Archives for October 2023

POLITIKANË SHQIPTARË NGA MAQEDONIA E VERIUT VIZITUAN VATRËN

October 13, 2023 by s p

Sokol Paja/

New York, 13 Tetor 2023 – Politikanët shqiptarë nga Maqedonia e Veriut z.Bilall Kasami – kryetar i Lëvizjes “Besa”, z.Afrim Gashi – deputet i Parlamentit të Maqedonisë së Veriut dhe kryetar i partisë “Alternativa” dhe z.Orhan Murtezani zëdhënës i partisë politike “Alternativa” vizituan Federatën Pan-Shqiptare të Amerikës VATRA. Ata u pritën nga kryetari i Vatrës z.Elmi Berisha, shefi i kabinetit Dr. Pashko Camaj, z.Paulin Mrnaçaj këshilltar për siguri dhe inteligjencë në Vatër dhe Editori i gazetës “Dielli”. Në fjalën e mirëseardhjes kryetari z.Berisha prezantoi para miqve historinë, veprimtarinë dhe kontributin e Federatës Vatra në dobi të çështjes kombëtare në Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe trojet etnike.

z.Bilall Kasami – kryetar i Lëvizjes “Besa” në fjalën e tij njoftoi për një bashkim opozitar për të bërë ndryshim në Maqedonisë e Veriut, diskutoi për situatën politike në Republikën e Maqedonisë dhe faktorin politik shqiptar shtetformues dhe opsionet për përmirësim të gjendjes së shqiptarëve në Maqedoni nëpërmjet angazhimit dhe vendimmarrjes politike.

z.Afrim Gashi – deputet i Parlamentit të Maqedonisë së Veriut dhe kryetar i lëvizjes “Alternativa” në fjalën e tij u shpreh: “Vatra është simboli më i mirë i trashëgimisë së shqiptarëve në botë. Jetëgjatësia e Vatrës tregon peshën, rolin dhe rëndësinë për shqiptarinë. Çdo shqiptar duhet ti shpreh mirënjohje Vatrës” tha ai. Gjatë diskutimit z.Gashi analizoi situatën e shqiptarëve në Maqedoni, në vendimmarrje politike publike, menaxhim pushteti dhe efektet demografike e politike të shqiptarëve në Maqedoni si pasojë e sllavizimit dhe përpjekjeve të Beogradit. Politikanët shqiptarë të Maqedonisë së Veriut ngritën shqetësim për asimilimin e shqiptarëve në Luginën e Preshevës nëpërmjet pasivizimit të adresave të shqiptarëve. Vatra ofroi mbështetje dhe garantoi se përkrah çdo formacion që ka synim përmirësimin e jetës së shqiptarëve dhe prioritet kryesor çështjen kombëtare e të mirën e shqiptarëve kudo ata veprojnë e punojnë.

Më 13 tetor 1917, dukja e fundit e Zojës së Bekuar tre barinjve në Fatima. Porosit që Ajo la për lutje, flijime dhe pendesë

October 13, 2023 by s p

Si sot, më 13 maj 1917, në livadhet e Kova d’Iria, ku tre fëmijë: Luçia, Gjaçinta e Françesko, kullosnin grigjat e tyre, u duk për herë të parë Virgjëra Mari, dukje që e shndërroi qytetin e Fatimës në qendër përshpirtërie botërore. Për herë të fundit Zoja, që tashmë njihet me emërtimin “e Fatimës” u duk 13 tetor 1917, kur njerëzimi ishte i mbytur në gjakun e Luftës I Botërore.

Virgjëra Mari u foli tre barinjve të vegjël, të cilët i porositi ta përcillnin mesazhin e saj për lutje, flijime e pendesë, që njerëzimi të shpëtonte nga përsëritja e tragjedive të luftërave.

Nga Kova d’Iria, në historinë njerëzore të shekullit të fundit, vjen një mesazh, që u rrënjos për vullnet të Hyjit, përmes hireve, veprave të jashtëzakonshme të Zotit në Kishë e në mbarë botën. U rrënjos përmes dukjeve e mrekullisë së diellit. Zoja foli për kthimin e Rusisë, gjë që ngjalli për vite me radhë shpresa të mëdha.

Pastaj dukjet u lidhën nga Provania hyjnore edhe me jetën e Gjon Palit II, me atentatin e 13 majit 1981. Me tre sekretet që Virgjëra Mari ua besoi barinjve të vegjël. E edhe me lumnimin e tre barinjve, ndërmjet të cilëve, Luçia, e cila jetoi gjatë për t’i zbuluar botës sekretet e Zojës së Fatimës, që njihet, nderohet e duhet nga mbarë bota e që Papa Benedikti XVI e kujtoi sot në audiencën e përgjithshme.

Nga Fatima vjen një mesazh ngushëllues, jo frikësues.

Kisha e fton botën, e cila tepër shpesh shikon gjithçka me mosbesim, të mos e shtrembërojë e harrojë atë, që u tha Zoja e Bekuar tre barinjve të vegjël, në një ditë të largët, më 1917, duke iu dukur në atë hapësirë të privilegjuar, të hapur nga qielli, përmbi tokë. Hapësirë e cila, që asokohe na mëson të shpresojmë në mëshirën hyjnore, që shëron e shpëton.

Zoja Bekuar përmes barinjve të vegjël në Fatima na mëson të shpresojmë në mëshirën hyjnore, që shëron e shpëton. Nga kjo ngjarje na drejtohet një mesazh i përqendruar mbi lutjen, mbi pendesën e mbi kthimin në rrugën e Zotit, që i kapërcen kufijtë e kërcënimeve, të rreziqeve, të tmerreve të historisë, për ta ftuar njeriun të ketë besim në veprën e Zotit, të ushqejë Shpresën e madhe, të provojë hirin e Hyjit, për t’u dashuruar me Atë, që është burim i dashurisë e i paqes.

Mesazhi që u përcolli Zoja Bekuar barinjve të vegjël mbetet aktual: është mesazhi i paqes; ashtu si Shenjtërorja e Fatimës është shenjtërore e paqes, djep i paqes. Në atë Shenjtërore ruhet plumbi, që e përshkoi Papën Shën Gjon Palin II, ngërthyer si stoli e çmuar, në aureolën e kurorës së shtatores së Zonjës. Ruhet edhe një copëz nga muri i Berlinit, që tregon se Zoja Bekuar ngadhënjeu edhe atje, ku perdja e hekurt e ateizmit dukej e pakapërcyeshme. E bota, që edhe sot tronditet rëndë nga konfliktet, nuk duhet ta harrojë porosinë e Zojës: lutjen për paqe, sepse paqja është dhuratë që vjen nga qielli, dhuratë e Zotit.

Në ditën e kremtimit të dukjeve të fundit të Zojës së Fatimës, ju propozojmë lutjen e motër Luçisë, vajzës, që jetoi gjatë e që bënte pjesë në treshen e barinjve të vegjël, të cilëve iu duk Zoja. Murgeshë, mbajti gjithnjë të fshehur Sekretet e Fatimës, derisa shën Gjon Pali II, papë, vendosi t’ia zbulojë botës. Ja lutja:

O Virgjër Nënë e Zotit e Nëna ime, i kushtohem krejtësisht Zemrës tënde të Papërlyer, me gjithçka jam e me gjithçka kam. Më merr nën mbrotjen tënde amnore, më mbro nga rreziqet, më ndihmo të fitoj mbi tundimet, që më nxisin drejt së keqes, e më ndihmo ta ruaj pastërtinë e trupit dhe të shpirtit tim.

Zemra jote e Papërlyer qoftë streha ime dhe udha që më çon te Zoti. Më jep hirin për t’u lutur e për t’u flijuar për dashurinë e Jezusit, për kthimin e mëkatarëve e për shpërblimin e mëkateve kundër Zemrës tënde të Papërlyer. Përmes Teje, në bashkim me Zemrën e Birit tënd Hyjnor, dua të jetoj për lavdinë e së Shenjtueshmes Trini, në të cilën besoj e shpresoj, të cilën e adhuroj dhe e dua. Amen!

R.SH. – Vatikan

Nuk është 13 tetori 1911 ditëlindja e vërtetë e Migjenit. Pse vijon të mbetet e pakorrigjuar edhe pas kaq vitesh

October 13, 2023 by s p

Albert Vataj/

Ende kjo pyetje mbetet pa përgjigje.

Një kërkim të ngulmët në internet do të jetë i pamjaftueshëm për të mësuar për një detaj shumë të rëndësishëm për Migjenin e madh. Edhe pse në botimet e ndryshme, në prononcimet e historianëve dhe studiuesve, ende 13 tetori 1911 dominon si ditëlindja e poetit. Për kureshtinë e lexuesve, admiruesve të shumtë të Migjenit dhe një pasaktësie verbuese në portale të ndryshme, po publikoj Certifikatën e Lindjes së Migjenit, faksimile e cila është publikuar në botimin e vitit 1989, përgatitur nga Moikom Zeqo dhe me parathënie të Ismail Kadare dhe botuar nga “Naim Frashëri”.

Sipas kërkesës së tij, siç edhe saktësohet në diçiturën që shoqëron famsimilen, është korrigjuar ditëlindja duke përcaktuar 30 Shtator 1911 si dita dhe viti i saktë lindjes së poetit. Ky dokument sikurse është lehtësisht e verifikueshme edhe në faksimile e cila ndodhet në Muzeun Historik të Shkodrës, është lëshuar më 26 janar 1937, kur Migjeni ishte 26 vjeç, kishte përfunduar “Vargjet e Lira” dhe ushtronte profesionin e mësuesit në Gjimnazin “28 Nëntori”, Shkodër.

Midis dokumenteve të kohës, jo të sakta, është edhe një pasaportë e Migjenit e vit lindjes më 1909.

Në Muzeun Historik të Shkodrës ruhen gjithashtu në origjinal dorëshkrimet e krijimtarisë së Migjenit, si dhe stilografi me të cilin ai ka shkruar kryeveprat e letërsisë shqipe.

Ndër artefaktet më interesante është edhe kërkesa për vazhdimin e lejes se pushimit rreth 20 ditë para vdekjes, kërkesë që se ka përfunduar asnjëherë. Gjithçka që ka të bëjë me “Poetin e mjerimit” është e ruajtur dhe gjendet e ekspozuar për publikun dhe studiuesit. Ka shumë të vërteta të diskutueshme dhe vijojnë të mbeten të tilla për fatin e keq të mungesës së fakteve dhe dëshmive që rrëzojnë të shkuarën dhe korrigjojnë historinë. Por e vërteta e ditëlindjes së Millosh Gjergj Nikolla-Migjeni, një e vërtetë kokëfortë, e dokumentuar dhe e publikuar disa herë vijon të jetë e verbër, ngulmon të dezinformojë. Kjo neglizhencë e patolerueshme dhe kjo joshje për të pranuar të mbetemi të gënjyer, jo vetëm denigron figurën dhe veprën e poetit, por shpërdoron çdo ndjenjë pranimi dhe admirimi që ne kemi për vargjet e tij monumentale.

Fitorja që u shndërrua në altar të besimit për bashkim kombëtar

October 13, 2023 by s p

Nga Albert Vataj/

Ndeshja e eliminatoreve për Euro 2024, Shqipëri-Republika Çeke, Tiranë, 12 tetor 2023 në stadiumin kombëtar, “Air Albania”.

Çdo ndenjëse një plis!

Çdo plis një zemër!

Çdo zemër një zë!

Çdo zë një thirrje!

Dhe gjëmoi “Air Albania” siç nuk kishte shkundullitur kurrë më parë nga themelet deri në qiejt, lart ku prehen shpirtrat e përjetësisë që pikuan e bekuan këtë natë solemne, këtë mbrëmje fitoreje, këtë zgjim të thirrjes së gjakut, gjakut që skuqi këtë flamur dhe hymnizoi këtë mbrëmje më plis e shqiponjë.

Ishte e veçanta e atmosferës kuqezi në shkallët e Arenës Kombëtare, për ndeshjen Shqipëri-Çeki, ishte për të mbetur prej më të spikaturat, më madhështorja. Plot 22 mijë qeleshe janë dhuruar nga Digitalb, jo thjeshtë për marketing, por për ta shndërruar magjike atmosferën, e cila mbeti elektrizuese përgjatë gjithë kësaj ndeshje epike. Dhe për të vijuar gjatë gjithë natës festive në Tiranë dhe kudo ku shqiptarët e zbardhën me ngjyrat kuq e zi, në veshje e në zemër.

Ideja e qelesheve, e cila u potencua nga banderolat, pjesëmarrja në stadium e kreut të ekzekutivit shqiptar, Edi Rama, por me një rëndësi thelbësore prania në shkallët e Arenës Kombëtare të Kryeministrit të Kosovës, Albin Kurti bashkë me Lulzim Jasharin, djalin e Komandantit Legjendar, Adem Jasharit. Për t’u finalizuar me këngën himn, “Mora Fjalë”, të Naim Gjoshit, kënduar live nga Shkurte Fejza.

Krejtkjo ishte një gjëmim i zëshëm për bashkim, një oshtimë që vjen nga thellësia e kohës dhe emergjenca e së sotmes për qëndresë, shqiptari dhe fitore. Pavarësisht se cila ishte përballja futbollistike, shqiptaria është thirrur në këtë manifestim të jashtëzakonshëm për të dëshmuar, se kemi forcë për të fituar, kemi arsye për festuar dhe besim për bashkim kombëtar.

Fitorja e përfaqësueses sonë kundër asaj të Republikës Çeke, ishte jo thjeshtë një konfirmim i Shqipërisë në vendin e parë më 13 pikë, në Grupit E, për eliminatoret e Euro 2024. Po, ishte shndërrimi i “Air Albania”, në një tempull të nacionalizmit, në një shpërfaqje spektakolare të ambicies për ta ngjitur idealin e lartë kombëtar, në kreshtën e një zëri buçitës, që shpërthen në shkallët e një stadiumi për të populluar Evropën dhe Botën me zgjim kombëtar shqiptarë.

Fushat e blerta shpesh kanë qenë arena të ndeshjeve epike, e tillë ishte dhe ajo e mbrëmshmja, 12 tetor 2023, për të na sjellë në kujtesë betejën e 14 tetorit 2014 në stadiumin e Partizanit në Beogradit kur valëviti “Autochthonous” në zemër të Serbisë. Jo pak herë këto kulmime të garës dhe sfidës kanë shërbyer si një katalizator i ridimensionimit të ndjenjës nacionale. Pavarësisht se është futbolli si indicie, në të vërtetë ai mbetet ndoshta mjeti më efikas që shpie te përmbushja e qëllimeve, dhe nacionalizmi është reflektimi më i shpejt në këtë kontakt.

Ngjarjet e fundit në Kosovë, nevoja për bashkim kombëtar, dukshëm ka marrë një shtysë, që merr zjarr në një ndeshje futbolli, për të ushqyer frymën, për të shprehur fuqinë, për të ndërmendur krejtkujt se ne dimë të luajmë, të luftojmë dhe të fitojmë shqip.

Bashkimi i trojeve shqiptare, korrigjimi i një prej padrejtësive më të mëdha historike që Evropa na bëri, për logjikën e politikës është një mision i pamundur, por për idealin kombëtar është një e drejtë, e cila mund të shpërthejë në entuziazmin e një tifozerie, për t’u shndërruar në një altar, të cilin e lartësojmë me besim dhe e përmbushim me devocion dhe përkushtim.

Dje nuk fituam vetëm ndaj Republikës Çeke, nuk çimentuan vendin e parë në Grupit E, për eliminatoret e Euro 2024, që na afron me Gjermaninë, nuk triumfuam vetëm në një ndeshje futbolli, por e lartësuam ndjenjën tonë kombëtare në qiejt e asaj lavdie, të cilën e ushqejmë me magjinë kuqezi dhe fitore.

Aleksandër Xhuvani si studiues i gjuhës shqipe

October 13, 2023 by s p

Ledio Xhoxhi

Historian/

Aleksandër Xhuvani hyri në lëvizjen gjuhësore shqiptare të Rilindjes si teoricien i gjuhës letrare dhe tërë jetën mbeti, para së gjithash, kryeluftëtari për njësimin e lulëzimin e gjuhës letrare kombëtare. Tek ai, gjuhëtari dhe atdhetari u shkrinë në një. Koha kur filloi veprimtarinë shkencore Aleksandër Xhuvani ishte koha e një kthese të madhe në historinë e Shqipërisë. Në valët e lëvizjes çlirimtare, në vitet përpara Shpalljes së Pavarësisë po ngrihej e po vërshonte gjithandej edhe vala e luftës për një gjuhë letrare të vetme. Pikërisht në këto çaste historike, më 1906, u botua në revistën “Albania” artikulli “Për themelimin e një gjuhe letrare” me pseudonimin Dok Sula. Ky ishte Aleksandër Xhuvani i cili u vlerësua menjëherë si një forcë e re, si një shpresë për gjuhësinë shqiptare. Dhe ai e përligji plotësisht këtë vlerësim. Xhuvani u formua si filolog i një tipi të ri në një kohë kur Rilindja Kombëtare kishte nxjerrë në dritë vlera e veçori të shumta e origjinale të gjuhës shqipe e të kulturës shqiptare dhe kur penda e pavdekshme e Naim Frashërit i kishte dhënë fjalës shqipe një bukuri artistike të paparë. Krahas kësaj, ai u formua si gjuhëtar në kohën kur gjuhësia historike kishte arritur shkallën më të lartë të zhvillimit të saj.

Ideja themelore që vunë në jetë rilindësit tanë ishte se gjuha kombëtare e shkruar duhet të ketë si burim kryesor gjuhën e popullit, të ushqehet prej saj e t’i ruajë gjithnjë të gjalla lidhjet me të. Këtë ide A. Xhuvani e zbërtheu dhe e përpunoi më tej. Ai mendoi se gjuha letrare duhet të ushqehet vetëm nga ajo gjuhë e popullit që është ruajtur sa më e pastër dhe e kthjellët. Ai nuk idealizon gjuhën popullore, por kërkon që të përdoren në gjuhën letrare vetëm fjalë e konstrukte të drejta që flet populli ynë, të mos futen edhe gabimet që ka gjuha e popullit. I pajisur me dije të thella shkencore të nivelit evropian, duke pasur parasysh faktorët historiko-shoqëror e kulturor, veçoritë fonetike, gramatikore e leksikore të gjuhës shqipe e të të dy dialekteve dhe përvojën historike të gjuhëve të tjera, ai parashtroi një tezë të re shkencore, rreth së cilës u bashkuan forcat më të përparuara të gjuhësisë e të kulturës shqiptare. Teza e A. Xhuvanit ishte që dialekti toskë të merrej për themel, mbi të cilën të ndërtohet gjuha jonë letrare. Por edhe dialekti gegë, duke pasur të mirat e saj, atje ku dialekti toskë nuk e mbush dot qëllimin, të ndihmohet nga dialekti gegë.

Gjuhësia është fusha e së cilës Aleksandër Xhuvani i kushtoi gjithë jetës së tij. Ai u hyri studimeve gjuhësore që në moshë të re, i frymëzuar nga ndjenja të zjarrta atdhetarie. Çështjet e gjuhës ai i ka parë vazhdimisht në lidhje të ngushtë me nevojat e jetës shoqërore të popullit tonë dhe me nevojat e shkollës e të kulturës kombëtare.

Dashurinë për gjuhën shqipe dhe dëshirën për t’a lëvruar atë Xhuvani e shfaq që në shkrimet e para, në diskutimet shkencore në shtypin e kohës për çështje të ndryshme të gjuhës letrare, ku dallohet për formimin e shëndoshë shkencor, për mendimin e pjekur, për qëndrimin objektiv dhe për ndjenjat e pastra kombëtare. Çështja e një gjuhe letrare kombëtare të përpunuar e të ngritur, që ka përshkuar gjithë zhvillimin e mendimit shkencor e patriotik, sidomos që nga Rilindja e këtej, zë një vend qendror në veprimtarinë e Xhuvanit si lëvrues e studiues i gjuhës shqipe. Duke ecur në rrugën e rilindësve të mëdhenj, ai, te zgjidhja e çështjes të njësimit të alfabetit e të drejtshkrimit dhe te formimi i një gjuhe letrare të përbashkët, shikonte një mjet të fuqishëm për bashkimin shpirtëror të popullit shqiptar, për forcimin e vetëdijes e të krenarisë kombëtare, për afirmimin e të drejtave të ligjshme të popullit tonë në arenën ndërkombëtare. Në mendimet që shfaqi Aleksandër Xhuvani për formimin e një gjuhe letrare të përbashkët shohim, nga njëra anë, patriotin dhe veprimtarin entuziast të lëvizjes kombëtare e, nga ana tjetër, gjuhëtarin me gjykim të shëndoshë shkencor, që diti t’a trajtojë me kompetencë dhe me frymë objektive një problem të tillë të ndërlikuar.

Me një vështrim të gjerë në të gjitha çështjet ai u ngrit mbi pikëpamjet e shtrembra, të ngushta, krahinore e penguese në kuptimin e vlerësimin e gjuhës së përbashkët kombëtare dhe sidomos të formës së saj më të përpunuar, gjuhës letrare. Ai mbrojti tezën e drejtë se gjuha jonë letrare e përbashkët do të formohej jo nga një përzierje mekanike e dialekteve dhe të folmeve të ndryshme. Aleksandër Xhuvani ishte për të vënë në themel një dialekt të caktuar, por duke e plotësuar atë me pasurinë e dialekteve të tjera. Në caktimin e dialektit që duhej marrë për themel ai nisej nga arsyet historike e nga shkalla e përdorimit të tij në të gjitha llojet e veprimtarisë letrare dhe jo vetëm nga arsye thjesht gjuhësore. Gjuha e punimeve dhe e veprave të tij dallohet për pastërtinë e fjalorit, për pasurinë me fjalë e shprehje të bukura të popullit, për ndërtimin e qartë e të rrjedhshëm të frazës.

Një vend të rëndësishëm në veprimtarinë e Xhuvanit në lëmin e historisë së gjuhës e zënë gjurmimet etimologjike, fushë e lëvruar prej tij që në moshën e rinisë. Me Aleksandër Xhuvanin mund të themi se nis etimologjia shkencore e gjuhës shqipe e lëvruar prej vetë shqiptarëve. Ai iu përvesh kësaj pune me njohuritë e thella e të imëta që kishte për shqipen e dialektet e saj brenda e jashtë Shqipërisë. Edhe në këtë lëmë kërkimesh ai niset me rrugë metodikisht të drejtë prej rrethanave të brendshme të gjuhës, duke kombinuar edhe këtu, si në gjithë studimet e tij gjuhësore, të dhënat e gjeografisë dialektore me aspektin historik të fjalëve. Kjo rrugë e shpie në shpjegime etimologjike të drejta përbrenda vetë gjuhës, e më tej shpeshherë edhe në krahasime të reja me gjuhë të tjera të Gadishullit Ballkanik ose përgjithësisht të lëmit indoevropian.

Aleksandër Xhuvani në veprat e tij gjuhësore dhe me gjuhën e pastër që përdori kurdoherë, frymëzoi për një punë të tillë, shtoi zellin për kërkime gjuhësore. Me gjuhën e tij të thjeshtë e me stilin e qartë, ai ndikoi vazhdimisht sidomos tek njerëzit e pendës, ushtroi ndikim të fuqishëm në përdorimin e një shqipeje sa më të pastër, sa më të pasur e sa më të qartë.

Edukator i vërtetë dhe adhurues deri në fund i gjuhës amtare, Xhuvani nuk pushoi kurrë së shtyri dishepujt e ish-dishepujt e tij të mbledhin fjalë të leksikut popullor prej gurrës së pashtershme të dialekteve të shqipes, si brenda republikës si dhe në viset e Maqedonisë, Kosovës e Malit të Zi.