Archives for April 2024

Analizë nga Rafael Floqi

Izraeli dhe Irani të Premten kanë minimizuar një sulm të dukshëm ajror izraelit pranë një baze të madhe ajrore dhe një lokacioni bërthamor në Iranin qendror, duke sinjalizuar se dy armiqtë e hidhur janë gati të parandalojnë shpërthimin e tyre të fundit të dhunës që të përshkallëzohet në një luftë të plotë rajonale. Izraeli demonstroi dominimin e tij ushtarak mbi kundërshtarin Iranin në sulmet e tij precize të dukshme që goditën pranë objektivave ushtarake dhe bërthamore thellë në zemër të vendit, duke përballuar një sfidë të vogël të rëndësishme nga mbrojtja e Iranit dhe duke i ofruar botës njohuri të reja për të dyja ushtritë. ‘ aftësitë.

Komuniteti ndërkombëtar, Izraeli dhe Irani sinjalizuan të gjithë shpresat se sulmet ajrore të së premtes do t’i jepnin fund asaj që ka qenë një seri e rrezikshme 19-ditore sulmesh dhe kundërsulmesh, një provë shumë publike midis dy rivalëve të thellë që më parë nuk kishin përballur më të drejtpërdrejtë.

Lëvizja në luftime të hapura filloi më 1 prill me vrasjen e dyshuar izraelite të gjeneralëve iranianë në një kompleks diplomatik iranian në Siri. Kjo shkaktoi breshërinë hakmarrëse të Iranit fundjavën e kaluar me më shumë se 300 raketa dhe dronë që SHBA, Izraeli dhe partnerët rajonalë dhe ndërkombëtarë ndihmuan për t’i shuar pa dëme të konsiderueshme në Izrael. Dhe më pas erdhi sulmi i dukshëm izraelit i së premtes.

Ndërsa të gjitha palët bënë vlerësimin, ekspertët rajonalë të sigurisë parashikuan se qeveria e ekstremit të djathtë të kryeministrit Benjamin Netanyahu dhe aleatët e vendit do të dilnin të inkurajuar nga performanca superiore e ushtrisë izraelite. Sidoqoftë, në përgjigje të thirrjeve ndërkombëtare, si Izraeli ashtu edhe Irani u duk se po e përmbanin forcën e tyre të plotë ushtarake gjatë më shumë se dy javëve të armiqësive, duke synuar të dërgonin mesazhe në vend që të përshkallëzoheshin në një luftë në shkallë të plotë.

Por rezultati i pavendosur i tensioneve – që përfshinte një sulm të supozuar izraelit që vrau dy gjeneralë iranianë, një breshëri të paprecedentë raketore iraniane mbi Izraelin dhe sulmi i dukshëm izraelit të premten herët në zemër të Iranit – bëri pak për të zgjidhur ankesat më të thella midis armiqtë dhe lanë derën e hapur për luftime të mëtejshme.

RRISKU I NJE LUFTE TE GJERE RAJONALE

“Duket se jemi më afër se kurrë një lufte të gjerë rajonale, pavarësisht nga fakti se komuniteti ndërkombëtar ka shumë të ngjarë të bëjë një përpjekje të madhe për të ulur tensionet,” shkroi Amos Harel, komentatori i çështjeve ushtarake për të përditshmen izraelite Haretz. .

Izraeli e ka konsideruar prej kohësh Iranin si armikun e tij më të madh – duke përmendur thirrjet e Republikës Islamike për shkatërrimin e Izraelit, programin e tij të diskutueshëm bërthamor dhe mbështetjen e tij për përfaqësuesit armiqësorë në Lindjen e Mesme.

Këto tensione janë rritur që kur Hamasi dhe Xhihadi Islamik, grupe palestineze të mbështetura nga Irani, sulmuan Izraelin më 7 tetor, duke shkaktuar një ofensivë shkatërruese izraelite në Gaza që ka vazhduar për më shumë se gjashtë muaj. Hezbollahu, një përfaqësues i mbështetur nga Irani në Liban, filloi menjëherë të godasë objektivat izraelite, duke hapur luftime kokë më kokë përgjatë një fronti të dytë, ndërsa milicitë e mbështetur nga Irani në Irak, Siri dhe Jemen kanë gjuajtur gjithashtu raketa dhe drone në Izrael gjatë gjithë lufte.

Irani tha se nuk kishte “asnjë dëm” në vendet bërthamore të Iranit. Zyrtarët iranianë nuk përmendën përfshirjen e mundshme të Izraelit. Kjo mund të jetë e qëllimshme, veçanërisht pasi zyrtarët iranianë për ditë të tëra kanë kërcënuar se do t’i përgjigjen çdo sulmi hakmarrës izraelit.

Izraeli gjithashtu nuk kishte asnjë koment mbi sulmin e dukshëm, megjithëse një ministër i linjës së ashpër të qeverisë, Itamar Ben-Gvir, la të kuptohet pakënaqësia e tij, me një postim me një fjalë në Twitter herët të premten, duke përdorur një fjalë zhargon për të dobët ose të çalë.

Por ministri i jashtëm i Italisë, Antonio Tajani, tha në një samit të liderëve perëndimorë në Capri se SHBA-të morën informacion “të minutës së fundit” nga Izraeli për sulmin. Sekretari amerikan i Shtetit Antony Blinken nuk e kundërshtoi këtë, por tha: “Ne nuk ishim të përfshirë në asnjë operacion sulmues”.

Yoel Guzansky, një ish-ekspert i Iranit në zyrën e kryeministrit izraelit, tha se Izraeli duket se e ka kryer sulmin për të “kontrolluar një kuti” duke i dërguar një mesazh Iranit pa bërë asgjë shumë provokuese që mund të shqetësonte Shtetet e Bashkuara, të cilat kishin nxiti përmbajtje, ose ndezi një hakmarrje të mëtejshme iraniane.

“Duket shumë e kufizuar, të dërgosh një mesazh se ‘ne mund t’ju godasim brenda Iranit'”, tha Guzansky, një studiues i lartë në Institutin për Studime të Sigurisë Kombëtare, një institut kërkimor në Tel Aviv.

RAUNDI AKTUAL” I DHUNËS DUKET SE KA PËRFUNDUAR, POR “ASGJË NUK KA NDRYSHUAR”

Ai tha se “raundi aktual” i dhunës duket se ka përfunduar, por “asgjë nuk ka ndryshuar” me Izraelin që ende përballet me kërcënime të mbështetura nga Irani në fronte të ndryshme.

“Unë shoh raunde të tjera,” tha ai. Dhe herën tjetër, nëse Irani befason Izraelin ose aleatët nuk ndihmojnë në mbrojtjen e Izraelit, “rezultati do të jetë i ndryshëm”.

Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së Antonio Guterres bëri thirrje për t’i dhënë fund sulmeve. “Është koha për të ndaluar ciklin e rrezikshëm të hakmarrjes në Lindjen e Mesme”, tha zyra e tij.

Charles Lister, një bashkëpunëtor i lartë në Institutin e Lindjes së Mesme me bazë në Uashington dhe një analist rajonal prej kohësh, sfidoi pretendimet e Iranit se dronët kryen sulmet. Në vend të kësaj, duket se një numër i vogël avionësh izraelitë fluturuan nga Izraeli mbi Siri – duke goditur të paktën dy baza ushtarake të Sirisë jugore që kanë sisteme të mbrojtjes ajrore gjatë rrugës, tha ai.

Më pas ata hynë në hapësirën ajrore të Irakut, nga ku hodhën një numër të vogël raketash balistike ajër-tokë Blue Sparrow, me gjasë pa hyrë ndonjëherë në hapësirën ajrore iraniane, tha Lister.

Llogaritë e shpërthimeve mbi Irakun e mbështesin atë skenar, dhe po ashtu edhe mbeturinat nga ajo që duket të jetë përforcuesi i një rakete Blue Sparrow të prodhuar nga Izraeli që sigurimi i Irakut e gjeti në një fushë jashtë Bagdadit, tha Lister.

“Me fjalë të tjera, izraelitët nuk do të kishin nevojë kurrë të hynin në hapësirën ajrore iraniane për të kryer këtë sulm,” tha Lister. “Unë mendoj se kjo ishte mënyra e Izraelit për të dërguar një mesazh se ne mund t’ju arrijmë kudo që duam.”

PROKSI PRAPE PROKSI

Nëse ky raund i fundit qetësohet, Izraeli tani mund të rikthejë fokusin e tij në luftën e tij të vazhdueshme në Gaza dhe në luftimet e zjarrta me Hezbollahun. Meqë asnjëri prej këtyre fronteve nuk ka hequr dorë, rreziku i përplasjeve të mëtejshme me Iranin mbetet i lartë, megjithëse asnjëra palë nuk duket e etur pas sulmit të dukshëm izraelit të së premtes.

“Asnjëra palë nuk është gati të kapërcejë pragun”, tha Alex Vatanka, drejtor i programit të Iranit në Institutin e Lindjes së Mesme. Por ai shtoi një paralajmërim të madh.

“Ndoshta ne do t’i kthehemi luftës proxy,” tha ai, por tani është një luftë proxy me rrezikun e “atë shpërthimit të papritur të luftës shtet-shtet. Për të cilën nuk na duhej të shqetësoheshim më parë.”

Ndërsa Izraeli dhe Irani kanë zhvilluar një luftë në hije për vite me radhë, kryesisht në Sirinë fqinje, ata kanë shmangur kryesisht konfrontimet e drejtpërdrejta. Kjo ndryshoi pasi një sulm ajror i 1 prillit vrau dy gjeneralë iranianë në një kompleks diplomatik iranian në kryeqytetin sirian të Damaskut. Megjithëse Izraeli nuk komentoi, Irani fajësoi Izraelin për sulmin dhe u zotua për hakmarrje.

Irani u përgjigj me sulmin e tij të parë të drejtpërdrejtë ndaj Izraelit, duke lëshuar mbi 300 raketa dhe drone sulmuese të shtunën vonë në mbrëmje. Izraeli, duke punuar me një koalicion ndërkombëtar të udhëhequr nga SHBA, tha se kapi 99% të zjarrit në hyrje, megjithëse një pjesë e vogël e raketave arritën të zbarkojnë, duke shkaktuar dëme të vogla në një bazë ushtarake izraelite dhe duke plagosur rëndë një vajzë 7 vjeçare.

Në sulmin e së premtes, televizioni shtetëror iranian tha se bateritë e mbrojtjes ajrore qëlluan në disa provinca për shkak të raportimeve për dronë në ajër. Komandanti i ushtrisë iraniane, gjeneral Abdolrahim Mousavi tha se ekuipazhet shënjestruan disa objekte fluturuese.

“Shpërthimi i në qiellin e Isfahanit lidhej me të shtënat e sistemeve të mbrojtjes ajrore në një objekt të dyshimtë që nuk shkaktoi asnjë dëm”, tha Mousavi.

MË SHUMË PËR KONFRONTIMIN IRAN-IZRAEL

Autoritetet thanë se mbrojtjet ajrore qëlluan në një bazë ajrore të madhe pranë Isfahanit, e cila prej kohësh ka qenë shtëpia e flotës së Iranit të F-14 Tomcat të prodhuara nga Amerika, të blera para Revolucionit Islamik të vitit 1979. Isfahani është gjithashtu shtëpia e vendeve të lidhura me programin bërthamor të Iranit, duke përfshirë vendin e tij nëntokësor të pasurimit të Natanzit, i cili është shënjestruar vazhdimisht nga sulmet e dyshuara sabotuese izraelite. Sulmi i dukshëm të premten ndodhi në ditëlindjen e 85-të të liderit suprem iranian Ayatollah Ali Khamenei.

Televizioni shtetëror i përshkroi të gjitha vendet bërthamore iraniane në këto zona si “plotësisht të sigurta”. Mbikëqyrësi bërthamor i Kombeve të Bashkuara, Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë Atomike, gjithashtu. 

Menjëherë pas sulmit spektakolar të Teheranit, por pothuajse tërësisht i penguar, ndaj Izraelit, u duk se Lindja e Mesme i ishte shmangur një shperthimi. Breshëria e më shumë se 300 dronëve dhe raketave të Iranit i mundëson udhëheqjes së tij të pretendojë hakmarrjen për vrasjen e 1 prillit nga Izraeli të shtatë komandantëve të lartë të Gardës Revolucionare. Ndërkohë, izraelitët mund të kënaqen me suksesin e jashtëzakonshëm operacional të sistemeve të sofistikuara të mbrojtjes ajrore të vendit, të përforcuar nga një grup mbresëlënës mbështetës nga ushtritë amerikane, britanike, franceze dhe jordaneze, të cilët ndihmuan që Irani të mos godiste një objektiv të vetëm izraelit. 

Uashingtoni me siguri shpreson se tani do të ketë një qetësi në konfliktin iranio-izraelit. Gjashtë muaj lufte rraskapitëse dhe kushte të rënda humanitare në Rripin e Gazës kanë tendosur politikën e brendshme të SHBA-së dhe gjerësinë e brezit të vendimmarrësve, dhe kështu Uashingtoni ka pak oreks për të trajtuar një krizë tjetër. Kjo është arsyeja pse, në vazhdën e sulmeve të dështuara, presidenti i SHBA Joe Biden u kërkoi izraelitëve të “marrë fitoren” dhe “të ngadalësojnë gjërat dhe të mendojnë mirë” çdo hakmarrje që mund të përshpejtojë një luftë më të gjerë në Lindjen e Mesme.

Fatkeqësisht, maturia e Bidenit nuk ndahet nga homologët e tij në Jerusalem dhe Teheran. Sidomos pas masakrave të Hamasit të 7 tetorit, sulmi i paprecedentë i Iranit në territorin izraelit e ka transformuar konfrontimin nga një që ndodh kryesisht në hije në një rrezik ekzistencial të afërt. Si rezultat, çdo kufizim fillestar mund të rezultojë i shkurtër.

Një konflikt më i gjerë do të kishte një kaskadë implikimesh shkatërruese për rajonin dhe botën. Do të përkeqësonte dhunën dhe zhvendosjen në të gjithë rajonin, do të sillte përparimin drejt normalizimit arabo-izraelit, do të gjeneronte ndërprerje të rëndësishme ekonomike me efekte të gjera. Parandalimi i një fatkeqësie të tillë do të kërkojë që Uashingtoni të përdorë burimet e tij të pakrahasueshme diplomatike dhe ushtarake në mënyra që ka hezituar t’i vendosë deri më tani. Ajo duhet të nxisë një pauzë të luftimeve në Gaza – gjë që do ta privonte Iranin nga arsyet për të vazhduar sulmin ndaj Izraelit – dhe të kërcënojë seriozisht Teheranin që ta pengojë atë nga hakmarrja e mëtejshme. Uashingtoni mund të mos jetë i lumtur për marrjen e këtyre masave, por nuk ka zgjidhje tjetër. Vetëm administrata e Bidenit, sado e rrethuar, mund të parandalojë një përshkallëzim katastrofik.

NEPER HIJET E LUFTES

Irani është përfshirë në konfrontim të armatosur me Izraelin për më shumë se 40 vjet. Por këtë e ka bërë në mënyrë indirekte dhe të fshehtë. Siç e parashtrova (“Urdhri i Kaosit të Iranit”), Teherani ka investuar dhe mbështetur në grupe milicie proksi, të cilat zgjerojnë ndikimin e regjimit, ndërkohë që ende i izolojnë udhëheqësit e tij nga rreziku. Irani, për shembull, bashkëpunoi me Hezbollahun në vitin 1992 për të kryer një bombardim të ambasadës izraelite në Buenos Aires që vrau 22 njerëz, por forcat iraniane nuk morën pjesë në vetë sulmin. Në vitet e fundit, Teherani ka financuar, trajnuar dhe dërguar armatime të avancuara (dhe njohuri se si t’i prodhojë ato) një sërë organizatash terroriste që kanë vrarë izraelitë në vend dhe në mbarë botën, duke përfshirë Hezbollahun, Huthit në Jemen, milicitë shiite. Milicitë e Irakut dhe Sirisë, si dhe Xhihadi Islamik palestinez dhe Hamasi. Megjithatë, deri javën e kaluar, trupat e saj nuk goditën kurrë Izraelin apo izraelitët.

Me kalimin e kohës, dhuna u shndërrua në një rrugë të dyanshme, me Izraelin duke shtuar përpjekjet gjithnjë e më inventive për të parandaluar dhe hakmarrë ndaj agresionit nga Irani dhe përfaqësuesit e tij. Analistët, zyrtarët dhe organizatat e lajmeve besojnë se Izraeli është përgjegjës për vrasjet e të paktën gjashtë shkencëtarëve bërthamorë iranianë (duke u bazuar në historinë e tij të gjatë të vrasjes së fshehtë të terroristëve). Kjo përfshin arkitektin e programit bërthamor të Iranit, i cili u vra në një operacion të jashtëzakonshëm të vitit 2020 që përfshinte një armë të telekomanduar. Izraeli ka kryer gjithashtu akte sabotimi dhe sulmesh kibernetike për të ngadalësuar avancimin bërthamor të Iranit. Ai madje u arratis me arkivat zyrtare të programit bërthamor të Iranit. Por Izraeli nuk e ka pranuar kurrë rolin e tij në asnjë nga këto masa. Vendi ka qenë më i hapur në lidhje me fushatën e tij ushtarake afatgjatë për të degraduar dhe prishur aftësitë iraniane në Siri, duke përfshirë sulmet e tij ajrore ndaj dërgesave të armëve dhe pozicioneve ushtarake iraniane. Megjithatë, Izraeli asnjëherë nuk e ka sulmuar haptazi territorin iranian.

Me fjalë të tjera, gjakderdhja kishte një kufi të përcaktuar qartë. Të dy shtetet vëzhguan një urdhër të padeklaruar kundër çdo sulmi frontal në terrenet e tyre përkatëse, gjë që do të kërcënonte ta kthente konfliktin e tyre të zjarrtë në një luftë gjithëpërfshirëse që mund të përfshijë rajonin më të gjerë. Një luftë e tillë do të përshpejtonte rreziqe edhe më të mëdha: për Izraelin, një armë bërthamore iraniane, për Teheranin, ndërhyrja ushtarake e SHBA. Udhëheqës të shumtë izraelitë kanë menduar të ndërmarrin veprime ushtarake kundër infrastrukturës bërthamore të Iranit në zgjerim të vazhdueshëm, siç bënë me Irakun në vitin 19. 81 dhe Sirinë në vitin 2007, por në fund ata u shtynë në favor të mjeteve të tjera. Ndërkohë, përvoja e Teheranit gjatë luftës së tij shkatërruese tetëvjeçare me Irakun kushtëzoi një realizëm të fituar me vështirësi në lidhje me perspektivat e fitores së lehtë në një betejë kundër një kundërshtari me fuqi superiore. Si rezultat, strategët dinakë të regjimit e kuptuan se avantazhi i tyre qëndronte në përdorimin e aftësive asimetrike, duke përfshirë përfaqësuesit e tyre.

MENDIM I DËSHIRUAR

Për disa vëzhgues, sulmi i Iranit është vetëm një goditje në këtë model afatgjatë. Në këtë interpretim, goditjet mund të kenë qenë thjesht simbolike ose sinjalizuese. Përpjekjet e rënda të Teheranit për të parë planet e tij për qeveritë fqinje synonin të siguronin që dronët e tij me lëvizje të ngadaltë do të neutralizoheshin gjatë rrugës dhe se ndikimi i përgjithshëm i sulmit do të ishte i papërfillshëm. Në fund të fundit, analizat e hershme treguan se vetëm pesë nga 120 raketat balistike të lëshuara nga Irani në fakt kaluan në territorin izraelit dhe se asnjë nga 170 dronët ose 30 raketat e lundrimit nuk kaluan. Zyrtarët iranianë lëshuan gjithashtu një deklaratë duke deklaruar fundin e përleshjes para se të përfundonte.

Ky racionalizim është i arsyeshëm në vazhdën e dështimit dramatik të Iranit, por nuk qëndron deri në shqyrtim. Duke u ndalur për më shumë se katër dekada, Teherani duhet të ketë vlerësuar implikimet e vendimit të tij për të sfiduar një nga tabutë e pakta në konfliktin e qëndrueshëm me Izraelin. Ai kuptoi gjithashtu alternativat e shumta në dispozicion të tyre për të barazuar rezultatin, duke përfshirë sulmin nëpërmjet forcave proksi.

Një sulm i qëllimshëm i paefektshëm iranian gjithashtu vështirë se do të shërbente si një pengesë bindëse. Dështimi për të goditur një objektiv të vetëm mund t’i bindë kundërshtarët e Teheranit se regjimi është një tigër letre. Në vend të kësaj, shkalla, shtrirja dhe kompleksiteti i sulmeve ishin aq të konsiderueshme – më të mëdha se sulmet më të mëdha ajrore të Rusisë ndaj Ukrainës – saqë ato duket se kishin një qëllim më të madh: dërrmimin e sistemeve të mbrojtjes ajrore të lavdëruara të Izraelit. Mbi këtë bazë, udhëheqësit iranianë duhej të parashikonin të paktën disa viktima izraelite. Nga përvoja, ata do të kuptonin se kjo do të përshpejtonte sulmet hakmarrëse. E megjithatë ata shkuan përpara megjithatë, në kundërshtim me këshillat specifike nga Biden.

Gatishmëria e Iranit për të përshkallëzuar tradhton një ndryshim që ka ndodhur gradualisht gjatë dekadës së fundit, pasi gjenerata origjinale e liderëve revolucionarë të Iranit i ka lënë vendin një fraksioni më të ngushtë dhe më të ashpër. Interesi pragmatik vetjak që çoi në kompromise historike nga udhëheqësit e mëparshëm iranianë, i dukshëm në shtytjen e ish-presidentit iranian Ali Akbar Hashemi Rafsanjani për t’i dhënë fund luftës me Irakun në vitin 1988 dhe vendosmërinë e ish-presidentit Hassan Rouhani për të arritur një armëpushim bërthamor, është zhdukur. Në vend të kësaj, vendimet e politikës së jashtme janë gjithnjë e më shumë në duart e veteranëve të ngurtësuar nga beteja e aventurave rajonale të Iranit. Rezultati është një vendosmëri e re, madje edhe pamaturi, e mbështetur nga një afinitet me Kinën dhe Rusinë që ka zhvendosur çdo interes për rehabilitimin e marrëdhënieve të saj me Perëndimin. Si rezultat, regjimi mund të jetë i prirur të sulmojë përsëri Izraelin në një përpjekje për të kompensuar rezultatin e turpshëm të performancës së tij më të fundit.

I PRIRË PËR TË LUFTUAR

Irani nuk është i vetmi që po shtyhet drejt përshkallëzimit. Sulmi i Teheranit rrit dëshirën për një udhëheqje izraelite që tashmë është e përgatitur për veprim, si rezultat i precedentit të kaluar dhe doktrinës izraelite të sigurisë. Përmasat e vogla të vendit, vendi i tij unik si atdheu për popullin hebre dhe pesha e kujtesës historike kanë frymëzuar një përkushtim ndaj mbështetjes ushtarake te vetja, si dhe një vendosmëri për të siguruar që asnjë kundërshtar nuk mund të veprojë ndaj kërcënimeve ndaj ekzistencës së Izraelit. Qeveria është gjithashtu nën presion të konsiderueshëm për t’u përgjigjur duke pasur parasysh dështimin e saj për të parashikuar ose ngritur një mbrojtje fillestare efektive kundër sulmit shokues të Hamasit. Vendi është ende i tronditur nga terrori dhe trauma e 7 tetorit, si dhe kriza e vazhdueshme e pengjeve, dhe kështu pak nga qytetarët e tij janë në disponim për t’u përmbajtur.

Natyrisht, ka precedentë kontradiktore, si sulmet me raketa të 1991 nga Sadam Huseini, të cilat Izraeli përfundimisht i la pa përgjigje. Ka edhe presione kundër balancuese. Sulmet iraniane kanë rigjallëruar solidaritetin e fortë publik me Izraelin në Evropë. Ata i shtynë partnerët rajonalë të Izraelit, të cilët kanë keqardhur krizën humanitare të krijuar nga fushata izraelite në Gaza, të marrin pjesë në mbrojtjen e saj. Nëse Izraeli do të përgjigjej, mund ta humbasë këtë vullnet të mirë. Përkundrazi, një shfaqje e përmbajtjes mund të jepte fryte. Kjo mund të ndihmojë Izraelin të ndërtojë një koalicion të fortë strategjik dhe të rivendosë njëf arë vrull në planet e tij të para 7 tetorit për të normalizuar marrëdhëniet me Arabinë Saudite. Ndoshta kjo është arsyeja pse Benny Gantz, një politikan centrist që është anëtar i kabinetit të luftës të vendit, ka kundërshtuar pyetjen nëse Izraeli duhet të hakmerret dhe ka mbrojtur këtë mundësi për të arritur marrëveshje të reja me shtetet arabe.

Por lufta gjithëpërfshirëse e vendit në Gaza nuk lë asnjë dyshim për vendosmërinë e udhëheqjes së saj për të eliminuar kundërshtarët e saj në pothuajse çdo çmim. Viktima ose jo, fantazma e breshërive të ardhshme të dronëve dhe raketave iraniane do të forcojë dëshirën e Izraelit për të degraduar ose eliminuar kërcënimin e paraqitur nga Irani, përfaqësuesit e tij dhe programi i tij bërthamor. Ato sulme mund të mos vijnë menjëherë ose në javët dhe muajt në vijim. Por baza e antagonizmit iranio-izraelit do të mbetet e ngritur, pragu për përshkallëzim më i ulët dhe shanset për llogaritje të gabuara do të jenë tmerrësisht të larta.

ENIGMAT E AMERIKANËVE

Kjo situate normale e re është veçanërisht e padëshiruar për administratën Biden. Që nga marrja e detyrës, presidenti është përpjekur shumë për të nxjerrë Shtetet e Bashkuara nga konfliktet e Lindjes së Mesme. Ai ka punuar për të përfunduar orientimin e gjatë të Uashingtonit drejt Azisë dhe është fokusuar shumë në ndihmën e Ukrainës që të mbrohet nga pushtimi rus. Ai nxitoi në mbrojtjen e Izraelit pas 7 tetorit, por Shtëpia e Bardhë ka shtyrë fort për t’i dhënë fund luftës në Gaza gjatë disa muajve të fundit. Biden sigurisht nuk dëshiron të përballet me trazira edhe më të mëdha në rajon, veçanërisht në mes të një zgjedhjeje të vështirë në SHBA, në të cilat politikat e politikës së Lindjes së Mesme janë shfaqur në mënyra dramatike.

Por edhe për një administratë të përgatitur për t’i dhënë përparësi në mënyrë të pamëshirshme interesave të sigurisë kombëtare amerikane, një konflikt spirale iraniano-izraelit krijon shumë rreziqe të rënda njerëzore, strategjike dhe ekonomike për t’u injoruar. I pëlqen apo jo, Uashingtonit do t’i duhet të përqafojë detyrën e pafalshme të stabilizimit të Lindjes së Mesme përmes diplomacisë energjike dhe duke projektuar fuqinë.

Biden mund të fillojë duke përforcuar paralajmërimin e tij ndaj Teheranit dhe duke e bërë të qartë se përpjekjet e ardhshme për të sulmuar Izraelin do të përballen me raprezaljet e SHBA-së. Ai duhet të bëjë të qartë se Uashingtoni do t’i përgjigjet sulmeve ndaj partnerëve të tij dhe do të mbështetet në suksesin e prishjes së sulmeve të Iranit për të thelluar integrimin rajonal të sigurisë. Përveç kësaj, Biden duhet të investojë kapitalin e bollshëm politik që ka grumbulluar me Izraelin që nga 7 tetori për të zhvendosur në mënyrë kuptimplote qasjen e vendit ndaj luftës në Gaza larg indiferencës, ose më keq, drejt jetës dhe të ardhmes së civilëve palestinezë. Në vend të kësaj, liderët izraelitë duhet të zhvillojnë një strategji që është krijuar jo vetëm për të zhdukur Hamasin, por për të garantuar qeverisje të mirë dhe siguri pas kësaj. Është koha që Izraeli dhe Shtetet e Bashkuara të pranojnë se kriza humanitare dhe vakuumi i qeverisjes në enklavë minon përpjekjet legjitime të Izraelit për të larguar Hamasin nga pushteti dhe se kriza ofron një hapje për Teheranin.

Një përpjekje e plotë e Bidenit për të ndalur luftën mund të ketë sukses. Biden duhet gjithashtu të bëjë presion ndaj Izraelit për të kalibruar çdo hakmarrje për të shmangur përshkallëzimin e mëtejshëm iranian. Izraeli pastaj mund të punojë përsëri drejt thellimit të bashkëpunimit të tij të sigurisë me fqinjët e tij – gjë që, siç tregoi 14 prilli, është kritike për sigurinë e shtetit.

Asnjë nga këto hapa nuk do të eliminojë përfundimisht kërcënimin e paraqitur nga regjimi iranian për fqinjët e tij, duke përfshirë Izraelin, dhe për botën. Në fund të fundit, fati i atij regjimi mbetet në duart e popullit iranian. Por Uashingtoni mund të ndihmojë në pengimin e Teheranit dhe adresimin e destabilitetit që i jep Republikës Islamike mundësi të tilla të rrezikshme. Edhe një analizë gjakftohtë kosto-përfitim justifikon një investim, edhe një herë, në gjakun, thesarin dhe vëmendjen e lidershipit amerikan. Ashtu si Pekini dhe Moska (dhe shpesh në bashkëpunim me ta), Teherani po kërkon të riformësojë rendin rajonal në avantazhin e tij. Vetëm Shtetet e Bashkuara mund të udhëheqin një përpjekje për të siguruar që ajo të mos mbizotërojë.

KUR “DON’T”  S’ MJAFTON

Izraeli thotë se do të mbrohet kundër Iranit – por aleatët e tij duan të shmangin një luftë më të gjerë në Lindjen e MesmeSulmi i Izraelit ndaj Iranit nuk ishte përgjigja e ashpër që presidenti amerikan Joe Biden dhe udhëheqësit e tjerë perëndimorë kishin frikë. Nga ana tjetër thwnia e Presidentit Biden ‘ Don’t  nuk frikësoi asnjë nga palët.

Ata i kanë kërkuar Izraelit të vendosë një vijë nën serinë e rrezikshme të ngjarjeve që nisën me vrasjen e një gjenerali të lartë iranian nga Izraeli në Damask më 1 prill. Më shumë se gjashtë muaj pas sulmeve të Hamasit ndaj Izraelit, lufta vazhdon në Gaza dhe është përhapur në zonën në të dyja anët e kufirit Liban-Izrael dhe në Gjirin Persik. Frika është se Lindja e Mesme është në prag të një lufte gjithëpërfshirëse, me rreziqe globale dhe rajonale. Opsioni më i mirë për rajonin, sipas mendimit të qeverive perëndimore, është që Irani dhe Izraeli të vendosin një vijë nën sagën.

Megjithatë, edhe nëse ky është fundi i kësaj faze të kësaj krize, janë krijuar precedentë të rinj. Irani e ka goditur Izraelin në një sulm të drejtpërdrejtë dhe Izraeli është përgjigjur me sulmin e tij të drejtpërdrejtë.

Ky është një ndryshim në ato që shpesh referohen në rajon si “rregullat e lojës” që rregullojnë konfliktin e gjatë midis Iranit dhe Izraelit. Lufta e gjatë klandestine mes dy vendeve ka dalë nga hija.

Në këtë proces Irani dhe Izraeli kanë treguar se me gjithë vëmendjen obsesive që i kushtojnë njëri-tjetrit, ata nuk janë të mirë në leximin e qëllimeve të njëri-tjetrit.

Në një pjesë shumë të djegshme të botës, kjo nuk është inkurajuese.