Archives for April 2025

REL: Sudani e njeh pavarësinë e Kosovën, thotë Osmani

April 12, 2025 by s p

Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, takohet me ministrin e Jashtëm të Sudanit, Ali Yousuf al-Sharif, në Antalia, Turqi, 12 prill.

Shpërndaje

Printoje

Sudani, vend në verilindje të Afrikës, e ka njohur pavarësinë e Kosovës të shtunën, njoftoi presidentja e vendit, Vjosa Osmani.

Në një njoftim në X, Osmani tha se Kosova dhe Sudani janë pajtuar për të lidhur marrëdhënie diplomatike.

“Ky është fillimi i një partneriteti madhështor”, shkroi Osmani.

Njohja nga Sudani është e dyta brenda javësh për Kosovën, pasi një shtet tjetër afrikan, Kenia e njohu atë në fund të marsit.

Në një video përkrah ministrit të Jashtëm të Sudanit, Ali Yousuf al-Sharif, në Forumin e Diplomacisë në Antalia të Turqisë, Osmani tha se u njoftua nga ai për vendimin e presidentit të Sudanit për ta njohur Kosovën dhe për të lidhur marrëdhënie mes dy vendeve.

SHIKONI EDHE:

Pse ka rëndësi njohja nga Kenia?

Njohjet nga Kenia dhe Sudani vijnë pas një rënie të ritmit të njohjeve të Kosovës në vitet e fundit. Para tyre, shteti i fundit që e njohu atë ishte Izraeli në vitin 2021.

Sudani është bërë tani shteti i 119-të që e njeh Kosovën, një vendim që pritet ta zemërojë Serbinë, e cila e lufton vazhdimisht pavarësinë e fqinjit të vet.

Serbia e dënoi vendimin e Kenias për ta njohur Kosovën dhe tha se ai mund të ndikojë edhe në marrëdhëniet e Beogradit me shtetin afrikan.

Një ekspert kishte paralajmëruar për Radion Evropa e Lirë në fund të marsit se njohja nga Kenia do të nxiste edhe shtete të tjera afrikane ta marrin të njëjtin vendim.

https://www.evropaelire.org/a/sudani-njeh-kosoven/33363249.html?layout=1&platformType=self-embed

Gëzim Visoka, autor i librit “Çnjohja e shteteve”, tha për REL-in më 29 mars se, nëse institucionet angazhohen, kjo mund të jetë një “pikë kthese në favor të Kosovës”.

“Njohja nga Kenia paraqet një mundësi të mirë për Qeverinë e Kosovës, por edhe për aktorët e tjerë të angazhuar, që të rikthejnë vrullin dhe të punojnë në mënyrë të qëndrueshme dhe strategjike për të përmbyllur procesin e njohjes ndërkombëtare të Kosovës”, tha Visoka asokohe.

Sudani e njohu Kosovën rreth tri javë më vonë.

Visoka, profesor i Studimeve për Paqe dhe Konflikt në Universitetin e Dublinit në Irlandë, parashikoi se Kosova duhet të synojë 10 deri në 12 njohje brenda vitit.

Edhe presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, kishte shprehur druajtjen e tij se njohja nga Kenia mund të nxiste një trend të njohjeve të Kosovës.

Më shumë rreth Sudanit

Sudani është duke u përballur me krizën më të madhe humanitare në botë, si pasojë e një luftë pothuajse dyvjeçare.

Ai është bërë vendi i vetëm afrikan që po përjeton uri ekstreme, sipas Kombeve të Bashkuara.

Pothuajse 25 milionë njerëz – gjysma e popullsisë së Sudanit – përballen me uri ekstreme, ndërsa njerëzit po vdesin në zonat e goditura nga uria në Darfurin Perëndimor, sipas OKB-së.

Konflikti në Sudan nisi më 15 prill 2023, kur tensionet e kamotshme midis udhëheqësve ushtarakë dhe atyre paraushtarakë shpërthyen në kryeqytetin Kartum dhe u përhapën në rajone të tjera, përfshirë zonën e gjerë të Darfurit Perëndimor.

Prej atëherë, thuhet se të paktën 20.000 njerëz janë vrarë, megjithëse numri ka mundësi të jetë shumë më i lartë.

Në fund të muajit të kaluar, ushtria sudaneze e rimori kontrollin mbi Kartum, një fitore e rëndësishme simbolike në luftë. Por, grupi paraushtarak rival, Forcat e Mbështetjes së Shpejtë (RSF), vazhdon ta kontrollojë pjesën më të madhe të Darfurit dhe disa zona të tjera.

Ulqini, Sheik Alabari dhe Plazhi i Madh- Saga e Rërës së Artë që shitet me zbritje 100-vjeçare!

April 12, 2025 by s p

Satirë nga Rafael Floqi/

Në një takim të përzemërt (dhe të paprotokolltë) me gazetarët në Tivat, investitori arab Mohamed Alabar, pronar i kompanisë “Eagle Hills” – ose siç e quajnë vendasit, “Shqiponja që fluturon mbi rërë” – deklaroi se nuk është aspak i interesuar të blejë apo të marrë me qira tokë në Mal të Zi. Jo, jo! Ai dëshiron që shteti vetë të vijë me tokën për dore dhe ta futë në projektet e tij si dhuratë fejesash. Toka është jona, projektet janë të tijat – një martesë moderne me kontratë para-martesore.

Kujtojmë se edhe kryeministri Milojko Spajiq e ka pohuar këtë dashuri të re shtet-kapital në një intervistë për Televizionin Malazez. Dashuria lind nga sytë dhe, duket, nga ofertat me plazh të gjerë.

Zoti Alabar gjithashtu u shpreh se ka biseduar disa herë me ish-kryeministrin Dritan Abazoviq – që si duket e kishte përmendur projektin e famshëm të “Plazhit të Madh” për herë të parë, ndoshta mes një cigareje dhe një dosjeje investimesh që përfundoi në ndonjë sirtar plazhi.

Kur u pyet nga gazetarët e TVMZ se përse mori pjesë në tenderin për qiratë e plazhit në Ulqin, Alabari, me një buzëqeshje prej beduini të pasur dhe një vështrim plot diplomaci, u përgjigj: “Epo, ma kujtoi Abazoviqi atë ide, ndaj dhe vendosa të mendoj më seriozisht… për të blerë një copëz parajse nën çadër shqiptare.”

Megjithatë, ai këmbënguli se nuk është e vërtetë që kërkon gjithë vijën bregdetare 13-kilometërshe të Plazhit të Madh. Ai është një njeri modest – vetëm gjysmën e saj kërkon, ndoshta edhe më pak. Me kusht që shteti, komuna dhe ndonjë sorrollatë letrash ta mbështesin me zemër të hapur.

Për të hequr çdo dyshim ekologjik nga sytë e publikut të shqetësuar, sheiku Alabar theksoi se kompania e tij është garanci për mbrojtjen e zogjve të rrallë në zonën e Kripores. Në fakt, ai madje u zotua që do t’u ndërtojë zogjve vila me pamje nga deti, nëse është nevoja.

Në fund të ditës, gjithçka që shkëlqen nuk është ar… ndonjëherë është thjesht rërë e lagur nën një marrëveshje që vetëm zogjtë e kuptojnë.

Po a janë heshtësit… të mençur?! Jo, jo! Janë të rehatuar, janë pasivë, janë konsumatorë të luksit të mosveprimit. Janë ata që shesin filozofi nga kafenetë dhe i mbyllin sytë kur qyteti u shembet nën këmbë.

E për çfarë? Për të ruajtur qetësinë e vet, për të mos prishur raportet me partinë, kushëririn e punësuar në komunë apo me tenderuesin që ndan fitimet me “besnikët”.

Heshtja në Ulqin është bërë profesion. Diplomë pa shkollë, lavdi pa kontribut! E për fat të keq, është edhe virtyti më i vlerësuar nga partitë shqiptare që e kanë kthyer këtë qytet në një minierë personale për vota dhe pazare.

Unë? Unë mund të hesht – lehtë fare nuk jam ulqinak por jam shqiptar dhe më vlon në gjak ashtu si për Durrësin tim. Dhe oreksi i Alabarit , filloi nga Beogradi i Vuçiqi, tek Durrësi i Ramës dhe tek vëllai i vogël kaçurrel Abazoviqi…

Po të dielën kur qyteti duhej të zbrazej nga shtëpitë dhe të mbushej rrugëve, heshtja ishte tradhti! Do të heshtja vetëm po të shihja që Ulqini më në fund po zgjohej. Por jo – mentaliteti i vjetër: “Çka muj unë me ndrru?” është ende gjallë. Dhe këtë e kanë mbjellë vetë partitë politike, për të na mbajtur në gjumë dhe në varësi.

Të dielën duhej të kishte një zinxhir njerëzor prej Plazhit të Vogël deri mbas Pazari. Duhej të dilte vetë Bashkia për të shpjeguar se çfarë po ndodh – jo të fshihej pas “transparencës digjitale” dhe premtimeve për një Dubai!

Po pse të dalin? Ata kanë rrogat. Kanë makinat. Kanë zyrat me kondicioner dhe kafen me sheqer të shtuar me tenderë. Kanë pasaportat gati nëse bëhet ndonjë rrëmujë. Ulqinin? Ulqini është thjesht një objekt kontrate për ta!

Askush nuk është kundër zhvillimit. Ne jemi kundër zhvillimit të mjegullt, me letra të fshehura, me nënshkrime nate dhe mendje që nuk flenë për qytetin, por vetëm për xhepin e vet!

Ulqini nuk ka nevojë për Dubai. Ka nevojë për kanalizime ujërash tw zeza që nuk shpërthejnë në sezon. Ka nevojë për trotuare që nuk mbarojnë nëpër mure. Ka nevojë për parkingje që nuk janë fusha të baltës. Ka nevojë për ndreqje – jo për zbukurim të përkohshëm para shitjes 100 vjeçare!

Kalaja po shembet, shkëmbi po copëtohet, qyteti po zbrazet nga të rinjtë, e këta vazhdojnë të na flasin për “investitor strategjik”. A investitor strategjik është një që merr Plazhin e Madh për 100 vjet dhe s’jep asnjë garanci për pjesën tjetër të qytetit?!

Jo, kjo nuk është strategji – kjo është grabitje me ligj! Njësoj në Durrës njësoj në Ulqin.

Dhe për ironi të fatit, qeveria zgjodhi një “biznesmen” nga Emiratet – ndoshta me shpresën se emri dhe etnia do të mbulojnë çdo pikëpyetje, e do të joshin votuesit me ndjenja fetare myslimane. Sa poshtë kanë rënë, sa e lirë është bërë politika në Ulqin: një bastard nga shkretëtira na zgjidh problemet!

Por çfarë bën Bashkia jonë? Asgjë. Përdor fjalorin e diplomacisë: “jemi të hapur për bashkëpunim”, “nuk është ende e finalizuar”, “do të bëhet analizë”. Po po! Analizë bëjnë – si ta shesin më mirë, si ta përfundojnë mandatin me sa më pak valë!

Ulqinaku? Ai ose është i lodhur… ose është dorëzuar. Tjetër nuk ka. Sepse nuk ka si të jesh ndryshe kur për 30 vjet je përdorur vetëm si numër në listë zgjedhore dhe je harruar sapo janë mbyllur kutitë e votimit.

Plazhi i Madh është zemra e Ulqinit. Kush e shkëput atë, po e gjymton qytetin. Po ua dorëzon arteriet kryesore investitorëve të përkohshëm që shohin vetëm rërën dhe jo rrënjët. Dhe kur të bëhet vonë, atëherë do të pyesim: ku ishim? Pse heshtëm?

A kanë dalë në protestë ulqinakët të dielën ?

Jo, jo!

Ulqini nuk ka nevojë aq shumë për investimet që ia ka falur Perëndia, Ulqini ka nevojë për investitor për të ndrequr shkatërrimet që ia ka bërë dora njeriut!

Në këtë farsë bregdetare, shteti hyn me tokën, sheiku me portofolin, populli me rërën… dhe zogu me këngën. Plazhi është i madh, por rrëfimi i shitjes është gjithmonë i vogël – mbështjellë me pak beton, një gotë shpresë dhe një çadër që thotë

“Plazh privat – hyrja me leje nga Sheiku”.

Shqiptarët, populli më proamerikan në botë

April 12, 2025 by s p

Prof. Dr. Fejzulla BERISHA/

Një dashuri që nuk është vetëm strategji, por zemër

Në historinë e marrëdhënieve ndërkombëtare, rrallëherë gjejmë një popull që të jetë kaq thellësisht i lidhur me një shtet tjetër sa shqiptarët me Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Kjo lidhje nuk është fryt i interesave të përkohshme diplomatike apo kalkulimeve pragmatike politike. Ajo buron nga një ndjenjë e thellë mirënjohjeje, besimi dhe afrie historike. Populli shqiptar, në të gjitha trojet e tij, dhe veçanërisht në Kosovë, ka kultivuar një ndjenjë të sinqertë proamerikanizmi – jo si një taktikë gjeopolitike, por si një lidhje zemre me kombin që u bë zëri, mburoja dhe shpëtimtari i tij.

Intervenimi i NATO-s në 1999 – Kur Amerika Shpëtoi një Popull
Në pranverën e vitit 1999, ndërsa Evropa hezitonte dhe Kombet e Bashkuara ishin të bllokuara nga vetoja ruse, SHBA mori udhëheqjen historike të Aleancës së NATO-s për të ndalur fushatën gjenocidale të Serbisë ndaj shqiptarëve të Kosovës. Për 78 ditë, avionët e NATO-s, të udhëhequr nga Shtetet e Bashkuara, goditën objektivat ushtarake serbe duke sjellë fundin e një regjimi shtypës dhe fillimin e lirisë për popullin e Kosovës.

Sot, monumenti i Presidentit Bill Clinton në Prishtinë, përmendorja e Madeleine Albright, si dhe prania e flamujve amerikanë në çdo festë kombëtare e në shumë shtëpi shqiptare, janë dëshmi të kësaj ndërhyrjeje shpëtimtare që nuk do harrohet kurrë.

Shpallja e Pavarësisë dhe Njohja nga SHBA – Kur Liria Mori Emrin “Republika e Kosovës”

Më 17 shkurt 2008, Kosova shpalli pavarësinë e saj, dhe më 18 shkurt – vetëm një ditë më vonë – Shtetet e Bashkuara e njohën zyrtarisht si shtet të pavarur dhe sovran. Në një deklaratë që mbeti historike, Sekretarja e Shtetit Condoleezza Rice theksoi se “Kosova është rast unik”, një fjali që rezonoi thellë me çdo shqiptar. Për shqiptarët, Amerika nuk ishte më thjesht aleate, por një “nënë-shtet” që ndihmoi në lindjen e shtetësisë moderne shqiptare në Ballkan.

Rasti i Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë – Ligjshmëri përmes Aleancës

Kur Serbia sfidoi ligjshmërinë e pavarësisë së Kosovës në Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë, ishte mbështetja e fuqishme e SHBA-së, përmes ekspertëve juridikë dhe diplomatikë, ajo që peshoi rëndë në favor të Kosovës. Opinioni këshillues i GJND-së më 22 korrik 2010 se shpallja e pavarësisë së Kosovës nuk shkel të drejtën ndërkombëtare, ishte një fitore e madhe ligjore dhe morale – një tjetër gurthemel në shtetformimin e saj, ku ndikimi amerikan ishte vendimtar.

Diaspora Shqiptaro-Amerikane – Zëri Shqiptar që Jehoi në Kongresin Amerikan

Në historinë e marrëdhënieve shqiptaro-amerikane, diaspora shqiptare në SHBA ka qenë një forcë e jashtëzakonshme në formësimin e politikës amerikane ndaj çështjes shqiptare. Aktivistë të shquar si Harry Bajraktari, ish-kongresmeni Joe DioGuardi dhe bashkëshortja e tij, Shirley Cloyes DioGuardi, Frank Gashi dhe shumë të tjerë, janë bërë ambasadorë të palodhur të interesave shqiptare në Washington.

Vizita historike e senatorit Bob Dole në Kosovë më 1990 dhe deklaratat e tij në Senatin Amerikan, shënuan kthesën e parë serioze të politikës së jashtme amerikane ndaj krizës së Kosovës.

Marrëveshja e Uashingtonit – SHBA, Ndërmjetësi i Paqes në Ballkan
Në shtator të vitit 2020, Kosova dhe Serbia nënshkruan në Shtëpinë e Bardhë një marrëveshje për normalizim ekonomik, nën ndërmjetësimin personal të Presidentit amerikan. Megjithë sfidat politike që pasuan, ky akt mbeti një dëshmi e pazëvendësueshmërisë së SHBA-së në proceset paqeruajtëse në rajon.

Një rezultat i drejtpërdrejtë i kësaj marrëveshjeje ishte njohja zyrtare e Kosovës nga Izraeli – një akt i rëndësishëm për afirmimin ndërkombëtar të saj dhe një fitore tjetër në përpjekjet për njohje globale.

Flamuri Amerikan – Flamuri i Dytë Kombëtar në Kosovë
Në Kosovë, në çdo qytet dhe fshat, gjen dëshmi të dashurisë për Amerikën: rrugë dhe sheshe me emrat “Bill Clinton”, “George W. Bush”, “Hillary Clinton”, “Madeleine Albright”, “Bob Dole”; fëmijë me emra si “Clinton” apo “Donald”; flamuj amerikanë në ballkonet e shtëpive; dhe mbi të gjitha, zemra të hapura për miqtë amerikanë.

Sipas sondazheve të Gallup, mbi 90% e qytetarëve të Kosovës shprehin simpati dhe besim të lartë ndaj SHBA-së – përqindja më e lartë në botë.

Aleancë për të Ardhmen – Kur Kosova Ëndërron NATO-n nën Udhëheqjen Amerikane

Forca e Sigurisë së Kosovës (FSK) bashkëpunon ngushtë me Gardën Kombëtare të Iowa-s, duke ndërtuar kapacitete ushtarake të standardeve perëndimore. Kosova vazhdon të kërkojë një prani të përhershme ushtarake amerikane në territorin e saj – jo vetëm si garanci sigurie, por si shprehje e besimit se paqja në Ballkan kalon përmes Washingtonit.

Amerika në Zemrat Shqiptare – Një Aleancë përjetësisht e Shenjtë
Marrëdhënia mes shqiptarëve dhe SHBA-së nuk është një lidhje klasike shtet-mik. Ajo është një marrëdhënie historike, shpirtërore dhe shpëtuese. Një lidhje e ndërtuar mbi kujtesën e një shpëtimi nga gjenocidi, mbi ndihmën për shtetformim, dhe mbi shpresën për një të ardhme të përbashkët në paqe dhe demokraci.

Në një botë gjithnjë e më të polarizuar, Kosova mbetet një shembull unik: një shtet i vogël, me zemër të madhe, që i ka dhënë Amerikës jo vetëm besimin, por edhe dashurinë më të pastër që një komb mund të japë për një mik të vërtetë.
Foto: Gazeta Blic

KANUNI I LABËRISË DHE KUVENDET E LABËRISË

April 12, 2025 by s p

Prof. Asoc. Dr. Zaho GOLEMI*/

Shqiptarët shekujve kanë mbrojtur identitetin e vet duke ruajtur traditën, kulturën, zakonet, doket e veta të lashta. Ndër më qenësoret për të ruajtur autenticitetin dhe origjinën e vet padyshim është edhe e drejta zakonore ose kanunore. E drejta zakonore apo kanunore nuk është dukuri vetëm e shqiptarëve, sepse e drejta zakonore ekzistonte edhe te popujt tjerë ballkanikë, Europianë e më gjerë në popujt e tjerë të botës. Ligjet dhe shartet kanunore janë krijuar për të mbijetuar nga asimilimi dhe okupimet e huaja dhe për të rregulluar marrëdhëniet juridike-civile e penale në mes vetë shqiptarëve.

E drejta zakonore shqiptare është krijuar gjatë shekujve dhe mijëvjeçarëve, që besohet në bazë të dhënave materiale se autoktonia e shqiptarëve daton mijëra vite më parë, duke i bartur ato rregulla në mënyrë gojore prej brezi në brez duke e ruajtur autenticitetin dhe duke pasur autorësinë në përmbajtjen e tyre, për çka këto rregulla u bënë të obligueshme dhe fituan karakterin juridik duke ju nënshtruar dhe respektuar në mënyrë besnike vetë shqiptarët. Duke krahasuar Kanunin e Maleve me Iliadën dhe Odisenë, studiuesi japonez Kazuhiko Yamamoto arriti në përfundimin se konceptet etike themelore të strukturës shoqërore pa shtet të kohërave Homerike, si besa, nderi, gjaku, hakmarrja, gjakmarrja, buka e miku janë të njëjtat doke kanunore të shoqërisë fisnore shqiptare. Referencë botërore për kanunet shqiptare kanë qenë Edith Durham, Margret Husluck, Franc Nopcsa, Kazuhiko Yamamoto etj. Në rrafshin shqiptar përmendim: Shtjefën Gjeçovi, Ismet Elezi, Aleks Buda, Gjergj Fishta, Frano Illia, Syrja Popovci, Eqrem Çabej, Frang Bardhi, Mark Tirta, David Luka, Injac Zamputi, Musa Kraja, Pëllumb Xhufi, Alfred Uçi, Ismail Kadare, Xhemil Çela, etj. Rregulli i vjetër kanunor shqiptar i mirënjohur: “Shtëpia është e Zotit dhe e mikut”, ka qenë një postulat i trashëguar shekujve.

Botimi i parë i përmbledhjes kanunore u bë në shekullin XIX. E ushtruar qëmoti në të gjitha trevat shqiptare, e drejta dokësore mori emërtime të ndryshme në varësi të trevës etnografike: e Maleve (Kanuni i Lekë Dukagjinit mbledhur nga Shtjefën Gjeçovi), e Labërisë (Kanuni i Papa Zhulit, Kanuni/Shartet e Idriz Sullit); Kanuni i Dibrës, e Kurbinit (Kanuni i Gj.K.Skënderbeut), Bendës, Lumës/Kukës, Çermenikës, Korçës, Skraparit, Çamërisë etj. Kanuni lab sikurse mjaft kanune të tjera në hapësirën shqiptare kanë luajtur një rol mjaft të rëndësishëm në jetën shoqërore shqiptare dhe është një ndër kanunet më të njohura në hapësirën shqiptare krahas atij të Lekë Dukagjinit. Në kulturën e krahinës labe, një vend të nderuar ka zënë monumenti shpirtëror i Labërisë, Kanuni i papa Zhulit, që u ndryshua më 4.4.1773 në disa sharte që u quajtën “Shartet e Idriz Sulit”, i cili përbëhej nga mjaft ligje popullore të pashkruara, por që ishin praktikuar gjerësisht në jetën e banorëve të mbarë Labërisë.

Kanuni i Labërisë u mblodh në një libër nga studiuesi i apasionuar Profesori 105 vjeçar Ismet Elezi, libër që është paraprirë nga “E drejta zakonore labe”. Në burimet e normave kanunore është një fakt i njohur se krijuesi i normave të Kanunit është vetë populli i Labërisë me mençurinë e tij. Ato pasqyrojnë botën shpirtërore të tij të përcaktuar nga kushtet materiale të jetesës. Nevojat historike, shoqërore, ekonomike, jetësore të njerëzve kanë diktuar vendosjen e normave, zakoneve, rregullave të sjelljes në mes tyre, bazuar në parimet e larta të moralit. Zakonet kanë luajtur rol parësor në formacionet e hershme shoqërore parashtetërore, për rregullimin e marrëdhënieve brenda një grupi shoqëror. Ato gjithashtu kanë rëndësi të veçantë në formimin e sistemit të së drejtës. Historikisht zakonet kanë vepruar e veprojnë më gjatë, pavarësisht se nuk janë sanksionuar nga shteti. Kushtet historike në të cilat ka kaluar Shqipëria në tërësi dhe Labëria në veçanti dhe zhvillimet e brendshme ekonomike-shoqërore, kanë përcaktuar faktin që mjaft zakone ndryshuan në brendësi dhe u shndërruan në norma të së drejtës zakonore, u bënë pjesë përbërëse e sistemit të së drejtës.

E drejta zakonore është forma fillestare dhe më e lashtë e së drejtës. Fakti që ajo vazhdoi të veprojë deri në kohën tonë, tregon për forcën e potencialin e së drejtës zakonore. Pikërisht për këto arsye ajo është ndër problemet kryesore të teorisë të së drejtës bashkëkohore. Pleqtë e zakonit, nëpërmjet zgjidhjes së çështjeve, mosmarrëveshjeve a konflikteve të ndryshme, ose u referoheshin zakoneve të mëparshme, ose vendosnin një normë të re, e cila, vihej në përdorim edhe për zgjidhje analoge në të ardhmen si precedent gjygjësor. Kështu bëhet kalimi gradual nga zakonet e lashta të të parëve në norma të së drejtës zakonore, si rezultat i zhvillimit historik, i ndarjes dhe i diferencimit të shoqërisë në klasa, pozita ekonomike e të cilave u sanksionua në normat e së drejtës zakonore. Pikërisht për këto arsye kanuni përmban norma sjelljeje që nga lashtësia, nga Ilirët, rendi gjinor, nga mesjeta dhe shtresëzime të reja, veçanërisht në shek. XVIII dhe deri në gjysmën e parë të shek.XX. Burimi i parë kryesor i normave të Kanunit të Labërisë, janë zakonet që u kthyen në norma juridike, për shkak të zbatimit të tyre të vazhdueshëm e të detyrueshëm. Veç normave të përbashkëta të së drejtës zakonore, në njësi tokësore të veçanta, në fshatra, kanë vepruar edhe zakone të vendit të detyrueshëm për t’u zbatuar brenda tyre. Sipas vendit bëhet kuvendi.

Burimi tjetër kryesor i normave të Kanunit janë vendimet e Kuvendit të burrave, besëlidhjet e ndryshme për çështje të rëndësishme, si psh për pajtimin e gjaqeve (hasmërive), ndarjen e kufijve të tokave apo të maleve (kullotave), etj. “Një shtet qeveriset më mirë nga një njeri i shkëlqyer se sa nga një ligj i shkëlqyer”, thoshte Aristoteli, ndërkohë që në kohë pushtimi Labëria qeverisaj nga labërit në luftë me ligjet dhe forcat ushtarake të pushtuesit. Këtu qëndron dhe madhështia e Labërisë pasi bëri vetë ligje dhe kishte ligjislatorë popullorë shekujve, por dhe kapedanë e luftëtarë të famshëm që i mbronin nderin, krenarinë dhe dinjitetin aq sa në 500 fshatrat labe këndohej: “Labëri o mal i rëndë,/Për Kombin qëndron në këmbë!..”. Kanuni i Labërisë ishte rojtari i vlerave më të mira morale e kulturore të trashëguara dhe flet për kulturën e lashtë juridike të labërve, është realisht një sistema juridik vlerash morale, trashëgimi e kohës ilirike, e kornizuar në një libër me 283 faqe me 830 nene në 10 pjesë e 50 kapituj nga Prof. Ismet Elezi.

Kur flasim për kuvendet në Labëri, mund të themi se, në Labëri janë zhvilluar mjaft kuvende të rëndësishme që njihen në historinë e popullit shqiptar, si Kuvendi dhe marrëveshja e Papa Zhulit në Shpellën e Zhulit rrëzë kurorës së maleve të Fushëbardhës, Kuvendi i Senicës, Kuvendi i Rrapeve të Agait në Taroninë midis Fushëbardhës dhe Zhulatit historik, i Himarës (Shekulli XV).

Kuvendi i Progonatit dhe i Picarit (1846), Kuvendi i Mesaplikut (1847) dhe kuvende të tjerë, të cilët lidhen drejtpërsëdrejti me reformat e së drejtës zakonore të Labërisë si dhe me përmirësimet sipas zhvillimeve të kohës. Pikërisht këto burime të së drejtës zakonore përbënin bazën për rregullimin e marrëdhënieve shoqërore ndërmjet njerëzve të bashkësisë labe. Ato njëkohësisht ishin mburoja nga çdo arbitraritet, pasi askush nuk mund të vihej para përgjegjësisë civile, penale, për shkelje të tjera, pa u mbështetur në normat kanunore. Çdo veprim ishte i domosdoshëm të bazohej në këto norma dhe se askush nuk mund të vepronte në kundërshtim apo duke i anashkaluar ato, ndryshe reagonte tërë bashkësia dhe nuk lejonte vetëgjyqësinë.

Labëria në këto dhjetë shekujt e fundit ka bërë dhjetra kuvende por ndër më të rëndësishmit janë: Kuvendi dhe marrëveshja e Papa Zhulit (1081), Kuvendi i Senicës (e diel 1610), Kuvendi i Senicës (e diel 25.3.1770), Kuvendi i Himarës (Pranverë 1770), ose 17 fshatrave të Himarës Palasë-Nivicë Bubar, Kuvendi i Rapeve të Agait, Taroninë (e diel 4.4.1773), Kuvendi i Senicës (e diel 2 nëntor 1828),e,p,shtunë6-8.11.1828 në Berat (Thimi Mitko,Bleta Shqiptare; Kuvend i Picarit dhe i Progonatit (1846), Kuvendi i Mesaplikut (21.6.1847), Kuvendi i Gjirokastrës (23.7.1880); Kuvendi i Mesaplikut nga Ismail Qemali (fillimnëntori 1908), Kuvendi në Manastirin e Cepos (21.7.1911), me 800 pjesëmarrës, Kryekuvendi i Vlorës që vendosi pavarësinë dhe themelet e shtetit të ri shqiptar 28.11.1912-7.12.1912; kryekuvend për shqiptarët, që themeloi shtetin shqiptar nën drejtimin eIsmail Qemalit, Kuvendi i Shtëpëzit (10.4.1914), Kuvendi i Barçallasë, Dukat (29.5.1920), që pasoi me fillimin e luftës në bazën e nisjes në Beun të Vlorës më 5 qershor 1920, që përfundoi me fitore më 3.9.1920; Kuvendi i Kuçit (28.11.1924 deri 4.12.1924), me delegatë nga Labëria, Kruja, Lumi i Matit, Mirdita, Shala e Dukagjini etj, delegatë që i dhanë Kuvendit karakter kombëtar. Ishte planifikuar të merrte pjesë dhe Fan Noli e Barjam Curri, por për arsye të situatës kaotike në Shqipëri nuk morën pjesë megjithatë Noli shkroi një përshëndetje për kuvendin.

Kuvendi diskutoi për luftën kundër zakoneve të prapambetura, për forcimin kombëtar dhe demokratik; pajtimi i gjaqeve, ndalimin e hakmarrjeve, si një plagë shoqërore me pasoja të rënda, për çlirimin e njerëzve nga ankthi i vrasjeve për gjakmarrje, u vendos ndalimi i zakoneve te vjetra patriarkale në marrëdhëniet familjare e martesore, sidomos ndalimi i fejesave të fëmijëve të paralindur, lirimi i grave nga punët e renda, u fol për reforma me ide demokratike për emancipimin dhe barazinë e gruas me burrin etj. Për të qenë racional në kohë përgjithësisht kuvendet janë mbajtuar nga kapedanë, prijësa dhe luftëtarë të Labërisë dhe më gjerë, që kanë ardhur në trevën labe për të luftuar kundër pushtuesve, për të mës dërguar ushtarë për tu vrarë për interesin e të huajve, për të kundërshtuar taksat e rënda ndaj popullit, për bashkim, për ruajtjen e kufijve, për unitet ndërmjet besimeve, harmonia dhe mirëkuptimi i ndërsjelltë fetar në kundërshti me ligjet e ashpra dhe të egra të pushtuesve, për të luftuar kundër bandave kriminale e hajdutëve, për ndëshkimin e spiunëve, kundër atyre që prishnin qetësinë, dëmtonin pronat e pasuritë; për zhdukjen e fenomenit të gjakmarrjes,/ hakmarrjes; për të ushtruar të drejtën e shërbimit ushtarak në truallin shqiptar në vilajetet shqiptare, për të mbrojtur objektet e kultit, për nxjerrjen e grave në punë krahas burrave, për unitetin krahinor.

Nuk është e rastit që këngët që nga Mesjeta vijnë deri në ditët tona: “Dëgjuar e parë kini,/ Në Senicë u bë pajtimi,/ Fshatra e kaza u mblodhë,/ pleqësia e anës tonë,/Të krishterë e muslimanë,/ Ca me mushka e ca me kalë,/Te përrallet në lëndinë,/Flet Idrizi me të mirë: /Mbani vesh o kapedanë,/ Të madhe ju bëj rixhanë(lutjen),/ Të mençur e pleq me radhë,/ Të lidhemi besë e fjalë,/ Se të gjithë trimat u vranë,/ Mbetën shkretë këto anë,/ Vritet shoqi me vëllanë,/ Bëhet qejfi hasmit tanë,/ S’jemi turq e venecianë,/ Jemi gjithë shqipëtarë,/ Jemi një gjak e një farë…”.

*(Fjala e mbajtur në Fong Auditoriumin e Universitetit të Harvardit, online në konferencën Labëria – “The Voice of Timeless Traditions”(Labëria zëri i traditave të përjetshme) më 6.4.2025 në përvjetorin e parë të krijimit të degës së Labërisë në Boston të SHBA).

“Balkanweb”: PD dhe koalicioni opozitar “Aleanca për Shqipërinë Madhështore” çelin zyrtarisht fushatën elektorale, i pranishëm edhe Chris LaCivita (VIDEO+FOTO)

April 12, 2025 by s p

11 Prill, 2025 19:35

PD dhe koalicioni opozitar “Aleanca për Shqipërinë Madhështore”, çelin zyrtarisht fushatën elektorale për zgjedhjet e 11 majit. Qytetarë të shumtë janë grumbulluar në sheshin “Nënë Tereza” në Tiranë. Në podium janë ngjitur edhe kryetari i PD, Sali Berisha e drejtuesi i fushatës, strategu i fitores së Donald Trump, Chris LaCivita.

Një pjesëmarrje e madhe, siç shihet edhe nga pamjet.

Me ardhjen e Berishës është zbuluar dhe kolona zanore e fushatës, Eye of the Tiger (Sytë e Tigrit) nga grupi Survivor, e njohur gjerësisht si muzika e filmit Roky Balboa.

Në këtë çelje të fushatës nuk kanë munguar dhe këngët e grupit legjendar rrok, ACDC “Thunderstruck”.