Archives for October 2024

Shqipëria në “Luftën e Madhe”, nga anarkia politike dhe pushtimet e fqinjëve, tek autonomia e kontrolluar nga shteti protektor A-H, pavarësia e mbikqyrur e Italisë dhe Republika e Korçës

October 28, 2024 by s p

Prof. Romeo Gurakuqi/

Shqipëria në Luftën e Madhe respektivisht nga dita e largimit të Mbretit Wied, më, 3 shtator 1914 dhe deri me 25 dhjetor 1918, me mbledhjen e Kuvendit Rithemelues së Durrësit, pësoi dezintegrimin e Shtetit Nacional, Kushtetues, Shekullar dhe të Europianizuem, prapësimin e forcave nacionaliste që kryen revolucionin nacional dhe mbisundimin e forcave kunder-revolucionale obskurantiste, ehlikjamiste dhe esadiste, pushtime të koordinuara te vendeve fqinje, që thyen Paktin e Londrës së 29 korrikut 1913, shndërrimin e territorit nacional në një shesh lufte mes fuqive ndërluftuese; por, njëkohësisht, pas janarit të vitit 1916, vendi përjetoi një kohë të ndaljes së shpërberjes nga vendet fqinje dhe të ripërtëritjes së kontrolluar të nacionit, që do të ndihmojë Shqipërinë, të ringrihet vetvetiu në mbrojtje të të drejtave nacionale, ripërtëritjes së shtetit dhe mbrojtjes së kufijve pas nëntorit 1918.

Ne vitet 1914-1918, për shkak të rënies së shtetit të europianizuem, para së gjithash prej vetë kundërshtisë së një pjesë të popullsisë, ndryshimit të njëanshëm nga ana e vendeve të Antantës të vendimeve të Konferencës së Ambasadorëve në Londër (me traktatin e 26 prillit 1915), Dezintegrimit të Perandorisë A-H si protektor i kombit dhe shtetit shqiptar, në planin e të drejtës ndërkombëtare u vyshken deri në tharje, aktet themeltare të ekzistencës së Principatës së Shqipërisë dhe legjitimiteti restaurues i dinastisë Wied.

Gjithsesi, në vitet 1916-1918 në tre qendra të Shqipërisë, Shkodër, Korçë dhe Vlorë, për shkak të lejimit të detyruar nga tre sundimtarë europianë jo ballkanikë, i autonomisë arsimore dhe kulturore, krijimit të administratave vendase, zhvillimit të shtypit, ndodhi rigjenerimi i nacionalizimit dhe rekuperimi i pozicionit prej anës së elitës së Vlorës 1912, në pasluftë. Kjo elitë, e mbështetur nga emigracioni elitar në SHBA, Zvicër e gjetkë, ia doli të përformojë në mënyrë spektakolare në tratativat diplomatike të pas luftës, duke u shndërruar në faktorin vendimtar që ndryshoi rrjedhat e paramenduara të fuqive fituese mbi të ardhmen e Shqipërisë në paqes e pas Luftës së Madhe.

Menjëherë pas dy viteve të luftës civile, të kaosit, pikërisht në gjendjen e luftës, nën okupimin nominal austro-hungarez, do të fillojë për Shqipërinë, në një pjesë të Kosovës, në disa treva të Malësisë, në Shkodër, në Korçë dhe në pjesën tjetër të Jugut (pas largimit të detyruar të ushtrive greke nga ndërhyrjet e ushtrive franceze dhe italiane): rizgjimi administrativ, arsimor, kulturor, procesi i ripërforcimit të kohezionit nacional ndër shqiptarë, tashmë në një hapësirë më të gjërë që përfshinte pesë zona pushtimi: tre nën dominimin e Perandorisë Dualiste, të ndarë në komanda të ndryshme ushtarake austro-hungareze (Zona shqiptare, serbe dhe malazeze); zonën franceze të kontrollit të Korçë; dhe zonën italiane që nga Vlora do të shtrihej në rrjedhën e vitit 1916 në të gjithë Shqipërinë e Jugut dhe në Epirin e Jugut. Pavarësisht se ndër zona të ndryshme pushtimi, elitat përparimtare shqiptare, edhe pse të dobësuara, ia dolën të ringjallën dhe të qëndrojnë në linjat kryesore të interesave të kombit, programit politik të indipendencës; t’u imponohen tre fuqive që ishin armike mes njëra-tjetrës në këtë kohë, dhe t’ua marrin atyre të drejtat autonomiste dhe indipendentiste në vitet 1917-1918. Shpalljet e autonomisë vetqeverisëse nën mbikqyrje, të Pavarësisë, ose të Republikës Krahinore, pasuan me ngut njëra-tjetrën nga ato fuqi, si në një garë mes tyre për shpallur miqësinë, dashamirësinë dhe kujdesin ndaj popullit shqiptar; në fakt, dhe para së gjithash, për të kontrolluar territorin e lënë pa shtet, për arsye strategjike dhe për francezët dhe italianët, për të mos pasur në prapavijë një popullsi armiqësore.

Njera nga pyetje kerkimore qe eshte ngritur ne kete studim, ka qene: Pse Shqipëria nuk ia doli të mbijetojë në kohën e pavarësisë së parë, si një vend me udhëheqësi të njësuar mbi parimet rindërtuese dhe organizuese të një vendi me kushtetutë, liri, shekullarizëm dhe administrim civil vendor?

Jam perpjekur t’i jap pergjgje të detajuar kësaj pyetjeje kërkimore përmes analizës së kualitetit të Nacionalizmit, shpjegimit të kushteve të përgjithshme të dështimit të shtetit të parë modern, nivelit te respektimit të kushtetutshmërisë dhe shekullarizmit, si kondita të panegocueshme për mbijetesën dhe përforcimin në unitet të një shteti modern ndër shqiptarë.

“DASHURIA BEKOHET NË ELBASAN”

October 28, 2024 by s p

Kadri Tarelli/

Përurim libri nga Fatmi Terziu

Muaji i letërsisë, kam përshtypjen se i ka vënë në lëvizje shkrimtarët, poetët, krijuesit, për të organizuar takime apo kuvende libri, me kolegë në krijimtari e shkrimtari, me pedagogë, mësues, nxënës e studentë, etj, etj. Kështu na ndodhi këto dit, më: 24, të vjeshtës së dytë, 2024, që të marrim udhën për në Elbasan, ku na priste i “zoti i dasmës”, Dr. Fatmir Terziu, ardhur kastile nga Londra, ku banon prej kohësh, për të përuruar në qytetin e tij të lindjes, librin “Dashuria Bekohet në Elbasan”, vol. II-të. E gjithë veprimtaria u zhvillua në Bibliotekën Publike, “Qemal Baholli”, që feston së shpejti 90-vjetorin. Nuk them gjë të re, po Biblioteka, është më shumë se një vend ku dashuria për librin është e pranishme në çdo cep të saj.
Takimi, përurim libri, ishte menduar jo në formën klasike, pra me një protokoll e regji drejtimi, ku do të flisnin persona të caktuar, natyrisht me tema të zgjedhura vetë ata, më pas diskutime dhe vlerësime nga të pranishmit. Jo nuk ndodhi kështu: kuvendarët e morën fjalën sipas dëshirës, tamam si një kuvend në odë burrash, pas fjalës së vetë Autorit të librit, Dr. Fatmir Terziu.
Ai në fjalën e tij u përqendrua te dashuria, jo thjesht dashuri klasike, djalë dhe vajzë, siç mund të mendojë secili nga ne, i nisur nga titulli i librit, por te dashuria që rrezaton dhe shpërndan i gjithë qyteti i Elbasanit, dashuri me të gjitha përmasat njerëzore, familjare, shoqërore, qytetare, si të thuash me të gjitha odat, shtëpitë, lagjet, çezmat dhe rrugicat me kalldrëm, duke nuhatur aromën e luleve, trëndafilave, drurëve, limonave, portokalleve, pse jo edhe tymin e oxhaqeve, këngën e lumit Shkumbin dhe erën e Krastës.
E gjitha e përmbledhur me pak fjalë: – Dashuri e një mërgimtari, e shprehur në vargje poezie, kushtuar qytetit ku ka lindur, rritur e burrëruar, duke sjellë në kujtesë të gjitha vendet dhe toponimet të vjetra e të reja qofshin. Ai në një farë mënyre është në një mendje me fjalën e urtë Amerikane: “Dashuria e madhe për Atdheun, lind nga dashuritë e vogla për vendlindjen”
Nuk është rast i rrallë në shkrimtari, por jo edhe shumë i shpeshtë, që shkrimtari apo poeti ia kushton frymëzimin dhe ndjesitë më të holla qytetit, ku ka kaluar një pjesë të madhe të jetës. Gjithsesi ky libër që përcjell çaste të qëmtuara dashurie, mbetet si një ditar i kohëve të shkuara, të sjella artistikisht nëpër vargje të frymëzuara në kohë dhe vende të ndryshme të qytetit, ku ka bërë hapat e para në rrugicat me kalldrëm, ku ka lozur e mësuar të flasë e të këndojë shqip. Jam i bindur se çdo lexues do ta gjejë veten pjesë të këtij libri, jo vetëm elbasanlliu autokton, apo i ardhur dhe i pranuar dashurisht në Elbasan.
I pranojmë heshtur apo pa zë fjalët e të diturit Faik Konica, i cili ka thënë dikur: “Duhet të jetosh, qoftë edhe për pak kohë larg, që ta ndjesh dashurinë për mëmëdheun”.
Më pas e mori fjalën znj. Manjola Hatellari, drejtore e Bibliotekës Publike të qytetit, e cila vuri në dukje vlerat e takimeve të tilla letrare. Të gjitha si pjesë e traditës dhe kulturës së vetë qytetit me emër të madh e të ndritur në letërsi, poezi, muzikë, pa harruar arsimin tonë kombëtar, duke pasur “Normalen e Elbasanit”, shkollë ku u përgatitën mësuesit nga të gjitha trevat tona Arbnore, veçanërisht nga Dardania.
Në këtë udhë mendimi e vlerësimi, vazhdoi edhe znj. Merita Kuçi-Thartori, poete dhe drejtuese shkolle në Durrës, duke i bërë një analizë të hollë, librit me titull të thuktë poetik: “Dashuria Bekohet edhe në Elbasan”. Poeti për poetin e ndjen më mirë ku dhe si rreh zemra, mendja dhe pulsi, ndaj Merita shprehet: “Një refleksion i ndjerë, për mallin dhe bekimet e një autori, drejtuar qytetit të bekuar. Ndërtimi strukturor i këtij vëllimi poetik, e rendit autorin ndër diamantet e Elbasanit. Nuk është e lehtë t‘i ndërtosh, t‘i puthitësh ato si një e tërë, indet, brinjët, gjymtyrët, mendjen dhe zemrën e një qyteti. Këtë bën më së miri ‘‘Dashuria Bekohet në Elbasan”, duke synuar në rrëfime jete, që përmbushin poezinë e mendimit, brenda një oazi tè pasur figurativ, plot përjetime të gjalla, brenda një memorie të pjekur”.
Më pas e morën fjalën, poete Greta Kadare-Teta, Hiqmet Zane, koleg i vjetër gazetar, Hektor Çiftja pedagog, Lulzim Alla, etj, etj.
Një e papritur e këndshme, për të gjithë ne të vendosur rreth tavolinës në atë sallë të bukur, kur hyri Fitim Haxhiraj ardhur kastile nga Vlora, për të sjellë libra dhe një letër përshëndetje nga shkrimtarja e njohur Vlonjate, znj. Vilhelme Vrana-Haxhiraj, me rreth 60 libra të botuar, me shumë çmime dhe dekorime, këtu dhe nëpër botë, anëtare e Akademisë Shqiptaro-Amerikane, me qendër në New Jork. Letra e u lexua bukur, me ndjesi dhe nerv poetik nga Aleksandra, nxënëse gjimnazi, e pranishme në sallë bashkë me shumë shoqe të dashuruara me letërsinë e bukur. Më pas vetë Fitimi si artist i lindur, recitoi vargje për nënën, të ngulura në kujtesë që në fëmijëri të tij të hershme.
Në fund po rendis edhe unë ato pak fjalë nderimi dhe vlerësimi për autorin Dr. Fatmir Terziu, tashmë të shumë njohur, si pak kush, në botën letrare e mediatike, si gazetar, publicist, poet, prozator, skenarist, editor dhe regjisor filmi, i cili banon dhe punon prej vitesh në Londër, në Mbretërinë e Bashkuar.
Si fillim mendoj, se libri me emër të lakmuar: “Dashuria Bekohet në Elbasan”, që i ngjan më shumë kryedashurisë, e cila bekon e rrezaton të gjitha dashuritë e një qyteti, aq sa vetë autori është shndërruar vetë në një qiri që digjet dhe shkrihet për të përhapur, ndriçuar e bekuar dashuri, njerëzore, qytetare dhe më së shumti dashuri atdhetarie.
Unë, duke qenë prej kohësh i pranishëm, me publikimin e të gjitha shkrimeve të mia në portalin “Fjala e lire”, shpesh edhe në revistën “Albania Post”, që drejtohet nga z. Fatmir dhe shpërndahet në të gjithë botën, mendoj, madje jam i bindur se ky personalitet i letrave shqipe, është shndërruar në nj institucion që përfaqëson një copë Shqipërie dhe shqiptarie në atë vend të madh. Nuk është e lehtë që një mërgimtar si Fatmir Treziu, si çdo mërgimtar tjetër, në fillim të derdhë djersë për të mbijetuar, e më pas të fitojë gradën shkencore Dr. Në letërsi e filozofi. Më mbetën në kujtesë dhe i përsëris shpesh këto pak fjalë të rrëfyera aq çiltërsisht prej tij: “U ndodha përballë komisionit të vlerësimit prej 27 personaliteteve akademike, që nuk i kisha parë dhe as njohur më parë. Ata, titullin nuk ta japin për hatër. Bota vlerëson mendjen dhe dijet”. Tema e doktoraturës është përfshirë në një libër për studentët e Universiteteve Britanike dhe më gjerë.
Gjykoni vetëm këto pak vargje, për të ndjerë bukurinë e shpirtit të poetit:
Rrjedhat bashkohen në Shkumbin
Dhe erërat takohen në Krastë.
Karakaftet në ullishte sa mbijnë,
Me lulet e tjera bëhen bashkë……
…….
Eh, kjo nuk është thjesht dashuri,
Kur dashuria bekohet në Elbasan. Poezia “Dahuria bekohet në Elbasan”.
Mirënjohje i nderuar Dr. Fatmir, për këto kuvend poezie mbajtur sot në Elbasanin tuaj.
Urime dhe suksese në veprimtarinë letrare dhe atdhetare.

Dielli me Arbëreshët në Itali – Çështja e së shenjtës dhe spiritualitetit në artin bashkëkohor

October 28, 2024 by s p

Ornela Radovicka

Arbëreshi Marco Lotà dhe artisti palermitan Manlio Geraci nò njò ekspozitë të përbashkët.

Disa kohë mëparë pata rastin të njohë dy artist të veçantë. Njeri është arbëreshi Marco Lotà, lindur në Piana degli albanesi \Hora e arbëreshvet në Sicili, ndërsa tjetri është Italiani parlermitan artisti Manlio Geraci, një artist i veçantë. Shpesh flasim për” Diversitetin” në kultura, por arti është ajo arma që të dallon dhe bashkon. Arti nuk njeh nacionalitet, nuk ka pashaport.

Ne kërkojmë që të jemi pjesë e një botë që mbizotron disi paqja- thotë Manlio- por jetojmë në një glob, ku dhuna ende egziston, ku luftrat religjose janë të pranishme. Unë dhe miku im, arbëreshi Marco Lotà, jemi pjesë e asaj shoqërie dhe artistësh që besojnë se kultura e hedhur në art jep bëhet me qëllim jo vetëm pasioni, por arti përmban atë karakterin e tij që të bënë të reflektosh, të shëndërron një njeri më pozitiv, të ushqen shpirtin human, dhe krijojnë një të ardhme më të bukur. Arti i spiritualitetit është ajo armë paqësore ku respektohet kultura e tjetrit, besimi i tjetrit, pa imponuar askënd, pa u bërë tendenzë, pa përdorur dhunë.

Në artin e tyre këta dy artistët hetojnë marrëdhënien midis artit të shenjtë dhe atij bashkëkohor. Vëmendje e veçantë është se Marco përqëndrohet në liturgjinë, spiritualitetin dhe ritualet e botës arbëreshe të besimit Bizantin, ndërsa Manlio zgjedh një studim e hulumtim të fokusuar mbi judaizmin.

Në ritin e tyre artistik vëmëndja është kthyer veçanërisht për ritualet si ai i zjarrit, dritës, ujit, hirit, vajosjes me vaj, dhe zbulojnë se këto rite janë të njejta si ai i karakteri Bizanti po ashtu edhe i Juadizmi.

Shikojnë shumë gjëra të përbashkëta dhe nisin e fillojnë ti shtrojnë këto perceptime në artin e tyre . Rituale të njejta dhe mbajnë si bazë atë pikë konvergjence të riteve të tyre të përbashkëta si të asaj arbëreshe dhe asaj izrealite.

Autorët Manlio e Marco thonë se: Ne ndjejmë nevojën për një takim mes artistit dhe transcendencës, mes bukurisë dhe besimit, të lidhura së bashku nga një konsonancë natyrore, sepse synonin të shprehnin kuptimin e jetës, të zbulonin epifaninë e misterit, të pushtimit të të pafundmes dhe të të përjetshmes.

Në veprat e tyre janë shtruar tematikat lidhur me judaizmin, aspekti i pastrimit me ujë dhe kuptimet e dritës të cilat u hulumtuan në thellësi nga këta dy artistë. Figura e Kryeengjëllit Gabriel nderohet e përbashkët me hebrenjtë dhe të krishterët bizantin.

Qëllimi i këtij hulumtimi është të nxjerrë nga pozicione të ndryshme konvergjenca drejt asaj që është e shenjtë e Universit, dhe së shenjtës shpirtërore. Prandaj përgatitet një projekt që realizon vlerën e paqes së përbashkët përmes dialogut të gjithësisë dhe asaj që është inviduale, e të krijohet ai puzzlle që sheh një vizion thellësisht shpirtëror të së ardhmes.

Marco Lotà shtjellon një reflektim të vëmendshëm mbi gjestet simbolike, të tilla si shenja e kryqit dhe thellësia e përmbajtja e tij; trajton edhe temën e kohës lineare dhe ciklike në religjiozitet.

Manlio Geraci fokusohet në librat e Dhiatës së Vjetër dhe të Re, duke krijuar vepra me vizionin e tij, dhe ndërton një hapësirë duke vendosur librin e shenjtë dhe libër i djegur.

Të dy këta artistë japin vizione, mendime , dhe të bëjnë të depërtojnë ato labirinte ku vetëm shpirti i artistit të përcjellë e të prmbush me reflektime, bukuri shpirti për një botë më të mirë paqeje dhe harmonie.

Ideja qendrore e këtyre dy artistëve të nxjerrin në pah harmoninë që lind nga nga besimi në lidhje të drejtpërdrejtë me harmoninë e kozmosit, të universit në tërësi, pasi shpirti i artistit,është në kontakt edhe me shpirtin e botës dhe përfaqëson thelbin e saj.

Në artin e tyre flitet për një perceptimi të vullnetshëm, të lokalizuar që është ai i besimit i cili i tejkalon lehtësisht perceptimin spontan dhe përqendrohet në qenien e frekuenca sinkronike me atë spirituale, ku besimi është edhe në kërkimin e esencës së gjërave.

Midis botës Bizantine dhe asaj Jahudiste\ jeudiste ka pasur gjithmonë një farë lidhje. Më 23 gusht 2018. “David Gellman, drejtor i gërmimeve në emër të Autoritetit të Antikiteteve të Izraelit, në Portën e Damaskut në qytetin e vjetër të Jerusalemit, pasi u gërmua, diçka krejtësisht e papritur doli në dritë. Mbishkrimi gjendet në një dysheme mozaiku që daton 1500 vjet më parë, e cila ndoshta i përkiste një lloj bujti për pelegrinët. “Porta e Damaskut shërbeu për qindra vjet si hyrja kryesore veriore në Jerusalem – shpjegoi Gellman –. Në periudhën bizantine, me shfaqjen e krishterimit, në zonën në veri të portës u ndërtuan kisha, manastire dhe bujtina për pelegrinët dhe zona u bë një nga më të rëndësishmet dhe aktivet në qytet”.

Sipas interpretimit të Dr. Leah Di Segni, eksperte e mbishkrimeve greke të lashta nga Universiteti Hebraik i Jerusalemit, teksti i mbishkrimit thotë: «Në kohën e perandorit tonë më të devotshëm Flavius Justinian, Kostandini, një prift i dashur. dhe igumeni, themeloi dhe ngriti edhe gjithë këtë ndërtesë në vitin e indikcionit të 14-të”. Me “indikacion” në atë kohë nënkuptohej një periudhë pesëmbëdhjetëvjeçare, e përdorur si mjet për takimet e ngjarjeve dhe transaksioneve në Perandorinë Romake.

Prandaj shkrimi përmend perandorin Justinian, një nga sundimtarët më të rëndësishëm të periudhës bizantine, gjatë mbretërimit të të cilit (527-565) përfundoi konvertimi në krishterim i Perandorisë Romake. Në vitin 543, ishte vetë Justiniani që donte të ndërtohej një kishë e madhe kushtuar Marisë në Jeruzalem, abati i së cilës ishte murgu Kostandin. Mbetjet e asaj kishe, të njohur si kisha e Neës, u gjetën në vitet 1970 nga arkeologu Nahman Avigad, në lagjen e lashtë hebreje të qytetit të vjetër.

Dy fjalë mbi artistin Manlio Geraci

Lindur në Palermo më 28 prill 1949. Skulptor, arkitekt dhe restaurator, ai punon kryesisht në

guri, gur gëlqeror i butë i Notos, alabastër sicilian, mermeri i Carrara, bazalti i Etnës,

mozaik, allçi, balte, bronz, letër dhe dru.

Rreth viteve tetëdhjetë, duhet aktiviteti i tij ekspozues fokusohet menjëherë në temat e hapësirës dhe kohës. Quantistika, bing Bang i jep këtij artisti horzinte në krijimtarinë e tij.

Në kërkimin e tij, prioritet i jepet temave që lidhen me spiritualitetin dhe meditimin. Një ekzistenzializëm shpirtëror i vendosur në univers.

E rëndësishme është zgjedhja e materialeve të zgjedhura gjatë shëtitjeve në peizazhin sicilian.

Alabastera tashmë për të krijon bazën e punimeve të tij, tashmë i nënshtruar papajtueshmërisë së motit, ai e gjen veten të bindur ndaj asaj qëështë e përgjithshme dhe asaj që është e veçantë. Ai Heq dhe shton në mënyrë të respektushëm në atë ç’ka e rrethon rrit karakteristikat e tij dhe heq disa pjesë, duke krijuar diçka “tjetër” tek fillestari por me thelbin e tij natyror. Në punimet e tij ai rrit vetëdijen, e me kalimin e kohës bëhet më i madh, duke rritur formën e tij gjeometrike të raportit “të pjesë” me “ të tërën” për të futur në një harmoni raportin në trupin inert të ngurta. Gëlqerori i butë i Notos shndërrohet në krijesa organike në alternimin e përhershëm të gjendjeve racionale dhe irracionale, kontrasti i të cilave theksohet nga përdorimi i rrëshirave dhe pigmenteve me ngjyra.

Në fund e viteve nëntëdhjetë Geraci punon në paraqitjen dinamike dhe gjeometrike të vëllimeve duke transformuar rrafshet, në energji të pastër jetësore. Kohët e fundit zgjedhja është kthyer drejt mermerit Carrara. Idealizim i sjellë në skulpturë i renda ato organike sipërfaqja e të cilave gjallërohet nga pllaka mozaiku me ngjyra simbolike dhe gjethe të arta. Studimet mbi mekanizmat e spiritualizimit kanë çuar në grumbullimin në një akt krijues përpunimin e bazaltit shumë të fortë vullkanik të Etna dhe të Pantellerisë Vitet e fundit puna e tij është fokusuar në simbolikën dhe mendimin hebre e krishterë, duke nxjerrë në pah aspektet kulturore dhe imagjinata të saj. Ajo ka, me temën e Judaizmit, një qasje dhe një interes sa intelektual aq edhe shpirtëror dhe për këtë arsye prej vitesh ka punuar në idenë e një ekspozitë që do t’u kushtohet viktimave të dhunës së tmerrshme të motivuar nga feja, etnia, si dhe politikave të egra.

Manlio Ka marrë pjesë në ngjarje të rëndësishme kombëtare dhe ndërkombëtare.

Ndër ekspozitat më të fundit duhet të përmendim: Ebraica, Palazzo Steri në Palermo kuruar nga Giuseppina Radice, 2012. Ebraica, Libri i djegur, Dita e Kujtimit 2014, Biblioteka Komunale e

Palermo kuruar nga Sergio Troisi, 2013. Ebraica, Museo Mandralisca di Cefalù (PA) kuruar nga Teresa Triscari 2015. Editing and Landings, Caltanissetta, Palazzo Moncada, Komuna e Caltanissetta redaktuar nga Diego Gulizia, 2015. Ricordi Futuri 3.0 Diaspora në tokën e Siçilisë, Palazzo Sant’Elia Palermo a redaktuar nga Ermanno Tedeschi dhe Flavia Alaimo, 2018. Ricordi Futuri 4.0 Çfarë është në fund të këngës, Përkujtimor i Shoah në Milano i kuruar nga Ermanno Tedeschi, 2018, Librat e Ndaluar redaktuar nga Ermanno Tedeschi, Muzeu Kombëtar MEIS i Judaizmit Italian dhe Shoah i Ferrarës, 2019. Shpirti i librit, Shoah duke e ditur përmes artit, instalimeve dhe skulpturave nga Manlio Geraci, në katër vende ekspozimi: Kisha e San Lorenzos, Kisha e Santa Maria dei Greci, Muzeu Mudia Dioqezanë, Sacrato e Katedrales, në bashkëpunim me Muzeun Çifut të Romës, kuruar nga Rita Ferlisi, 2020. Bibliotekat e zhdukura “Shtatë libra të djegur”, 90-vjetori i djegies së librave Berlin, 80-vjetori i bombardimit të qytetit të Palermos, në Bibliotekën Qendrore të Rajonit Siçilian të Palermos, redaktuar nga Luciana Pepi Presidente e Institutit të Studimeve Siçiliane Hebrenjtë, 2023. Ekspozita Evropiane e Kulturës Hebraike 2023 “La Bellezza” në Arkivin Historik të Palermo, redaktuar nga Luciana Pepi Presidente e Institutit Siçilian të Studimeve Hebraike, 2023.

Ndër ekspozitat personale kujtojmë: Broken Geometries kuruar nga Maria Antonietta Spadaro,

Opera Universitaria San Saverio, Rajoni sicilian, Palermo, 1996. Stones, Galleria Bianca, redaktuar

nga Michele Cometa, Galleria Bianca, Cantieri Culturali alla Zisa, Palermo, 1997. Udhëtim

Spirituale, Church of S. Maria della Catena, redaktuar nga Carmelo Torcivia, Palermo, 2005. Të huajt në Vetja, kujtesa dhe identiteti, Moni Ovadia, Muzeu i Arkeologjisë dhe Traditave Popullore,

Bashkia Sciara, Shoqata Kulturore e Historisë dhe Solidaritetit, Sciara (PA), 2006.

Ndër ekspozitat kolektive më përfaqësuese: Limen, gjurmët e kufirit, cARThusia 2004, Santa

Maria della Scala, Magazzini della Corticella, Siena, redaktuar nga Enrico Crispolti, 2004.

Për një ekzegjeza vizuale e mesazhit biblik, Dioqeza e Caltanissetta, Kripta e Katedrales së Caltanissetta, një redaktuar nga Diego Gulizia, 2012. Nëse e vërteta merr formë, Homazh për Michelangelo Castello për një ide nga Michele Stornello, Palazzo della Provincia, Ortigia, Syracuse, kuruar nga Antonio Vitale, 2014. Katastrofa me rastin e Ditës Botërore të Refugjatëve, vend ekspozimi la Plazhi Castello Maniace, Ortigia, Syracuse nga Anto nio Vitale, 2014. Naufrago, Galeria

Civica Montevergini, Ortigia, Syracuse kuruar nga Antonio Vitale, 2014. Origjina, Galeria

Spaziovitale, Catania, redaktuar nga Antonio Vitale, 2014.

Për veprat e tij kanë shkruar: Antonio Benemia, Domenica Brancato, Michele Cometa, Rita Ferlisi,

Diego Gulizia, Francesca Massara, Luciana Pepi, Giuseppina Radice, Maria Antonietta Spadaro,

Carmelo Torcivia, Antonio Vitale.

Artisti arbërshe Marco Lotà

C:\Users\iljas\Downloads\IMG-20190504-WA0003.jpg

Artisti Manlio Geraci

Ornela Radovicka

Drejtuese e Qëndrës albanologjike

kërkime mbi kulturën dhe gjuhën arbëreshe, themeluar nga At Bellusci 1980

SHËN NËNË TEREZA SIMBOL I MARRËDHËNIEVE MIQËSORE MIDIS SHQIPTARËVE DHE KROATËVE

October 28, 2024 by s p

Nga Frank Shkreli

Javën që kaloi, në Osijek — qyteti i katërt më i madh i Kroacisë – u përurua shtatorja e Shën Nenë Terezës, me nismën e ndërmarrë nga komuniteti shqiptar i krahinës së Sllavonisë dhe Baranje të Republikës së Kroacisë, u realizua ky projekt. Sipas medias vendore, përfshir OsijekExpress, në ceremoninë e përurimit të shtatores së Nenë Terezës në atë qytet, morën pjesë përfaqësues të qeverisë vendore dhe qendrore kroate, pjesëtarë të komunitetit shqiptar nga ajo krahinë e Kroacisë, udhëhequr nga Kryetari i Bashkisë Kombëtare të Shqiptarëve të asaj zone, Basri Haliti dhe shqiptarë të ardhur nga Kosova, Shqipëria dhe nga trojet e tjera shqiptare.

Me këtë rast, Zëvëndës kryetari i Bashkisë Osijek, Dragan Vulin në fjalën e tij nënvijoi se shtatorja e Nenë Terezës në Osijek është edhe një simbol shtesë, një shenjë e lidhjeve të ngushta e miqësore midis popullit shqiptar dhe popullit kroat. “Miqët tanë shqiptarë që jetojnë në Osijek janë pjesë përbërse e këtij qyteti, të cilët kanë dhënë një kontribut të madh në mbrojtjen e qytetit tonë gjatë luftës për mbrojtjen e atdheut, për të cilën ndihmë, u jemi shumë mirënjohës dhe falënderues shqiptarëve”, ka thenë, Z. Vulin, zevëndës kryetari i Bashkisë Osijek, duke folur për rolin dhe kontributin – në kohë lufte dhe në kohë paqeje — të shqiptarëve që jetojnë në atë qytet dhe në krahinën kroate të Sllavonisë. Njoftohet se ishte Zyra e Bashkisë të qytetit Osijek që merret me të drejtat e njeriut dhe me të drejtat e pakicave kombëtare, ajo që siguroi mjetet e nevojshme për për ngritjen e shtatores kushtuar Nënë Terezesn ë qytetin kroat.

Ndërkohë që Kryetari i Komunitetit Kombëtar të Shqiptarëve të Sllavonisë dhe Baranjës, Z. Basri Haliti – nismëtar dhe promovues i idesë për ngrijten e shtatores së Nenë terezës në atë qytet – sipas kronikave vendore për këtë ceremoni, ka theksuar se shtatorja kushtuar Nenë Terezës nuk është vetëm një nderim për një prej humanitarëve më të rëndësishëm dhe më të njohur të shekullit XX, por është gjithashtu edhe diçka që na kujton bazat e vlerave themelore të njeriut, e të cilat na frymëzojnë të gjithëve – siç janë dashuria, solidariteti dhe kujdesi për të afërmit tanë. Nënë Tereza ka kaluar gjithë jetën e saj duke ndihmuar më të rrezikuarit, më të varfërit dhe më të lenët pas dore të shoqërisë. Misioni i saj ishte i thjesht – t’i ofrohej ndihma secilit që ka nevojë për ndihmë, pa marrë parasysh besimin, origjinën apo statusin shoqëror. Prandaj, kjo shtatore kushtuar Nënë Terezës duhet të na kujtojë porosinë e saj për dashuri e paqë për të gjithë dhe pa dallim”, ka nënvijuar në fjalën e tij kryetari i Bashkisë Kombëtare të Shqiptarëve në Sllavoni, Z. Basri Haliti.

Një zyrtar tjetër vendor i qytetit Osijek, Josip Miletiq, tha se murgesha katolike, Nenë Tereza u ka shërbyer shoqërive që kanë më shumë nevojë duke u kujdesur për më nevojtarët e shoqërisë, duke u ofruar atyre, njëkohsisht, dashuri e shpresë. Sipas të dhënave nga media vendore, ai uroi dhe falënderoi komunitetin shqiptar të krahinës Sllavonia-Baranje të Kroacisë, për nismën dhe më në fund për ngritjen e shtatores së Nënë Terezës në Osijek duke u shprehur se është i sigurt se ai vend ku është vendosur shtatorja e saj do të bëhet vend takimesh dhe uratësh për shumë besimtarë, pa dallim, ka thënë zyrtari i Osijekut, Miletiq. Ndërkaq, në emër të Parlamentit kroat dhe të Presidentit të Republikës së Kroacisë foli antarja e parlamentit kroat me origjinë shqiptare, Ermina Lekaj -Prlaskaj. “Kjo shtatore është një kujtesë e fuqisë së pashtershme të mirësisë dhe altruizmit dhe na jep një shembull të asaj për të cilën duhet të përpiqemi të arrijmë, si shoqëri. Kjo shtatore simbolizon gjithashtu lidhjet e Kroacisë me vlerat universale të paqës, dashurisë dhe mirëkuptimit që kanë udhëhequr gjithmonë jetën dhe veprat e Nënë Terezës në rrugën e jetës së saj – është shprehur me atë rast, Ermina Lekaj Prljaskaj, e cila foli në atë ceremoni si përfaqsuese e Presidentit të Republikës së Kroacisë dhe Parlamentit kroat.

Pjesëmarrësve në këtë ceremoni u është bashkuar edhe Dr Lush Gjergji nga Ipeshkvia e Prishtinë-Prizren, biografi i njohur brenda dhe jasht trojeve shqiptare për veprat e shumta kushtuar jetës dhe veprimtarisë së Shën Nënë Terezës. “Gjuha e Nënë Terezes”, tha në fjalën e tij Dom Lush Gjergji, “është mbi të gjitha gjuha e dashurisë. Një gjuhë që duhet ta mësojmë të gjithë, sepse sa gjuhë njeh, aq njerëz vlen. Mirëpo, gjuha e Nënës Tereze ishte një gjuhë universale, një gjuhë që nderon Zotin dashuri dhe afron vëllain apo motrën njeri…Kurdo që të vini para kësaj truporeje, shihni duart e hapura edhe më tepër zemrën e hapur të Nenës Tereze, për çdo njeri, pa dallim…Të mundohemi atëherë, që atë t’a nderojmë, atë t’a duam. Gjurmëve të saj të shkojmë e mbi të gjitha, atë t’a emitojmë”, tha ndër të tjera Dom Lush Gjergji, i ftuar enkas nga Kosova për të marrë pjesë në atë cermoni të përurimit të shtatores së Nënës Tereze në Osijek të Kroacisë.

A statue of a person holding flags

Description automatically generated

Kjo nuk është shtatorja e parë e Nënës Tereze në Kroaci – e ma merr mendja se nuk do të jetë as e fundit, duke marrë parasysh, respektin, nderimin dhe devocionin e kroatëve ndaj Shën Nënës Tereze, por edhe lidhjet historike dhe marrëdhëniet miqësore midis dy popujve dhe kombeve tona – atij shqiptar dhe atij kroat. Marrëdhëniet shqiptaro-kroate, siç u tha edhe nga disa prej folësve në ceremoninë e përurimit të shtatores së Nënës Tereze javën e kaluar në Osijek, mbështeten në lidhjet e forta historike mes dy kombeve që sot ndajnë vlera të përbashkëta të integrimit euroatlantik. Por, siç u potencua nga folësit edhe në ceremoninë e javës së kaluar, lidhjet midis dy kombeve tona i kanë thelluar edhe mëtej kontributi, sakrificat dhe vetmohimet e shqiptarëve, sidomos atyre nga Kosova, në luftën heroike të popullit kroat për liri e pavarësi të Kroacisë, në fillim të viteve 1990.

Por, dihet se këto marrëdhënie e kanë zanafillën në historinë e hershme të lidhjeve midis dy kombeve – duke filluar nga lidhjet ndërmjet Arbërisë dhe Republikës së Raguzës (Dubrovnikut të sotëm), që në kohën e Kastriotëve, kur ato gëzonin liri të pa kufizuar tregëtie me njëri tjetrin, por edhe marrëdhënie të tjera të forta, sidomos në fushën e diplomacisë dhe të arsimit. Thuhet se diplomati, kleriku arbëror, oratori i njohur dhe njeriu besnik i Gjergj Kastriotit, Palë Gazulli, ka shërbyer si ambasador i Heroit Kombëtar të Shqiptarëve në Republikën e Raguzës. Se ai ka shërbyer edhe si rektor i shkollave të Raguzës. Këto lidhje në fushën e arsimit, sidomos për studentët nga të gjitha trojet shqiptare kanë qenë evidente edhe më vonë, në fillim të shekullit të kaluar dhe gjatë periudhës së komunizmit. Në gjysmën e fundit të shekullit të kaluar, të rinjtë nga trojet shqiptare në ish-Jugosllavi — preferonin të shkonin në shkollat kroate dhe sidomos ata të fesë katolike regjistroheshin në seminaret katolike anë e mbanë Kroacisë, ku edhe autori i këtyre rreshtave ka kaluar vitet më të bukura në shkollën e mesme klasike të urdhërit salezian në qytetin kroat, Rijeka.

Këto marrëdhënie të ngushta e të hershme midis dy popujve tanë, janë përforcuar gjithashtu në fillim të shekullit të kaluar me punën e palodhëshme të shumë kroatëve, por sidomos të veprimtzarisë së historianit dhe albanologut shumë të njohur kroat, Milan Shufflaj, i cili nepërmjet hulumtimeve dhe disa veprave të tijame rëndësi historike, ka dokumentuar historinë e shqiptarëve në Mesjetë — veprimtari të cilën, fatkeqsisht, ai e ka paguar me jetën e tij, duke rënë martir i albanalogjisë. Për veprimtarinë e tij në fushën e albanologjisë,ai është vrarë nga dora e zezë serbe në Shkurt të vitit 1931, një ditë pasi ishte kthyer në Zabgreb nga një vizitë që kishte bërë në Shqipëri dhe ndërkohë që po përgatiste një botim tjetër mbi historinë e Shqiptarëve. Kontributi i tij në ëtë fushë, konsiderohet nga historianë dhe akademikë të njohur, si unik dhe i pazëvëndsueshëm. Ky është vetëm një shembull i kontributit të një individi në forcimin e lidhjeve të ngushta midis kombit shqiptar dhe atij kroat.

Uroj që përurimi i javës së kaluar në Osijek të Kroacisë i shtatores së Shën Nënës Tereze — bijës së nderuar të Kombit shqiptar dhe Nënës së botës – të shërbejë si një dëshmi tjetër e miqësisë së fortë dhe historike midis dy popujve, drejt përforcimit të mëtejshëm të miqësisë historike dhe të marrëdhënieve të shkëlqyeshme midis dy kombeve tona. Si kontribues të denjë të paqës dhe të sigurisë në Ballkanin Perëndimor, në miqësi të përhershme me njëri tjetrin, në kuadër të integrimit të plotë euro-atlantik të shqiptarëve dhe kroatëve në trojet e tyre historike në Ballkanin Perëndimor.

Frank Shkreli

FOTO E TË DHËNA, NË GJUHËN KROATE, NGA CEREMONIA NË LINKUN MË POSHT-OsijekExpress

FOTO U Osijeku postavljen kip Svete Majke Terezije! Evo gdje je i kako izgleda… – Osijek Express

A group of men standing around a statue

Description automatically generated

A person in a suit speaking into a microphone

Description automatically generated

A group of people holding flags

Description automatically generated

Pamje natën e qytetit Osijek në Kroaci, ku të henën që kaloi, u përurua shtatorja e Shën Nenë Terezës

PATRIOTI AZIS ÇAMI – ME GUXIM DENONCON POLITIKËN ANTIKOMBËTARE TË PUSHTUESVE ITALIANË DHE TË QEVERISË

October 28, 2024 by s p

Nga Enver MEMISHAJ

Azis Çami iu përgjegj thirrjes së artdheut në kohë shumë kritike për fatet e popullit tone. Në ato kohëra ishte trimëri e madhe të ishe shqiptar, por ishte trimëri edhe më e madhe të ishe ushtar dhe major Azis Çami ishte dhe mbeti deri në frymën e fundit ushtar besnik dhe i pathyeshëm i atdheut.

Azis Çami komandant i artilerisë në Luftën e Vlorës, më 1920. Azis Çami (1893-1943) Vjenë 1931.

Azis Çami 81893 1943) i shkruan kryeministrit Mustafa Kruja:

Tani populli është i preokupuar vetëm me mejtimin se ku shkon Atdheu dhe cila është e ardhmja e tij.

“REZERVAT PERSONAL”

Zoti Kryeministër!

Erdha në Korçë dhe pa vonesë u drejtuash në Zyrën e Kuesturës, ku mora në dorëzim detyrën.

Në këtë kohë vija me një mejtim, se do të gjeja diçka delikate në këtë zyrë, diçka sekrete, ose si të them më mirë vija me një mejtim se do gjeja të paktën një zyrë që t’i ngjiste një institucioni shtetëror, me një farë soj dinjiteti e prestigji.

Por fatëkeqësisht gjeta një godinë të thatë, pa kurrëfarë gjallërie dhe në një çrregullim të përsosur.

Nuk m’u desht shumë kohë që të konstatoj se personeli që përbën këtë institucion nuk vlen asgjë.

Agjentët shqiptarë të pazotë, por italianët shumë më të kqinj. Në kohën e kaluar kur ma donte detyra që të inspektoja ose rastësisht të vizitoja nonjë postkomandë të humbur më ndonjë kënd të Shqipërisë ju siguroj se edhe atje kam gjetur një rregull shumë më të mirë e më dinjitoz, rregull që është i domozdoshëm për zyrat e sigurimit publik.

Nga një rregull i tillë edhe unë si shef i atyre postkomandave edhe populli vetë ishin të kënaqur nga veprimi. Sidomos populli, e kishte mëndjen të mbledhur dhe shpirtin e qetë, sepse jeta, pasuria dhe nderi tij ishte ndër duart e njerëzve të zot, e të ndërgjegjshëm.

Sot populli nuk i ka këto, në të kundërtën është i pasigurtë dhe i çqetësuar.

Qyteti i Korçës, sikur të kishte fatin, që në vend të kësaj të ashtuquajture polici, të kishte një kapter shqiptar me njëzet gjindarm të tillë, nuk do të kishte pse të rronte me një shpirt kaq të trembur dhe me një panik në zemër.Ay do të qe i sigurtë se kapteri shqiptar me zotësin e tij të provuar e të zakonëshme do ja mbronte domozdo jetën, nderin e pasurinë.

Personeli i përbërë prej njëzet e disa vetave të tërë të pavlefshëm, është okupuar gjithnjë me punëra të brendshme të zyrës dhe vetëm tre ose katër agjenta mund të disponohen për sigurimin e patrullave të qytetit.

Tipike është kjo: Marshalli i policisë mban gjithëmonë në shtëpi një agjent që e ruan dhe këtë e mban pranë vetes ditën e natën. Sa për organizatorin është njeri i mirë i sjellshëm por jo për funksionar në polici.

Prandaj duke qëndruar punërat kështu nuk e ka jetën të sigurtë as Prefekti, as Kuestori, as Gjyqtari dhe as populli përgjithësisht.

Në këto kondita në mos më keq është edhe arma e karabinerisë. Katundi të digjet dhe pushka të vlojë në të katër anët, njerzia të vriten, karabinierët e postës nuk dalin jashtë. Dalin vetëm në mëngjes kur del dielli. Karabinierët shqipëtarë janë bërë indiferent sepse shokët e tyre

italianë i përbuzin dhe i keqpërdorin.

Mbasi dhamë shpegime të shkurtëra dhe ndofta të pamjaftueshme më sipër, për sa i përket sigurimit publik, le të vijmë tani edhe në ngjarjen e hidhur e të urrejtur të vrasjes së të ndyerit Skënder Çami.

Vrasja e Skënderit ka bërë përshtypje të hidhur e të poshtër në tërë popullin. Provë për këtë ka qenë marrja pjesë në varrimin e tij e tërë popullit pa ndryshim klase e feje.

Për zbulimin e guximtarëve si dhe për hetimet mbi këtë çështje, policia e këtushme nuk ka njerëz që të mund të ngarkohen me një detyrë të tillë. Hetimet i ka filluar karabineria. Unë bëja ç’është e mundur me mënyrat e mia private për ta kjartësuar çështjen. Gjer tani kam ardhur te këto konstatime: vrasjen e ka bërë ndonjë kriminel I stërvitur ndër krime, me gjak të ftohtë dhe shumë i zoti në përdorimin e armëve.

Vrasja është përgatitur mundësisht prej ndonjë organizate të jashtëme e infiltruar brenda në tokën tonë, duke ardhur në kontakt me elementë turbullonjës. Elementë trubullonjës kanë gjithnjë mundësinë të futen në tokën shqiptare, sepse njerëzit që e ruajnë kufinë janë bërë shok me kondrabandistët shqiptarë e grekë. Nuk i preokupon këta njerës detyra e ruajtjes së tyre por i preokupon vetëm hajdutllëku i pa ngopur.

Një gjë duhet marrë para sysh, vrasja është përgatitur me një rreth tepër të ngushtë. Për ta qitur në shesh kompllotin e organizuar qoftë jashtë, qoftë brenda në tokën tonë, duhen njerës me zotësi policore të jashtëzakonëshme. Këtë zbulim, të zorshëm e bën fakti që populli është krejt indiferent dhe i zëmruar nga Qeveria e tij.

Në qoftë se dikush di gjikafsh këtë nuk e kallzon, sepse nëpunësit e administratës nuk i tregojnë atij asnjëherë politikën e Qeverisë. Përkundrazi disa prej këtyre në kohën e kaluar mundoheshin që Qeverinë ta kompromentonin me veprat e sjelljet e tyre. Këta popullin e keqpërdornin dhe e vidhnin. Tani populli është i preokupuar vetëm me mejtimin se ku shkon Atdheu dhe cila është e ardhmja e tij. Indiferencën e sidomos zëmërimin e popullit e ka shkakëtuar me teper Zef Kadareja kur qe regjent i Komisariatit të Jashtzakonëshëm. Veprimet e tij kanë qenë, skandaloze, aq imorale dhe aq në kundërshtim me interest kombëtare sa që duhet të kalojnë shumë kohë që të harrohen. Ky kishte marrëveshje vetëm me njerëz të poshtër anti patriotë dhe hajdutë që vithnin sheshit e spekullonin bashkë me Kadarenë. Patriotët jo vetëm i kishte lënë pas dore por edhe i ndiqte me anën e afijeve dhe me anën e miqve të tij anti kombtarë.

Mbasandej indiferenca është shtuar dhe po shtohet dita ditës nga kjo: Disa kohë më parë pa ardhur në krye të Qeverisë zotria juaj keni mbajtur një fjalim të transmetuar me anë të radjos. Ky fjalim qe dëgjur prej tërë popullit. Thatë atëherë se Shqipëria ishte shtet indipendent dhe me statut që e cakton shprehimisht indipedencën dhe individualitetin e tij. Do të kishte Gjindërmari, Polici e Administratë krejt shqipëtare.

Priti që të shihte këto por nuk i pa. Kur arthtë Zotria Juaj në krye të Qeverisë populli besojë dhe u bind se këto do ti fitonte, por duke mos i parë akoma është gjë e zorshme që të besojë dhe të bindet për to, deri sa të mos shohë fakte dhe vepra. Një herë që këto t’i jepen ka për të parë kushdo se sa bashkëpunëtor i mirë dhe i sinqertë i Qeverisë do të bëhet populli shqipëtar.

Kam pasur bashkëf jalime me persona të njohur dhe në kohërat e kaluara persona prej qytetit të Korçës dhe prej katundeve. Që të tërë më kanë shfaqur një mosbesim sepse presin vepra që të garantojnë indipedencën dhe ekzistencën e Shqipërisë.

Tani Zoti Kryeministër e shoh të arsyeshme që t’ju them se qëndrimi jem – këtu në Kuesturë me të tillë elementa dhe të tillë kondita është i kotë. Në qoftë se Zotria Juaj do të mundeni që të më vini në dispozicion, personel shqipëtar e thjesht shqipëtar atëhere marr përsipër riorganizimin e një policie thjesht shqipëtare, duke marrë përsipër tërë përgjegjësitë ndaj Qeverisë dhe Popullit.

Përndryshe ju lutem të më shkarkoni nga detyra sepse jam i bindur që Qeverisë së Zotrisë tuaj do ti shërbej më mirë si privat se sa si i tillë.

Më shumë do më dëgjohet fjala atëhere se sa tani. Para se të mbaroj vlen t’ju shënoj se në mënyrën e administrimit është bërë një anarshi e plotë. Nuk dihet se kush është superiori

dhe kush është inferiori, kush është përgjegjës dhe kush nuk është përgjegjes. Tërë zyrat përzihen në veprime me njëri tjetërin. Për një veprim përzihet: Fashio, Milicia fashiste, Milicia e Rrugës dhe e Pyjeve, Karabineria, Rojet e Financës, S.I.M. etj. etj. dhe bile edhe njerëz që nuk kanë asnjë cilësi zyrtare intrigojnë brenda veprimeve të këtyre organeve dhe kështu në tërë anët e Shqipërisë jam i sigurtë se në këto mënyra veprohet.

Në lidhje me vrasjen e Skënderit karabineria propozon rreshtimin në masë të njerëzve të pafajshëm dhe që kanë shprehur hidhërimin e tyre për këtë ngjarje.Jemi të mejtimit që të mos rreshtohet askush, por përkundrazi edhe disa që janë marrë nën vrejtje të lirohen. Çështja do

të zbulohet më mirë në heshtje e ngadalësi se sa duke e alarmuar. Kjo do të provokonte jo vetëm hidhërim por do të kishte edhe rezultate të papëlqyera.

Jam i mejtimit që hetimet për vrasjen e Skënderit ti ngarkohen Gjykatës Hetuese të këtushme e cila disponon një zotësi psikologjike dhe ajo do të mundi të zbulojë shumë hollësira, ose të paktën zbulimin do e bëjë shumë më lehtë, duke i vënë në dispozicion një officer gjindërmarije shqipëtar dhe organet e duhura.

Musa Kranjën, neto komunistin, siç e kanë cilësuar disa, e lirova nga burgu, mbasi u sigurova që i përmënduri nuk ka asnjë lidhje me ideollogjinë komuniste dhe për këtë jam garant vetë.

Pranoni ju lutem Zoti Kryeministër nderimet e mia të sinqerta.

Korçë, më 15 mars 1942 – XX –

Aziz Çami

AQSH, F. 149-I, D. 281, f. 1 – 5.

Dokumenti është i daktilografuar në 5 faqe dhe ka këtë shënim: “Marrë nga Kartoteka e Degës së Historisë Ushtarake nr. dokumenti 530”

K O M E N T

Shqetësimi atdhetar i Azis Çamit për fatin e popullit të tij dhe denoncimi i politikës së pushtuesit dhe qeverisë del fare qartë në këtë leter private që ai i bën kryeministrit Mustafa Kruja, por unë dua të theksoj dhe nënvizoj sa më poshtë:

Azis Çami në këtë letër që i dërgon shokut tij të vuajtjeve të mërgimit 15 vjeçar, kryeministrit Kruja, me guxim denoncon politikën antikombëtare të pushtuesve italianë dhe të qeverisë.

Kështu Azis Çami na ka lënë pas një dokument shumë të rëndësishëm jo vetëm për të njohur personalitetin e tij, për të gjykuar mbi personalitetin dhe shërbimet që ai i ka sjellë vendit të tij, por kryesisht ai me kompetencë profesionale analizon plagët e vendit nën pushtimin italian: pa aftësinë e autoriteteve të sigurimit publik për të mbrojtur jetën, pasurinë dhe nderin e shtetasve dhe korrupsionin. Nëpunësit “Nuk i preokupon detyra, por i preokupon vetëm hajdutllëku i pa ngopur”, “Karabinierët shqiptarë janë bërë indifferent sepse shokët e tyre italianë i përbuzin dhe i keqpërdorin”, shkruan Azizi.

Dhe jo vetëm analizon plagët por jep edhe orientime se si mund të dilet nga ky kaos dhe amulli.

Azis Çami flet qartë dhe shprehet kundër politikës antikombëtare të pushtuesve italianë, por edhe të qeverisë së kohës: “populli është krejt indiferent dhe i zëmruar nga Qeveria e tij”.

Si sillen nëpunësit e shtetit dhe autoritetet e sigurimit publik, sipas Azizit?

“Këta popullin e keqpërdornin dhe e vidhnin… Tani populli është i preokupuar vetëm me mejtimin se ku shkon Atdheu dhe cila është e ardhmja e tij…”

Ndërsa përkrahen të korruptuarit “Patriotët jo vetëm i kishte lënë pas dore por edhe i ndiqte me anën e afijeve dhe me anën e miqve të tij antikombtarë”.

Burimi i gjithë të këqijave është politika antikombëtare, prandaj ai denoncon hapur politikën e pushtuesit dhe qeverisë kur thotë:

“Thatë atëherë se Shqipëria ishte shtet indipendent dhe me statut që e cakton shprehimisht indipedencën dhe individualitetin e tij. Do të kishte Gjindërmari, Polici e Administratë krejt shqipëtare. Priti që të shihte këto por nuk i pa…

Kam pasur bashkëkfjalime me persona të njohur dhe në kohërat e kaluara, persona prej qytetit të Korçës dhe prej katundeve. Që të tërë më kanë shfaqur një mosbesim sepse presin vepra që të garantojnë indipedencën dhe ekzistencën e Shqipërisë”.

Në radhë të parë e mbi të gjitha ne kuptojmë shpirtin atdhetar dhe preokupacionin e tij për t’i shërbyer vendit të tij. Ai i shkruan Kryeministrit Mustafa Kruja jo me cilësinë e ofiqeve që mban si kuestor dhe me gradën major, por me cilësinë e një atdhetari me emrin Azis Çami.

Aftësia e lartë e arsyetimit të Azis Çamit dhe vlera e konkluzioneve të tij qëndron në faktin se ai arrin në përfundimin se ai nuk flet e ngre shqetësime për Korçën por “kështu është në tërë anët e Shqipërisë, jam i sigurtë se në këto mënyra veprohet”.

Për Zef Kadarenë Azis Çami shkruan: “Indiferencën e sidomos zëmërimin e popullit e ka shkakëtuar me teper Zef Kadareja kur qe regjent i Komisariatit të Jashtzakonëshëm. Veprimet e tij kanë qenë, skandaloze, aq imorale dhe aq në kundërshtim me interesat kombëtare sa që duhet të kalojnë shumë kohë që të harrohen”.

Dhe si reagoi qeveria për këtë denoncim skandalos?

Më 22 mars 1942, e ngriti në përgjegjësi: “Z. Zef Kadarja emnohet Inspektor i Përgjithshëm pranë Kryesis së Këshillit të Ministrave. Francesco Jacomonf d. v.”

“Fletorja Zyrtare”, Tiranë, nr. 38, dt. 7.4.1942, f. 4

Karakteri dhe ndershmëria e Azis Çamit, nuk mund të pajtohej e nuk mund të pranonte detyrën e kuestorit, në këtë administratë të pa moralëshme, prandaj ai jep dorëheqjen.

Fjala e fundit e Azis Çmit:

“Tani Zoti Kryeministër e shoh të arsyeshme që t’ju them se qëndrimi jem – këtu në Kuesturë me të tillë elementa dhe të tillë kondita është i kotë. Në qoftë se Zotria Juaj do të mundeni që të më vini në dispozicion, personel shqipëtar e thjesht shqipëtar atëhere marr përsipër

riorganizimin e një policie thjesht shqipëtare, duke marrë përsipër tërë përgjegjësitë ndaj Qeverisë dhe Popullit.

Përndryshe ju lutem të më shkarkoni nga detyra sepse jam i bindur që Qeverisë së Zotrisë tuaj do ti shërbej më mirë si privat se sa si i tillë.

Më shumë do më dëgjohet fjala atëhere se sa tani”.

Zef Kadarja (Shkodër, 7 janar 1892 – Tiranë, 13 prill 1945) ka qenë nëpunës karriere, anëtar i Komitetit Administrativ të Përkohshëm pas pushtimit italian. Drejtor i Policisë së Sigurimit Botnor (1940-1942). U dënua me pushkatim nga Gjyqi Special i Tiranës dhe u pushkatua në

vitin 1945.

Musa Kranja ose Kranji (1905-1951) Ish-oficer i xhandarmërisë, kryesues i revoltës së Fierit, 1935, toger në ushtrisë shqiptare, atdhetar dhe i mirënjohur si aktivist të Balli Kombëtarit në Prespë gjatë Luftës së Dytë Botërore.

« Previous Page
1
…
4
5
6
7
8
…
51
Next Page »