Archives for September 2023

Parimi i vetëm që drejton mendjet e tyre është pyetja “Si dukem?” Narcistët kujdesen për imazhet. Pothuajse çdo gjë që bëjnë, e bëjnë për t’u dukur mirë. Ata i lidhin pamjet e tyre fizike, arritjet dhe statusin shoqëror me vlerën e tyre. Dhe ata do të bëjnë gjithçka në fuqinë e tyre për të lavdëruar veten e tyre. – Haruki Murakami

Nga Rafael Floqi, shkëputur nga libri im në proces ‘Psikologjia e vetvetes”

Marrëdhënia midis narcizmit dhe mediave sociale është një temë komplekse dhe shpesh e diskutuar. Narcizmi i referohet një tipari të personalitetit të karakterizuar nga një ndjenjë e tepruar e rëndësisë për veten, një nevojë për admirim dhe mungesë ndjeshmërie për të tjerët. Këtu është një analizë se si narcisizmi dhe mediat sociale janë të lidhura:

Vetë prezantimi dhe vërtetimi:

Narcistët shpesh tërhiqen nga platformat e mediave sociale sepse ato ofrojnë një mundësi për vetë-prezantim dhe vërtetim. Ata mund të kurojnë me kujdes personazhet e tyre në internet, duke shfaqur arritjet, pamjen dhe stilin e jetës së tyre.  Mediat sociale i lejojnë narcisistët të kërkojnë admirim dhe vërtetim nga një audiencë e gjerë. Pëlqimet, komentet dhe shpërndarjet shërbejnë si një formë e vërtetimit të jashtëm, ushqejnë egon e tyre. Kështu narcistët priren të angazhohen në vetë-prezantim madhështor në mediat sociale. Ata mund të ekzagjerojnë arritjet e tyre, të postojnë foto të dukshme dhe ta portretizojnë veten si superiorë ndaj të tjerëve. Ata gjithashtu mund të angazhohen në vetëpromovim, duke përdorur mediat sociale për të shfaqur talentin, bukurinë ose suksesin e tyre. Njeri prej tyre më thoshte “unë jam person publik pasi kam ndjekës në ‘facebook”  Narcistët mund të jenë më të prirur ndaj varësisë nga mediat sociale, sepse rryma e vazhdueshme e vëmendjes dhe e vërtetimit përputhet me dëshirën e tyre për admirim. Shpenzimi i tepërt i kohës në mediat sociale apo në lista me e-maile mund të përkeqësojë më tej tiparet narcisiste.

Ndërsa narcisistët mund të jenë autorë të bulizmit në internet, ata janë gjithashtu të prekshëm ndaj kritikave dhe reagimeve në internet. Komentet negative, kritikat ose turpërimet publike në mediat sociale mund të shkaktojnë lëndime narcisiste, duke çuar në përgjigje agresive ose mbrojtëse.

Për Diana Diamond, një psikologe klinike në Universitetin e qytetit të Nju Jorkut, gjetje të tilla sugjerojnë se modeli i maskës është shumë i thjeshtë. “Pamja është shumë më komplekse – cenueshmëria dhe madhështia ekzistojnë në lidhje dinamike me njëra-tjetrën dhe ato luhaten sipas asaj që individi po has në jetë, fazës së zhvillimit të tij.”

Por Josh Miller, një psikolog në Universitetin e Xhorxhias, dhe të tjerë e kundërshtojnë plotësisht idenë se individët madhështorë po fshehin një anë të cenueshme. Megjithëse njerëzit me delir madhështie ndonjëherë mund të ndihen të pambrojtur, kjo dobësi nuk është domosdoshmërisht e lidhur me pasiguritë, argumenton Miller. “Mendoj se ata ndihen vërtet të zemëruar sepse ajo që ata vlerësojnë më shumë se çdo gjë është një ndjenjë epërsie dhe statusi – dhe kur kjo vihet në pikëpyetje, ata do të kundërshtojnë”, shton ai. Psikologu Donald Lynam i Universitetit Purdue pajtohet: “Unë mendoj se njerëzit mund të jenë budallenj për shumë arsye – ata thjesht mund të mendojnë se janë më të mirë se të tjerët ose po pretendojnë statusin ose dominimin – që është një motivim krejtësisht i ndryshëm dhe mendoj se motivimi ka qenë i lënë pas dore.”

Është e rëndësishme të theksohet se jo të gjithë ata që përdorin mediat sociale shfaqin tipare narcisiste dhe narcisizmi ekziston në një spektër të gjerë. Për më tepër, jo të gjithë individët me tipare narcisiste përfshihen në sjellje negative në mediat sociale. Marrëdhënia midis narcizmit dhe mediave sociale mund të ndryshojë shumë nga personi në person dhe ndikimi varet nga tiparet specifike të personalitetit të individit dhe nga mënyra se si ata zgjedhin t’i përdorin këto platforma. Ndërsa disa mund të përdorin mediat sociale në një mënyrë të shëndetshme dhe konstruktive, të tjerët mund t’i nënshtrohen aspekteve negative që lidhen me narcisizmin. Si e tillë, është thelbësore të promovohet vetëdija dhe sjellja e përgjegjshme në internet për të zbutur pasojat e mundshme negative. ‘Njeri syresh madje deklarohej se ishte person publik pasi kishte një llogari në Facebook.

Mungesa e empatisë

Një shenjë dalluese e narcisizmit është mungesa e ndjeshmërisë për të tjerët. Në mediat sociale, kjo mund të shfaqet si një shpërfillje ndaj ndjenjave dhe privatësisë së të tjerëve.  Narcistët mund të shfrytëzojnë informacionin personal, të përfshihen në ngacmime në internet ose të përfshihen në ngacmime kibernetike pa marrë parasysh ndikimin tek të tjerët. Mosgatishmëria për të kërkuar terapi është veçanërisht e vërtetë për “narcisistët malinjë”, të cilët, përveç karakteristikave të zakonshme, shfaqin tipare antisociale dhe psikopatike, të tilla si gënjeshtra kronike ose shijimi i dhimbjes ose vuajtjes së të tjerëve.

Mariana (emri i së cilës është ndryshuar për privatësi) kujton babanë e saj, një shkencëtar një profesionist brilant, të cilin terapisti i saj e konsideroi një narcisist malinj pasi lexoi letrat voluminoze që ai kishte dërguar gjatë viteve. (Ai kurrë nuk kërkoi terapi.) “E gjitha kishte të bënte me ndëshkimin e vazhdueshëm”, thotë Mariana. Ai zbatoi rregulla të rrepta, të tilla si vendosja e një kufiri kohor të rreptë, për sa kohë do të zgjaste familja e tyre prej pesë anëtarësh të shkonte në banjë. Fëmijët nuk mund të përdorin banjën gjatë udhëtimeve të gjata rrugore. Nëse, në kohën kur ai do të kishte mbushur rezervuarin, të gjithë nuk ishin kthyer në makinë, ai do të largohej. Në një rast, Mariana u braktis në një pikë karburanti kur nuk mundi të kthehej në kohë. “Vështirë se kishte një ditë pa atë lloj drame –që një person të izolohej, ndëshkohej, poshtërohet, thirrej”, kujton ajo. “Nëse do të qante, ai do të thoshte se po tregohesh i dobët. Ai nuk e shoqëronte atë të qarë me veprimet e tij; ai mendoi se ishte performuese.”

Babai i saj gjithashtu vuri përballë kundër njeri-tjetrit vëllezërit e motrat dhe nënën e tyre për t’i parandaluar ata të krijonin lidhje të ngushta – dhe ai vazhdimisht kërkonte të meta tek ata që e rrethonin. Mariana kujton darkat në shtëpi ku babai i saj kalonte orë të tëra duke u përpjekur të identifikonte dobësitë midis burrave të tjerë dhe të lëndonte opinionet e çifteve për njëri-tjetrin. Kur Mariana solli të dashurin e saj  në shtëpi, babai i saj i sfidoi atë dhe u përpoq të provonte se ishte superior. Dhe pavarësisht se ishte një akademik verbues që i magjepste lehtësisht njerëzit kur u takoheshin për herë të parë, ai pushohej herë pas here nga puna për shkak të konflikteve aty ku punonte. “E gjitha kishte të bënte me një punë të vetme,” thotë ajo. Impulsi i tij për të shkatërruar çdo gjë që ishte me shkëlqim, çka ishte popullore, ishte e dashur  e mbizotëronte mbi gjithçka tjetër.

Një sjellje që kërkon vëmendje:

Narcistët dëshirojnë vëmendjen dhe platformat e mediave sociale ofrojnë një rrjedhë të vazhdueshme të vëmendjes së mundshme nga të tjerët.  Ata mund të postojnë shpesh, të ndajnë përmbajtje provokuese ose të përfshihen në sjellje që kërkojnë vëmendje për të mbajtur në qendër të vëmendjes. Narcistët shpesh përfshihen në krahasimin social, duke përdorur mediat sociale për të matur vetëvlerësimin e tyre ndaj të tjerëve. Ata mund të ndihen të kërcënuar nga individë që duken më të suksesshëm ose tërheqës.  Kjo mund të çojë në ndjenjën e zilisë, konkurrencës dhe një nxitje për të kaluar të tjerët në botën virtuale. Ata mund të krijojnë profile të rreme të shoqatave në të cilat kanë qenë anëtarë në Facebook , boll per t’u kundërvënë të tjerëve. Dhe kujtojnë se me këtë veprim ilegal kanë arritur zenithin, kur në fakt kanë kryer një krim digital. Dikush, tashmë i vërtetuar dhe i denoncuar pat krijuar një faqe alternative të Gazetës Dielli, me idenë se do të sulmonte kundërshtarët pa u diktuar.

Komunikimi i përqendruar te vetja:

Narcistët priren të dominojnë bisedat dhe të drejtojnë diskutimet drejt vetes. Në mediat sociale, kjo mund të përkthehet në postime të përqendruara tek vetja, ku përvojat, mendimet dhe ndjenjat e tyre janë në qendër të vëmendjes. Narcizmi përfshin një sërë tiparesh të personalitetit, duke përfshirë një dëshirë të fortë për admirim, një besim në cilësitë e jashtëzakonshme të dikujt, një mungesë ndjeshmërie dhe një tendencë për të shfrytëzuar të tjerët për përfitime personale. Këto tipare mund të formojnë mënyrën se si individët ndërveprojnë me platformat e mediave sociale, të cilat janë krijuar për të lehtësuar vetë-prezantimin dhe lidhjen sociale.

Platformat e mediave sociale si Facebook, Instagram, Twitter(X) dhe TikTok u ofrojnë përdoruesve mundësinë për të krijuar dhe kuruar identitetet e tyre dixhitale. Përdoruesit mund të ndajnë foto, video dhe postime që pasqyrojnë mënyrën se si ata duan të perceptohen. Për narcisistët, kjo ofron një mundësi ideale për të shfaqur arritjet, bukurinë, pasuritë materiale dhe talentet e tyre.

Çfarë mund të na thotë Instagrami për narcisistët? Pak, në fakt.

Ka dy lloje të ndryshme narcisistësh përdorin Instagramin. Ky është rezultati kryesor nga kërkimet e fundit nga Universiteti i Swinburne. Ju nuk mund të habiteni kur ta dëgjoni këtë duke pasur parasysh se sa të njohura janë selfiet për momentin, por ky është një nga studimet e pakta për të kërkuar narcisizëm në një platformë të mediave sociale përveç Facebook ose Twitter.  Duke pasur parasysh se sa është Instagrami i fokusuar në imazhe, nuk është për t’u habitur që studiuesit e zgjodhën atë për të parë se sa popullor ishte me narcisistët e vetë-përshkruar.

“Një kampion prej 200 pjesëmarrësish iu përgjigj një sondazhi në internet i cili përbëhej nga Inventari i Narcizmit me Pesë Faktorë (FFNI); shkalla e vetëvlerësimit të Rosenberg; dhe Pyetësori i Përdorimit, Sjelljeve dhe Përgjigjeve Afektive në Instagram (IUBARQ) i ndërtuar posaçërisht për qëllimet e këtij studimi”, shkruajnë autorët në studimin e vitit 2016, i cili u publikua nga Scientific Research Publishing.

Në thelb, njerëzve iu kërkua të bënin një kuiz të personalitetit anonim që mat narcisizmin dhe vetëvlerësimin. Pasi u arritën këto rezultate, studiuesit kishin të dhëna të matshme nga 154 përdorues të Instagramit. 

Ekipi hulumtues gjeti prova për dy lloje narcisizmi – madhështor dhe të prekshëm. Narcizmi madhështor përfshin tipare të tilla si “ekspozicionizmi, pashpirtshmëria, ekstraversioni, manipulimi, epërsia, agresioni, indiferenca dhe kërkimi i vlerësimit”, shpjegoi Swinburne në një deklaratë për shtyp. Narcizmi i cenueshëm përfshin tipare të tilla si “papërshtatshmëria, zbrazëtia dhe turpi, zemërimi reaktiv, pafuqia, hiper-vigjilenca ndaj fyerjes, ndrojtja dhe shmangia ndërpersonale”, thuhet në njoftimin për shtyp.

Dallimi midis të dyjave është delikate. Narcisistët madhështorë janë ato që do t’i konsideronit narcistë tipikë: “… ata kanë një ndjenjë të fryrë të vetvetes, janë të sigurt në marrjen e vendimeve dhe nuk duket se mësojnë nga gabimet e tyre”, siç shpjegon Psychology Today. Narcistët e pambrojtur janë më të pasigurt: ata ndihen “inferiorë” dhe janë më “të pakënaqur me jetën”, sipas një studimi nga Universiteti Shtetëror i Iowa-s. Këto dallime janë delikate, por domethënëse në atë që zakonisht prodhojnë lloje të ndryshme veprimesh.

Të dy narcisistët madhështorë dhe të pambrojtur kishin më shumë gjasa të angazhoheshin në sjellje për të kërkuar vëmendje në Instagram si “Hashtagimi i markave të njohura ose të shtrenjta”, “Postimi i fotove të gjërave që dëshironi, por nuk i keni” dhe “Postimi i fotove të të famshmëve ose njerëzve që admironi. ”, raporton studimi.

Narcisistët e pambrojtur kishin më shumë gjasa të merrnin pjesë në sjellje, duke përfshirë “Postimin e fotove të vetes në ngjarje ose funksione mbresëlënëse” dhe “Kërkesë për ndjekës” që ata raportojnë. “Narcisistët e pambrojtur përdorin Instagramin si një platformë për të kërkuar reagime pozitive, përputhet me nocionin që njerëzit kërkojnë vërtetim nga të tjerët për të ndihmuar në rritjen e vetëvlerësimit,” përfundojnë ata.

Ata janë në rrugën e duhur; Fotot me fytyra njerëzore kanë “38 për qind më shumë gjasa për t’u pëlqyer dhe 32 për qind më shumë gjasa për t’u komentuar”, sipas një studimi në Instagram nga Georgia Tech College.

Asnjëri nga grupet nuk kishte gjasa të përfshihej në sjellje empatike si thirrjet. Kishte pak rëndësi statistikore në ato sjellje, megjithatë, sipas studimit: “marrëdhëniet midis vetëvlerësimit dhe qëndrimeve në Instagram dhe sjelljeve në Instagram nuk ishin domethënëse”.

Por kishte një korrelacion të rëndësishëm midis të dy llojeve të narcisistëve dhe vetëvlerësimit.

“Përdoruesit e Instagramit me nivele më të larta të narcizmit madhështor kishin tendencë të raportonin nivele më të larta të vetëvlerësimit, ndërsa narcisistët e cenueshëm raportuan nivele më të ulëta të vetëvlerësimit”, shkruajnë autorët e studimit. Pas llogaritjes së korrelacionit midis narcizmit dhe vetëvlerësimit, ata zbuluan se, “të dhënat cilësore identifikuan ata që ishin të lartë në vulnerabël, por të ulët në narcisizëm madhështor, treguan reagime më të forta emocionale ndaj reagimeve në Instagram”, sipas studimit, që do të thotë se ata përdorues ishin më të shpejtë. për të bllokuar ose fshirë komentet që ishin edhe pak kritike.

“Ata me narcizëm të pambrojtur dukej se ishin më të interesuar për të rritur popullaritetin e tyre dhe për të kërkuar miratimin e të tjerëve, ndërsa narcisistët madhështorë përdorën përpjekje të hapura për të tërhequr vëmendjen te vetja në mënyrë që të admiroheshin”, shtojnë autorët e studimit. Autorja kryesore Olga Paramboukis i mbështeti këto gjetje në deklaratën për shtyp, duke thënë se “sjelljet që vëzhgova vetë në Instagram dukej se vinin nga një vend i dyshimit për veten.

Kultura “Selfie”:

Rritja e kulturës së selfie-ve është një shembull kryesor i kryqëzimit midis narcizmit dhe mediave sociale. Selfie, autoportretet të realizuara me telefona inteligjentë, shpesh postohen për të tërhequr vëmendjen dhe miratimin. Narcistët mund të angazhohen në bërjen dhe modifikimin e tepërt të selfieve për të përmirësuar pamjen e tyre dhe për të tërhequr më shumë pëlqime dhe komente. Nga ana tjetër, platformat e mediave sociale ofrojnë kënaqësi të menjëhershme përmes pëlqimeve, komenteve dhe shpërndarjeve. Narcistët tërhiqen nga ky lak reagimi, pasi ai siguron një rrjedhë të qëndrueshme të vërtetimit të jashtëm. Një numër i madh pëlqimesh dhe komentesh pozitive mund të rrisin vetëvlerësimin e një narcisisti dhe të përforcojnë besimin e tyre në epërsinë e tyre.

Parimi i vetëm që drejton mendjet e tyre është pyetja “Si dukem?” – Haruki Murakami Narcistët kujdesen për imazhet. Pothuajse çdo gjë që bëjnë, e bëjnë për t’u dukur mirë. Ata i lidhin pamjet e tyre fizike, arritjet dhe statusin shoqëror me vlerën e tyre. Dhe ata do të bëjnë gjithçka në fuqinë e tyre për të lavdëruar veten e tyre. 

Krahasimi social dhe zilia:

Narcistët shpesh përfshihen në krahasimin social, ku vlerësojnë vlerën e tyre në krahasim me të tjerët. Mediat sociale e përforcojnë këtë sjellje, pasi përdoruesit mund ta krahasojnë lehtësisht jetën e tyre me postimet e kuruara me kujdes të të tjerëve.  Të shohësh jetët në dukje të përsosura të të tjerëve mund të shkaktojë ndjenja zilie te narcisistët, duke i bërë ata të konkurrojnë për vëmendje dhe admirim. Kështu një drejtues TV online në internet krijoi një personazh të idealizuar në internet që mund të mos pasqyrojë me saktësi veten e tyre të vërtetë. Ky person mund të jetë një mjet për vetëmbrojtje, pasi i mbron ata nga kritika dhe cenueshmëria. Ruajtja e kësaj fasade mund të jetë rraskapitëse dhe çdo kërcënim për imazhin e tyre në internet mund të çojë në reagime mbrojtëse. Nje drejtues i tillë i një TV shpifi në mënyrë të hapur kundër një drejtuesi të një televizioni etnik me akuza të shpifura dhe krejtësisht të pavërteta  Kontroll- freaks Askush nuk mërzitet më shumë se një narcisist që akuzohet për atë që ata bënë patjetër. 

Ngacmimi kibernetik dhe ngacmimi në internet:

Disa narcistë mund të përfshihen në ngacmime kibernetike, trolling ose ngacmime në internet për të ushtruar pushtet dhe kontroll mbi të tjerët. Ata mund të shfrytëzojnë anonimitetin dhe distancën e ofruar nga mediat sociale për të synuar individë. Në të kundërt, narcisistët mund të reagojnë fuqishëm ndaj kritikave ose refuzimeve të perceptuara në internet, duke u përgjigjur me zemërim, agresion ose mbrojtje. Narcistët mund të jenë më të prirur ndaj varësisë nga mediat sociale për shkak të nevojës së vazhdueshme për vërtetim dhe vëmendje. Përdorimi i tepërt i mediave sociale mund të ndërhyjë në marrëdhëniet dhe përgjegjësitë e jetës reale.

Ndikimi në shëndetin mendor:

Ndërsa mediat sociale mund të ofrojnë një platformë për narcisistët për t’u shprehur, ato gjithashtu mund të kenë efekte të dëmshme në shëndetin e tyre mendor. Ndjekja e vërtetimit mund të bëhet një obsesion, duke çuar në ankth dhe depresion kur pritjet nuk përmbushen. Jo të gjithë individët me tipare narcisiste përfshihen në sjellje të dëmshme në mediat sociale. Shumë njerëz i përdorin këto platforma për të ndarë interesat e tyre, për t’u lidhur me të tjerët dhe për të promovuar kauza pozitive. “Nuk është rastësi që narcisistët dhe altruistët shpesh kanë një tërheqje magnetike ndaj njëri-tjetrit. E shihni sa perfekt është përshtatja? Altruisti ndjen nevojën për t’u shërbyer me vetëmohim të tjerëve dhe kjo është pikërisht ajo që dëshiron narcisisti. Narcistët duan të adhurohen dhe të kënaqen në çdo mënyrë të mundshme, dhe kjo është pikërisht ajo që ofrojnë altruistët, duke menduar se kjo tregon virtytin e tyre moral.”

Inkurajimi i vetëdijes dhe sjelljes së përgjegjshme në internet është thelbësor për të siguruar që media sociale të shërbejë si një mjet për vetë-shprehje dhe lidhje të shëndetshme dhe jo një burim përforcimi narcisist. Si përfundim, roli i mediave sociale në lehtësimin e vetë-prezantimit dhe vërtetimit përputhet me tiparet e narcisizmit, duke e bërë atë një platformë tërheqëse për individët me prirje narcisiste. Sidoqoftë, ndikimi i mediave sociale në narcisizëm mund të ndryshojë shumë nga personi në person dhe është thelbësore të promovohet përdorimi i ndërgjegjshëm dhe i përgjegjshëm i këtyre platformave për të zbutur pasojat e mundshme negative si për individët ashtu edhe për shoqërinë në tërësi.

Narcistët janë mësuar të largohen nga gabimet e tyre. Sipas mendimit të tyre, rregullat nuk vlejnë për ta pasi janë superiorë. Kur mohimi nuk funksionon, ata kthehen në zemërim. Pas zemërimit qëndron pasiguria e tyre e maskuar. 

Narcistët janë si shumë si miq të rremë. Ata ju përdorin vetëm për të marrë atë që duan. Kur nuk e bëjnë, ata tregojnë ngjyrat e tyre të vërteta. 

Ju mësoni shumë për njerëzit kur ata nuk e marrin atë që duan.

PS. Çdo ngjashmëri në detaje dhe veprime nuk është e rastit është marrë nga realiteti i përditshëm. Emrat nuk kanë rëndësi

Literatura 

32 Hard-hitting Narcissist Quotes To Walk Away For Good, https://www.ourmindfullife.com/narcissist-quotes/

Bipolar disorder. (2022). https://www.nimh.nih.gov/health/topics/bipolar-disorder#part_2262

Isham L, et al. (2021). Understanding, treating, and renaming grandiose delusions: A qualitative study.

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7984144/

Joseph SM, et al. (2022). Delusional disorder. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK539855/