Archives for April 2025

GAVRIL DARA I RI, AT GJERGJ FISHTA DHE ISMAIL KADARE ME QASJE TË NDRYSHME NDAJ MOISI GOLEMIT

April 14, 2025 by s p

Kosta Nake/

Moisi Golemi pati lindur në rajonin e Dibrës dhe ishte djali i vetëm i Muzakë Arianitit, të birit të Arianit Komnenit. Kur Skënderbeu braktisi oborrin e sulltanit dhe u kthye në atdhe, Moisiu u bashkua me të dhe Skënderbeu i besoi detyrën e komandantit të rojeve kufitare. Në këtë funksion ai mbikëqyri pushtimin e kështjellës së rëndësishme të Svetigradit. Pas shpartallimit të forcave mbrojtëse gjatë rrethimit të Beratit, ndoshta edhe nga zilia ndaj famës së Skënderbeut, një variant i trajtimit historik të figurës së tij, e ka trajtuar si tradhëtar që shkoi dhe u vu në shërbim të osmanëve. Një vit më vonë ai u kthye në krye të një ushtrie prej 15 mijë luftëtarësh , u mund nga Skënderbeu i cili edhe e fali. Në 1465 gjatë betejës së Vajkalit Moisiu u zu rob nga Ballaban Pasha, gjenerali osman. Moisiu dhe princat e tjerë shqiptarë u dërguan në Stamboll dhe u dënuan me turpërim publik.

Historia e Moisi Golemit u rikthye së pari te arbëreshët e Italisë, Gavril Dara i Ri e bëri pjesë të vështrimit të vet kritik te poema e vet “Kënga e Sprasme e Balës” me tri detaje: lisi i helmit, dita e marrëzisë dhe qëndrimi i turpëruar – sintezë e asaj që ka ndodhur; ka braktisur komandantin e vet, ka humbur lavdinë dhe vuan pasojat, edhe pse i falur.

“Majë Gur-Madhit të zhveshur.

Por te hija e lisit t’helmit,

Veç të gjithve, ballëfshehur,

Rrinte i madhi i Golemëvet

Me sytë ngulur përdhe…

…Helmi i zemrës i derdhej,

Pse në zemër kujtimi

I ditës së marrëzisë

Mu si gur në det i ra.

Si në ëndërr po kujtonte

Lëvdatat plot ëmbëlsi,

Që katundet i drejtonin,

Kur “Dragoi i Dibrës” mbrrinte,

Duke e quajtur “i pari i luftës,

Nderi i ushtrisë, malli i vajzave

Edhe trimi i këngëve…”

E tashti të turpëruar

E mbulon nata e shkretë!”

At Gjergj Fishta e përmend së pari Moisi Golemin te kënga e nëntë e “Lahutës së Malcis” kur citon disa nga figurat e shquara historike me të cilat identifikohet toka e të parëve tanë: e Skënderbeut, e Mojs Golemit, e Lekë Dukagjinit, e Oso Kukës, e Muzakut, e Strezës dhe e Aranitit. (Vepra, vol. 4 f.131) Në vitin 1929 Fishta do të botonte një poemë epiko-legjendare posaçërisht për Moisi Golemin në pjesën e parë të së cilës përshkruhet vetëm përballja me Deli Cenën, dyluftim që e ngre në piramidën e luftëtarëve të mëdhenj të të gjitha kohërave. Ishte një përballje viganësh dhe Fishta duket sikur rri me peshoren e farmacisë në dorë për të vlerësuar meritat e gjithsecilit.

Nga një anë kemi portretizimin e Deli Cenës që mëton troje dhe robina nën kërcënimin e një shpate me mill floriri:

“…Delia i kishin thanë

Fjalën peng kurrkund s’ka lanë,

E pse ardhë shtatit viga,

Me do sy si katalla,

Me do buzë, si buzë harapi,

Me do kambë, si degë t’një rrapi

Ai po dante burrë i zoti

Me pasë frikë vetë Gjergj Kastrioti.” (f. 606)

Këto tipare plotësohen edhe me përshkrimin e kalit të tij, një vraç i zi “me tri zemra në krahnuer”, me “thundrat që shkrepnin zjarr e shkëndija,” por edhe si një korb që ndjell zi. (f. 607, 618) Nisja në dyluftim është po aq kërcënuese me “shpatën gjakësore”, me shqytin, me heshtën sa një trup ahu, me atë kërcimin si ari mbi shpinën e kalit.

Nga ana tjetër është Mojs Golemi që e pranon sfidën sepse është një burrë vigan, gjithaq i fuqishëm, edhe ai ka në dorë një shpatë “në farkë breshane shkri nand’ herë” duke i dhënë ujë “në gjak kuçedrash,” (f. 613) mburojën e ka me “nandë gëzhoja” dhe nga brenda “shoje buejsh shtrue renda-renda” (f. 614) dhe i përgjigjet me një kalë “gjok-pllumb sa ‘i mal me borë.) (f. 615) hidhet me fluturue “tue shkrepë n’thundra zjarr e shkëndia.” (f. 616)

Përmasat e pritshme të dyluftimit kundrohen nga dy palët armike që presin të shpallin fitoren. Përgjakja e parë fillon nga kuajt që ndeshen si “mali me mal.” (f. 621) Interesante është që lufta politike plotësohet edhe me luftën fetare, sepse bashkëluftëtarët e Moisiut i luten për fitore Krishtit dhe Zonjës Mari, kurse turqit i bëjnë duva Pejkamberit. (f. 622) Fatkeqësisht ky rreshtim forcash përsëritet herë pas here deri në ditët tona në Europë dhe më gjerë.

Pjesa e parë nuk mjafton për të shpallur një fitues, prandaj ajo vazhdon edhe në pjesë e dytë të poemës me zgjerimin e fushës së luftimit, me pasurimin me emra të shumtë nga të dy kampet armikë. Moisi Golemi niset për t’u kthyer fitimtar në Krujë, por përplasja s’ka mbaruar ende se dy jeniçerë e sulmojnë besëprerë dhe përfundojnë të vrarë. Turku i tretë identifikohet me emër, Hamz Kadria, me atë paralajmërimin e shpërfillur të së ëmës “kurrë ndesh mos me i ra shqiptarit.” Është vrasja e këtij të fundit që i bën qindra luftëtarë nga të dy kampet që të vërsulet në një betejë për jetë a vdekje me njëri-tjetrin, e bëjnë edhe tokën të dridhet (f. 638), e bëjnë lexuesin të presë heronjtë e radhës që luftën e bëjnë me zemër e me shpatë. (f. 642-649)

Pjesa e pakënaqësisë, e rebelimit, e braktisjes, e kundërvënies, e humbjes, e faljes dhe e dënimit përfundimtar nuk është pjesë e poemës, gjë që të bën të mendosh se poema është e pambaruar. Gjithsesi, pjesa e parë ka qenë e mjaftueshme për ta shprehur qartë dhe pa mëdyshje vlerësimin për Mojsinë e Dibrës, përndryshe nuk do të kishte gjetur pasqyrim te “Lahuta e Malcis.”

Ismail Kadare ka shkruar dy poezi kushtuar kësaj figure në vitet e diktaturës komuniste: “Ikja e Moisi Golemit” dhe “Vdekja e Moisi Golemit.” Te poezia e parë, siç zbulohet që në titull, fokusimi i autorit është te tradhëtia dhe kritika letrare i ka mëshuar metaforës së rrugës së ikjes që përdridhet si gjarpër i zi, pastaj pluhuri mbi flokë dhe mbi pelerinë, pastaj udha që përshkohet nëpër natën që nxin dhe mbyllet me damkën “gjeneral Moj-Zi”.

Poezia e dytë lidhet me pasojat e kapjes rob, “lidhur me hekura, zinxhirë”, me pluhurin e mbetur në flokët e thinjur, por që i ka mbetur një fije dinjiteti kur pohon se është i vdekur përderisa ndodhet në këmbët e sulltanit dhe përfundon me “ulurima, kuje e lemeri.”

Në të dy poezitë qëndrimi i poetit Kadare është konstant: Moisiu ishte dezertor, Moisiu u zu rob dhe gjithçka tjetër zhvlerësohet.

Studiuesit që janë marrë me figurën e Moisi Golemit në vitet e tranzicionit kanë bërë interpretime të ndryshme. Avni Alcani mendon se te braktisja e Moisiut dhe vënia në shërbim të turqve mund të kenë ndikuar joshjet e sulltanit, por edhe shkaqe brendashqiptare. Së pari, mund të ketë qenë bashkëshortja e Moisiut, Zanfina Muzaka, të cilën, sipas Gjon Muzakës, Skënderbeu e kishte ndarë nga Muzakë Topia për t’i dhënë të motrën, Mamicën. Së dyti, shkak mund të ishte sërish Skënderbeu që i kishte rrëmbyer Moisiut disa prona në Dibër.

Ilmi Veliu sjell një variant befasues: Moisiu nuk e tradhëtoi Skënderbeun, por u dërgua prej tij në oborrin e sulltanit si pjesë e shërbimit sekret informativ, madje ky hamendësim shkon edhe te largimi i nipit të tij, Hamza Kastrioti.

Shtypi francez pёr kryengritjen e Malësisë së Madhe

April 14, 2025 by s p

Nga Rafael Floqi/

Shtypi evropian, veçanërisht ai austro-hungarez dhe britanik, e paraqiste Kryengritjen e Malësisë së Madhe si një përballje dramatike mes një populli të vendosur për të ruajtur lirinë dhe identitetin e vet dhe një perandorie osmane në rënie, që përpiqej me çdo kusht të mbante nën kontroll territoret e saj në Ballkan. Kryengritja e Malësorëve, veçanërisht e fisit katolik të Malësisë, shihej si simbol i rezistencës shqiptare dhe i shpërthimit të tensioneve të akumuluara ndaj qeverisjes osmane, e cila ishte gjithnjë e më represive dhe e shkëputur nga realiteti i popujve që sundonte. Media evropiane theksonte trimërinë dhe organizimin e shqiptarëve, duke e konsideruar këtë kryengritje jo vetëm si një çështje lokale, por si pjesë e një lëvizjeje më të gjerë kombëtare shqiptare për vetëvendosje.

Nga ana tjetër, shtypi francez e përshkruante kryengritjen me një ton më diplomatik dhe herë-herë më të rezervuar, duke reflektuar edhe interesat gjeopolitike të Francës në rajon dhe marrëdhëniet e saj me Perandorinë Osmane. Megjithatë, raportimet në gazetat si La Dépêche de Constantineapo. Le Temps dhe Fare D’Alexandrie e portretizonin situatën si të rëndë dhe të pakontrollueshme për autoritetet turke, duke theksuar humbjet e mëdha që kishin pësuar trupat osmane përballë luftëtarëve shqiptarë. Shtypi francez, ndonëse më i kujdesshëm në qëndrime, nuk mund të fshihte simpatinë për kauzën shqiptare, veçanërisht kur përballeshin me një qeveri që kishte humbur legjitimitetin në sytë e popullit të saj dhe të opinionit ndërkombëtar.

La Dépêche de Constantine: Gazetë politike e përditshme

Përplasje mes shqiptarëve dhe trupave turke

Vjenë, 29 mars. — Një agjenci zyrtare austriake raporton se disa përleshje kanë ndodhur në kufirin malazez mes shqiptarëve dhe trupave turke. Fisi i Malësorëve thuhet se ka shkatërruar tre bunkerë (blockhaus) dhe ka detyruar turqit të braktisin shtatë të tjerë. Autoritetet ushtarake turke kanë dërguar kundër tyre një batalion nga Ipeku dhe dy të tjerë nga Shkodra. Gjithashtu, dy brigada të rezervistëve nga Anadolli janë dërguar.

Banda serbe sulmojnë postet kufitare turke — Situatë e rëndë

Selanik, 29 mars. — Pavarësisht mohimeve zyrtare që përpiqen ta paraqesin situatën në mënyrë pozitive, gjendja në Shqipërinë e Veriut përkeqësohet dita-ditës. Rrethet drejtuese kanë marrë lajme të rënda nga Peja dhe Gjakova, sipas të cilave shqiptarët po tregojnë gjithkund një qëndrim armiqësor ndaj autoriteteve dhe ushtrisë. Në rajonin e Prishtinës, disa banda të vogla serbe kanë sulmuar postet kufitare turke. Dy ushtarë turq janë vrarë. Serbët janë larguar pa pësuar humbje të mëdha.

Trupat e Malësorëve, të cilat vlerësohen në rreth 4.000 vetë, kanë sulmuar bunkerët turq dhe kanë marrë disa prej tyre: tridhjetë ushtarë janë vrarë; rreth njëzet janë marrë rob. Malësorët kanë marrë të gjithë bunkerët turq në kazanë e Tuzit. Ata kanë çarmatosur ushtarët dhe kanë marshuar drejt Tuzit, të cilin e kanë pushtuar. Kanë marrë armët, municionet dhe tre topa.

Gjendja është e rëndë edhe në vilajetin e Shkodrës. Shqiptarët e arratisur po bashkëpunojnë në kufi me malazezët. Është e mundshme që kryengritja të përhapet më tej.

Kryengritja shqiptare

Londër, 25 prill. Telegramet nga Vjena flasin për një humbje të rëndë të trupave turke nga shqiptarët e fisit katolik të Malësorëve në lartësitë lindore të Tuzit. Sipas raporteve zyrtare turke, disa njësi janë rrethuar, dhe dy kompani të dërguara nga Tuzi për t’i shpëtuar ranë në pritë, duke pësuar 12 të vrarë dhe një numër të madh të plagosurish.

Kryengritja shqiptare

Londër, 27 qershor.

Shtypi thekson se situata në Shqipëri është kërcënuese dhe i bën thirrje me forcë Turqisë që të hyjë në pajtim me shqiptarët, të mos i shtypë ata dhe të dëgjojë këshillat e Austrisë dhe Rusisë. Po ashtu thekson se një konflikt me Malin e Zi do të kishte pasoja të rënda. Porta (qeveria osmane) u ka dhënë Malësorëve një afat tjetër prej 15 ditësh për t’u dorëzuar.

“Gjyqi special”, ftesa e përsëritur për gjykimin e së shkuarës

April 14, 2025 by s p

Agim Baçi/

Pas 31 seancash gjyqi, pa një proces hetimi, por vetëm përmes shpalljes publike të akuzave, mëngjesin e 14 prillit 1945, 17 persona, nga më të shkolluarit e kohës, do të pushkatoheshin dhe trupat do të groposeshit të gjithë bashkë në zonën që njihet si “Kodra e Priftit” në Tiranë. I ashtuquajturi “Gjyqi special”, i ngritur për të dënuar “Kriminelët e Luftës dhe Armiqtë e popullit”, i zhvilluar nga 1 marsi deri më 13 prill 1945 kishte krijuar modelin që sistemi do të përdorte për gjyqet e ardhshme, edhe për 45 vite të tjera, mbi këdo që do ta llogariste si pengesë për vendosjen e regjimit. 40 të akuzuar të tjerë, të akuzuar bashkë me 17 të ekzekutuarit, do të merrnim dënime të ndryshme, dënime që do të përsëriteshin herë pas here bashkë me dënime e internime për të afërmit nën një survejim të tmerrshëm.

80 vjet më pas, ne sërish duhet të pyesim: “Cila ishte ajo forcë që e bëri një pjesë të shoqërisë të mbështesë regjimet totalitare, kriminale, që shfarosën miliona të pafajshëm? Dhe, për më tepër, cila është ajo forcë që vijon sot të mbajë gjallë nostalgjinë edhe kur ajo e shkuar kriminale nën regjimin komunist ka dalë në pah përmes vendimeve, përmes dëshmive, përmes pranimit nga disa aktorë të së keqes”? Këto janë pyetje që në fakt ia vlen t’i shtrojmë në mënyrë të vazhdueshme, nëse nuk duam t’i shmangemi përgjegjësisë për të pohuar atë që nuk mundëm dot ta zbardhnim dhe studionim sa duhet në këto 35 vite ndryshimesh politike. Por, a kemi ditur të përballemi ne me të shkuarën tonë nën diktaturë? A e kemi parë të shkuarën nën regjimin komunist si fragment, si një lajthitje të çastit që mbetet vetëm në një pjesë të historisë sonë, apo e kemi studiuar si diçka që ka vijuar të na ndikojë në përditshmërinë tonë edhe sot? Në Shqipërinë e pas vitit 1990, nga dëshira për të vrapuar drejt asaj që na kish munguar në diktaturë, u praktikua ajo që sociologu Zigmunt Bauman e quan “vetëshfajësim historik”.

Në Shqipëri vetëshfajësimi historik u mbështet më së shumti përmes sloganeve “ashtu ishte koha” apo “gjithkush nga ne mund të kishte gabuar” – qëndrime që e çuan një pjesë të shoqërisë shqiptare deri në refuzim për të dëgjuar çfarë kish ndodhur realisht gjatë diktaturës, duke e lënë të keqen të bredhë lirisht rreth nesh. Si pasojë e këtij “vetëshfajësimi” u krijua ideja e gabuar sikur debati mbi të shkuarën ishte thjesht një çështje historie dhe se u përkiste vetëm historianëve, sociologëve apo politologëve dhe jo një çështje e debatit mbarëshoqëror mbi pasojat e së shkuarës komuniste. Duke mos i rrëzuar këto gjyqe përmes vendimeve gjyqësore, apo duke mos mbajtur një qëndrim të prerë lidhur me natyrën kriminale të regjimit komunist, Shqipëria mbetet ndër të paktat vende ish-diktatoriale që nuk ka të penduar dhe as të falur. Kjo, sepse nuk u bë as një proces gjyqësor apo moral, duke humbur shansin që ata që kishin bërë krime apo që kishin miratuar të tilla veprime, të kërkonin ndjesë apo t’u jepej shansi i rrëfimit dhe pendesës. Pavarësisht risjelljes së kujtesës përmes botimeve, aktiviteteve dhe studimeve nga Instituti i Studimeve të Pasojave të Krimeve të Komunizmit (ISKK) dhe aktorë të tjerë që vijojnë të flasin për të shkuarën, shoqëria shqiptare vijon ta këtë të shkuarën e saj pa një qartësim qoftë moral, qoftë ligjor.

Ky moslexim i së shkuarës me të gjitha të vërtetat rrezikon të relativizojë të keqen, duke e konsideruar normale atë që ka ndodhur me gjyshërit dhe prindërit tanë. Sipas filozofëve, ata që tentojnë ta pengojnë të shkuarën, që të shkruhet me gjuhën e krimeve që kanë ndodhur, fshehin dëshirën që ta rishkruajnë atë sipas orekseve të tyre, me qëllim që të kontrollojnë të ardhmen sipas së njëjtës ideologji. Kjo është pasoja kur ne si shoqëri rrezikojmë të kalojmë të shkuarën me “krimet e askujt”. Mungesa e dekomunistizimit dhe mosndryshimi i teksteve të historisë u lanë hapësirën nostalgjikëve të kohës së diktaturës të shprehnin adhurim për atë kohë. Madje, nga kjo nostalgji për kohën djallëzore të diktaturës, gati në mënyrë kriminale, jo pak herë është kërkuar që të harrohen apo të mbeten pa shumë zë dëshmitë kur shqiptari që mendonte ndryshe vritej me dru, me hekur, me mbytje në ujin e kënetës, me uri, me pagjumësi, me punë jashtë fuqive njerëzore, me zhveshje lakuriq në netët e ftohta, ose i lidhur për shtyllë për disa net me radhë në mes të ftohtit.

Gjyqet e munguara ndaj atij sistemi, ose më saktë, mungesa e një studimi për madhësinë e së keqes që kishte mbjellë ai sistem bënë që në shoqërinë shqiptare të rikthehej gjatë këtyre viteve tranzicioni ridiskutimi për “të mirat dhe të këqijat e komunizmit”, të cilat, në thelb, janë formë e talljes së hapur me shqiptarët. Gjetja e rrugëve për rihapjen e gjyqeve ku të shpallet dënimi kriminal i atyre që u dënuan pa gjyqe, apo me gjyqe të rreme, pa hetim, me falsifikim dëshmish e dëshmitarësh, vetëm e vetëm se nuk ishin mbështetës të regjimit apo shiheshin si armiq të tij, është një zgjidhje që na nevojitet. Ky hap, edhe pse i vonuar për shoqërinë tonë, është i domosdoshëm pasi ne kemi nevojë për një gjyq për ato kohë të errët të shoqërisë shqiptare! 80-vjetori i “Gjyqit special” është një ditë për të na thënë se, nuk është kurrë vonë për të kërkuar të vërtetën dhe për ta shfaqur atë me të gjitha ngjyrat, sado e rendë të jetë, pasi vetëm pasi të pranojmë pasojat që na ka lënë ai regjim dehuman, do mund të shohim njeri-tjetrin në sy, e dashtë Zoti, edhe të kemi procesin e Faljes dhe Pendimit. Të paktën, këtë proces ua kemi borxh atyre që edhe në këto 35 vite vijojnë të sorollaten për të gjetur të vërtetën për të parët e tyre, për varret e tyre, për pronat e tyre.

𝐙𝐠𝐣𝐞𝐝𝐡𝐣𝐞𝐭 𝐞 𝟏𝟏 𝐦𝐚𝐣𝐢𝐭 – 𝐁𝐞𝐭𝐞𝐣𝐚 𝐦𝐢𝐝𝐢𝐬 𝐩𝐫𝐨𝐟𝐞𝐬𝐢𝐨𝐧𝐢𝐬𝐭𝐞̈𝐯𝐞 𝐝𝐡𝐞 𝐚𝐦𝐚𝐭𝐨𝐫𝐞̈𝐯𝐞

April 12, 2025 by s p

Nga Dr. Bledar Kurti

(Alumni i Departamentit Amerikan të Shtetit)/

(𝙈𝙚̈𝙨𝙞𝙢𝙚 𝙥𝙤𝙡𝙞𝙩𝙞𝙠𝙚)

Në çdo betejë zgjedhore është fare e lehtë të parashikohet fituesi. Këtë lehtësi nuk na e ofron e ardhmja me suprizat e saj apo me profeci individuale pijetoresh, por na e ofron e kaluara. Mjafton të njohësh historinë e do njohësh edhe të ardhmen, pasi, siç dihet e siç është provuar, nuk ndodh asgjë e re nën diell.

Dhe ja çfarë na mëson historia: Që asnjë ushtri e përçarë, e cila si armë ka vetëm fjalët apo vetëkrekosjen, që është e pastërvitur dhe amatore nuk ka fituar kurrë kundrejt një ushtrie profesioniste.

Ushtritë profesioniste, gjatë dymijë e pesëqind vitet e fundit, në çdo formë, terren e mision të tyre, janë bazuar mbi dy strategji luftarake: Falangat Greke dhe Legjionet Romake.

Falangat dhe Legjionet ishin një formacion ushtarak masiv drejtkëndor, i përbërë zakonisht tërësisht nga këmbësoria e rëndë e stërvitur dhe e armatosur mirë. Ato marshonin përpara si një entitet. Si një trup. Ishin të pathyeshëm edhe përballë kundërshtarëve më të shumtë në numër.

Sigurisht që betejat zgjedhore nuk i përafrohen atyre luftarake, por modeli dhe parimi mbeten të njëjtë për çdo përballje. Sikurse edhe përballja e profesionalizmit me amatorizmin është gdhendur ndër epoka si një përballje universale.

Natyra e partive politike ka ndryshuar gjatë dekadave të fundit. Ndarja tradicionale midis së majtës dhe të djathtës është shuar. Kjo ka ndodhur jo vetëm në Shqipëri por kudo në botë, me ideologiitë politike të mbetura vetëm në libra e tekste shkollore për studiuesit e politikës apo si lëndë mësimore për të justifikuar programet universitare. Ditët e sotme partitë kanë formën e korporatave. Dhe ashtu si korporatat kanë organigramë të mirëpërcaktuar të drejtimit, politikave zhvillimore, financës, prodhimit, marketingut dhe shitjeve. Një organizim “ushtarak” me falanga e legjione, kalorësi e strategji, për të konkurruar e dominuar tregun.

Kësisoj, për të dalluar qysh në krye të herës, fituesit dhe humbësit e 11 majit, por edhe çdo beteje zgjedhore në të ardhmen, mjafton të kuptosh se kush vepron në formacion të disiplinuar porsi Falangat dhe Legjionet, nën frymën e sigurisë, me besimin te strategjitë e mirë-llogaritura dhe të provuara me këmbë në tokë, e kush hidhet përpjetë si guerilas me shpresën te yjet dhe horoskopi.

Gjatë 18 viteve të punës dhe përvojës sime si këshilltar politik për një sërë shtetarësh të panunërt, nuk kam parë kurrë një profesionist të dëshpërohet apo gëzohet nga rezultati përfundimtar.

Kjo për arsyen e thjeshtë që plani ishte hartuar e projektuar që në fillim, përpara betejës, kurrësesi gjatë saj me shpresën te surprizat. Profesionistët nuk besojnë te surprizat. Ata hartojnë një strategji të bazuar mbi dy shtylla: disiplina dhe fryma. Të dyja në shërbim të njëra-tjetrës. Kjo është formula fituese. Kësisoj rezultati i betejës shihet shumë më herët se sa të ndodhë.

Dhe kjo vlen jo vetëm për krerët e forcave politike por edhe në biznes, administrim, drejtim institucional, etj. Profesionisti e sheh qartë vendmbërritjen. Sheh të nesërmen përpara se të vijë agimi. Thjesht pret kohën të rrjedhë dhe kujdeset që çdo hallkë të funksionojë siç është planifikuar.

Profesionistët janë liderë ndaj edhe thuhet (një shprehje që i atribuohet Aleksandrit të Madh) “Unë nuk kam frikë nga një ushtri luanësh të udhëhequr nga një dele; Kam frikë nga një ushtri delesh të udhëhequra nga një luan.” Dhe udhëheqësit, pra profesionistët, e kanë parë që dje të ardhmen e afërt e të largët, ndërsa amatorët gënjejnë veten në pasqyrë, porsi gaztorë, duke imagjinuar kurora mbretërore mbi kryet e tyre.

Klubi “Drita” në Gjirokastër

April 12, 2025 by s p

Muzeu Kokalari/

Më 18 Dhjetor 1908, me nismën e Bajo Topullit u shpall në Gjirokastër krijimi i Klubit “Drita”. Anëtarët e klubit përfaqësonin shtresa të ndryshme shoqërore dhe ishin kryesisht intelektualë. Ideali dhe qëllimi i përbashkët ishte çlirimi dhe përparimi i mëmëdheut. Në seancën e parë Klubi zgjodhi si kryetar avokatin Petro Poga dhe komisionin për hartimin e statutit. Klubi luajti rol të rëndësishëm në përhapjen dhe mësimin e gjuhës shqipe, hapja e shkollës së parë shqipe në Gjirokastër që u quajt “Liria”.

Klubi e vazhdoi veprimtarinë edhe pas shpalljes së pavarësisë së Shqipërisë, duke pasur ndikim edhe në ngjarjet politike.

Në vitin 1920 del edhe numri i parë i gazetës “Drita”, drejtuar nga Veli Hashorva, një prej anëtarëve të Klubit, i njohur për prirjet demokratike dhe përparimtare.

Programi kombëtarist i gazetës “Drita”, ndihmoi në edukimin kombëtarist të lexuesve, por edhe në emancipimin e shoqërisë tradicionale, duke mbështetur dhe popullarizuar mendimet e ideologut të Rilindjes sonë Kombëtare, Sami Frashëri.

Në foton që po publikojmë, janë anëtarët e Klubit “Drita” në vitin 1924.

Nga personat e identifikuar, në foto janë Sami Dalipi, Tahsin Reso, Muhedin Kalo, Ramiz Harxhi, Beso Nishani, Bastri Çuçi, Victor Cotan, Hajrulla Harxhi, Enriette Coutan, Javer Hurshiti, Liozen, Thoma Papapano, Hysni Babameto, Mehmet Sako, Adem Kallajxhi, Haki Shtino, Pano Hido, Veli Hashorva, Vesim Kokalari, Selaudin Çabej, Muntaz Kokalari, Arshi Çabej, Beçe Budo, Qemal Hashorva, Remzi Karalli, Qemal Kokalari, Elmaz Çani, Kalo Shapllo, Vangjel Koça.

***

Foto nga arkivi i Muzeu Kokalari.