Behar GJOKA/
Rastësia e solli që këto ditë të shijoja komedinë “Vdiq mbreti-rroftë mbreti” vënë në skenë nga teatri kombëtar, të autorit Ferdinand Hysi, nga të paktët autor që vijon ta lëvroi dramatikën e shqipes. Rastësitë dhe kënaqësitë paska raste që përputhen dhe ndërkaq të vënë në mendime, mbi fatin e dramaturgjisë shqipe. Komedia Vdiq mbreti-rroftë mbreti, vënë nga teatri kombëtar, për lojën e bukur të aktorëve, për skenat dhe mizaskenat regjizoriale, por edhe për ndërfutjen, në masën e duhur, të tipareve të teatrit muzikor, dhe të lëvizjeve koreografike, vjen me kualitet. Them kështu, nga emocionet e forta që provova, si dhe nga efekti çlirues, që krijoi shfaqja në sallën e tetarit. Regjizorja, aktorët, skenografia, duhen përgëzuar jo vetëm që kthyen kokën nga dramatika shqipe, por edhe për një shfaqje cilësore, në tërësinë e marrëdhënieve artistike.
Në lidhje me dramatugjinë shqipe, jemi në një situatë të debatueshme, ka teatër shqip në Tiranë, Prishtinë, Shkup, apo në disa qytet të Shqipërisë dhe të Kosovës etj. Megjithatë, në secilin prej këtyre teatrove, më tepër vihen drama të autorëve të huaj. Nuk është e keqja e madhe te vënia në skenë e dramatarugjisë botërore, që dihet se ka suksesin brenda, gati të garantuar, ndonëse jo gjithherët realizohen si shfaqje. Problemi qëndron në anën tjetër të medaljes, në fatin e dramaturgjisë shqipe, ajo që është, me nivelin e dëshmuar në tekste, mbetet në hije, pra e pajetësuar në skenë. Duke mos u vënë në skenë, pra duke munguar në sprovën unike me teatërdashësit, dramatika e shqipes, fiket dhe zhduket nga skena. Debatit të kahershëm, të zhvilluar në mes regjisoreve dhe aktorëve, në jo pak raste, në mungesë të autorëve, të eksperimenteve të leximit të teksteve të shkruara në gjuhën shqipe, që duhet zhvilluar, nuk ia kemi dalë, që të kemi një ekulibër në mes teatrit shqip dhe dramturgjisë shqipe.
Jemi në fillim të fillimit, sepse mbizotëron mendimi se nuk ka dramaturgji shqipe, aq sa nevojitet, dhe mbi të gjitha me nivel të ngritur estetik, prandaj me sa duket, do të mbahet në këmbë teatri shqip, me vepra të huaj. Arti dhe letërsia, pra edhe drama nuk kanë atdhe, por farktimi i dramaturgjisë, pavarësisht gjuhës, hapësirës, kohës së shkrimit, ngjet në skenë, aty ku njerëzia, prek realitetin e përditshëm, ndonëse të përthyer në konvencat artistike, si dhe shijon makthet dhe arritjet. Debati për praninë e dramaturgjisë shqipe, duket se më tepër i ka mbetur ora, te një pargjykim i studimeve letrare, të moteve të realizmit socialist, se dramaturgjia është më e prapambetur se gjinitë e tjera. Kjo rethanë dhe qasje, e mangët dhe e ngushtuar, ndërkaq ndërpreu zhvillimin organik të letërsisë, pra edhe të dramaturgjisë, të veprës së Santorit, Gramenos, Çajupit, Nolit, e sidomos të Haxhiademit etj. Edhe dramaturgjinë, ashtu si letërsinë dhe mendimin verifikues, e futën në shtjellat e dobisë së sistemit, të nevojës për të propaganduar, fitorjet në humbje të monizmit, dhe shumëçka u vu në shërbesë të ideologjisë së kohës. Baza e nisjes së debatit, përmbi mungesën e dramaturgjisë, e vendosur në pargjaykimin se mungon, së është më e prapambetur, krahasuar me gjinitë dhe zhanret e tjera, kam drojë se ndikoi për të mos parë veprën e gjerë dramatike të Kasëm Trebeshinës, veprën e larmisë dramatike të Teki Dervishit, tekstet e përveçëm të Anton Pashkut, Beqir Musliut, Martin Camajt, tekste e ndaluara të Minush Jeros e Kujtim Spahivolit. Pra, pa dalë prej rrathëve të paragjykimit, të optikës verifikuese, si e prapambetur, nuk ka shanse që debati për dramaturgjinë të jetë real dhe dobiprurës, për shpluhurosur tekste e shkruara, si dhe për të krijuar një atmosferë tjetër, të marrëdhënies organike, të dramaturgjisë me teatrin shqip.
Pyetjes së shtruar në krye, sa a ka dramaturgji shqipe, do të duhej që t’i përgjigjeshim me argumentin e leximit të teksteve, e rrëmimit nëpër dorëshkrime, e një përpjekje që teatri, i problemeve të njeriut shqiptar, pavarësisht se ku jeton, të jetë pjesë e udhëtimit drejtë qytetërimit, ku teatri, komedia, drama, jo sho, që synon marrjen e vëmendjes dhe të kohës, e jo ndikimin për të shijuar katarsën. Shfaqja e komedisë “Vdiq mbreti-rroftë mbreti”, e parë si tekst, pra si pjesë e dramaturgjisë shqipe, ku zbulojmë ligjërimin e poezisë dhe të dialogut identifikues, më tërhoiq. Po kaq, realizimi i disa karaktereve që të mbeten në mendje, si pjesë e marrëzisë ku endemi, si peng i kohës që kalon, pa të sotme dhe të nesërme, veprimet dhe situatat dinamike, japin shpresë dhe një mundësi për të hetuar dhe shijuar, praninë e dramaturgjisë shqipe.
Njeriu i kohëve moderne, ka nevojë për shumë gjëra, por koha nuk i mjafton për ta shijuar dhe zbuluar botën, aq me tepër për të lexuar libra. Dramatrugjia, komedia, drama apo tragjedia, ka dy rrethana mbijetese, të jetësohet në skenë, që nuk të merr shumë kohë, për të përthithur vlerat e endura, dhe të ndikojë në procesin e përjetimit të katarsës, që ruan marrëdhëniet me humane dhe me civilizmin. Komedia Vdiq mbreti-rroftë mbreti, të merr disa momente, duke të dhuruar kënaqësi, por vetiu ndikon për të menduar që edhe nëse nuk ka dramaturgji shqipe, tepër e diskuteshme, të nxiten politikat kulturore për ta vitalizuar atë, si pjesë e jetë së njeriut, si paqyra ku kundrohesh në pak kohë.
– Ajo nëpër vite po përmbush me sukses misionin e saj, duke nxjerrë nga burimi i vet artistë të talentuar të rinjsh për të përformuar shqip, për ta ruajtur të freskët e me krenari gjenezën e qenësisë shqiptare.
– 
– Ky event muzikor është i hapur për të gjithë shqiptarët nga çdo rajon, pavarësisht nëse janë anëtarë të Shoqatës “Uskana”.
– Recitali AMA është FREE. Tërësisht pa pagesa për pjesëmarrje, për të marrë pjesë në program ose për të marrë pjesë si mysafir.
– Recitali AMA këtë vit do të drejtohet nga znj. Besarta Pinjolli Basha.
– Si gjithmonë, edhe unë do të marr pjesë si mësues muzike në këtë recital për të ndihmuar studentët të përgatisin përformancat e tyre më të mira.
– Artistë shqiptarë të grupmoshave të ndryshme, të rinj e të reja, dashamirë e familjarë, ta shfrytëzojmë këtë rast e të bëhemi pjesë e këtij eventi muzikor.
– Prindër e mysafirë do të ndjekin nga afër shkathtësitë e atyre që do të ngjiten në podiumin e një salle profesionale koncertesh.
– Bashkërisht do t’i inkurajojmë pasardhësit tanë të lindur këtu, të flasin e të frymojnë shqip duke luajtur në instrumente e duke kënduar në gjuhën e embël amnore.
”. Në vitin 1994, kam qenë i shtruar në një prej spitaleve të Barit. Një mjek, i cili punonte atje, më pati thënë se çdo sëmundje, qoftë e lehtë, qoftë e rëndë, ka një pafundësi mundësish, pasi ndërmjet 0-s dhe 1-shit gjenden një infinit numrash dhe po ashtu nga 0-ja fillon një infinit numrash.
