Archives for February 2024

VATRA DO FESTOJË 16 VJETORIN E PAVARËSISË SË KOSOVËS

February 8, 2024 by s p

Federata Pan-Shqiptare e Amerikës “Vatra” në nder të 16 vjetorit të shpalljes së pavarësisë së Republikës së Kosovës, në Selinë Qendrore të Vatrës me adresë: 2437 Southern Blvd, Bronx, NY 10458, më 17 Shkurt 2024, ora 11 Am, do të organizojë një festë dedikuar ngjarjes historike për mbarë kombin shqiptar, shpalljen e Kosovës shtet të pavarur e sovran.

Në këtë ditë të shënuar do paraqiten kumtesa historike rreth pavarësisë e rrugëtimit 16 vjeçar të shtetit të Kosovës në liri, nga Prof.Dr. Roland Gjini, Frank Shkreli, Dr. Paulin Marku, Dr. Naim Musliu, Dr. Lulzim Nika dhe Halil Ahmeti. Në nder të kësaj ngjarje festive patrioti i shquar i Dardanisë, vatrani z.Toni Musaj në Vatër do të përgatisë një koktej për të gjithë të pranishmit.

Ftohet komuniteti dhe media që të marrin pjesë.

Punësimi dhe Karriera në 2024 bazuar në 14 rekomandime

February 8, 2024 by s p

Erion Muça*/

1. Ndihmoni nxënësit të identifikojnë dhe zhvillojnë prirjet dhe talentet duke i mbështetur ti promovojnë kështu suksesi i tyre do të jetë i garantuar. Kjo do të stimulojë konkurencën e kohëve moderne e rritur ndershmërinë dhe meritokracinë. Duhet hequr dorë nga cilësimi i aktivëve si harrakatë dhe hiperaktivëve si të prapte duke minimalisht ndrydhur dhe maksimalisht bullizuar. Mbështesni rritjen e mesatares së nxënësve duke vlerësuar çdo përpjekje të tyre për diferencbërje nga të tjerët bazuar në prirje dhe projekte duke i mbështetur në ide dhe iniciativa të pavarura dhe lërini ekselentët të ecin vetë si dhe dinë pasi talenti është rrallëherë ekselenti dhe shpeshherë ai gjendet ku s’ta pret mendja, e po aq shpesh bllokohet nga paragjykimet dhe steriotipet.

2. Zgjidhni zanatet, profilet dhe degët e perspektivës për ti patur si zotësi dhe profile pune. Shmangni degët për pasion nëse ai është i lidhur me zbulimin e një planeti të ri apo ato që zgjidhen në mungesë informacioni, se na sugjeron shoqja, shoku apo se familja mendon kështu dhe kështu do bëj. Më mirë lexoni, dëgjoni dhe kuptoni veten mbi atë që doni vërtet të jeni dhe të bëni e se çfarë kërkohet më shumë në treg duke marrë një vendim sesa të vuani pasojat e mendimeve personale të të tjerëve që fatkeqësisht shpeshherë kthehen në dëmin tuaj më të madh.

3. Identifikoni kompanitë dhe sipërmarrjet që po përmirësohen dhe “zënë mend” nga kriza e burimeve njerëzore dhe jo ato që kanë mbetur prapa e i duket sikur ja ke nevojën e të thonë “po të mbajmë me bukë”. Rritja artificiale e pagave nga këto tipologji kompanish është më tepër e kushtëzuar nga rrethanat dhe që në rastin e parë të jeni të sigurtë që të ngarkojnë përgjegjësinë e 5 pozicioneve që të amortizojnë shpenzimet e shkaktuara me pagën e lartë.

4.Jini analitikë dhe arsyetoni para se të punësoheni nëse sipërmarrja ose nuk ka standartet e duhura në kohën e IA ose nuk bën përpjekje për ti krijuar dhe zhvilluar ato, lidhur me sistemet e promovimit të brendshëm, mekanizma fiks të incentivimit me sisteme bonusesh dhe benefitesh mbi bazë produktiviteti, performance, rezultatesh apo edhe eksperience të gjatë në një sipërmarrje për punonjësit.

5. Matni dhe njihni që pa filluar një punë mentalitetin dhe qasjen e drejtimit të një sipërmarrje.

Ka shumë rëndësi se si do ndjeheni në punë, sa do rriteni dhe zhvilloheni në të, sa vlerë ka puna dhe profesionalizmi juaj për sipërmarrjen pasi vetëm paga nuk e mbulon dhe justifikon mungesën e motivimit deri në zhgënjim që mund të keni nga ambienti i brendshëm pesimist dhe mbytës.

6. Negocioni për pagën pasi tregu vendas dhe europian ka uri për punonjës dhe ky është momenti juaj për të vendosur kushtet e punës dhe barazisë në marrëdhënien lidhur me të.

Niseni pritshmërinë nga niveli i pretenduar i pagës pasi është instrument i cili nuk është fiks por objekt i personalizuar diskutimi mbi bazë kombinimi mes pretendimit, mundësisë, interesit të ndërsjelltë, kërkesave të sipërmarrjes dhe markës personale e profesionale të punonjësit.

7. Merrni përsipër përgjegjësi të drejtpërdrejta vetjake mbi punën por sidomos për rezultatet pasi çdo sipërmarrje do zhvillim dhe ju duhet ta garantoni me punën tuaj atë që në start duke e prirë drejt suksesit.

8. Kujdes.. kërkoni cilësi pune dhe jo mjafton ta keni atë.

Puna duhet të shoqërohet medoemos me një profesion dhe zanat. Shmangni sa më shumë të mundeni sa jeni në kohë dhe në rini, punët e thjeshta apo ato që mund të gjeni lehtësisht për të marrë një pagë por që nuk ju bëjnë të përfundoni duke përfituar një profesion apo zanat pas përvojës së gjatë dhe rezultateve të arritura. Ndonjëherë sakrifiko pak duke kërkuar në menyrë inteligjente punën sesa ecja me shprehjen “të futësh këmbët” kur mungojnë masivisht sistemet e promovimit të brendshëm në shumë sipërmarrje duke rrezikuar të mbetesh në një vend dhe në një profil e nivel pune për shumë vite.

9. Ruani veten që mos katandiseni nga profesionistë në numra.

Mos e lini veten në dorë të tregut e kërkesës t’ju hedhë dhe t’ju presë gjithandej nga nevoja për punë që keni. Ruani staturën dhe përpiquni gjithmonë të punoni minimumi në punë të lidhura me degë të afërta dhe të ngjashme me fushën e arsimit, kualifikimeve dhe zanatit që keni duke çeduar minimalisht vetëm një nivel më poshtë formimit që keni për tu përshtatur me një punë të caktuar. Mos bëni një punë e cila ju rrëzon deri në shkatërrim arsimin, investimin, arritjet profesionale duke ju vrarë ëndrrat dhe besimin që do jeni një ditë të sukseshëm. Sakrifica më e madhe sot është të dish dhe të jesh i ndërgjegjshëm sesa vlen e çfarë potenciali ke dhe sesi ti përshtasësh me një profesion apo zanat, me të cilin të punosh si për veten si freelancer apo profesionist i vetëpunësuar ashtu dhe tek tjetri. Nëse do punosh ke tjetri duhet ti parashtrosh modelin, pretendimin dhe standartet e tua si ato të duhurat e pse jo ti kërkosh llogari sipas mundësisë dhe rastit, se pse ka mbetur 100 vite prapa lidhur me motivimin e vlerësimin e punonjësve.

10. Zhvilloni aftësitë multifunksionale, ato multiskills dhe ato që lidhen me komunikimin, prezantimin dhe zgjidhjen e problemeve. Me to dhe me aftësitë për tu përshtatur me ndryshimet e shpeshta dhe ambjentuar shpejt me to duke zoteruar në kohë reale tempin dhe punën që keni për të bërë, keni arritur të keni në dorë disa armë të forta për ti vënë në dispozicion të punëdhënësit dhe prezantuar si asete personale dhe profesionale shumë të vyera.

11. Përditësoni profesionin, njohuritë dhe aftësitë që keni çdo ditë, javë dhe maksimalisht muaj lidhur me punën që bëni apo profesionin e zanatin që keni. Me automatizimin, robotizimin, digjitalizimin, kodimin dhe shumë më tepër me prezencën e Inteligjences Artificiale në shumë sektorë dhe industri po lindin çdo ditë 500-600 pune, profesione dhe profile të reja. Këto profile janë zgjatime, shtojca dhe komponentë të kohës në dukje të ngjashme dhe plotësuese me profilet tradicionale por që mospërditësimi mbi to është thelbësisht skualifikues dhe ju nxjerr me thjeshtësinë me të madhe dhe menjëherë totalisht jashtë tregut.

12. Mësoni të përdorni inteligjencën artificiale dhe zhvilloni sa gjykoni aftësitë në sigurinë kibernetike pasi janë mjete pune efiçente nëse jeni “shoferë të zotë” në profesionin dhe zanatin që keni. Në këtë menyre do dispononi mjetet e duhura mbrojtëse për të penguar si ata që “fusin hundët në punët e të dhënat e të tjerëve” ashtu edhe do jeni të përgatitur në luftën e aktualitetit përballë lajmit të fundit lidhur me risitë e IA në dobi të njerëzimit.

13. Papunësia e të rinjve do të ulet kur të gjithë ata që punojnë në punët trende të kohës online me dëshirë dhe vetëdije të deklarojnë të ardhurat e fituara sepse e kanë një motiv të fortë për ta bërë dhe do kenë të gjitha lehtësirat e duhura. Papunësia do ulet nëse do rishikohet taksa e vetëpunësimit që hyn në fuqi në Janar 2024 lidhur me mundësi start-upesh individuale me bazë inovacionin dhe kreativitetin. Papunësia do ulet kur ritmet dhe niveli i emigracionit të ulet progresivisht dhe kur shifrat e natalitetit të shënojnë një epërsi logjike rritje përballë mortalitetit. Papunësia e të rinjve do të ulet nëse do mbështetet në një sistem unik vetëpunësimi i të rinjve dhe financohet me kusht që pas mbështetjes përmes një plani biznesi të mund të ketë ecuri dhe stabilitet për ti siguruar zhvillimin e sipërmarrjes dhe vazhdimësinë e saj në menyrë të pavarur. Papunësia e të rinjve do të përmirësohet nëse talentet do të ndihmohen me politika publike dhe skema konkrete suporti për praktikat dhe eksperimentet teknike që ti patentojnë shpikjet dhe projektet e tyre duke i komercializuar ato. Papunësia e të rinjve do të ulet nëse do të edukonim fillimin e aksesit me punën që 15-16 vjeç dhe të rregullonim mekanizmat për të zgjeruar fashën e mundësive dhe kushteve të të miturve në punë dhe shumëfishimin e kategorive të punëve duke lehtësuar dhe burokracirat e sipërmarrjeve kur duan të punësojnë një 15-16 vjeçar. Papunësia e të rinjve do të ulet nëse do të krijohen dhe funksionojnë skemat dhe strukturat standarte fikse dhe të konsoliduara të identifikimit dhe kultivimit të prirjeve dhe talentit që në klasën e 7-8. Papunësia do të ulet po të ekzistonte informacioni kombëtar i ofertës për punë ku çdokush do njihte kapacitetin real të tregut. Në këtë aspekt të rinjtë do të kishin mundësinë të ballafaqonin talentin dhe prirjet e tyre përballë kërkesave të tregut që të nxirrnin llogaritë e tyre e merrnin një vendim në fund. Nëse këto politika dhe masa mbështetëse, fiskale dhe sociale nuk ndërmerren atëherë objektivi shumëvjeçar për ta ulur nën 20% papunësinë e të rinjve 15-29 vjeç do të mbetet serish objektiv i së ardhmes.

14. Në të gjitha rastet pavarësisht profilit, punës apo profesionit që keni duhet të përpiqeni të jeni më të zotët në atë që bëni.

Puna flet vetë pavarësisht se çfarë natyre ka apo cilit lloji dhe kategorie i përket apo sa e vështirë bëhet në kushtet e tregut vendas suksesi përmes sinqeritetit, përkushtimit, profesionalizmit dhe ndershmërisë.

Behuni profesionistë në punën që bëni dhe më të mirët sesi e bëni atë dhe promovojeni fort atë që jeni. Vetëm kështu modelet e deformuara të vipllëkut injorant, të vetëshpallur e të pamerituar, në shpërfillje të meritokracisë dhe profesionalizmit, do të na duken të gjithëve në 2024 si makth i së shkuarës dhe pjesë e një përralle të së kaluarës.

*Pedagog dhe Studiues i Çështjeve të Karrierës dhe Punësimit.

Një urë për të nesërmen…

February 8, 2024 by s p

Agim Baçi*/

Çfarë nuk e mundim dot, e që i dorëzohemi edhe pse nuk e dimë se kur? Vdekja vijon të jetë mbretëria e cila na pret, ndaj ne na mbetet veçse ta mendojmë. Nuk është dashuri, por s’të braktis kurrë. E vetmja që të afrohet edhe më shumë me rritjen tënde. Por, a është vërtet mbyllja e qepallave fundi i njeriut? Kim Mehmeti, përmes rrëfimeve të gjyshes, na ndërton një histori tjetër për të shkuarën e njeriut, duke e lidhur vdekjen jo me atë fiziken, por me emrin e tij, kujtimin e tij, me “hijen e lënë pas”.

“Jo vetëm kur shoh ndonjë kullë, por edhe kur dëgjoj të flitet për meritat e ndonjë personaliteti të dalluar nga e kaluara jonë, mua sërish më rikujtohet gjyshja dhe rrëfimet e saj që bartnin në vetvete edhe porosinë se nga gjitha bëmat jetësore të banorëve të fshatit tonë, duhej mbajtur mend vetëm ato që peshonin rëndë në kandarin e njerëzores dhe të mirësisë për të gjithë fshatarët. Pra, më rikujtohen ngjarjet për të cilat më me ëndje dhe më së shpeshti rrëfente gjyshja, ngjarje, hija e të cilave shtrihej edhe përtej kohës kur kishin ndodhur, bëma të cilat dëshmonin të vërtetën se jeta e njeriut nuk matet vetëm me ditë, muaj e vite, por me gjurmët që lë pas ai që nuk është më në këtë botë, pra më ringjallen në kujtesë rrëfimet për veprat e banorëve të këtushëm që e bënin njeriun të mos vdiste atë ditë kur e varrosnin, por atëherë kur zbehej kujtimi për të, kur nuk kishte kush dhe pse ta kujtonte”. (Kim Mehmeti, “Shpërngulja e të vdekurve”, “Saras”, 2015)

Sukën dhe Rekën e Epërme Kim Mehmeti na i sjell jo si fshatrat e tij apo e të parëve të tij, por si kryeqendrat e gjykimit të botës shpirtërore. Tregimet e gjyshes dhe të Fatushes, në romanin “Shpërngulja e të vdekurve”, janë bartja e së paharrueshmes së duhur, që na vë në lëvizje e që i jep kuptim hapave, janë ura mes të shkuarës dhe asaj që na duhet ta rrokim për nesër, për t’u dhënë kuptim hapave tanë.

Kim Mehmeti gjendet në hullinë e tij stilistike, mes folklorit dhe realizmit magjik. Balada e tij artistike ka urën e vet të fjalëve, ku nga njëra anë qëndron e shkuara dhe në anën tjetër e ardhmja. Nuk ka ndonjë ndarje mes kohërave, por ka një kohë të përbashkët që mund ta kalojë atë urë – është koha e njeriut që vlen të mos harrohet, që ka se ç’të shënojë në të shkuarën e tij. Kim Mehmeti tenton të ftojë lexuesit e tij në kalanë e botës që mbetet, në atë që s’duhet ta shmangim kurrë.

E mundura dhe e pamundura flenë thuajse në të njëjtin shtrat, dhe është vetë Mehmeti që u jep udhë, mes tregimeve të gjyshes dhe të Fatushës, si dy kohë që kanë nevojë të bëhen bashkë, për të nxjerrë në pah vetitë e kohës së njeriut. E të dyja lodrojnë mes ironisë dhe autoironisë, si për të shpjeguar se brenda njeriut janë të gjitha e i takon atij të pikturojë fytyrën e vet, me të cilën do të mbetet apo do të harrohet.

Vetë autori të fton në hapësirën e imagjinatës, por në pyllin e tij të rrëfimit është ai rojtari i fantazisë. Është një rrëfim joshës që të hedh mes reales dhe ireales, mes ëndrrës dhe zgjimit. Është qëndistar i rrëfimit, duke besuar se liria që ka marrë nga motmotet u takon edhe lexuesve të tij, duke i ftuar të mendojnë më shumë për të vërtetat që jep sesa të besojnë tek ajo që rrëfen.

Në rrëfimet e tij janë pikëpyetjet për jetën, për mbijetesën, për gjakun, për dashurinë. Kështu që bartja e arkëmortit nuk është veçse bartja e arkamaneteve, e dëshirave të të parëve, e lidhjes me atë çka na jep emrin, çka na jep krenarinë prej njeriu, i cili duhet të njohë hapat e tij e të dijë se nga i vjen ai trok që dëgjon për së brendshmi.

E shkuara dhe takimi me vetveten mbeten dy rrugëtime të pashmangshme – të pashmangshme sa vetë vdekja. Kim Mehmeti ka vendosur të sjellë, përmes prozës së tij, gruan si pëlhurën më të mirë ku shënohen këto rrugëtime, duke i besuar asaj përcjelljen e domethënies së udhëtimit në kohë të njeriut.

Personazhet e Kim Mehmetit nuk pranojnë të flenë në shtratin e fatalitetit, edhe pse e dinë forcën e fatit të tyre, të domosdoshmërisë për të pranuar atë që të ndodh, si e vetmja gjë që s’mund të shmangej nga askush, i fortë apo frikacak në qoftë ai.

Ftesa për të ruajtur qetësinë përballë rrëfimeve të gjyshes, është ftesa për të qenë i duruar derisa të vijë ora e udhëtimit të duhur. Rrëfimi i së shkuarës tek proza e Kim Mehmetit vjen si një urë për të nesërmen. Është një prozë që lyp kohën e vet, duke kërkuar të na rrëfejë se beteja për kombin, gjuhën dhe besimin, mbeten ndër dashuritë e pafundme të njeriut. Është një betejë që ka nevojë për më shumë sesa të gjallët, për më shumë sesa bashkëkohësit. Është një kohë që ka të bëjë me atë çfarë dëshirojmë të jemi. Dhe, pa të pashmangshmen nuk do mundemi kurrë ta dimë se ku është e nesërmja.

*(Shënime mbi romanin “Shpërngulja e të vdekurve” të Kim Mehmetit).

DREJTORI I ITSHKSH PROF.DR. SKENDER ASANI VIZITON VATIKANIN, HAPEN DYERT PËR BASHKËPUNIM SHKENCOR-HULUMTUES

February 8, 2024 by s p

Vatikan, 08 shkurt 2024 – Sot në Selinë e shenjtë, në Vatikan, u organizua një pritje për Prof.dr. Skender Asanin , drejtor i Institutit të Trashëgimisë Shpirtërore dhe Kultrurore të shqiptarëve nga ana e monsignor Khaled B. Akasheh, përgjegjës i digasterit për dialog interreligjoz. Ky i fundit në vitin 1982 e kishte takuar Nënën Tereze në Palestinë dhe ky ishte një shkas që pikërisht kjo figurë të zëjë gati pjesën qëndrore të takimit, me ç’rast drejtori Asani shpalosa gjithë punën dhe vizionin e ITSHKSH, sidomos ato segmente që në mënyrë shkencore dhe të përkushtuar trajtojnë çështje të komunikimit dhe mirëbesimit qytetar e fetar në vendin tonë, duke përmendur edhe punën që është bërë në kuadër të Departamentit për studimin e trashëgimisë së Gonxhe Bojaxhiut-Nënës Tereze.

Organizimi i disa tribunave shkencore dhe eventeve me karakter kulturor e shhpirtëror, botimi i shumë titujve me interes të veçant si dhe fokusimi në mbrojtjen e figurës së Nënës Tereze përmes rregullativave ligjore të shtetit, ishin disa nga çështjet që drejtori Asani i ngriti gjatë bashkëbisedimit me nikoqirin, duke i paraqitur me këtë rast edhe interesimin e kahershëm që në Shkup të dërgohet një famullitar shqiptar, i cili do të përhapte porositë biblike edhe në gjuhën e Nënës Tereze, me të vetmin qëllim që komuniteti shqiptar-katolik i Shkupit të mos përjetojë edhe më tej dramën e zhbërjes. Të gjitha këto preokupime, sipas drejtorit Asani, janë pjesë e strategjisë së ITSHKSH që shoqëria ku bashkëjetojnë shumë etni me fe e gjuhë të ndryshme të kenë një mirëkuptim qytetar në mes veti. Një strategji e tillë nuk ka mbetur pa u vërejtur edhe nga faktorët ndërkombëtarë, përfshi ambasadat dhe organizatat e ndryshme të cilët në raportet e tyre e ka ranguar ITSHKSH si një shembull i shkëlqyer i kultivimit dhe përhapjes së tolerancës qytetare e fetare midis njerëzve.

Duke qenë dëshmitar i një ekspozeje të tillë të drejtorit Asani, nikoqiri i Vatikanit, monsignor Khaled B. Akasheh, mbeti i entuziuazmuar, me ç’rast u falenderua për informacionet burimore që mori dhe u zotua se bashkëpunimi në mes të zyrës që ai drejton dhe ITSHKSH tash e tutje do të ngritet në një nivel më të lartë.

Në shenjë faleminderimi për mikëpritjen dhe gatishmërinë për bashkëpunim, drejtori Asani bibliotekës së Vatikanit i dhuroi disa tituj të botuar nga ITSHKSH, ku spikasin sidomos ato botime që trajtojnë fushat për të cilat u fol më lart. Ndër të cilët edhe libri për “Familjet katolike shqiptare”, për Gonxhe Bojaxhiun- Nënë Tereze si dhe “Ipeshhkvia Shkup-Prizren nëpër shekuj”.

Pjesë e vizitës së Prof.dr. Skender Asanit në Selinë e shenjtë ishte edhe njohja nga afër me ambientet e Vatikanit, përfshi edhe bazilikën e Shën Pjetrit, një vepër arti që bashkon magjinë e arkitekturës me misonin e shenjtë që mbart ky tempull i lashtë fetar e civilizues.

Në fund të kësaj vizite, drejtori Asani premtoi se Institutin e pret një e ardhme premtuese me plot veprimtari shkencore-hulumtuese, ku Vatikani me të gjitha resurset e veta arkivore do të jetë një prej adresave që do të përdoren për këto veprimtari.

7 SHKURTI 1945, DITË TRADHTIE E PKSH-s QË RINDAU TROJE E ZEMRA TË MALËSISË…

February 7, 2024 by s p

NGA NDUE BACAJ

HYRJE

Malësorët si dhe shqiptarët etjerë patriot e kishin pritur pushtimin fashist me indinjatë të thellë dhe me deshirë (“të pa realizuar…”) për tu rrjeshtuar në ushtrinë mbrojtëse shqiptare, kundra pushtuesve Italian. Por perkundër kësaj , në qendresën e pabarabartë por heroike të ushtrisë shqiptare që priti me plumba e jo me lule fashistet italian me 7 prill (1939) në bregdetin e Durrësit e më gjerë, do të dalloheshin për trimerinë, atdhetarinë dhe qëndresen heroike tre ushtarakë malësor- hotjanë; Mul Deli Bajraktari -Komandant i batalionit “Deja”, Toger Gjelosh Luli -Dedëvukaj i cili komandonte një pjesë të baterisë së topave të vendosur në vijen e parë të mbrojtjes në kodrat e Durrësit, si dhe Zef Martini-një nëtoger i shquar i këmbësorisë shqiptare..1. Në këto kohë gjysma e Malesisë së Madhe lengonte nën pushtimin e Malit Zi, që kishte filluar të pakten që nga kongresi i Berlinit e “finalizuar” me konferencen e Londres (1913).. Në këto kushte paria e kësaj “gjysme” të Malesisë Madhe (nën Malin e Zi) për të shpetuar çfarë mund të shpëtonte (edhe pse përkohësisht), me datën 12 maj 1941, (Hoti, Gruda, Trieshi, Koja, Tuzi,Vllana, Vrana dhe Matagushi) u dergojnë autoriteteve qeveritare fashiste në Tiranë një Memorandum për bashkimin me Shqiperinë nënë, të trojeve shqiptare të lëna padrejtesisht nën Malin e Zi…2. Me dekretin e 7 gushtit të vitit 1941pushtuesi fashist (edhe për qellime propogandistike) shpalli ribashkimin e trojeve shqiptare që i mbanin të pushtuara Serbo-Malazezet, ku perfitonte edhe Malësia e Madhe …3. Për të vënë në zbatim këtë dekret qëndra e N/Prefektures u vendos nga Kopliku në Tuz.Vlen të cilësohet se gjatë luftës antifashiste, si nga Partia komuniste Jugosllave dhe bija e saj PKSH-ja propagandohej, se mbas çlirimit nga fashistët, edhe shqiptaret në trojet e tyre etnike kanë të drejtë të vendosin lirshëm se me kë dëshirojnë të jetojnë: me Shqipnin nanë apo me Malin e Zi që i kishte bashkuar (dhunshëm) Europa plakë. Këtë të drejtë sipas propoganduesve jugosllavë e shqiptare ua jepte lufta e përbashkët që gjoja i kishte vëllazëruar. Këtij premtimi, si gjithë premtimeve të tjera të sllavëve do t’u delte boja pa vonuar…

“ËNDËRRA” E RIBASHKIMIT TË MALËSISË SË MADHE NË DORË TË KOMUNISTËVE JUGOSLLAV…

Megjithë këtë klimë qe solli një ënderr ribashkimi të trojeve shqiptare, Malësia si gjithë Shqiperia e urrente fashizmin si ideologji dhe pushtues, i cili si per çudi solli kushtet e favorshme që emisaret jugosllav, Miladin Popoviç, Dushan Mugosha etjerë të krijojnë bijen e tyre; Partinë Komuniste Shqiptare me 8 nentor 1941. Këtë të vertetë të mjerueme historike për shqiptarët do t’ua komunikonin edhe malësorëve hapët emisarët komunist malazez-jugosllav veçse gjashtë muaj nga dita e krijimit të PKSH, në një mbledhje në fshatin Kopilaj të Piperit me 23 maj 1942… Këtë mbledhje e prëshkruan në ditarin e tij intelektuali dhe nacionalisti Prekë Gruda, i cili ishte pjesmarrës në ketë “kumt” kobndjedhes për shqiptaret e vertet, nga i cili ndër të tjera citoj: “…U çua në kambë tuj perdredhë mustaqet Bllazhe Jovanoviqi, (i deleguari i Titos N.B.) dhe mbasi na kqyri me ata sy gaca sikur donte me na coptua të tanve, ia filloi me folë rrufeshëm pa maskë të kuqe: “Partinë Komuniste të Shqiperisë e kemi në dorë ne malazezet, dhe i kemi atje organizatoret tanë që drejtojnë e komandojnë. Edhe në Kosovë ku jemi tuj ndeshë mjaftë pengesa nga naionalizmi shqiptar, ia kemi dalë me i organizue partizanët shqiptar si jugosllavë, dhe këtë gja e kemi garantua me ndihmen e komunistave të Shqiperisë, për të larguar veshtirsitë tona atje në atë Serbi të vjeter. Pra për çdo gja i kemi vu bazat në Kosovë që çdo pikë ujë të shkojnë në mulli të Jugosllavisë së madhe, dhe me siguri do ta zmadhojmë nga të gjitha anët. Për pakicat shqiptare në Mal të Zi nuk kemi biseduar aspak me komunistë të Shqiperisë. I kemi në dorë pa asnjë konditë. Ungji Stalin ndoshta ka me na e lanë krejt Ballkanin në dorë e jo ma Shqipninë që e kemi qysh tashti në grusht. Ma në fund mos harroni e duhet ta dijmë mirë të gjithë se na janë vrarë në luften Ballkanike (1912-1913, rrethimi i Shkodrës N.B.) njëmbëdhjetë mijë malazez në rrethinat e Shkodres, atë çfarë nuk e perfituan etnit tanë ateherë me luftë, jemi tue fitua ne me mënyrë tjeter. Malet shkambore të Malësisë Madhe e as ata të Krajës me Ruminë nuk na duhen gja sepse male kemi majft, dhe aq ma pak na duhen gja banoret trima të egër të atyne krahinave. Na duhet Liqeni i Shkodres, që do të thahet dhe do të bahet Banata e Malit Zi, hambari i pasun per bukën e popullit tonë, e prej Matagushit e deri në Vraken e vllazneve tanë malazez kanë me lulëzua katundet sllave dhe ajo Shkodër, kaq fortë e dëshirueme prej nesh do të bahen krejtësisht sllave, sikurse janë ba Podgorica, Tivari dhe shumë krahina të tjera të marruna shqiptarëve mbas kongresit të Berlinit e deri në luftën ballkanike.”.4.

TUBIMI I FUSHËS SË TUZIT, 7 SHKURT 1945

Përshkrimin e këtij tubimi tradhtie e turpi, mendova t’ia lë nacionalistit Prekë Gruda, pjesmarrës në këtë tubim, të cilin e përshkruan në një dorshkrim që më ka ra në dorë para rreth 30 viteve me titull : Hot, Grudë, pervjetuer turpi për komunistat shqiptarë, nga i cili për të kujtuar këtë ngjarje tragjike mendova të citoj : “Mbas tërheqjes së gjermanëve prej Malit të Zi, Shtabi i divizionit VI-të, të ashtuquajturës ushtri naç – çlirimitare shqiptare, thirri në Tuz të gjithë burrat e Malësisë ku lajmëtarët kumtojshin që mos të mungonte asnjë mashkull, dhe porositnin të shkonin të gjithë të armatosur në bashkim, ku do të komunikoheshin disa çështje me rëndësi. Bashkimi u bë në fushë të Tuzit me dt.7.02.1945. Në tribunë zejshin vend Shfeqet Peçi me shokë të shtabit të tij nga ana e qeverisë Shqiptare dhe Gjeneral Gjoku Marasheviç me një sasi të madhe autoritetesh civile e ushtarake jugosllave. Kërkush nuk mundej me mendue tragjikomedinë e turpshme që kishin pranuar me vu në skenë n’at çerdhe Shqiptarie komunistët shqiptare… Perden e hapi Shefqet Peçi, i cili me fjalë të parë i lajmëroi malësorët se janë të rrethuar nga çdo anë prej divizioneve Shqiptaro – Jugosllave, e i porositi për qetësi dhe i ftoi të dorëzojnë armët aty për aty. U komunikoi shkuarjen e kufirit prapë në Han të Hotit, dhe i porositi ata burra Shqiptarë t’i duan Serbo-Malazezët, me të cilët (gjoja) i kishte vëllazëruar lufta… Mandej u kthye mercenari nga gjeneral Gjoku me shokë e u tha: Qe ku po ua dorëzojmë këta derra reaksionarë që t’i bani turbiet, pse neve nuk na duhen gja, prandaj mos u kurseni me ta. Qe dajakun që t’i rrihni, qe fishekun t’i vrisni, në qoftë se nuk ju duan e nuk ju ndigjojnë. Këtu ia preu fjalën Kol Zefi i Grudës, i cili ndër të tjera tha: “Tash 52 vjet kjeshë detyruar me shtëpinë teme me i shërbye sllavëve, tuj o mbrojtë me gjoks e fanatizëm interesat e këtyre maleve shqitpare, që qysh prej kongresit të Berlinit e këndej filluan të shkatërrohen prej malazezëve. Ju këta i paskeni ba vëllazën, ndërsa ne kurrë as për formë nuk kemi muejtë me u thanë miq… Me 1890, kur filluam luftën kundër Turqve, na kjeme lidhë me besë të Zotit drejtpërdrejtë me Kral Nikollën e Mark Milanin, per me na ndihmue, e Vendet tona që do t’i merrshim me gjak prej turqve me na i njoftë si zona të lira shqiptare, por ata na rrejtën. Trojet që i çliruam me aq sakrificë ia bashkuan Malit të Zi. Gjithmon na kanë rrejtë e mashtruar dhe tradhëtuar. Shumë më zi kanë meua ba ju, shpejt keni me u pendue, por ka me kenë vonë me fitua çfarë sot, me syplasët po dhunoni. Jemi shqiptarë me mish e me shpirt të gjithë në këto male, prandaj na duket shumë e natyrshme e njerëzore që të mbetemi me Shqipninë. Sa për dajakun ktheje ka doli se na e kemi pasur traditë me u pre me shpata me Malazez, e me u vra me pushkë ballë për ballë, e jo me u rrahë si gratë me shkopinj”. Mbas Kolës, foli Smajl Haxhia i Hotit, që nuk pranoi me i dhanë dorën gjeneral Gjokut. Smajli të nesërmen vdiq, plasi nga maraku që mbuloi Malësinë. Tomë Nika i Traboinit foli, me nji ton të zjarrtë patriotik tuj vu në dukje luftëtarët e përpjekjet e Malësisë për Shqipni. Po kështu i argumentuan punët Ali Zeku i Vranjes, Nikë Zeka i Trieshit, Pretash Zeka i Kojës, Luc Maxhi i Luharit e Osman Bajri i Dinoshës. Të gjithë kërkuan energjikisht mos të ndaheshin ma prej Shqipnie, por me kë me folë e kujt me iu drejtue?… Vetëm komisari i divizionit të VI-të, Muyzafer Spaho, u prek e pa me sy tradhëtinë e tij e të shokëve të vet. Ai tha: “Qëndroni shqiptarë, se ne nuk luftuem me vendosë kufijtë e versajës e as të boshtit për liri e bashkëpunim të popujve. Ju qenkeni më shqiptarë se ne, prandaj gjaku ynë i kësaj lufte e i juaji gjithnjë për liri, u garantojnë vetvendosjen tuaj në bazë të luftës sonë e të premtimeve aleate.” Këtu ia zunë në fyt fjalët Peçi me shokë, atë ditë ra viktimë e idesë mashtruese edhe Myzaferi, që kishte lënë studimet në Itali, për të luftuar për lirinë e Shqipërisë. Ai ishte një ndër të paktët që nuk iu nënshtrua turpit mashtrues. Nuk munguan oratorët malazez me folë me demagogjinë marksiste, tuj lavdërue shërbëtorët e vet. Gjendja u keqsua fort. Malësorët edhe pse e panë se çështja e tyre shqiptare asi shtegu dështoi, vendosën të gjithë të vdesin me armë në dorë, por kurrë mos me u dorëzue, ç’burrni ishte në atë tubim Tradhëtie. Pater Zefi që qysh në fillim kishte refuzuar me ndejtë në tribunë, duel nga mesi i trumës në shesh të burrave, e theksoi rrufeshëm: “Po e shihni, o komunista shqiptarë. Mjerë Shqipnia në duart tuaj. A keni mendua ndopak për historinë e kombit? Ku janë premtimet marksiste për liri e të drejta të popujve? Ndërsa ju Malazez u lumshin krahët, sepse dini gjithmonë me manovrue për të mirën e Malit të Zi e Jugosllavisë. Na jemi tuj e pa se prapë u bëmë robët tuaj, por jo për dobësi të këtyre burrave luaj malesh ndër pranga, por për tradhëti të komunistëve shqiptarë që i paski marrua e ç’burrua kështu. Sa për dorëzimin e armëve Malësorët paskan punë me ju, por siç po e shihni nuk dëshirojnë me i dorëzue sot këtu, prandaj le t’i kthejnë të armatosur ndër shtëpia të veta. Ju e dini se me to nuk u bien tradhtishtë. Vëllezën shqiptarë që u braktisën Vëllazënit e Shqipnisë, qindroni burra e të urtë. Detyrën tuaj e keni krye, ma tepër nuk keni çfarë me ba. Armët keni me i dorëzue autoriteteve Jugosllave kur t’jua kërkojnë. Të shpërndahemi për në shtëpiat tona. Rrnoftë Shqipnia. Zoti kjoft me ne.” Akti i Parë i tragjeditë u mbyll, tjetri u luajt dy javë më vonë, (me 19 shkurt 1945 N.B.), kur natën hynë brigadat Serbo – Malazeze, gjoja me bashkue armët. Në atë natë të kobshme terri mjaftë burra nacionalista të përvëluar për Shqipëri u vranë pa faj, pa kurrë një farë gjyqi të paktën formal. (U pushkatuan atë ditë edhe, Pjetër Zeku Camaj, Vasel Mirashi Camaj, Zef Miliqi Lulgjuraj, Gjelosh Gjoka Lajçaj, vëllezërit nga Gruda, Lucë, Dodë dhe Gjergj Preka Lulgjuraj, Kolë Gjel Çaku nga Trieshi etjerë, N,B.). Po atë natë u muar në kishë të Traboinit, ndërsa ishte ndër të lutuna edhe Pater Zefi (Leonardi) e u pushkatua ndër sy të nanës së tij, vetëm pse i shërbeu Zotit e Kombit me besnikëri. Akti i Tretë i tragjedisë u vu në skenë në Hot e Grudë, ndër krahina të Ulqinit e Tivarit me Larje e Shestan dhe në Plavë e Guci me rrethe etjerë…5. Sot edhe pse kanë kaluar kaq vite nga kjo tradhti kombëtare e komunistëve shqiptar, trojet etnike shqiptare të Malësisë së Madhe e më gjërë vazhdojnë t’a vuajnë këtë ndarje…por pa humbur shpresen e ribashkimit me Shqipninë Nanë…6.

REFERENCAT :

1.Mul Deli Bajraktari, Beslidhjet e Malësisë, kujtime 1939-1945, fq.9, Shkodër 2004.

2.At Marin Sirdani “Ndriçime te historisë,kultures dhe artit shqiptar, fq.61-62. Prishtinë 2002.

3.Fletore zyrtare 7 gusht 1941.

4. Prek Gruda “Ditari i nje zemre te lendueme,sa kam shprese kame shpirte”(1937-1975) pjesa I, fq.192-193.Tiranë 1995.

5.Prekë Gruda, Hot-Grudë, pervjetuer turpi per komunistat shqiptar (dorshkrim…), + Ndue Bacaj, gazeta “Shqiperia Etnike,nr.15, viti 2001,+Kostaq Xoxa, gaz.55,dt.7 qershor 2010.

6.Më e zgjerueme kjo histori tradhtie e krimesh komuniste, është pasqyruar në librin tim të botuar në vitin 2018 me titull: Malësia e Madhe Kundër…, ku janë të shënuar edhe emrat e plotë të të pushkatuarve nga komunizmi jugosllav e shqptar etj…