkëritë, ai vuante nga tuberkulozi i hershëm dhe tani nga reumatizma e shoqëruar me dhembje në gjunjë dhe nyje. Në këtë gjendje Naimi detyrohet të udhëton për shërim në banjën e njohur të Badenit, jo larg Vjenës, ku do qëndron gjashtë muaj. Sipas disa burimeve, duhet të ishte fillimi i vitit 1877. Përkujdesi dhe uji i banjës së Badenit i bëjnë mjaftë mirë për shëndetin e tij të rënduar. Ardhja në Austri, atij i dha mundësinë të viziton muzeun e njohur të Vjenës, Belvedere, aty ku aso kohe, ruheshin shpata dhe përkrenarja e Kryeheroit tonë, Gjergj Kastriotit Skënderbeut (1405-1468). Shpirti i tij atdhetar u magjeps nga armët e Kryetrimit, i frymëzuar shkroi vargjet e njohura të tij: Lum ti, moj Shqipëri!” thashë,Armët e ti’ kur i pashëNdë Belvedere në Vjenë,Sikur pashë Skënderbenë. Kështu Naim Frashëri në Vjenë, lidhet akoma më shumë me madhështinë e veprës së Gjergj Kastriotit Skënderbeut. Një dekadë më vonë, në vitin 1898, nxjerr në dritë veprën e tij “Istori e Skënderbeut”. “Mbi të gjitha këto, Historia e Skënderbeut shënon kulmin e përpjekjeve të vetëdijes patriotike të Naim Frashërit, në kohën kur të gjithë popujt e pushtuar nga otomanët kishin fituar pavarësinë. Prandaj, këtu më vendosmërisht se sa përpara shtrohet imperativi i luftës, i bashkimit, i lirisë”. Në kohën kur Naim Frashëri erdhi në Vjenë dhe Baden për shërim, kishte pak shqiptarë, të paktën nuk kemi shënime për aktivitet e tyre. Para katër shekujsh ishte i njohur gjenerali në Dinastinë e Habsburgëve, Gjergj Basta (Georg Basta), shqiptari nga fshati Bastja, rrethina e Sarandës. Basta në fund të jetës së tij ishte Guvernator i Vjenës ku dhe vdes në gusht të vitit 1907, varroset në Kishën e Kryqit të Shenjtë në Vjenë, kurse pesë vite më vonë eshtrat e tij varrosen në Kishën Françeskane të Vjenës. Kjo tregon se historia e pranisë së shqiptarëve në Austri është e vjetër dhe e pa hulumtuar. Shqiptarët kudo që u gjenden jashtë territoreve etnike; në Evropë, Amerikë e Azi, në fillim shekullin e njëzet kishin përqendruar veprimtarinë në jetësimin e idealeve të rilindësve në bërjen e alfabetit dhe shtetit shqiptar. Sundimi i gjatë turk e kishte dëmtuar çdo gjë shqiptare, në radhë të parë gjuhën, trashëgiminë kulturore, fetare, zakonet. Idetë e Rilindësve u përvetësuan shpirtërisht si program veprimi natyrshëm duke ndikuar në ngritjen e ndërgjegjes kombëtare. Katër vjet pasi Naim Frashëri mbylli sytë, Dr. Gjergj Pekmezi, Hilë Mosi, Nikollë Ivanaj, themeluan shoqërinë “Dija”. Kryetar i shoqërisë “Dija” u zgjodh Dr. Gjergj Pekmezi kurse Hilë Mosi sekretar i saj në Vjenë. Anëtarë kryesie dhe bashkëthemelues Nikollë Ivanaj i degës në Raguzë. Dy vjet pas themelimit të “Dijes” intelektualët e njohur rreth saj nxjerrin “Kalendarin Kombëtar” një revistë ngjarjesh brenda një viti kalendarik i shtypur në alfabetin e shoqërisë “Bashkimi”. Aty krahas shkrimeve tjera botohen tregime, anekdota, vjersha nga autor të ndryshëm. Në te do veçojmë poezinë kushtuar Naim Frshërit me titull: “Naim Beut”. Autori i saj nuk është shkruar. Naim Beut Njashtu si shqipja nalt tue fluturue, Ku përmbi re qohet me krahët e veta;Njashtu ti Naim gjuhën tonë lartë ke queSa me u ndalë, filloi e me dal jeta.Vjershat tuaja janë gjithaq mirë rreshtue Sa shpesh herë prej gëzimit i habitur mbeta, Kur unë ishe me gëzim tue i kendue Se ti në mjaltën ke mbledhë, porsi bleta. Ti vdiqe, prej kësaj bote je largua Që e vështirshme, e rrejshme është e shkreta…Por ti prapë mundesh me u këndue Se vjershat tuaja janë aq të nxehta Sa prej shqiptarëve nuk kanë m’u harruaEmri yt, deri sa të soset jeta. Kalendari Kombëtar, 1906, Vjenë Siç shihet vjersha i kushtohet Naim Frashëri pas vdekjes së tij i cili u bë frymëzim i shumë personaliteteve të kohës. Naimi vdiq, por vetëm fizikisht, kurse shpirtërisht ai jeton i freskët në të gjitha gjeneratat. Autori i kësaj vjershe të fuqishme, sigurisht është nga radhët e shoqërisë “Dija” e cila nxori Kalendarin Kombëtar i botuar në Austri në vitin 1906. Kështu vepronin edhe kombet tjera, me botimin e kalendarëve kombëtar. Në Austri shënohet 25 vjetori i vdekjes së Naim Frashërit, viti 1925 Safet Butka nxori Fletushkën NAIM FRASHËRI, e botuar në Graz në vitin 1925 në shënim të njëzet e pesë vjetorit të vdekjes së Naimit. Njëri nga ata që shkroi me pasion rreth potit tonë të madh Naim Frashërit në Austri ishte Safet Butka, i cili studioi për filozofi në Grac. Ai hulumtimin e tij e përmblodhi në fletushkën me titull: Shoqëria studentore shqiptare në Grac të Austrisë nën drejtimin e patriotit të madhe Safet Butka shënon 25 vjetorin e vdekjes së Naim Frashërit me titull: NAIM FRASHËRI NJË SHEMBËLL PËR DJALËRINË SHQIPTARE. Nxjerrë nga libra NAIM Be FRASHËRI prej një grupi studentësh të Austrisë (Graz), 1925. Që në faqen e parë shkruan: “ Naimi s’është vetëm një shembull si gjithë shembujt e mirë të historisë e literaturës kombëtare që tërheqë vërejtjen e fiton simpatinë e veç disave, po edhe një fytyrë e shkëlqyer e një personaliteti të rrallë që ka një vlerë aktuale, një vlerë që do shtohet dita – ditës duke pushtuar zemrat e gjithë atyre që do kenë fatin të njihen mirë me jetëshkrimin e veprat e tij. Kjo vlerë e karakterizon vetveten duke u pasuruar me zemra e shpirtra njerëzish “Unë jam në shpirtin taj…” ky burim lumtësije qiellore s’ e ka mëmën vetëm në ndjenjat poetike e patriotike. Në faqen e dytë shkëpusim disa fjali. “Nga libri “Naim be Frashëri prej Mali Kokojka (Lumo Skëndo), pseudonime të Mithat Frashërit, i shtypur në Sofije në vitin 1901, edhe nga “Kalendari Kombëtar”, 1926, prej një artikulli “Naim be Frashëri”, studim dhe kujtime: “Duke hyrë në Frashër, ndenë xhami të Sulejman be llinjet, në funt të një luadhi, duket një pyrg gurësh e një tufë drurësh që rrëfejnë qenjen e një shtëpie n’atë vent, rrëzuarë 20 (tani 40 e ca vjet më parë). Të kishim fuqinë të shihnim një djalë të vogël, themi ish ay që do na zbukuronte e do na ngjallte gjuhën t’ënë me vjersha të ëmbëla e të shpirtshme e do të fitonte dashurinë e të gjithë neve e t’a quamë VJERSHËTORI. NAIM BE FRASHËRI”. Më tutje në fletushkë shkruan rreth biografisë së Naimit, rrethet, krijimtaria e tij. Në faqen 5 vijnë vargjet e fuqishme nga “Bagëti e Bujqësi”: O malet’ e Shqipërisë e ju o lisat’ e gjatë! Fushat e gjëra me lule, q’u kam ndër mënt dit’ e natë!, Shënimi i 25 vjetorit të vdekjes së tij në Graz, Vjenë dhe qytet tjera ku kishte studentë shqiptarë në Austri, i dha shtrirje të fuqishme mendimit filozofik të Naim Frashërit. Austria gradualisht do bëhet qendër e studimeve albanologjike nga do dalin figurat madhor kombëtare të brumosura me ide iluministe të Rilindësve tanë. Emri dhe idetë e Naim Frashërit tek shqiptarët në Austri do jenë të shënuara gjithandej në shoqatat studentore dhe shoqatave sportive e kulturore. Shtimi i mërgatës shqiptare u shënua me afirmimin e gjuhës shqipe në Austri, kur edhe themelohet Shoqata e Mësuesve dhe Prindërve Shqiptarë “Naim Frashëri” në vitin 1994. Emri i Apostullit të Shqiptarizmës u bë pjesë shpirtërore identifikuese kombëtare në Austri dhe kudo ku flitet e lexohet shqip. Akademia e Shkencave të Shqipërisë, Fjalori Enciklopedik Shqiptar, Tiranë, 2008. Burime: Akademia e Shkencave të Shqipërisë, Fjalor enciklopedik shqiptar l, Tiranë, 2008,Vepra, Naim Frashëri, Prishtinë, 1987. Rexhep Qosja, Naim Frashëri, Prishtinë, 1978. Uran Asllani, Studentët shqiptar të Austrisë dhe veprimtaria e tyre, Tiranë, 2000. Kalendari Kombëtar, Vjenë, 1906. Safet Butka, Naim Frashëri, Graz, 1925.

Shporrini TEC-et lundruese nga Vlora

by

Gezim Zilja/

Në këtë zallamahi korrupsioni, aferash, intrigash, vjedhjesh, spiunllëqesh, e kodoshllëqesh, që ka pllakosur Shqipërinë, hyn dhe afera me TEC-et lundrues, që po instalohen (nuk ka afat në kontratë për vënien në punë) prej shtatë muajsh në Triport të Vlorës. Qysh nga data 04.09.2022 që këto hekurishte të braktisura në Bangladeshin e largët, mbërritën në Gjirin e Vlorës nuk kanë prodhuar as edhe 1(një) MWh energji. Megjithatë në bazë të kontratës së nënshkruar nga ministrja e gjithëditur shqiptare dhe aprovuar nga KM-ja, globalisti shqiptar, firmat e huaja me të cilat është bërë afera kanë marrë gjithsej për qera dhe mirëmbajtje deri më 10.02.2023 shumën e llogaritur si më poshtë:
Ditë gjithsej 26+31+30+31+31+10=159 ditë
Qira në Euro 63.000Euro/ditë x 159ditë = 10.017.000 Euro
Mirëmbajtje 31.500 Euro/ditë x 159 ditë = 4.908.500 Euro
Gjithsej 10.017.000 Euro + 4.908.500 Euro = 14.925. 500 Euro
Gjithë kjo shumë që mund të jetë edhe më e madhe ( përjashto paratë shqiptare që po harxhohen për instalimin, thellimin e detit dhe lidhjen me sistemin energjitik të RSH-së) u është paguar firmave të huaja pa prodhuar deri më 14.02.2023 asnjë “gram” energji elektrike. Pyetja është shumë e thjeshtë për deputetët e PS-së, ministren Balluku (mori me vete dhe ambasadoren KIM kur mbërritën këto vjetërsira në Vlorë,) dhe ndonjë kokëtul: Si ka mundësi të paguhen dhjetëra milionë (qindra milionë në vazhdim) euro duke marrë si këmbim zero energji elektrike? A nuk është kjo një aferë e pastër korruptive? A nuk është mëkat për këtë popull që është bërë për gjynah, e në shumicë po arratiset nëpër botë ( Rruga jonë dreqo rrugë/Zgjatet për një copë bukë.) dhe ka qindra vjet që nuk ia del të mbush barkun me bukë!? A është e ndershme, logjike, shoqërore, fetare vëllazërore e ligjore kjo që po ndodh me popullin shqiptar? A ia vlen të sakrifikohet një popull i gjithë për një grup grash e burrash brenda e jashtë parlamentit, që sot zotërojnë 95% të pasurisë së shqiptarëve? Drejtësia shqiptare (Jo Ylviu dhe ylivinjtë) ka shancin të hyjë në historinë e këtij kombi, duke bërë detyrën e saj karshi popullit të vet dhe asaj për të cilët paguhet. Le të caktojë SPAK-u një prokuror edhe atë me më pak përvojë por trim dhe atdhetar të kontrollojë problemin e TEC-ve në Vlorë. Ndoshta fijet do të na çojnë edhe te skandali, që ka shpërthyer me drejtuesin e lartë të FBI-së këto ditë. Përndryshe nuk ka si paguhen kaq miliona dollarë nga një vend kockë e lëkurë, që nuk mbush barkun me bukë, kotekot apo për “bamirësi?!” Mirë do të ishte që vlonjatët e çdo ngjyre të linin një ditë kafenetë, partitë, filozofitë, historitë me luftëra e trimërira e të shkonin të shikonin me sytë e tyre se ç’po ndodh në Triport. Ndoshta do kuptojnë se ç’po gatuhet atje (veç TEC-ve) në të ardhmen për qytetin e tyre me terminalet e karburanteve dhe rafineritë që do të ngrihen për përpunimin e tyre.
PS. Më e rëndë është gjendja me portet e Durrësit e Porto Romanos. Nuk ka matematicien, ekonomist apo inxhinier me dy gram mend në kokë të mos kuptojë se në atë vend, ku nuk është marrë parasysh Strategjia e Sigurimit Kombëtar të RSH-së dhe në kundërshtim me marrëveshjen e SA-së me BE-në, po i bëhet gjëma Shqipërisë. Porti i Durrësit dalëngadalë po shkon në gjendje kome. 28 milionë euro grant nga BE-ja për zgjerimin e modernizimin e portit të Durrësit u anulluan. Operatorët po hedhin në gjyq qeverinë shqiptare për prishje kontratash arbitrarisht dhe kësaj i duhet të paguaj qindra milionë dollarë gjobë. Porto Romano më i madhi në Ballkan dhe më i bukuri në Europë sipas Ballukut, do të paktën 10 (dhjetë) vjet të ndërtohet me të gjitha parametrat bashkëkohorë si thotë Balluku, edhe sikur paratë të jenë të siguruara. Ndërkaq operatorët dhe anijet tregëtare po spostohen të marrin shërbime në portet e Malit të Zi, Kroacisë dhe Selanikut.

One year of war against Ukraine: acting together to ensure international law will prevail

by

By Josep Borrell/

24 February 2022 will forever be recalled as the day when Russia started its brutal, unprovoked and illegal invasion of Ukraine. This was and remains a case of pure aggression and a clear-cut breach of the UN Charter. This war is neither ‘just a European issue’, nor is it about the ‘West versus the rest’. It is about the kind of world we all want to live in: no one is safe in a world where the illegal use of force – by a nuclear power and permanent member of the Security Council – would somehow be ‘normalised’. That is why international law must be enforced everywhere to protect everyone from power politics, blackmail and military attack.

One year on, there is a risk that people become inured to the images of war crimes and atrocities that they see – because there are so many; that the words we use start to lose their significance – because we have to repeat them so often; that we get tired and weaken our resolve – because time is passing and the task at hand is hard.

This we cannot do. Because every day, Russia keeps violating the UN charter, creating a dangerous precedent for the whole world with its imperialist policy. Every day, Russia keeps killing innocent Ukrainian women, men and children, raining down its missiles on cities and civilian infrastructure. Every day, Russia keeps spreading lies and fabrications.

For the European Union and our partners, there is no alternative to staying the course of our ‘triple strategy’: supporting Ukraine, putting pressure on Russia to stop its illegal aggression and helping the rest of the world cope with the fallout.

This is what we have been doing for one year now – and successfully so. We have adopted unprecedented sanctions; cut our dependency on Russian fossil fuels; and in close collaboration with key partners reduced by 50% the energy revenues the Kremlin gets to finance its aggression. Working together, we have also mitigated the global ripple effects with food and energy prices declining, partly thanks to our Solidarity Lanes and to the Black Sea Grain Initiative.

It is not enough to say that we want Ukraine to be able to defend itself – it needs the means to do so. So, for the first time ever, the EU has supplied weapons to a country under attack. Indeed, the EU is now the leading provider of military training for Ukrainian personnel so they can defend their country. We are also offering significant macro-financial and humanitarian aid to support the Ukrainian people. And we have decided to respond positively to Ukraine’s request to join the EU. Finally, we are working to ensure accountability for the war crimes that Russia has committed.

Ukraine has shown its remarkable resilience, partly thanks to this support. And Russia has grown more isolated, thanks to global sanctions and the international condemnation by the overwhelming majority of states in the UN General Assembly. Our collective goal is and remains a democratic Ukraine that prevails, pushing out the invader, restoring its full sovereignty and, with that, restoring international legality.

Above all, we want peace in Ukraine, a comprehensive and lasting peace that is in line with the UN Charter and international law. Supporting Ukraine and working for peace go hand in hand

Russia’s aggressive revisionism and its wider destabilising moves are a global threat, affecting the Western Balkans and Eastern Partnership countries. We have seen the effects of Russia’s propaganda machine, trying to stir up legacies of the past and we see industrial-scale efforts at the manipulation of information and foreign interference. That is why the EU is working with partners, in particular our future member states, to counter this threat. A key part of that is also supporting media freedom and political pluralism. We are also increasing our support to conflict resolution efforts in the South Caucasus.

More broadly, the Russian invasion has underlined once again that countries and people must be free to determine their own future. The EU has made it clear that we are ready to respond our partner’s wish and integrate the Western Balkans, Ukraine, Moldova and Georgia into our Union and we are working hard to make this goal a reality. This means working together to build more resilient and inclusive societies and economies, develop and protect our democracies and strengthen social cohesion. 

History and justice are on the side of Ukraine. But to accelerate history and achieve justice, we need to amplify our ‘triple strategy’. We know this is a collective task. That is why the EU is counting on all its partners, to act in a spirit of joint responsibility and solidarity: to ensure that aggression fails and international law prevails.

Thika

by

Astrit Lulushi/


Gjithçka rreth sicilianëve dhe shqiptarëve është e ngjashme. Është e mundur që Sikelët dhe Sikanët e epokës së hekurit të përbëheshin nga një popullsi ilire, e cila (si siç ndodhi me Mesapianët) kishte hyrë mes një popullsie vendase, paraindo-evropiane (“mesdhetare”).
Një teori, e paraqitur nga disa studiues, sugjeron se sicanët ishin emigrantë ilirë, të cilët fituan kontrollin e zonave të banuara më parë nga fise vendase.Romakët e konsideronin ‘sica’ si një armë të veçantë ilire. Arma kryesore përleshje e ilirëve ishte Sica.Sipas historianit John Wilkes:Edhe pse një shpatë e shkurtër e lakuar përdorej nga disa popuj rreth Mesdheut, romakët e konsideronin sica si një armë të veçantë ilire të përdorur nga ‘vrasësi’ i fshehtë (sicarius).Kjo fjalë ndoshta nga proto-shqipja tsika (nga shqipja thikë, “thikë”), nga rrënja proto-indo-evropianja ‘to sharpen’- (“për të mprehur”) ndoshta e ardhur nëpërmjet ilirishtes.